«Αγκάθια» στις σχέσεις με Αλβανία- Gjemba në marrdhëniet Greko-Shqiptare

Ισχυρές επιφυλάξεις για την υλοποίηση του οδικού χάρτη Ελλάδας - Αλβανίας που συμφωνήθηκε τον περασμένο Ιούνιο, με στόχο την απεμπλοκή των διμερών σχέσεων, εκφράζουν διπλωματικές πηγές, που εκτιμούν ότι αν δεν υπάρξει το συντομότερο έναρξη του διαλόγου, ελλοχεύει ο κίνδυνος μακροχρόνιας κρίσης στις σχέσεις των δύο χωρών. Η περίοδος που διανύουμε, ιδιαίτερα οι επόμενοι μήνες, είναι ίσως η πλέον κατάλληλη στιγμή για να υπάρξει μικρή έστω πρόοδος, καθώς η παράταση των εκκρεμοτήτων προκαλεί τριβές και προβλήματα που επιδεινώνουν τις διμερείς σχέσεις. Η Αλβανία είναι καθηλωμένη όσον αφορά την πορεία της στην Ε.Ε. Είναι επίσης καθηλωμένη πολιτικά και οικονομικά λόγω εσωτερικών εντάσεων, της διαφθοράς, της έλλειψης σχεδίου και δυσλειτουργιών των θεσμών της. Παράλληλα, έχει προβλήματα και με τη Σερβία και με την Ελλάδα, καθώς η εθνικιστική ρητορική γνωρίζει πρωτοφανή έξαρση, ενώ τριγμοί υπάρχουν και με την Τουρκία – με τον Ερντογάν να απαιτεί να κλείσουν τα ιδρύματα που ελέγχονται από τον Γκιουλέν. Τον περασμένο Ιούνιο οι υπουργοί Εξωτερικών Κοτζιάς και Μπουσάτι συμφώνησαν στα Τίρανα σε έναν «οδικό χάρτη» για την ομαλοποίηση των διμερών σχέσεων. Είναι η δεύτερη προσπάθεια που γίνεται προς αυτή την κατεύθυνση, καθώς το θέμα του «οδικού χάρτη» είχε τεθεί και πάλι αμέσως μετά την εκλογή Ράμα, το 2013, από την τότε κυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου. Και η προσπάθεια αυτή είχε ναυαγήσει εξαιτίας της στάσης των Τιράνων, που όχι μόνο δεν συνεργάστηκαν, αντίθετα οι σχέσεις οξύνθηκαν έκτοτε – λόγω της ολοκληρωτικής εθνικιστικής στροφής του Αλβανού πρωθυπουργού, που συνεργάστηκε και σε κυβερνητικό επίπεδο με το κόμμα των Τσάμηδων. Τον Ιούνιο στα Τίρανα, μεταξύ άλλων, συμφωνήθηκε να αρχίσει συζήτηση για τις θαλάσσιες ζώνες, το καθεστώς της εμπολέμου, τα δύο νεκροταφεία που ζητεί η Ελλάδα εδώ και δεκαετίες για την ταφή των πεσόντων από τον Πόλεμο του ’40 –θέμα που συναντά περισσότερες αντιδράσεις και από το θέμα της ΑΟΖ– και θέματα σχετικά με τη μειονότητα. Παγίως, πλέον, οι Αλβανοί θέτουν ζήτημα Τσάμηδων, που για την Αθήνα δεν αποτελεί θέμα διαλόγου. Παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει σχεδόν τρεις μήνες από τη συμφωνία, δεν έγινε μέχρι στιγμής καμία συνάντηση που να δρομολογήσει έναν δομημένο διάλογο με θετική προοπτική. Διπλωματικές πηγές στην Αθήνα με μεγάλη εμπειρία επισημαίνουν ότι η Αλβανία, υπό τον κ. Ράμα, δεν δείχνει καμία διάθεση να λύσει προβλήματα και εκτιμούν ότι δεν θα υπάρξει πρόοδος, ακόμη και αν γίνουν κάποιες συναντήσεις. Υπήρξε μια άτυπη συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών, να προηγηθεί η συζήτηση για τις θαλάσσιες ζώνες που είναι και δύσκολη, αλλά και η πλέον σημαντική και θα μπορούσε μια διευθέτηση να αποτελέσει κινητήριο δύναμη για την ανάπτυξη των διμερών σχέσεων. Υπάρχει όμως μια ασάφεια, που είναι βέβαιο ότι θα μας απασχολήσει. Η ελληνική πλευρά δεν πρόκειται να συζητήσει επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας του 2009 από μηδενική βάση, την οποία, ως γνωστόν, έχει ακυρώσει το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας. Υπήρξαν κάποιες ενδείξεις στο πρόσφατο παρελθόν ότι τα Τίρανα θα συμφωνούσαν σε μια «διόρθωση» της συμφωνίας που θα επισυναπτόταν στην ήδη υπάρχουσα ως πρωτόκολλο. Ωστόσο, δεν υπήρξε ποτέ έμπρακτη αλλαγή στην αλβανική πολιτική στο θέμα αυτό. Η ίδια διπλωματική πηγή εκτιμά ότι και στο μείζον αυτό κεφάλαιο των ελληνοαλβανικών σχέσεων ο Εντι Ράμα δεν θα είναι θετικός, γιατί ο ίδιος είναι ο πρωταγωνιστής της ακύρωσης της συμφωνίας του 2009 και του είναι τώρα πολύ δύσκολο να αλλάξει στάση. Το δεύτερο στοιχείο, επίσης αρνητικό, σύμφωνα με την ίδια πηγή, είναι το γεγονός ότι η συνεργασία του Ράμα με το κόμμα των Τσάμηδων, το PDIU, έχει αποκτήσει πολιτικό βάθος που ο Αλβανός πρωθυπουργός δεν μπορεί να αγνοήσει, καθώς σε λίγους μήνες η γειτονική χώρα θα εισέλθει σε προεκλογική περίοδο, ενόψει των εκλογών του Ιουνίου του επομένου έτους, που ίσως γίνουν και λίγο νωρίτερα. Είναι βέβαιο ότι ενόψει των εκλογών θα υπάρξει ραγδαία άνοδος των εθνικιστικών συνθημάτων, που θα δυσχεράνει ακόμη περισσότερο τη συνεννόηση και θα προκαλέσει νέες εντάσεις. Επίσης, όλα δείχνουν ότι η συνεργασία με το κόμμα των Τσάμηδων θα συνεχιστεί, πράγμα επιπρόσθετα αρνητικό. Ευκαιρία, πάντως, για την δρομολόγηση του διαλόγου υπάρχει και είναι η γενική συνέλευση του ΟΗΕ όπου θα μεταβεί ο κ. Τσίπρας και ο κ. Ράμα, σύμφωνα με διπλωματική πηγή. Η εμφάνιση ρωγμής στις σχέσεις της Αλβανίας με την Τουρκία θα μπορούσε να αποτελέσει μια ευκαιρία για την επίτευξη προόδου με την Ελλάδα. Ο Τούρκος πρόεδρος απαιτεί να κλείσουν όλα τα ιδρύματα που ελέγχονται από τον Γκιουλέν στην Αλβανία, πιέσεις που ήδη προκαλούν αντιδράσεις. Τα Τίρανα, σύμφωνα με την ίδια πηγή, βρίσκονται σε μια κρίση προσανατολισμού, καθώς η πορεία προς την Ευρώπη είναι ιδιαίτερα προβληματική, η συμμετοχή της στη διαδικασία του Βερολίνου που ελέγχει η Γερμανία δεν έχει αποδώσει τίποτα το ιδιαίτερο, ενώ τα προβλήματα που έχει με τις γειτονικές χώρες δεν της επιτρέπουν να αναπτύξει σε ευρεία έκταση τις δυνατότητες συνεργασίας. Υπό αυτό το πρίσμα, η επίλυση των προβλημάτων με την Ελλάδα θα ήταν μια σοφή επιλογή ωφέλιμη και για τις δύο χώρες. Καθημερινή

Rezerva të mëdha në lidhje me realizimin konkrret të hartës rrugorre ndërmjet Shqipërisë dhe Greqisë e cila u ra dakort gjatë Qershorit të kaluar, me qëllim zhbllokimin e marrdhënieve dypalëshe, shprehin burime diplomatike, të cilat vlerësojnë se nëse nuk fillon shumë shpjet dialogu, ekziston rreziku i një krize të gjatë në marrdhëniet dy palëshe. Kjo periudhë që po kalojmë, në veçanti muajt në vazhdim, ndoshta përbëjnë çastin e duhur që të ketë qoftë dhe një përparim të vogël pasi zgjatja e çështjeve të pazgjidhura shkakëton fërkime dhe probleme që rëndojnë marrdhëniet dypalëshe. Shqipëria është e bllokuar përsa i përket rrugëtimit të saj në drejt BE-së. Është gjithashtu e bllokuar ekonomikisht dhe politikisht për shkak të tensioneve të brendshme të saj, të korrupsionit, të mungesës së planit dhe mosfunksionimit të institucioneve të saj. Paralelilsht , ka probleme me Serbinë dhe me Greqinë, pasi retorike nacionaliste ka njohur një shpërthim të paparë ndonjëherë, ndërsa tronditje ka dhe me Turqinë – me Erdoganin që kërkon të mbyllen të gjitha shkollat e Gylenit. Gjatë Qershorit të kaluar ministrat e Jashtëm Kotzias dhe Bushati rranë dakort në Tiranë për një “hartë rrugore” për rregullimin e marrdhënieve dypalëshe. Është përpjekja e dytë që bëhet në këtë drejtim, pasi çështja e “hartës rrugore/orientuese” është ngritur menjëherë pas zgjedhjes së Ramës në 2013, nga qeveria e atëhershme Samara – Venizelo. Kjo përpjekje kishte dështuar për shkak të qëndrimit të Tiranës, e cila jo vetëm që nuk bashkëpunoi por në kundërshtim që atëhere u thelluan problemet në marrdhëniet dypalëshe për shkak të kthesës tek retorika totalitare të Kryeministrit Shqiptar, i cili bashkëpunon në nivel qeverisjeje dhe me partinë e Çamëve. Në Qershor në Tiranë, ndër të tjera, u ra dakort që të filloj dhe një bisedë mbi zonat detare, gjëndja e luftës, dy varrezat për varrimin e të rënëve gjatë luftës së 40-ës – çështje e cila ngjall më shumë reagime se sa ajo detare- dhe çështje në lidhje me minoritetin . Në mënyrë të rregullt tashmë shqiptarët ngrenë çështjen e Çamëve e cila për Athinën nuk përbën temë dialogu. Mgjth faktin se kanë kaluar tre muaj nga marrveshja, nuk u bë deri në këtë çast asnjë takim i cili do t’i jepte drejtimin një dialogu me strukturë dhe prespektivë pozitive. Burimet dipllomatike në Athinë me eksperiencë të madhe, theksojnë se Shqipëria, me Ramën në pushtet, nuk tregon asnjë lloj dëshire për të zgjidhur problemet që vlerësojnë se nuk do të ketë pëparim, edhe sikur të ketë takime. Ekzistonte një marrveshje jo zyrtarë ndërmjet të dy palëve, që të kishte si fillim një bisedë dypalëshe për zonat detare e cila është e vështirë por dhe më rëndësishmja e do të mund të përbënte një forcë shtytëse për zhvillimin e marrdhënieve dypalëshe. Ekziston një paqartësi, që është e sigurt që do të na tërheqë vemendjen. Pala greke nuk do të kërkojë rinegocim të marrveshjes së 2009 nga pika zero, të cilën siç dihet e ka anulluar Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë. Ekzistojnë disa indikacione në të kaluarën e afërt që qeveria e Tiranës do të binte dakort për një “korrigjim” të marrveshjes të cilën do ta bashkëngjitin në atë që tashmë ekziston si protokoll. Ndërkaq, nuk ekzistonte asnjëherë një ndërim praktik në politikën shqiptarë lidhur me këtë çështje. I njejti burim dipllomatik vlerëson se për këtë kapitull mjaft të rëndësishëm të marrdhënieve dypalëshe Edi Rama  nuk është pozitiv, sepse ai vetë është protagonist i anullimit të marrveshjes së 2009-ës dhe tashmë është shumë e vështirë që të ndryshojë pozicion. Elementi i dytë, gjithashtu negativ është bashkëpunimi i Ramës me partinë PDIU të çamëve, e cila ka përfituar thellësi politike të cilën kryeministri shqiptar nuk mund ta injorojë, pasi pas pak muajsh vendi fqinj do të hyjë në një fushatë elektorale, para votimeve të Qershorit në vitin që pason, nëse nuk bëhen më shpejt.  Është e sigurt që para votimeve do të ketë një rritje të parullave nacionaliste, që do të përkeqësojë akoma më tepër marrdhëniet dhe mirëkuptimin dhe me siguri do të shkakëtojë tensione. Gjithashtu të gjitha tregojnë se bashkëpunimi me partinë e Çamëve do të vazhdojë, dhe kjo përbën një diçka po ashtu negative. Mgjth atë për të filluar dialogu i ri ekziston dhe mbledhja e përgjithëshme e OKB-së ku do të shkojë Cipras dhe Rama, sipas një burimi dipllomatik. Shfaqja e plasaritjes në marrdhëniet ndërmjet Shqipërisë dhe Turqisë do të mund të përbëjë një rast për arritjen e përparimit me Greqinë. Presidenti Turk kërkon që të mbyllen të gjitha institucionet që kontrrollohet nga Gyleni në Shqipëri, presione që kanë tashmë shkakëtuarr reagime. Tirana sipas të njejtit burim, gjendet në një krizë orientimi, pasi rrugëtimi drejt Europës është në veçanti problematik, pjesmarrja në procesin e Berlinit që kontrrollon Gjermania nuk ka arritur asgjë të veçantë, ndërsa problemet që ka në vendet fqinje nuk i lejojnë që të zhvillojë një front të gjërë bashkëpunimi. Nën këtë pikëpamje, zgjidhja e problemeve me Greqinë do të ishte një zgjidhje e mençur dhe e dobishme për të dy vendet.