Ενίσχυση του έργου!

Ενίσχυση του έργου!
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα πρόσωπα. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα πρόσωπα. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου 2015

Αθανάσιος Οικονομίδης, ένας βορειοηπειρώτης λόγιος

Χρέος ηθικό ήταν για μένα να παραδώσω στο ευρύ αναγνωστικό κοινό τον πρώτο, αλλά άγνωστο ως τις μέρες μας πεζογράφο του τόπου μας. Δεν ήταν μόνον η χρονική περίοδος κατά την οποία έζησε και δημιούργησε (1843 – 1903). Ήταν και η γλώσσα στην οποία έγραφε, η Καθαρεύουσα. Ήταν πρωτίστως οι στενότητες, που επέβαλε το προηγούμενο καθεστώς. Έτσι, ο πρώτος μας πεζογράφος πέρασε έναν και πλέον αιώνα κλεισμένος σε Ημερολόγια του γιου του (1911-1914-1938) κι αυτά με τη σειρά τους σε κάποια παλαιά σεντούκια της Πολύτσανης, της Δρόβιανης, της Λεσινίτσας. Γιατί βιβλία δικά του, ακόμη και χειρόγραφα, δεν είχαν σωθεί.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, βγήκε κρυφά και εμπιστευτικά από το σεντούκι του αείμνηστου Κακοδικιώτη δάσκαλου Π. Μάρτου το Ημερολόγιο του 1914. Ανάμεσα στις πολλές αντιγραφές του σημειωματάριου μου βρίσκεται και ένα απόσπασμα από τη νουβέλα «Ο Βρικόλακας». Κακοκαρδισμένος από την άγνωστη και ακατανόητη για μένα Καθαρεύουσα, οι σελίδες της νουβέλας έμοιαζαν με δύσβατες ανηφοριές. Μέχρι που έπεσα πάνω σε απόσπασμα γραμμένο σε δημοτική. Δική μας, εντελώς δική μας! Γλώσσα τραγουδιστή, σπαρταριστές λαϊκότροπες εκφράσεις, μαεστρία στη σμίλευση των χαρακτήρων από έναν άγνωστο σε μένα, πεζογράφο. Αίσθηση που μπορεί να συγκριθεί μόνο με κεραυνοβόλο έρωτα!
Πέρασαν από τότε πολλά χρόνια. Αποκαταστάθηκαν και οι σχέσεις με την Καθαρεύουσα. Το όνειρο να κάνω γνωστό στο κοινό τον πρώτο μας πεζογράφο έμεινε ζωντανό παρά τις δυσκολίες που πολλές φορές φάνταζαν ανυπέρβλητες. Με το βιβλίο «Η καστανιά της νύφης», το οποίο περιέχει 4 νουβέλες του – τόσες μπόρεσαν να βρεθούν – ο αναγνώστης είναι σε θέση πια να φτάσει στην απαρχή της πεζογραφίας μας. Υπό μια ευρύτερη έννοια, θα έλεγα πως το χρέος προς τον Αθανάσιο Οικονομίδη δεν ήταν μόνο προσωπικό, αλλά χρέος της νεότερης γενιάς των δημιουργών μας προς την παλαιότερη.
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Αθανάσιος Οικονομίδης γεννήθηκε στη Σωπική του Πωγωνίου τον Αύγουστο του 1843. Ήταν γόνος της μεγάλης οικογένειας Οικονομίδη, η οποία σε προηγούμενες εποχές έχει προσφέρει πολλά στην κοινότητά τους. Ο πατέρας του, Αναγνώστης Οικονομίδης – Δευτέρης για μεγάλο χρονικό διάστημα είχε διατελέσει Προεστός του Τμήματος Πωγωνιανής. Η μητέρα του, Ελένη Πάνου, κατάγονταν από το Δελβινάκι. Μετά το γάμο του με την Βασιλική Γκιούλη από την Πολύτσιανη, εγκαταστάθηκε μόνιμα στο χωριό της συζύγου. Από το γάμο τους γεννήθηκαν 4 παιδιά, ανάμεσά τους και ο μετέπειτα πεζογράφος, λαογράφος και εκδότης, Μιλτιάδης Οικονομίδης.
Τα πρώτα γράμματα τα πήρε στη γενέτειρά του. Στη συνέχεια ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Μεγάλη του Γένους Σχολή της Κωνσταντινούπολης. Για μεγάλο διάστημα ήταν διευθυντής στη Ζωγράφειο Σχολή του Κεστορατίου στο Αργυρόκαστρο και αργότερα στη Ζάππειο Σχολή του Λαμπόβου και στα Εκπαιδευτήρια του Αργυροκάστρου. Υπηρέτησε υποδιοικητής (καϊμακάμης) στη Χειμάρρα. Διετέλεσε μέλος του Δικαστηρίου Αργυροκάστρου.
Θεωρείται ως μία από τις εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής του, άνθρωπος με βαθιά καλλιέργεια και παιδεία, γνώστης της αρχαίας και νεότερης γραμματείας. Το έργο του διακρίνεται για το ξεχωριστό ύφος και την τεχνική του, τον πλούτο των εκφραστικών μέσων. Τα θέματά του, γεμάτα ευαισθησία, ευσυνειδησία και αντικειμενικότητα, τα αντλεί από τον Ηπειρωτικό χώρο. Ως προς τη γλώσσα, με τον άρτιο χειρισμό τόσο της Καθαρεύουσας, όσο και της Δημοτικής, θυμίζει Παπαδιαμάντη.
Το έργο του Αθανασίου Οικονομίδη καλύπτει όλα τα λογοτεχνικά είδη, διηγήματα, λαογραφικές μελέτες, ιστοριογραφία, θεατρικά έργα, κλπ. Δυστυχώς, αυτοτελές έργο του δεν έχει εκδοθεί. Ένα μέρος του υπάρχει στα διάφορα περιοδικά της εποχής και ένα άλλο μέρος έμεινε ανέκδοτο ή χάθηκε. Στο «Ηπειρωτικό Ημερολόγιο» του 1914, που προετοίμασε ο γιος του Μιλτιάδης και εκδόθηκε από τον Παναγιώτη Λέκκα δημοσιεύονται τα εξαίρετα διηγήματά του Ο Βρικόλακας και Η Δολοφονία των τριών Ιερέων της Σωπικής. Στο περιοδικό «Ηπειρωτικά» 1938 δημοσιεύεται το διήγημα Ο κυρ Κίχλας, καθώς και αποσπάσματα από τη μονογραφία για την Πωγωνιανή. Στον «Ηπειρωτικό Αστήρ» δημοσιεύονται και άλλα δύο από τα διηγήματά του, Η Καστανιά της νύφης και Η μάγισσα. Τόσο Ο Βρικόλακας όσο και Η Καστανιά της νύφης αγγίζουν τα όρια της νουβέλας. Ως απωλεσθέντα έργα του θεωρούνται τα παρακάτω: Οι δύο φίλοι, δράμα, Αι αρκευθίδες, ιλαροτραγωδία, Μιχαήλ Άγγελος Κομνηνός, έμμετρο δράμα σε πέντε πράξεις, Ηπειρωτικές Εικόνες, τόμος με δέκα διηγήματα, Η Παλιά Πωγωνιανή 1780 – 1840, ιστορική μονογραφία, Λεξικό της Ηπειρωτικής διαλέκτου.
 ΑΝΔΡΕΑΣ ΖΑΡΜΠΑΛΑΣ blog