Η ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ «ΔΥΝΑΜΕΩΣ» - Dobësia e "Forcës" njerëzore

«Κύριε τῶν δυνάμεων, μεθ᾿ ἡμῶν γενοῦ…» (Μέγα ἀπόδειπνο) ΜΙΑ, ἀγαπητοί μου, μία σύντομη καὶ χαρακτηριστικὴ προσευχὴ τῆς περιόδου τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς εἶνε ὁ ὕμνος τοῦ Μεγά­λου ἀποδείπνου «Κύριε τῶν δυνάμεων, μεθ᾿ ἡμῶν γενοῦ· ἄλλον γὰρ ἐκτός σου βοη­θὸν ἐν θλίψεσιν οὐκ ἔχομεν· Κύριε τῶν δυνά­μεων, ἐλέησον ἡμᾶς». Ἐδῶ δύο πράγματα ὁμολογοῦμε· τὴ δύναμι τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶνε ἀδύνατος. Ἀλλὰ τί λένε τώρα μερικοί· ―Δὲ ντρέπεστε στὸν αἰῶνα μας νὰ καλλι­εργῆτε τέτοιες ἰδέες; Ἀδύνατος εἶνε σήμερα ὁ ἄνθρωπος; Στὰ παλιὰ τὰ χρόνια μπορεῖ νὰ ἦταν. Σπίτια τότε δὲν εἶχε, μέσα σὲ καλαμιὲς καὶ πάνω στὰ δέντρα ζοῦσε, ἠλεκτρικὸ ῥεῦμα δὲν ὑπῆρχε, τὴ νύχτα φωτιζόταν μὲ δᾳδιά, ῥοῦχα δὲν εἶχε νὰ φορέσῃ καὶ κρύωνε, δέρ­ματα ζῴων φοροῦσε. Τώρα ὅμως εἶνε δυνατός, σχεδὸν παντοδύναμος! Δὲ βλέπετε τί ἔ­φτειασε καὶ ποῦ ἔφτασε· ἀεροπλάνα καὶ πυραύλους καὶ διαστημόπλοια, καὶ ταξιδεύει ψηλά, ἄγγιξε τὴ σελήνη. Τί ἄλλο θέλετε;… Ὥστε λοιπὸν παντοδύναμος; Τὸ μεγαλύ­τε­­ρο ἁμάρτημα εἶνε ἡ ὑπερηφάνεια καὶ ἡ ἀλαζονεία. Ἂς χαμηλώσουν ὅμως τὸ ὕφος των, ἂς προσγειωθοῦν καὶ ἂς ταπεινωθοῦν. * * * Παρ’ ὅλα τὰ ἐπιτεύγματα τῆς ἐπιστήμης ὁ ἄνθρωπος ἐξακολουθεῖ νὰ εἶνε ἀδύνατος. Ἔχει ἀδυναμία. Ποῦ εἶνε ἡ ἀδυναμία του. Δὲ διαβάσατε; Στὶς 19 Φεβρουαρίου 1985 ἕνα ἀεροπλά­νο ξεκίνησε ἀπὸ τὴ Μαδρίτη. Ὑ­πολόγιζαν σὲ μισὴ ὥρα νὰ φτάσῃ στὸν προορισμό του. Ἔ­φτασε; Δὲν ἔφτασε. Ἐκεῖ ποὺ τα­ξίδευε, κάτι συνέβη, ἔπεσε, συνετρίβη πάνω σ’ ἕνα βουνό, καὶ δὲ σώθηκε οὔτε ἕνας· 142 ἄτομα ἦταν μέσα, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ἕ­νας ὑπουργός. Κομμά­τια τοὺς περισυνέλεγαν, ἀλλοῦ τὰ κεφάλια ἀλλοῦ τὰ κορμιά… Νάτη ἡ ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου. Προωδεύσαμε, παύσαμε νὰ περπατοῦμε μὲ τὰ πόδια καὶ μὲ τ’ ἀθῷα γαϊδουράκια. Τώρα ταξιδεύουμε μὲ ἀεροπλάνα καὶ αὐτοκίνητα. Γέμισε ὁ τόπος αὐ­το­κίνητα. Ὅταν ἦρθα στὴ Φλώρινα ὡς ἐπίσκοπος, λίγα αὐτοκίνητα ὑπῆρχαν· τώρα δὲν ἔχουμε δρόμους νὰ στα­θμεύσουν. Κανένα δὲν κατηγορῶ· οὔτε ἀπαγορεύεται νὰ ἔχῃ καθένας τὸ αὐτοκίνητό του. Ἀλλὰ ποιά ἡ ἀσφάλεια; Ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ ἀ­γοράζεις τροχοφόρο – τί κάνεις· κινδυνεύ­εις. Ρωτῆστε αὐτοὺς ποὺ ξέρουν ἀπὸ αὐτοκίνητο. Ξέρετε ποιοί φοβοῦνται περισσότερο; Αὐ­τοὶ ποὺ ὁδηγοῦν· γιατὶ ξέρουν τὸ μηχανισμό. Ἀπὸ μία βίδα ―ἂν λασκάρῃ―, πάει τὸ αὐ­το­κί­νητο· ἔχασε ὁ σωφὲρ τὸν ἔλεγχο, ἐκτροχι­άζεται, καταστρέφεται. Κ’ ἔπειτα σοῦ λένε δυνατός. Ἄ, σπουδαία δύναμις ὁ ἄνθρωπος!  Θέ’ς κάτι ἄλλο; Λοιπόν, ἐκεῖ ποὺ εἶσαι ὑγι­ής —ἀπὸ μιὰ τρίχα ἐξ­αρτᾶται ἡ ζωή μας—, πάει μιὰ σταγόνα αἷμα στὸν ἐγκέ­φαλο καὶ παθαίνεις ἐγκεφαλικὸ ἐ­πεισόδιο. Ἄντε στὸ νοσο­κομεῖο νὰ τοὺς δῇς· οὔτε μι­λᾶνε, οὔ­τε κινοῦνται, οὔτε τίποτα. Σὰ νεκροί, σὰν φυτὰ εἶ­νε. Ἐκεῖ ποὺ κάθεσαι, ἐκεῖ ποὺ διαβάζεις, ἐκεῖ ποὺ μελετᾷς, ἐκεῖ ποὺ τρῶς, ἐκεῖ ποὺ κοιμᾶ­σαι, ἐκεῖ ποὺ περπατᾷς, μιὰ σταγόνα αἷμα καὶ τέλος. Τί λές, εἶνε δυνατὸς ὁ ἄνθρωπος; Ρώτησε τοὺς γιατρούς· Μιὰ στα­γόνα αἵματος προκαλεῖ θρόμβωσι στὴν καρδιά, ἔμφρα­γμα, καὶ πάει ὁ ἄνθρωπος; Τί λές, εἶνε δυνατός; Προσπαθοῦν οἱ ἐπιστήμονες, στύβουν τὸ μυαλό τους Ἀμερικανοί, Γάλλοι, Ἄγγλοι, ῾Ρῶ­σοι, νὰ βροῦν – τί; Κυνηγοῦν ὅ­πως ὁ κυνη­γὸς στὸ δάσος. Τί κυνηγοῦν; καμμιὰ τί­γρι, κανένα λιοντάρι; Κάτι ἀγριώτερο. Διότι κανένα λιον­τά­ρι καὶ καμ­μιά τίγρις δὲν ἔκανε τόση καταστρο­φή. Πῶς λέ­γεται τὸ θηρίο ποὺ κυνηγοῦν; Καρ­κίνος! Δὲ μποροῦν νὰ τὸ πιάσουν. Μικρόβιο εἶνε; τί εἶ­νε; Προσπαθοῦν, μὰ τίποτα. Πάει, τελείωσε ὁ ἄνθρωπος. Νά ἡ δύναμίς του! * * * Ἀδύνατος ὁ ἄνθρωπος σωματικῶς, ἀπὸ στι­γμὴ σὲ στιγμὴ κινδυνεύει. Μὰ πρὸ παντὸς ἀ­δύ­νατος ἠθικῶς καὶ πνευματικῶς. Μέσα του ἔχει τὸ κακό, φωλιάζει στὴν καρδιά του σὰν λερναία ὕδρα μὲ ἑφτὰ κεφάλια. Δυστυχῶς δὲν τὸ αἰσθάνονται ὅλοι. Ὅποιος τὸ αἰσθάνε­ται ἀναστενάζει κι ἀγωνίζεται νὰ τὸ ξεῤῥιζώ­σῃ. Πόσες φορὲς ἀκοῦς «Θέλω, μὰ δὲν μπο­ρῶ»! Βλέπει ὁ ταλαίπωρος, ὅτι τὸ κακό, ὅποιο ὄνομα κι ἂν φέρῃ, εἶνε συμφορὰ – θάνατος, κι ὅμως δὲν τ’ ἀποφεύγει. Καταλαβαίνει λ.χ. αὐ­τὸς ποὺ καπνί­ζει, ὅτι τὸ κά­πνισμα βλάπτει. Προσπαθεῖ, μὰ πάλι τὸν βλέ­πεις μὲ τὸ τσιγάρο· δὲν μπορεῖ νὰ τὸ νικήσῃ. Νιώθει ὁ ἄλλος, ὅτι τὸ ἀλκο­ὸλ τοῦ σάπισε τὰ σπλάχνα, θὰ τὸν πεθάνῃ. Ἕνα διάστημα τὸ κό­βει· μὰ πάλι νάτον στὴν ταβέρνα. Βλέπει ὁ ἄλλος, ὅτι τὸ χαρτο­παίγνιο εἶνε παγίδα. Σταματάει γιὰ λίγο, καὶ πάλι νικιέται καὶ παίζει… Εἶνε αἰχμάλωτος τοῦ κακοῦ. Τὸ δρᾶμα τοῦ ἀνθρώπου ἔνιωθε ὁ ἀ­πόστολος Παῦλος, ποὺ ἔλεγε «Ταλαίπωρος ἐγὼ ἄν­θρωπος…» (῾Ρωμ. 7, 24). Ξέρω τὸ καλό, μὰ κάνω τὸ κακό. Τί ἀδυναμία εἶν’ αὐτή! κι ἂς φαίνεται φιλόσοφος κι ἂς ἔχῃ στέμμα. Ὁ Μέγας Ἀ­λέ­ξανδρος κατέκτησε τὸν κόσμο, ἔγινε κυρί­αρχος τῆς οἰκουμένης, ἐν τούτοις δὲν μπόρεσε νὰ νικήσῃ τὸν κακὸ ἑαυτό του· ἔγινε οἰ­νοπό­της στὰ τελευταῖα, καὶ πάνω στὴ μέθη σκότωσε τὸν καλύτερό του φίλο. Ὁ νικητὴς τῶν λα­ῶν νικήθηκε ἀπὸ τὸ πάθος! Γι’ αὐτὸ οἱ ἀρχαῖοι ἔλεγαν, ὅτι «τὸ νικᾶν ἑαυτόν», τὸ νὰ νικᾶμε τὸν ἑαυτό μας, εἶνε ἡ πιὸ μεγάλη νίκη. Θυμᾶμαι ἕναν ἀείμνηστο πνευματικὸ πα­τέρα στὴν Καλαμάτα, τὸν Ἰωὴλ Γιαννακόπου­λο, ποὺ τὸν ἀξίωσε ὁ Θε­ὸς νὰ ἑρμηνεύσῃ ὅλη τὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Ἦταν σπουδαῖος ἄνθρω­πος καὶ ἀσκητὴς μεγάλος. Τὸν ῥώτησαν κά­πο­­­τε· —Πάτερ Ἰωήλ, τί ἐπιθυμεῖς νὰ γίνῃς; —Ζη­τῶ μεγάλα πράγματα. —Τί, θέλεις νὰ γίνῃς δεσπότης; —Μικρὸ εἶν’ αὐτό. —Τί θέλεις, νὰ γί­­νῃς ἀρχιεπίσκοπος; —Μικρὸ εἶνε κι αὐτό. ―Ἔ, θέλεις νὰ γίνῃς πατριάρχης; —Μικρὸ κι αὐτό. —Δὲ σὲ καταλαβαίνω· τί θέ’ς νὰ γίνῃς, αὐτοκράτορας; —Ναὶ αὐτοκράτορας, ἀλλὰ μὲ δασεῖα. Κόψανε τώρα τοὺς τόνους καὶ τὰ πνεύματα. Ἔχει σημασία αὐτὸ ποὺ εἶπε. Αὐ­τοκρά­τωρ μὲ ψιλὴ εἶνε αὐτὸς ποὺ κυριαρχεῖ σ’ ἕνα κράτος, αὑ­τοκράτωρ μὲ δασεῖα εἶνε αὐτὸς ποὺ κυριαρχεῖ στὸν ἑαυτό του. Νά ἡ σημασία. Αὐτό, λέει, προσπαθῶ νὰ κατορθώσω. Τί νὰ τὸ κάνῃς ν’ ἀνεβῇς στὰ ὕψιστα ἀξιώματα, ἂν δὲν μπορῇς νὰ κυβερνήσῃς τὸν ἑαυτό σου; Ἀδύνατος, πολὺ ἀδύνατος ὁ ἄνθρωπος. Ἡ Νεκρώσιμος ἀκολουθία λέει· «Ἐμνήσθην τοῦ προφήτου βοῶντος· Ἐγώ εἰμι γῆ καὶ σπο­δός». Τί εἶμαι; λέει· δὲν εἶμαι τίποτα, μία χούφτα χῶμα καὶ στάχτη. Ποιός εἶνε ὁ προφήτης ποὺ τὸ εἶπε αὐτό; Ὁ Ἀβραάμ (Γέν. 18,27). Ὅταν συνειδητοποιοῦμε τὴν ἀδυναμία μας, τότε ἀναγκαζόμεθα νὰ ζητήσουμε καταφύγιο στὸ Θεό. Ὅλοι! Ἔρχονται στιγμές, ποὺ καὶ ὁ πιὸ σκληρὸς ἄνθρωπος βλέπει τὴν ἀ­δυναμία του. Κι αὐτοὶ ἀκόμα οἱ ἄπιστοι ἔρχεται στιγμὴ ποὺ ζητοῦν τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ. Ὁ Χαρίλαος Φλωράκης, ἀρχηγὸς τοῦ κομμουνιστικοῦ κόμματος, ρωτήθηκε ἀπὸ ἕνα δημοσιογράφο· —Πιστεύεις στὸ Θεό; —Ὄχι, εἶπε· ἐμεῖς εἴμεθα ἄθεοι. Ἀλλὰ μετὰ σταμάτησε, σκέφτηκε, καὶ συνέχισε· Τί νὰ σοῦ πῶ· μιὰ φορὰ στὸ βου­νό, ἐκεῖ ποὺ ἤμουν ἀντάρτης στὸν Ὄλυμπο, καθὼς τὸ πρωΐ σηκώθηκα, ἀκούω ἕνα σφύρι­γμα· ἕνα πελώριο φίδι ἐρχόταν πάνω μου. Τό­τε θυμήθηκα τὴ γιαγιά μου, ποὺ καθὼς μὲ εἶ­χε στὰ γόνατα μοῦ ᾿λεγε νὰ κάνω τὴν προσ­ευχή μου ὅταν κινδυνεύω, καὶ φώναξα· Παναγιά, βοήθα με!… Βοήθεια ζητάει κι ὁ φτωχὸς κι ὁ πλούσιος, κι ὁ μικρὸς κι ὁ μεγάλος. Βοήθεια ζητάει ὁ ἄρ­­ρωστος στὸ κρεβάτι. Βοήθεια! φωνάζει ὁ ναύ­της μέσ᾿ στὰ ἄγρια κύματα τοῦ πελάγους. Βο­ήθεια ζητάει ἡ χήρα καὶ τὸ ὀρφανό. Ὅλοι φω­νάζουν βοήθεια, μὰ κυρίως γιὰ τὰ μικρά, τὰ ὑ­λικὰ καὶ σωματικά. Ἕνα δὲ λέμε· Βοήθα με, Θεέ μου, ν’ ἀπαλλαγῶ ἀπὸ τὸ πάθος μου, ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Βλέ­πω σὰν κῦμα τὸν κακὸ λογισμό, νιώθω ὅτι κινδυνεύω, βοήθα με νὰ μὴν τὸν δεχτῶ καὶ βρεθῶ στὴν ἄβυσσο! Αὐτὴ τὴν ἀνάγκη δὲν τὴν αἰσθάνονται πολλοί. Δὲ λέμε, Βοήθησέ με, Κύριε, νὰ στα­θῶ στὰ πόδια μου, νὰ μὴν ὑποχωρήσω, νὰ μὴ γίνω θῦμα. Δὲ λέμε, Βοήθησέ με, Κύριε, νὰ παλέψω μὲ τὸ διά­βολο, ὅπως πάλεψες ἐσὺ καὶ τὸν νίκησες. Ἂν ποῦμε, «Κύριε τῶν δυνάμεων», βοήθη­σέ με· βλέπω τὴν ἀσθένειά μου, ὅτι εἶμαι ἕνα μηδέν, καὶ ζητῶ τὴ βοήθειά σου, τότε ὁ Κύριος θ’ ἀπαντήσῃ «Ἐν τούτω νίκᾳ»! * * * Καὶ σήμερα, ἀγαπητοί μου, καὶ αὔριο καὶ μέ­χρι συντελείας τῶν αἰώνων ὁ ἄνθρωπος θὰ αἰσθάνεται πάντοτε τὴν ἀδυναμία του. Γι’ αὐ­τὸ ἂς γονατίζῃ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ἂς τὸν παρακαλῇ καὶ ἂς κράζῃ· «Κύριε τῶν δυνάμεων, μεθ᾿ ἡμῶν γενοῦ· ἄλλον γὰρ ἐκτός σου βοη­θὸν ἐν θλίψεσιν οὐκ ἔχομεν· Κύριε τῶν δυνά­μεων, ἐλέησον ἡμᾶς». † ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος (ἱ. ναὸς Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης 25-2-1985, Καθαρὰ Δευτέρα ἑσπέρας)

“Zot i fuqive, qëndro pranë nesh...” (Pasdarka  e Madhe) Një lutje e shkurtër dhe karakteristike, të dashurit e mi, e periudhës së Kreshmës së Madhe është himni i Pasdarkës së Madhe “O Zot i fuqive, qendro me ne, tjetër përveç teje nuk kemi ndihmës në hidhërime, o Zoti i fuqive, mëshirona” (përkthim i lirë). Këtu pohojmë dy gjëra, forcën e Zotit dhe pamundësinë e njeriut, që njeriu është i dobët. Por çfarë thonë sot disa. -          Nuk keni turp në shekullin që jetojmë të përpunoni të tilla ide. I dobët është sot njeriu? Në vitet e hershme mund të ishte. Shtëpi nuk kishte, në pemë dhe nëpër kallame jetonte, rrymë elektrike nuk ekzistonte, natën ndriçoheshin me pishtarë, rroba nuk kishte veshur dhe kishte frikë, lëkurë kafshësh vishte. Por tani është i fortë, pothuajse i plotfuqishëm! Nuk shikon ku arriti dhe ku po shkon, aeroplane dhe rraketa dhe anije kozmike dhe udhëton lart, duke prekur hënën. Çfarë tjetër doni?.... *** Mgjth arritjet e shkencës njeriu vazhdon të jetë i dobët. Ka dobësi. Ku është dobësia e tij. Nuk lexuat? Më 19 Shkurt 1985 një aeroplan u nis prej Madritit. Llogaritën në gjysëm ore të arrinte në destinacionin e tij. Arriti? Nuk arriti. Atje ku po udhëtonte, diçka ndodhi, u rrëzua mbi një mal dhe nuk shpëtoi askush, 142 persona ishin brenda, ndër ta  dhe një ministër. Copra i mblodhën, gjetkë koka, gjetkë trupi... Ja dobësia e njeriut. Përparuam, ndaluam së ecuri me këmbë dhe me gomerët e pafajshëm. Tani udhëtojmë me aeroplanë dhe makina. U mbush vendi makina. Kur erdha në Follorinë si episkop, pak makina kishte, tani nuk kemi rrugë që të parkojnë. Asnjë nuk akuzoj, as ndalohet që të ketë dikush makinën e tij. Por çfarë sigurie? Nga çasti që ble një rrotëlëvizëse – çfarë bën, rrezikohesh.  Pyesni ata që i njohin makinat. E dini se cilët kanë frikë më tepër? Ata që ngasin, sepse e dinë mekanizmin. Nga një vidhë – nëse lirohet- ikën makina, e humbi shoferi kontrollin, doli nga rruga, u shkatërrua. Dhe më pas të thonë i fortë. Ah kjo fuqi e madhe e njeriut! Do dhe një tjetër? Pra, atje ku je i shëndetshëm – nga një qime varet jeta jonë- shkon një pikë gjaku në tru dhe pëson goditje në tru. Ajde në spital ti shohës, as flasin, as lëvizin asgjë nuk bëjnë. Si të vdekur, si bimë janë. Atje ku rri atje ku lexon, atje ku studion, atje ku fle, atje ku ecën, një pikë gjaku në fund. Çthua, është i fortë njeriu? Pyesni mjekët, një pikë gjaku shkakëton trompozë në zemër, pushim zemre dhe ikën njeriu? Çthua, a është i fortë? Përpiqen shkencëtarët, shtrydhin trurin, amerikanët, francezët, anglezët, rusët, të gjejnë çfarë ? Ndkjeku si gjuhetari në pyll. Çfarë ndjekin? Ndonjë tigër, ndonjë luan? Diçka më të egër. Sepse asnjë luan dhe asnjë tigër nuk bëri kaq dëm. Si quhet ky përbindësh që ndjekin? Kancer! Nuk e kapin dot. Është mikrob? Çfarë është? Përpiqen por asgjë. Iku mbaroi njeriu. Ja fuqia! *** Njeriu si trup është i dobët, nga çasti në çast rrezikohet. Por para së gjithash është i dobët moralisht dhe shpirtërisht. Brenda tij ka të keqen e cila ka krijuar fole në zemrën e tij si një hidër me shtatë kokë. Fatkeqësisht nuk e ndjejnë që të gjithë. Ai që e ndjen rrënkon dhe lufton që ta shkulë. Sa herë dëgjon “Dua por nuk mundem”! Shikon i mjeri që e keqja, çfarë do emri që mbart, është  fatkeqësi- vdekje, por nuk i shmanget. E kuptoj, psh, ai që pi duhan, që duhani bën dëm. Përpiqet, por sërish e shikon me cigare, nuk mundet ta mundë. Ndjen tjetri, se alkooli i kalbi të brendshmet, do ta vdesë. Një farë kohe e ndërpret por ja sërish në tavernë. Shikon tjetri, se loja me letra bixhozi është kurth. Ndalon për pak, dhe sërish mundet dhe luan.... Është rrob i së keqes. Dramën e njeriut e ndjente apostull Pavlli, që thoshte “Mjerë unë njeriu...” (Romakët 7,24). E di të mirën, por bëj të keqen. Çfarë dobësie është kjo! Dhe le të duket si filozof dhe le të ketë stemë. Aleksandri i Madh pushtoi botën, u bë zotërues në botë, mgjth atë nuk mundi të mundë veten e tij keqe, u bë pijanik në fund të jetës dhe gjatë dehjes së tij vrau shokun e tij. Fitimtari e popujve u mund nga pasionet! Për këtë njerëzit në lashtësi thoshin, se “të mundësh veten”, të mundim veten tonë është fitorja më e madhe. Më kujtohet një atë shpirtëror i ndjerë nga Kalamata, Joil Gianakopoulos, që e denjësoi Zoti të interpretojë Dhjatën e Vjetër. Ishte njeri i madh dhe asket i madh. E pyetën dikur – Atë Joil, çfarë dëshiron të bëhesh? – Kërkoj gjëra të mëdha. – Çfarë do që të bëhesh dhespot? – Gjë e vogël është dhe kjo- Epo do të bëhesh patrik? – E vogël është dhe kjo. – Nuk të kuptoj, çfarë do që të bëhesh, perandor? – Po perandor, por me theks.  I hoqën tashmë thekset e greqishtes të lashtë. Ka rëndësi kjo që tha. Perandor me theks të lartë është ai që mbizotëron në një shtet, perandor me theks të rëndë, është ai që mbizotëron tek vetja e tij. Ja rëndësia. Këtë thotë dua të arrij. Për çfarë ti duash gradat, nëse nuk qeveris dot veten tënde? I dobët, shumë i dobët njeriu. Shërbesa e vdekjesh thotë. “ U kujtova për ato sa thërriste profeti, unë jamë toka dhe hi”. Çfarë jam? Thotë, nuk jam asgjë, një grusht me dhe (tokë), hi. Kush është profeti që e tha këtë Abraami (Gjeneza 18, 27). Kur ndërgjegjësohemi për dobësinë tonë, atëhere detyrohemi që të kërkojmë strehim tek Zoti. Të gjithë! Vijnë çaste, që dhe njeriu më i fortë sheh dobësinë e tij. Dhe ata akoma të pabesët, vjen çasti që kërkojnë ndihmën e Zotit. Harilao Floraki, udhëheqës i partisë komuniste (Greqi), u pyet nga një gazetar, - Beson tek Zoti?- Jo, tha, ne jemi të pabesë. Por më pas ndaloi, u mendua dhe vazhdoi. – Çfarë të të them, njëherë në mal kur isha partizan në Olimp, pasi në mëngjes u ngrita , dëgjoj një fërshëllimë, një gjarpër i stërmadh po vinte pranë meje. Atëhere mu kujtua gjyshja ime, e cila gjatë kohës që më kishte në gjunjët e saj, më thoshte që të bëja lutjen time kur jam në rrezik dhe thirra, o Shën Mari më ndihmo!.... Ndihmë kërkon dhe i varfëri dhe i pasuri, dhe i vogli dhe i madhi. Ndihmë kërkon i sëmuri në krevat. Ndihmë! Thërret marinari në dallgët e egëra të detit. Ndihmë kërkon vejusha dhe jetimi.Të gjithë thërresim ndihmë, por kryesisht për gjërat e vogla materiale dhe trupore.  Një gjë a nuk themi, më Ndihmo o Zoti im, që të çlirohem nga pasioni im, nga mëkati. Shikoj si dallgë mendimin e keq, ndjej që rrezikohem, më ndihmo që të mos e pranoj dhe të gjendem në ferr! Këtë nevojë nuk e ndjejnë shumë. Nuk them, më ndihmo o Zot që të qëndroj më këmbë, që të mos tërhiqem, që të mos bëhem viktimë. Nuk themi, më ndihmo o Zot, që të luftoj me djallin, siç luftove ti dhe e munde. Nëse themi, “Zoti i fuqive” më ndihmo, se e shikoj sëmundjen time, që jam një zero dhe kërkoj ndihmën tënde atëhere Zoti do të përgjigjet : “Me këtë fito”! *** Dhe sot të dashurit tim dhe nesër dhe deri në fund të shekujve njeriu do të ndjejë gjithmonë dobësinë e tij. Për këtë le të gjunjëzohet para Zotit, le t’i lutet  dhe le të thërrasë fort “ O Zot  i fuqive, qëndro pranë nesh, tjetër nuk kemi veç teje ndihmës në hidhërime  o Zoti i fuqive, mëshirona”. (përkthim i lirë). Episkop Avgustini. (Kisha e Shën Pantelimonit Follorinë 25-2 1985, e Hëna e Bardhë mbasdite)