Η ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΚΑΙ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΚΟΡΥΤΣΑΣ - Episkopia dhe Mitropolia e Korçës

Η ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΚΑΙ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΚΟΡΥΤΣΑΣ Τοποθεσία και εξέλιξις Η Κορυτσά ή Κοριτσά είναι πόλις της Β. Ηπείρου, κειμένη επί της ΝΑ άκρας του ομωνύμου λεκανοπεδίου. Κατά τινα σημείωσιν αναγεγραμμένην εις σωζόμενον αρχαίον κώδικα της Μητροπόλεως Κορυτσάς, συνταχθέντα επί των ημερών του Μητροπολίτου Κορυτσάς Παρθενίου (1670-1676) και περιέχοντα πρακτικά τινα ή συμβόλαια, η πόλις Κορυτσά εκτίσθη τω 1490 επί Σουλτάνου Βαγιαζήτ και πιθανώτατα επί υπαρχούσης εκεί μικράς και ασήμου μεσαιωνικής κώμης, ήτις εκαλείτο «Επισκοπή», ιδρυθείσα τον ΙΑ΄ αιώνα. Άγνωστος είναι και ο χρόνος της ιδρύσεως της Επισκοπής Κορυτσάς. Κατά την προ του ΙΑ΄ αιώνος περίοδον μέχρι του 1030 η περιφέρεια Κορυτσάς υπήγετο, ως συνάγεται εκ Χρυσοβούλου του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου, εις την Μητρόπολιν Καστορίας, από δε του 1030 μέχρι 1490 εις την Επισκοπήν Κολώνης και Δεβόλης, προελθούσαν εκ της διαιρέσεως της Επισκοπής Καστορίας. Η Επισκοπή Κορυτσάς μέχρι του 1670 υπήγετο υπό τον Αρχιεπίσκοπον Αχρίδος και εκυβερνάτο προεδρικώς παρά τούτου. Κατά το έτος τούτο, ως αναφέρει ο σωζόμενος κώδιξ της Μητροπόλεως Κορυτσάς, ο εκ της πόλεως ταύτης προεχρόμενος Αχριδών Παρθένιος, ανύψωσε την γενέθλιον πόλιν τις Μητρόπολιν. Εις την δικαιοδοσίαν της νέας Μητροπόλεως υπήχθη η Επισκοπή Δεβόλης και Κολωνίας, ονομασθείσα «Κορυτσάς και Σελασφόρου». Η Μητρόπολις αύτη από της αναδείξεως μέχρι και του 1767 φαίνεται πολλάκις μεν έχουσα ίδιον αυτής Μητροπολίτην, ενίοτε δε κατεχομένη και διοικουμένη προεδρικώς υπό του Αρχιεπισκόπου Αχρίδος. Μετά την διάλυσιν της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος (1767), γενομένην επί Μητροπολίτου Κορυτσάς Γενναδίου (1766-1779), η Μητρόπολις Κορυτσάς προσηρτήθη εις το Οικουμενικόν Πατριαρχείον υπό τον τίτλον «Κορυτσάς και Σελασφόρου», καταλαβούσα τον 75 βαθμόν των υπό τον Οικουμενικόν Θρόνον Μητροπολιτών». Ο διαδεχθείς τον Γεννάδιον Μητροπολίτης Ιωακείμ (1779-1790), λόγω παρακμής της πόλεως Σελασφόρου, καθιέρωσε τον τίτλον «Κορυτσάς και Μοσχοπόλεως», καθ’ όσον η Μοσχόπολις, κτισθείσα τω 1338, είχεν ήδη καταστή περί τα μέσα της ΙΗ΄ εκατονταετηρίδος λίαν επίσημος και ανθηρά πόλις, οφείλουσα την άνθησιν αυτής εις την γενναιοδωρίαν των αποδημούντων τέκνων αυτής. Ο τίτλος «Κορυτσάς και Μοσχοπόλεως» διετηρήθη μέχρι του Μητροπολίτου Κορυτσάς Ιωάσαφ του εκ Μοσχοπόλεως (1798-1816), από δε του 1816 μέχρι του 1828 καθιερώθη αυθαιρέτως υπό του Μητροπολίτου Μελετίου (1816-1828) ο τίτλος «Κορυτσάς, Σελασφόρου και Μοσχοπόλεως». Από του Μαρτίου 1828 μέχρι του Μαΐου 1834 ηνώθη τη Μητροπόλει Κορυτσάς η Αρχιεπισκοπή Πωγωνιανής με δευτέραν έδραν την μονήν Μολυβδοσκεπάστου. Η ένωσις δε αύτη εγένετο επί Μητροπολίτου Κορυτσάς Βησσαρίωνος, προσαγορευθέντος «Κορυτσάς και Πωγωνιανής». Τω 1835, συνοδική αποφάσει του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ο εκ Βερροίας Κύριλλος ετιτλοφορήθη «Κορυτσάς και Πρεμετής», αλλά τω 1885 προσετέθη και πάλιν αυτοβούλως υπό του Μητροπολίτου Φιλοθέου ο τίτλος «Κορυτσάς, Πρεμετής και Μοσχοπόλεως». Κατά το 1875 επί του Μητροπολίτου Δωροθέου προσετέθη εις τον Μητροπολίτην Κορυτσάς και Πρεμετής και η τιμητική φήμη του «υπερτίμου και εξάρχου Άνω Μακεδονίας», ήτις διετηρήθη μέχρι του 1916. Κατά τον Ιανουάριον του 1902 η Μητρόπολις Κορυτσάς κατέλαβε τον 34 βαθμόν εις την σειράν των Μητροπολιτών του Οικουμενικού Πατριαρχείου εν τω Συνταγματίω αυτού. Μετά την πραξικοπηματικήν ανακήρυξιν ως αυτονόμου της εν Αλβανία Ορθοδόξου Εκκλησίας (1929), ως θα ίδωμεν κατωτέρω, και του υποβιβασμού των εν Β. Ηπείρω Μητροπόλεων εις Επισκοπάς η επαρχία Κορυτσάς διηυθύνετο επιτροπικώς υπό του αυτοανακηρυχθέντος Αρχιεπισκόπου και Μητροπολίτου Τιράνων και Δυρραχίου Βησσαρίωνος Τζοβάνι, τη συναινέσει της Αλβανικής κυβερνήσεως. Βραδύτερον ετοποθετήθη εις την έδραν της Κορυτσάς ο από του 1923 προσχωρήσας εις την Αλβανικήν Εκκλησίαν Επίσκοπος Συνάδων Χριστόφορος. Την 3 Απριλίου 1937, ότε ανεγνωρίσθη υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου το Αυτοκέφαλον της εν Αλβανία Ορθοδόξου Εκκλησίας, εξελέγη Επίσκοπος αυτής ο ιερομόναχος Ευλόγιος Κουρίλας, ποιμάνας την επαρχίαν του μέχρι του 1939, ότε εξεδιώχθη υπό των εισβαλόντων εις Αλβανίαν Ιταλών, ως μη κεκτημένος την αλβανικήν υπηκοότητα. Επίσκοποι Κορυτσάς 1. Νίμφων (1390), γνωστός εξ επιγραφής του ναού της Μπόριας, κειμένης ΒΔ της Κορυτσάς. 2. Γαβριήλ (1572-1580) 3. Ζωσιμάς (1600). Αρχιεπίσκοπος ών Αχριδών διηύθυνε προεδρικώς και την Μητρόπολιν Κορυτσάς. 4. Νεόφυτος (1624). Είναι γνωστός από ένα ταξίδι εις την Ρωσίαν τω 1628. έχει υπογράψει τω 1624 επιστολήν του Αρχιεπισκόπου Πορφυρίου προς τον Πάπαν Ουρβανόν Η΄ (1623-1644). 5. Μητροφάνης (1634) 6. Παρθένιος (1670-1676), εκ Κορυτσάς. Αρχιεπίσκοπος ών Αχριδών διηύθυνε προεδρικώς και την Επισκοπήν Κορυτσάς. 7. Μακάριος (1691-1693) 8. Αθανάσιος (1694-1696) 9. Δανιήλ (1696-1709), πρώην Δυρραχίου. 10. Ιωάσαφ (1709-1719) και προεδρικώς 1719-1745). Διαπρεπής και επιφανής ιεράρχης. Εγεννήθη εν Μοσχοπόλει τω 1660. Ήτο ανήρ φιλόμουσος, μεγαλεπήβολος, πολυπράγμων και οξυδερκής. Τω 1706 εξελέγη Επίσκοπος Πρεσπών και την 4 Ιουνίου 1709 εψηφίσθη Μητροπολίτης Κορυτσάς. Την 4 Φεβρουαρίου 1719 εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αχριδών, διατηρών προεδρικώς και την επαρχίαν Κορυτσάς από του 1719 μέχρι του 1745. Κατά το διάστημα της μακράς ποιμανοτρίας του μερίμνη αυτού ετελέσθησαν πλείστα έργα. Προνοία αυτού ανελάμβανον αι συντεχνίαι της Μοσχοπόλεως και έστελον εις το εξωτερικόν πολλούς νέους, οι οποίοι εσπούδαζον φιλολογίαν, θεολογίαν, ιατρικήν και οι οποίοι επιστρέφοντες έδρων ευεργετικώς υπέρ του τόπου των. Αφιέρωσεν εις την Μεγάλην Εκκλησίαν Αχριδών, την κατασκευασθείσαν εν Βιέννη υπό πολυταλάντων συμπολιτών του, βαρύτατον αργυρόχρυσον μίτραν, εγκαλλωπισμένην μετά πολυτίμων αδαμάντων και ετέρων πολυτίμων λίθων. Είχε και αδελφόν κληρικόν, ονομαζόμενον Γεώργιον, φέροντα το οφφίκιον του οικονόμου και του εκκλησιαστικού επιτρόπου. Ο Ιωάσαφ απέθανε τη 22 Οκτωβρίου 1745 και ετάφη εν Αχρίδι. 11. Γεράσιμος, αναφερόμενος τη 21 Μαΐου 1740 ως Κορυτσάς, αλλά πρόκειται περί βοηθού Επισκόπου του Αχριδών Ιωάσαφ. 12. Γρηγόριος, αναφερόμενος τη 21 Μαΐου 1740 ως Κορυτσάς, αλλά πρόκειται και τούτου περί βοηθού Επισκόπου του Ιωάσαφ. 13. Νικηφόρος (1746-1752) 14. Μακάριος (1752-1756) 15. Δανιήλ, αναφερόμενος τη 6 Μαρτίου (1759-1763). 16. Διονύσιος. Εγένετο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος τω 1752 διαδεχθείς τον Ιωσήφ. Τω 1765 εγένετο Μητροπολίτης Κορυτσάς, ως μανθάνομεν εκ Συνοδικής Πράξεως του Πατριάρχου Κων/πόλεως Σαμουήλ (1763-1768). Καθηρέθη δια πολλάς παραβάσεις του. Μητροπολίται Κορυτσάς 1. Γεννάδιος (1766-1779) 2. Ιωακείμ (1779-1790), πρώην μοναχός. 3. Κωνσταντίνος (1790-1798). 4. Ιωάσαφ (1798-1816), Μοσχοπολίτης και πρώην Χαριουπόλεως. 5. Μελέτιος (1816-1827), πρώην Κλαυδιουπόλεως. Μετετέθη εις την Μητρόπολιν Βοδενών. 6. Βησσαρίων (1827-1835). Μετέτεθη τω 1835 εις την Μητρόπολιν Προικοννήσου και τω 1841 εις την Μητρόπολιν Διδυμοτείχου. 7. Κύριλλος (1835-1845). Εγέννηθη εν Βερροία της Μακεδονίας. Μεταβάς εις Κωνσταντινούπολιν εισήχθη εις την υπηρεσίαν του Πατριαρχείου, υπηρετών ως αρχιδιάκονος. Τω 1835 προήχθη εις την Μητρόπολιν Κορυτσάς. Τω 1845 μετετέθη εις την Μητρόπολιν Γάνου και Χώρας. Απέθανεν εν Πριγκίπω τη 11 Ιανουαρίου 1847. 8. Νεόφυτος (1845-1874), πρώην Αδριανουπόλεως Β. Ηπείρου. 9. Δωρόθεος Ευελπίδης (1874-1875). Η Μεγάλη Εκκλησία, σφόδρα τιμώσα αυτόν, απένειμεν αυτώ την τιμητικήν φήμην «υπερτίμου και εξάρχου Άνω Μακεδονίας», διατηρηθείσαν εις την Μητρόπολιν Κορυτσάς μέχρι του 1916. Κατά κακήν μοίραν ο Μητροπολίτης ούτος τη 8 Μαΐου 1875 επνήγη παρασυρθείς υπό των υδάτων εκ του αιφνιδίως πλημμυρήσαντος ποταμού Αώου. 10. Δωρόθεος Χρηστίδης. Μετετέθη εις την Μητρόπολιν Γάνου και Χώρας. 11. Φιλόθεος Κωνσταντινίδης (1885-1893), πρώην Ξάνθης. Μετατέθη εις την Μητρόπολιν Διδυμοτείχου. 12. Γρηγόριος (από 1-6-1893 − 15-6-1893), πρώην Ρόδου. Επαύθη. 13. Άνθιμος Τσάτσος (1893-1894). Ευκλεής ιεράρχης, κοσμήσας και τον περίβλεπτον Πατριαρχικόν Θρόνον Κων/πόλεως (1895-1897). Κατήγετο εκ Πλησιβίτσης Θεσπρωτίας. Εσπούδασεν εν Ιωαννίνοις και εν τη Θεολογική Σχολή Χάλκης. Υπηρέτησεν ως καθηγητής και ιεροκήρυξ εν Ιωαννίνοις. Εποίμανε θεαρέστως τας Μητροπόλεις Παραμυθίας (1865-1877),Αίνου (1887-1888), Κορυτσάς (1893-1894) και Λέρου και Καλύμνου (1894). Εξέδωκε τω 1835 εν Αθήναις μικρόν τι απολογητικόν βιβλίον κατά του γάλλου ορθολογιστού Renan και τον «Οδηγόν Ευσεβείας» εις δύο τόμους, περιέχοντα συλλογήν εποικοδομητικών λόγων. Ο Άνθιμος διεκρίνετο δια βαθυτάτην θεολογικήν μόρφωσιν, επιστημονικήν και εγκυκλοπαιδικήν κατάρτησιν και εκπλήσσουσαν ρητορικήν δεινότητα. Απέθανεν εν Σισλή τη 5 Δεκεμβρίου 1913. 14. Χρύσανθος (1894-1895), πρώην Λέρου και Καλύμνου. Παρητήθη. 15. Γερβάσιος Ωρολογάς (1895-1902). Κατήγετο εκ Γκιουμουσχανέ της επαρχίας Χαλδίας. Εχρημάτισε το πρώτον πρωτοσύγκελλος του Οικουμενικού Θρόνου (1893), είτα Μητροπολίτης Κορυτσάς και ακολούθως Ιωαννίνων (1910-1916), ένθα έπαιξε σημαντικόν ρόλον εις την απελευθέρωσιν της πόλεως Ιωαννίνων από τους Τούρκους (1913). Απέθανε τω 1916. 16. Φώτιος Καλπίδης (1902-1906). Κατήγετο εκ Τσαγρακίου του Πόντου. Εγεννήθη τω 1860. Εσπούδασεν εν τη Θεολογική Σχολή Χάλκης. Διετέλεσεν ιεροκήρυξ και διευθυντής του ελληνικού σχολείου Κερασούντος. Ακολούθως υπηρέτησεν ως υπογραμματεύς (1893-1897) και αρχιγραμματεύς (1902) εις την Σύνοδον του Πατριαρχείου. Ετοποθετήθη τω 1902 εις την πολυτάραχον και υπό παντοίων αντεθνικών οργανώσεων (Ρουμανιζόντων, Κουτσοβλάχων, Βουλγαρικού Κομιτάτου κ.λ.π.) κλυδωνιζομένην Μητρόπολιν της Κορυτσάς. Υπήρξε λεπτός τους τρόπους, ευγενής την καρδίαν, αυστηρός εις το καθήκον. Ο ιστορικός Γκέσλορ, καθηγητής εν τω πανεπιστημίω της Ιένης, εν τη περί Μακεδονίας συγγραφή αυτού, εκθειάζει την σοφίαν, την ευφράδειαν και τον ακαταπόνητον θρησκευτικόν και εθνικόν ζήλον του Φωτίου. Εδολοφονήθη αγρίως εν ενέδρα παρά την Μωραβδίτσαν τη 9 Σεπτεμβρίου 1906 υπό της αλβανικής και κουτσοβλαχικής προπαγάνδας δια την εθνικήν του δράσιν. Η κηδεία του ετελέσθη τη 13 Σεπτεμβρίου 1906 εν μέσω γενικού πένθους. 17. Γερβάσιος Σαρασίτης (1906-1910), Πόντιος, πρώην Ροδοπόλεως. Μετέβη εις την Μητρόπολιν Αγκύρας και είτα εις την Μητρόπολιν Αλεξανδρουπόλεως. 18. Δημήτριος Γεωργιάδης (1910), αρχιμανδρίτης και καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Χάλκης (1899-1914). Εξελέγη τω 1910 Μητροπολίτης Κορυτσάς, αλλά δεν απεδέχθη την προσγενομένην αυτώ τιμήν. Απέθανε τω 1944 εν Βιέννη, ένθα υπηρέτει ως ιερεύς εις τον ναόν του Αγίου Γεωργίου. 19. Γερμανός Αναστασιάδης (1910-1916). Εγεννήθη τω 1870 εις Άγιον Γεώργιον της επαρχίας Δέρκων. Εσπούδασεν εις την Θεολογικήν Σχολήν Χάλκης. Εχρημάτισεν αρχιδιάκονος της Μητροπόλεως Κορυτσάς (1894), πρωτοσύγκελλος της Μητροπόλεως Χαλκηδόνος (1897), βοηθός Επίσκοπος Χαλκηδόνος υπό τον τίτλον Λεύκης (1904), Μητροπολίτης Στρωμνίτσης (1908) και Μητροπολίτης Κορυτσάς (1910-1916). Μετά την κατάληψιν της Κορυτσάς υπό των Γάλλων (1916) ηναγκάσθη να μεταβή εις Αθήνας, ένθα παρέμεινε μέχρι του 1921, φέρων τον τίτλον του Κορυτσάς. Παραιτηθείς διηύθυνεν ως τοποτηρητής προσωρινώς την επαρχίαν Σισανίου και Σιατίστης. Ειργάσθη αόκνως και εθνικώς εις τας περιφερείας τας οποίας εποίμανε. Προσέφερε μεγάλας υπηρεσίας εις τον Εθνικόν Μακεδονικόν και Βορειοηπειρωτικόν Αγώνα. Διετέλεσεν υπουργός της υπό τον Χριστάκην Ζωγράφον Αυτονόμου Βορειοηπειρωτικής Κυβερνήσεως. 20. Ιωακείμ Στρουμπής (1919), πρώην Επίσκοπος Αρδαμερίου. Μη δυνηθείς να μεταβή εις την Επισκοπήν Κορυτσάς, ένθα ετοποθετήθη, μετετέθη τη 7 Οκτωβρίου 1924 εις την Μητρόπολιν Καρδαμύλων. 21. Ιάκωβος (1919-1921), Μητροπολίτης Δυρραχίου. Διηύθυνεν ως Πατριαρχικός Έξαρχος την επαρχίάν Κορυτσάς από 20 Αυγούστου 1916 μέχρι 8 Νοεμβρίου 1921, οπότε απηλάθη υπό των Αλβανών. 22. Ιερόθεος Γιαχοτόπουλος (1921), Επίσκοπος Μιλητουπόλεως. Κατήγετο εκ Τσαρισόβας. Διηύθυνεν ως Πατριαρχικός Έξαρχος την επαρχίαν Κορυτσάς. Εξεδιώχθη του θρόνου συνεπεία του εν Αλβανία γενομένου εκκλησιαστικού πραξικοπήματος. 23. Βησσαρίων Τζοβάνι (1929-1939). Διηύθυνεν αντικανονικώς και επιτροπικώς την επαρχίαν Κορυτσάς από του 1929 μέχρι της 27 Μαΐου 1936, μέχρι της 27 Μαΐου 1936, ότι παρητήθη, πιεσθείς υπό του ελληνισμού της Β. Ηπείρου. 24. Χριστόφορος Κίσσης (1936-1937), εκ Βερατίου, πρώην Επίσκοπος Συννάδων. Διηύθυνεν αντικανονικώς την Αλβανικήν Εκκλησίαν ως Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας. 25. Ευλόγιος Κουρίλας (1937-1939). Εγεννήθη εις Ζητσίσταν της Κορυτσάς τω 1880. Απεφοίτησε της Αθωνιάδος και της Μεγάλης του γένους Πατριαρχικής Σχολής, ως και της Θεολογικής και Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εμόνασεν εν τη μονή Φιλιθέου και είτα εν τη μονή Λαύρας του Αγίου Όρους, ονομασθείς δια τούτο Λαυριώτης. Τω 1908 μετέβη εις Μακεδονίαν και επεξέτεινε την δράσιν των ανταρτικών σωμάτων και εις την επαρχίαν Κορυτσάς. Τω 1910 απεστάλη προς συλλογήν εράνων εις Αίγυπτον. Εν Καΐρω ίδρυσεν ελληνοαλβανικόν κομιτάτον και ήνωσε και τους Αλβανούς εις τον κατά των Βουλγάρων και Τούρκων αγώνα. Συμμετέσχε μυστικών κομιτάτων και συλλόγων και έλαβεν ενεργόν μέρος εις την απελευθέρωσιν της πατρίδος του. Από το 1915 μέχρι του 1923 υπηρέτησεν εν Αθήναις ως καθηγητής Γυμνασίου, από δε του 1930 μέχρι του 1931 διετέλεσε πρωτοεπιστάτης του Αγίου Όρους, ένθα επέτυχε την ανασύστασιν της Αθωνιάδος Ιερατικής Σχολής. Από του 1935 μέχρι του 1937 εδίδαξεν εν τω Πανεπιστημίω Θεσσαλονίκης. Τω 1937 εγένετο Επίσκοπος Κορυτσάς, ένθα παρέμεινε μέχρι του 1939, ότε εξεδιώχθη ως ανεπιθύμητος και ως μη κεκτημένος την αλβανικήν υπηκοότητα. Από το 1942 μέχρι του 1949 εχρημάτισε τακτικός καθηγητής της αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας εν τω Πανεπιστημίω Αθηνών. Απέθανε τη 21 Απριλίου 1961. Ο Ευλόγιος υπήρξε πολυγραφώτατος συγγραφεύς, εκδούς πλείστα σπουδαία και πρωτότυπα συγγράμματα και μελέτας. 26. Φιλόθεος, εκ Χειμάρρας.

Episkopia dhe Mitropolia e Korçës Vendodhja dhe zhvillimi Korça ose Koritsa është qytet i Epirit Verior, që shtrihet në anën Juglindore të fushgropës me të njejtin emër. Sipas një shkrimi të shkruar në Kodikun e shpëtuar të Mitropolisë së Korçës, që është krijuar në ditët e Mitropolitit të Korçës Partheniu (1670-1676) dhe ku përfshihen proceverbale ose kontrata, qyteti i Korçës u ndërtua më 1490 në Kohën e Sulltanit Bajazit dhe ka shumë mundësi në vendin e një fshati mesjetar të vogël e të parëndësishëm, që quhej “Episkopi”, e themeluar gjatë shekullit të 11-të. E panjohur është dhe koha e themelimit të Episkopisë së Korçës. Gjatë periudhës para shekullit të 11 deri në 1030 zona e Korçës ishte, sipas Krisovoulit/Urdhërit të Vasilit Bullgarovrasësit, nën Mitropolinë e Kosturit, ndërsa nga 1030 deri më 1490 nën Episkopinë e Kolonjës dhe Devollit,  duke erdhur si rrjedhim i Episkopatës së Kosturit. Episkopia e Korçës deri më 1670 i përkiste Kryepiskopatës së Ohrit dhe udhëhiqej prej saj. Gjatë këtij viti, siç përmend dhe kodi i shpëtuar i Mitropolisë së Korçës, i Ohrit Partheni i cili kishte origjinën nga ky qytet, ngriti në qytetin e tij Mitropoli. Nën juridiksionin e Mitropolisë së re u vendos dhe Episkopia e Devollit dhe Kolonjës, që u quajt “e Korçës dhe Selasforit”. Kjo Mitropoli që në momentin e ngritjes deri më 1767 duket shpesh sikur ajo është e pavarur si Mitropoli dhe herë sikur udhëhiqet nga pikëpamja administrative nga Kryepiskopi i Ahridhës (Ohrit). Pas shpërbërjes së Kryepiskopatës së Ahridhës (1767), gjatë kohës që ishte Mitropolit i Korçës Gjenadhi (1766- 1779), Mitropolia e Korçës u vendos nën përkujdesjen e Patriarkanës Ikumenike me titullin “e Korçës dhe Selasforit”, duke zënë vëndin e 75-të në Fronet Mitropolike Ekumenike”. Ai që pasoi Gjenadhin, Mitropolti Joakim (1779-1790), për shkak të degradimit të qytetit Selasfor, vendosi titullin “i Korçës dhe Moskopolit”,  pasi Voskopoja e ndërtuar më 1338, ishte bërë gjatë qindvjeçarit të 18-të një qytet mjaft zyrtar dhe i lulëzuar, e cila lulëzimin e saj ja detyronte bujarisë së bijëve të saj në emigrim. Titulli “i Korçës dhe Moskopolit” u mbajt deri në  kohën e Mitropolitit të Korçës Joasaf i cili kishte origjinë nga Voskopoja (1798-1816), ndërsa që prej 1816 deri më 1828 u vendos në mënyrë të paligjshme nga Mitropoliti Meleti (1816-1828) titulli  “i Korçës Selasforit dhe Voskopojës”. Që prej Marsit 1828 deri në Maj të 1834 u bashkua Mitropolia e Korçës, Kryepiskopata e Pognianisë me qëndër të dytë Manastirin e Molivdhoskepastit.  Ky bashkim u bë gjatë kohës së Mitropolitit të Korçës Visarion, i cili u quajt i “Korçës dhe Pogonianisë”. Më 1835, me vendim sinodik të Patriarkanës Ekumenike, Qirili nga Veria u titullua “i Korçës dhe Përmetit”, ndërsa më 1885-ën u shtua sërish, me dëshirë të tij, nga Mitropoliti  Filothe titulli “i Korçës, Përmetit dhe Voskopojës”. Gjatë vitit 1875 në kohën e Mitropolitit Dhorothe u shtua në Mitropolinë e Korçës dhe Përmetit “fama”/titulli “fort të hirëshmit dhe eksarkut të Maqedonisë së Sipërme”, e cila u pjestua deri më 1916. Gjatë Janarit më 1902 Mitropolia e Korçës zuri vendin e 34 në rënditjen e Mitropolive të Patriarkanës Εkumenike në Sintagmation e saj. Pas shpalljes së parregullt të autonomisë së Kishës Orthodhokse së Shqipërisë më (1929),  siç do të shohim dhe më poshtë, dhe të nënvlerësimit të Mitropolive të Epirit të V. nga Mitropoli në Episkopata, zona e Korçës drejtohej me epitropi nën Kryepiskopin e vetëshpallur Kryepiskop dhe Mitropolit i Tiranës dhe Durrësit Vissarion Xhuvani në konsensus me qeverinë Shqiptare.  Më vonë u vendos në fronin e Korçës e cila i ishte dhënë që prej 1923 Kishës Shqiptare, Episkopi i Sinadhës Kristofori. Më 3 Prill të 1937 kur dhe u njoh nga Patriarkana Ekumenike Autoqefalia e Kishës Orthodhokse Shqiptare, u zgjodh Episkop i kësaj murgu klerik Evllogjio Kurilla, i cili dhe udhëhoqi këtë zonë deri më 1939,  kur dhe u dëbua nga Italianët që kishin hyrë në Shqipëri, si një person që nuk kishte nënshtetësinë shqiptare. Episkopët e Korçës 1.      Nimfoni (1390) i njohur nga mbishkrimi i kishës së Mborjes e vendosur në Veri – Perëndim të Korçës 2.     Gabriel (1572-1580) 3.     Zosimas (1600). Kryepiskopi i Ohrit i cili si drejtoin me një këshill dhe  Mitropolinë e Korçës 4.     Neofiti (1624). Është i njohur nga një udhëtim në Rusi më 1628-ën. Ka nënshkruar më 1624-ën letrën e Kryepiskopit Profir drejtuar Papës Urvanon të VIII (1623-1644). 5.     Mitrofani (1634) 6.     Partheni (1670 – 1676), nga Korça. Kryepiskop i cili drejtoi me Këshill dhe Episkopinë e Korçës. 7.     Makarios (1691-1693) 8.     Athanasi (1694-1696) 9.     Danieli (1696-1709), ish i Durrësit. 10. Joasaf (1709-1719) dhe si kryetar 1719-1745. Një klerik i njohur dhe i edukuar.  U lind në Moskopoli/Voskopojë më 1660. Ishte burrë dituridashës, me pamje madhështore, merrej me shumë gjëra në të njejtën kohë dhe tepër i zgjuar. Më 1706 u zgjodh Episkop i Prespës dhe më 4 Qershor 1709 u votua Mitropoliti i Korçës. Më 4 Shkurt 1719, u zgjodh Kryepiskop i Ohrit, duke udhëhequr me si kryetar dhe zonën e Korçës që prej 1719 deri më 1745. Gjatë kësaj kohe të gjatë si kryebari u kryen shumë vepra. Në përkujdesjen e tij esnafët e Voskopojës merrnin dhe dërgonin jashtë shtetit shumë të rinj, të cilët studionin filologji, teologji, mjekësi dhe të cilët kur ktheheshin punonin në dobi të vendit të tyre. I dedikoi Kishës së Madhe të Ohrit, mitrën e ndërtuar në Vjenë nga bashkëqytetarët e tij të talentuar të bërë prej argjendi dhe floriri dhe të zbukuruar me diamantë  dhe gurë të tjerë të çmuar. Kishte dhe vëlla tjetër, klerikun të quajtur Gjeorgjio, i cili mbante dhe ofiqin- gradën e ikonomit dhe të epitropit kishtar. Joasafi vdiq  më 22 Tetor të 1745 dhe u varros në Ohër. 11.   Gjerasimi i cili përmendet më 21 Maj të 1740-ës si i Korçës, por bëhet fjalë për ndihmës-Episkopin e Ohrit Joasaf 12. Grigori, i përmendur më 21 Maj të 1740 ës  si i Korçës, por bëhet fjalë për ndihmësin Episkopin e Joasafit. 13.  Nikifori (1746-1752) 14. Makarios (1752-1756) 15.  Danieli, i përmendur më 6 Mars (1759-1763) . 16. Dhionisi u bë Kryepiskop i Ohrit më 1752 dhe trashëgoi në fron Josifin. Më 1765 u bë Mitropolit i Korçës, siç mësojmë nga Veprimi Sinodik i Patrikut të Konstandinupojës Samuil (1763 – 1768). U zhvesh për shkak të shkelejeve të shumta të tij. Mitropolitë të Korçës 1.      Gjenadhi (1766-1779) 2.     Joakim (1779 – 1790), ish murg. 3.     Konstandini (1790-1798). 4.     Joasaf (1798-1816), Moskopoliti dhe ish Mitropolit i Hariuopolit. 5.     Meleti (1816-1827), ish i Klaudiopolit. U zhvendos në Mitropolinë e Vodhenës. 6.     Viasarioni (1827-1835). U zhvendos  më 1835 në Mitropolinë e Prikonisës dhe më 1841 në Mitropolinë e Dhidhimotihos 7.     Qirilli (1835-1845). U lind në Veria të Maqedonisë. Pas vajtjes së tij në Konstandinupojë u vendos në shërbim të Patriarkanës, duke shërbyer si Kryedhiakon. Më 1835 u ngrit në detyrë dhe u vendos në Mitropolinë e Korçës. Më 1845 u transferua në Mitropolinë e Ganu dhe Horas. Fjeti në Prigjipo më 11 Janar të 1847. 8.     Neofiti (1845-1874), ish Mitropoliti i Andrianupolit, Epirit të V. 9.     Dhorothe Evelpidhi (1874 – 1875), Kisha e madhe duke e nderuar fort atë i dha famën nderuese “Fort të Hirëshmit dhe Eksarkut të Maqedonisë së Epërme” që u ruajt në Mitropolinë e Korçës deri më 1916. Për fat të keq ky Mitropolit më 8 Maj të 1875 u mbyt pasi e rrëmbyen ujrat e vrrullshme të Vjosës. 10. Dhorothe Hristidhi. U transferua në Mitropolinë e Ganou dhe Horas. 11.   Filothe Konstandinidhi (18885 -1893), ish i Ksanthit. U transferua në Mitropolinë e Dhidhimotihos. 12. Grigori (që prej 1-6 1893 – 15-06 1893), ish Mitropolit i Rodhos. U pushua. 13.  Anthimos Tsatsos (Cacos)  1893-1894. Jerark i lavdishëm që stolisi dhe Fronin e lavdishëm të Patriarkanës së Konstandinupojës (1895-1897). Kishte prejardhje nga Plisvitsi i Thesprotisë. Studioi në Janinë dhe në Shkollën Teologjike të Halkit. Shërbeu si profesor dhe predikues në Janinë. Udhëhoqi në mënyrë të pëlqyeshme nga Zoti Mitropolinë e Paramithisë (1865-1877), Enos (1887-1888), Korçës (1893-1894) , të Leros dhe Kalimnos (1894). Botoi më 1835, në Athinë, një libër të vogël apologjitik kundër racionalistit Renan dhe “Udhëzues Besimi” në dy vëllime, e cila përmblidhte një koleksion me predikime konstruktive. Anthimi dallohej për edukatën e tij të thellë teologjike, aftësimin e tij shkencor dhe enciklopedik dhe aftësinë e tij retorike të mrekullueshme. Vdiq në Sisli më 5 Dhjetor të 1913. 14. Krisanthos (1894-1895), ish i Leros dhe Kalimnit. Dha dorëhejen. 15.  Gjervasio Orologa (189-1902). Kishte prejardhjen nga Jumushane e zonës së Haldhias. Shërbeu në fillim si Protosingjelos i Fronit Ekumenik (1893), më pas Mitropoliti i Korçës dhe më pas i Janinës (1910-1916), ku dhe luajti një rol të rëndësishëm në çlirimin e Janinës nga Turqit (1913). Fjeti më 1916. 16. Fotios Kalpidhis (1902-1906). Kishte prejardhje nga Cagraki i Pondit. U lind më 1860. Studioi në Shkollën Teologjike të Halkit. Shërbeu si predikues i shenjtë dhe drejtor i shkollës greke të Qerasundës. Më pas shërbeu si nënsekretar (1893-1897) dhe kryesekretar (1902), në Sinodhin e Patriarkanës. U vendos më 1902 në Mitropolinë e Korçës e  cila vuante nga lloj – lloj organizatash antikombëtare ( si rumunofilët, Kucovllahët,   Komitetit Bullgar etj). Ishte shumë i sjellshëm dhe me zemër bujare, i rreptë në detyra. Historiani Geslor, pedagog në Universitetin e Ienës, në studimin e tij mbi Maqedoninë, lavdëron mençurinë, gjërësinë dhe zellin e tij fetar e kombëtar të Fotit. U vra egërsisht në një pusi pranë Moravdhicës më 9 Shtator 1906 për shkak të propagandës shqiptare dhe kucovllahe për aktivitetin e tij patriotik. Varimi i tij u mbajt më 13 Shtator të 1906  gjatë një zie totale. 17.  Gjervasios Sarasitit (1906- 1910), nga Pondi, ishi i Rodhopolit. Shkoi në Mitropolinë e Ankarasë dhe më pas në Mitropolinë e Aleksandrupolit. 18. Dhimitër Gjeorgjiadhi (1910) arkimandrit dhe profesor i Shkollës së Halkit (1899-1914). U zgjodh më 1910 Mitropolit i Korçës, por nuk pranoi këtë nder që ju bë. Vdiq më 1944 në Vjenë ku shërbente si kleri në kishën e Shën Gjergjit. 19. Gjermanos Anastasiadhis (1910 – 1916). U lind më 1870 në Shën Gjergjin e zonës së Dherkëve. Studioi në Shkollën Teologjike të Halkit. Shërbeu kryedhiakon i Mitropolisë së Korçës (1894), protosingjelos i Mitropolisë së Halkidonës (1897), ndihmës Episkop i Halkidonës nën titullin i Lefkës (1904), Mitropolit i Strimonicës (1908) dhe Mitropolit i Korçës (1910-1916). Pas pushtimit të Korçës nga Francezët (1916) ku dhe qëndroi deri në vitin 1921, duke mbajtur titullin i Korçës. Pas dorëheqjes drejtoi si mbikqyrës lokal zonën e Sisanit dhe Siatistës. Punoi i palodhur dhe si patriot  në zonën ku shërbeu si bari. Ofroi shërbime të mëdha në çështjen Kombëtare të Maqedonisë dhe për çështjen e Betejës Vorioepirote. Shërbeu si ministër gjatë periudhës së Qeverisë Autonome të Vorio Epirit me kryeministër Kristaq Zografon. 20.           Joakim Strumbi (1919), ish Episkop i Ardhamariut. Duke mos mundur që të shkonte në Episkopinë e Korçës, ku dhe u vendos, u transferua më 7 Tetor të 1924 në Mitropolinë e Karadhamilës. 21. Jakovi (1919-1921), Mitropoliti i Durrësit. Drejtoi si Eksark Patriarkal zonën e Korçës nga 20 Gushti 1916 deri në 8 Nëntor 1921, kur dhe u dëbua nga shqiptarët. 22.           Jerothe Jahotopoulos (1921), Episkop i Militupolit, me prejardhje nga Tsarisova. Drejtoi si Eksark Patriarkal zonën e Korçës. U dëbua nga froni për shkak të “grushtit” kishtar, përmbysjes së jashtligjshme të rendit kishtar. 23.Visarion Xhuvani (1929-1939). Drejtoi jo–kanonikisht dhe me këshill zonën e Korçës nga 1929 deri më 27 Maj 1936, kur dhe dha dorëheqjen pas presionit që i bëri helenizmi i Epirit të Veriut. 24.           Kristofor Kisi (1936-1937), nga Berati, ish Episkop i Sinadhon. Drejtoi jo-kanonikisht Kishën Shqiptare si Kryepiskop i Tiranës Durrësit dhe gjithë Shqipërisë. 25.Evlogjios Kurillas (1937-1939). U lind në Ziçisht të Korçës 1880. Studioi në Athoniadhë dhe në Shkollën “Megalu tou Gienous”= E Madhe të Jenus, të Patriarkanës, si dhe në Fakultetin Teologjik por dhe atë të Filozofisë së Universitetit të Athinës. Qëndroi si  murg në Manastirin e Lavrës të Malit të Shenjtë, ku dhe u quajt Lavriotis. Më 1908 shkoi në Maqedoni dhe zgjero aktivitetin e forcave andarte  dhe në zonën e Korçës. Më 1910 u dërgua për të mbledhur ndihma në Egjipt. Në Kajro themeloi komitetin greko-shqitar dhe bashkoi Shqiptarët në betejën kundër bullgarëve dhe turqve. Merrte pjesë në shoqata dhe komitete sekrete dhe mori pjesë në mënyrë aktive në çlirimin e atdheut të tij. Që prej 1915 deri më 1923 shërbeu në Athinë si profesor Gjimnazi, nga ku që më 1930 deri më 1931  shërbeu si kryembikqyrës në Malin e Shenjtë, ku dhe arriti që të rithemelonte shkollën Klerikale të Athoniadhës. Që prej 1935 deri më 1937 dha mësim në Universitetin e Thessalonikit. Më 1937 u bë Episkop i Korçës, ndërsa qëndroi atje deri më 1939, kur dhe u dëbua si i padëshiruar/nongrata dhe si person që nuk ka nënshtetësinë shqiptare. Që prej 1942 deri më 1949 ishte në detyrë si pedagog i Historisë së Lashtë Greke në Universitetin e Athinës. Vdiq më 21 Prill të 1961. Evlogjio ishte një shkrimtar tepër i edukuar, që botoi me dhjetra shkrime dhe studime unikale dhe të rëndësishme. 26.           Filotheu nga Himara. Përktheu përgatiti për llogari të Pelasgos Koritsas. T. B. Teolog

Φωτογραφίες από το Κώδικα Μητροπόλεως Κορυτσά του 1838. Ενδιαφέρων προκαλεί το γεγονός πως μέχρι το 1928 γραφόταν στα Ελληνικά μετά στα Αλβανικά αποδεικνύοντας έτσι ποια ήταν η επίσημη γλώσσα της εκκλησίας και ποια ήταν η γλώσσα που γνώρισαν καλύτερα οι κληρικοί και οι λαϊκοί της Μητροπόλεως. 

Fotografi nga Kodiku i Mitropolisë së Shenjtë Korçë 1838. Interesant është fakti historikë që Kodiku ndalon së shkruari në Greqisht vetëm në vitin 1928 duke vërtetuar më së miri se cila ishte gjuha kryesore që përdorej si nga klerikët ashtu dhe nga laikët në Mitropolinë e Korçës. Deri atëhere pra gjuha e dokumentave dhe arsimit në këtë Mitropoli ishte Greqishtja