|
Kryepiskopi
Anastas: Shën Kozmai u nderua në trevat e Shqpërisë dhe kur jetoi, por edhe menjëherë
pas fjetjes së tij martirike...
Sot, më 24 gusht 2014, Kisha Orthodhokse Autoqefale
e Shqipërisë kremtoi me madhështi kujtimin e Shën Kozma etolosit. Në manastirin
që mban emrin e tij, në Kolkondas, u krye Liturgja Hyjnore Sinodike, që u kryesua
nga Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i Gjithë Shqipërisë, Fortlumturia e Tij
Anastasi, me pjesëmarrjen e të gjithë anëtarëve të Sinodit të Shenjtë: të Hirësive
Mitropolitë, të Beratit Ignatit, të Korçës Joanit, të Gjrokastrës Dhimitrit, dhe
Episkopëve, të Apolonisë Nikolla, të Krujës Andoni, të Amantias Nathanaili dhe
Bylisit Asti, së bashku edhe me shumë priftërinj e dhjakonë. Qindra besimtarë
orthodhoksë dhe jo vetëm, kryesisht nga zona e Fierit, por edhe nga i gjithë vendi,
si dhe pelegrinë nga Greqia, mbushën kishën qendrore (katholikonin)të Manastirit
dhe mjediset përreth, duke marrë pjesë në gjithë atmosferën adhuruese të ditës.
Shumëprej tyre e
kishin kaluar natën me lutje nëmanastirin e shenjtorit, siç është tradita shekullore.
Për personin
dhe veprimtarinë shpirtërore të Shën Kozmait foli Hirësia e tij Episkopi i Apolonisë, Nikolla, i cili theksoi përkushtimin
ndaj besimit dhe veprën e jashtëzakonshme të shenjtorit, që në një kohë të errët
e të vështirë ktheu shpresën tek të krishterët orthodhoksë.
Në mbarim të Liturgjisë Hyjnore besimtarëve iu drejtua
edhe Fortlumturia e Tij Anastasi, i cili në fjalën e tij iu referua veçanërisht
kushteve historike në të cilat Shën Kozmai zhvilloi veprën e tij hierapostolike,
rrjedhojë e së cilës ishte frenimi i valës të islamizimeve masive dhe shpëtimi
i Orthodhoksisë në këto treva, një realitet i bukur për të cilin të krishterët
e sotëm kaq shumë i detyrohen shenjtorit.
Ditët e fundit
pati artikuj në gazeta të ndryshme, me firma pseudohistorianësh dhe analistë shtrembërues,
që arritën deri sa ta cilësojnë shenjtin “djall” dhe “antishqiptar”, duke tentuar,
sikundër tha Kryepiskopi, ta varin përsëri shenjtorin në laqe prej letrash. Ata,
tha ai, frymëzohen nga formimi ateist dhe duan të vazhdojnë t’i mbajnë të nënshtruar
besimtarët orthodhoksë.
Por këto kohë
kanë kaluar dhe kur ofendojnë shenjtorët e Kishës, ose kur duan të imponojnë mënyrat
sesi orthodhoksët do t’i nderojnë ata shenjtorë, mund të arrijnë vetëm të trondisin
tolerancën dhe bashkëjetesën fetare, qëështënjë realitet, nga të paktët, që Shqipëria
e paraqet me mburrje në familjen bashkëkohore europiane.
Shën Kozmai
ishte jo thjesht një klerik i përkushtuar orthodhoks dhe hierapostull i ndriçuar,
por ishte edhe një faktor i progresit dhe për kushtet e epokës së tij synonte
epancipimin shoqëror. I nxiste besimtarët të mësojnë greqisht jo si shprehje e
nacionalizmit apo si përpjekje për helenizim, po si një mjet që ata të njiheshin
me të vërtetën e Ungjillit dhe misteret e Kishës. Në atë kohë ende nuk kishte
asgjë të shkruar apo përkthyer në shqip, ndërsa edhe vetë Ungjilli i Shenjtë u
përkthye disa dhjetëvjeçarë më vonë. Me predikimin e tij Shën Kozmai emocionoi
turmat e besimtarëve në trevat e Shqipërisë së sotme dhe besimtarët e vlerësuan
dhe e deshën edhe për të gjthë veprën e tij për përparim shoqëror dhe arsimim
të masave.
Fortlumturia
e Tij Anastasi foli me emocione edhe për vizitën që pati ditët e fundit në vendin
e martirizimit me varje të Shën Kozmait (Kolkondasi është vendi ku u gjet dhe
u varros lipsani i Shën Kozmait pas ekzekutimit të tij). Fjala është për fshatin
Mujalli, në krah të lumit Seman, në bregun jugor të tij, ku në vendin e martirizimit ekziston një pemë si ajo ku ishte vendosur laku.
Në fund, besimtarët
dhe klerikët morën pjesë edhe në litaninë me lipsanin e shenjtorit.
Më pas, në
kompleksin manastirial të rindërtuar plotësisht, Kryepiskopi dhe të gjithë kryepriftërinjtë
pritën besimtarët dhe pelegrinët.
***
Manastiri i
Shën Kozmait është rikonstruktuar plotësisht me kujdesin dhe fondet e siguruara
nga Kryepiskopi Anastas. Punimet e gërmimit dhe largimit të dherave nxorrën në
dritë varrin e shenjtorit me pikturë murale të asaj kohe që mbi dy shekuj më parë,
si dhe elemente të tjerë arkitekturorë me mjaft interes, që ishin mbuluar nga
lymi i sjelle nga përmbytjet e lumit Seman. Gjithashtu, janë ngritur edhe katër
kisha të reja në zona të ndryshme, që i dedikohenkujtimittëShenjtorit.
***
Kohët e fundit
ka pasur një fushatë të orkestruar shpifjesh kundër shenjtorit, me qëllim denigrimin
e veprës së Kryepiskopit Anastas dhe të gjithë Kishës sonë Orthodhokse Autoqefale.
P.sh.Një nga
sajesat që përdoren, është ajo se nderimi i këtij martiri të madh nuk ka ekzistuar
mes të krishterëve orthodhoksë shqiptarë; edhe n.q.s. ka filluar, ka filluar pas
vitit 1961, kur me vendim të Patriarkanës Ekumenike u vu në listën e shenjtorëve
të nderuar nga të gjitha Kishat Orthodhokse. Këto nuk janë vërteta, nderimi i
tij si shenjtor lokal nisi nëshek. XVIII, në të gjitha ato zona ku ai dha një
kontribut të jashtëzakonshëm për të zgjuar ndërgjegjen e shtypur të orthodhoksëve
nga nata e gjatë osmane, duke frenuar dukshëm islamizimin e këtyre trevave. Këtë
e dëshmojnë ndërgjegjja e popullit orthodhoks shqiptar, afresket e ikonat, shërbesa
kishtare për shenjtorin, Manastiri i tij dhe kisha e ndërtuar me kujdesin e Ali
PashëTepelenës (1814-1815) dhe mbitë gjitha, e dëshmon nderimi i madh i gjithë
popullit edhe atij jo orthodhoks, kudo ku ai predikoi.
Dëshmi e këtij
nderimi para vitit 1961, që hedh poshtë ato që pretendojnë antiorthodhoksët, mes
shumë të tjerave është ajo që kanë shkruar e botuar dy nga personalitet më të
mëdha të Kishës sonë: Imzot Theofan Noli dhe Kryepiskopi i parë kanonik, Fortlumturia
e Tij Kristofor Kisi.
Imzot Theofan
Noli, në vitin 1947, në Boston, botoi Kremtoren (Tëkremtet) e Kishës Orthodokse.
Në parathënien e tij thotë se: “Përkthimin... e kemi bërë nga Gerqishtja, me përjashtimin
e këndimeve të Shën Kozmait të Beratit, të cilin e parafrazuam nga versioni shqip
i KryeHirësisë Tij, Imzot Kristofor Kisi, Kryepeshkopit të Shqipërisë”. Dhe në
faqet 754-763 jep shërbesën kishtare të këtij shenjtori.
Pra, Imzot Theofan
Noli, që në 1947 (pra për para vitit 1961) e quan Shën Kozmai i Beratit dhe shërbesën
e shenjtorit e merr nga botimi i vitit 1931 të Imzot Kristofor Kisit, i cili ka
shkruar mjaft për Shën Kozmain.
Pra, për Imzot
Theofan Nolin dhe Imzot Kristoforin, si dhe për gjithë besimtarët orthodhoksë
dhe më gjerë në shekuj, Shën Kozmai nuk ishte as antishqiptar e as "joshenjtor",
siç trumbetojnë zotërinjtë antiorthodhoksë.
Po kështu, i
pa parecedent dhe i pa imagjinueshëm për arrogancen dhe frymën antiorthodhokse
ishte dhe një deklaratë e disa shoqatave pa lidhje me besimin, e cila krijoi revoltë
mes besimtarëve orthodhoks edhe shqetësim per frymën perçarëse që kërkontë të
mbillte e tëpër hapte.
|
Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος: Ο Άγιος
Κοσμάς τιμήθηκε στο χώρο της Αλβανίας και όταν έζησε αλλά και αμέσως μετά την
μαρτυρική κοίμηση του…
Με μεγαλοπρέπεια
γιορτάστηκε σήμερα, απ’ την Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας, η Μνήμη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Στην ομόνυμη
ι. Μονή στο Κολικόντασι τελέστηκε Συνοδική Θεία Λειτουργία προεξάχοντος του Αρχιεπισκόπου
Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ. κ. Αναστασίου και μετεχόντων όλων των
μελών της Ι Συνόδου: των Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών Βερατίου κ. Ιγνατίου, Κορυτσάς
κ. Ιωάννη, Αργυροκάστρου κ. Δημητρίου καθώς και των Θεοφλεστάτων Επισκόπων: Απολλωνίας
κ. Νικολάου, Κρούγιας κ. Αντωνίου, Αμαντείας κ. Ναθαναήλ και Βύλλιδος κ. Αστίου
μαζί και πολλοι ιερείς και διακόνοι. Εκατοντάδες Ορθόδοξοι πιστοί και όχι μόνο,
κυρίως απ’ την περιοχή του Φίερι αλλά και ευρύτερα απ’ την Αλβανία και προσκυνητές
απ’ την Ελλάδα γέμησαν τόσο το Καθολικό της Μονής όσο και τον ευρύτερο χώρο μετέχοντας
στην όλη λατρευτική ατμόσφαιρα της ημέρας.
Για το πρόσωπο και το πνευματικό έργο του εορταζόμενου
Αγίου Κοσμά μίλησε ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Απολλωνίας κ. Νικόλαος.
Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος στο
λόγο του αναφέρθηκε ειδικά στις ιστορικές συνθήκες υπό τις οποίες ο Άγιος Κοσμάς
ανέπτυξε την ιεραποστολική του δράση, συνέπεια της οποίας ήταν η αναχαίτηση του
κύματος μαζικών εξισλαμισμών και η διάσωση της Ορθοδοξίας στα μέρη αυτά, μια όμορφη
πραγματικότητα για την οποία οι σημερινοί Χριστιανοί τόσα οφείλουν στον Άγιο.
Τις τελευταίες ημέρες υπήρξαν δημοσιεύματα
στον αλβανικό τύπο που έφτασαν να αποκαλούν τον Άγιο Κοσμά «διάβολο» και «αντιαλβανό»,
επιχειρώντας όπως είπε ο Αρχιεπίσκοπος να «απαγχονίσουν με χάρτινες αγχόνες και
πάλι τον Άγιο». Εμπνέονται από αθεϊστικά κίνητρα και θέλουν να συνεχίσουν να κρατούν
ακόμη υπόδουλους τους Ορθοδόξους.
Οι καιροί αυτοί όμως έχουν περάσει και όταν
προσβάλουν τους Αγίους της Εκκλησίας μας, ή όταν θέλουν να υποδείξουν τον τρόπο
με τον οποίο οι Ορθόδοξοι θα τους τιμούν το μόνο που μπορούν να κατορθώσουν είναι
να διαταράξουν την ανεκτικότητα κα τη διαθρησκευτική συμβίωση, μια πραγματικότητα
απ’ τα ελλάχιστα που έχει με κάυχημα να παρουσιάζει η Αλβανία στη σημερινή ευρωπαϊκή
οικογένεια. Ο Άγιος Κοσμάς ήταν όχι απλά ένας αφοσιωμένος Ορθόδοξος κληρικός και
φωτισμένος ιεραπόστολος, ήταν και ένας παράγοντας προόδου και επιδίωκε για τα
δεδομένα της εποχής του την κοινωνική χειραφέτηση. Παρότρυνε τους πιστούς Ορθοδόξους
στην εκμάθηση της Ελληνικής ως μέσο για να γνωρίσουν την αλήθεια του Ευαγγελίου
και τα μυστήρια της Εκκλησίας. Την εποχή εκείνη ακόμη στην αλβανική δεν είχε τίποτε
γραπτό ή που να είχε μεταφραστεί, ενώ ακόμη και το ι. Ευαγγέλιο μεταφράστηκε αρκετές
δεκαετίες αργότερα. Με το κήρυγμα του συνήγειρε τα πλήθη που τον άκουγαν σε όλη
τη γεωγραφία της σημερινής Αλβανίας, ενώ αγαπήθηκε και για όλο του το φιλοπρόοδο
και φιλεκπαιδευτικό έργο.
Συγκινημένος ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος
μίλησε για την επίσκεψη που είχε τις τελευταίες μέρες στο σημείο του δι' απαγχονισμού
μαρτυρίου του Αγίου Κοσμά (στο Κολικόντασι βρέθηκε και ενταφιάστηκε το Λείψανο
του Αγίου Κοσμά, τρεις μέρες μετά την εκτέλεση του). Πρόκειται για το χωριό Μούγιαλι,
δίπλα στον ποταμό Αψώ (Σέμαν) στη νότια ακτή του, και στη θέση του μαρτυρίου υπάρχει
και πάλι ένα δέντρο όπως εκείνο της αγχόνης.
Στο ανακαινισμένο μοναστικό συγκρότημα ο Αρχιεπίσκοπος
και όλοι οι αρχιερείς δέχτηκαν τους πιστούς και τους προσκυνητές που είχαν έρθει
από μακριά και προσφέρηκε κέρασμα.
***
Να αναφερθεί ότι το Μοναστήρι του Αγίου Κοσμά
έχει πλήρως αναστηλωθεί με τη φροντίδα του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου. Εργασίες
ανασκαφής έχουν αναδείξει τον τάφο του Αγίου με τοιχογραφία της εποχής καθώς επίσης
και άλλα ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά στοιχεία. Επίσης έχουν ανεγερθεί τέσσερεις
νέοι μεγαλοπρεπείς ναοί σε διάφορα σημεία
αφιερωμένοι στη μνήμη του.
|
Φωτογραφίες: Thoma Dhima και Aleksandria Ritsi
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου