Η ανθελληνική δράση του Ιεραποστόλου Kennedy στη Κορυτσά καθώς και εκείνη της Βιέννης - Aktiviteti antihelen i misionarit Kenedi dhe i Vjenës në Korçë

 

Η ανθελληνική δράση του Ιεραποστόλου Kennedy στη Κορυτσά καθώς και εκείνη της Βιέννης     Παπαστεργίου Δέσποινα Αποστολέας της επιστολής (βλ. φωτο) είναι ο γνωστός Αμερικανός προτεστάντης πάστωρ Kennedy πού λειτουργούσε στην Κορυτσά επί Τουρκοκρατίας αλβανικό σχολείο. Η επιστολή αποστέλλεται στην Βοστώνη των Η.Π.Α.  Λόγω της δράσεώς του είχε απελαθεί μετά την απελευθέρωση. Επανήλθε μετά το 1916. Απέστειλε την επιστολή στις 5/3/1920 από το Αργυρόκαστρο πού τελούσε υπό ιταλική κατοχή (1917-1920) για ασφάλεια (φέρει την ένδειξη: Verificato = Λογοκριθέν), επειδή το μέλλον τής Κορυτσάς τότε ήταν αβέβαιο, οι δέ κατέχοντες Γάλλοι δέν ήταν καί τόσο φιλικοί πρός αυτόν γνωρίζοντας την πρακτορική του δράση. Αξιοπρόσεκτο το πως γράφει την πόλη της Κορυτσάς. Πηγή φωτογραφίας: Collectio (Alexandre Galinos), stampcircuit.com. Παραθέτουμε δυο αποσπάσματα από την βιβλιογραφία αναφορικά με την δράση του Kennedy στη Κορυτσά, καθώς και την επιρροή της Βιέννης στην κατασκευή αλβανικής εθνικής συνείδησης:   1. Η ανθελληνική δράση του Ιεραποστόλου Κένεδυ (Kennedy) στη Β. Ήπειρο    Η Αλβανία και ειδικότερα η Β. Ηπειρος ήταν πάντοτε προνομιακός δέκτης οποιασδήποτε προπαγάνδας πολιτικής και θρησκευτικής, μεταξύ αυτών και αμερικανικών προτεσταντικών οργανώσεων. Αμερικανοί προτεστάντες είχαν υπό την προστασία τους το αλβανικό δημοτικό σχολείο Κορυτσάς για λόγους προσηλυτισμού. Ένας νέος κίνδυνος εμφανίστηκε για τους Βορειοηπειρώτες στο πρόσωπο του προτεστάντη Ιεραποστόλου Κένεδυ, που άρχισε τη δράση του στην περιοχή κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.  Η ανθελληνική δράση του Ιεραποστόλου Κένεδυ περιγράφεται σε απόρρητη έκθεση της 8ης Μεραρχίας του Ε΄ ΣΣ προς το υπουργείο των Στρατιωτικών . Σύμφωνα με την παραπάνω έκθεση, «…ὁ οἶκος (Κένεδυ) … ὑπῆρξεν πάντοτε τό κέντρον τῶν ἀνθελληνικῶν ραδιουργιῶν […]  Ἡ συζυγός τοῦ κ. Κένεδυ, γυνή ἐφυεστάτη καί δραστηριωτάτη, ἐγεννήθη καί ἐνηλικιώθη ἐν Σόφιᾳ, ὅπου ὁ πατήρ αὐτῇς ἦτο ἐπί πολλά ἔτη ἱεραπόστολος καί τήν ὁποίαν Σόφιαν καυχᾶται ὅτι ἔχῃ δευτέραν της Πατρίδα.  Ἀνατραφεῖσα λοιπόν ἐν μέσῳ τόσον μισελληνικοῦ περιβάλλοντος ἑπόμενον ἦτο ν’ ἀποβῆ σύν τῷ χρόνῳ φανατική κατά παντός Ἑλληνικοῦ…» .  Όπως αναφέρεται στην παραπάνω έκθεση, ο Κένεδυ προσπαθούσε να παραστήσει τα πάντα στην Κορυτσά αλβανικά και αποσιωπούσε το γεγονός ότι στα ελληνικά σχολεία της Κορυτσάς φοιτούσαν πάνω από 2.000 μαθητές, ενώ στα αλβανικά ελάχιστοι.  Ο Κένεδυ κατά την επικείμενη από τον ελληνικό στρατό κατάληψη της Κορυτσάς τον Σεπτέμβριο του 1919 «…μετά τοῦ ἐνταῦθα Ἀμερικανικοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ προκάλεσε τόσον θόρυβον ἐν Ἀμερικῇ βεβαιώσας ψευδῶς ὅτι κατά χιλιάδας ἔφυγαν οἱ Ἀλβανοί ἐκ Κορυτσᾶς, ἐπί τῷ ἀκούσματι μόνον ὅτι ὁ Ἑλληνικός Στρατός θά κατελάμβανεν αὐτήν…» . Η απομάκρυνση του Κένεδυ από την Κορυτσά έγινε κατόπιν πιέσεων που άσκησε η Εθνική Πανηπειρωτική Ένωση Αμερικής (ΝATIONAL PAN-EPIROTIC UNION IN AMERICA) στην αμερικανική κυβέρνηση.  Ήδη από τα τέλη Απριλίου ο γενικός διοικητής Φλώρινας-Κοζάνης, Καζαντζής, κρατούσε κλειστά σύνορα εγκλωβίζοντας τον Κένεδυ που ευρισκόμενος στη Φλώρινα «…ζητεῖ νά ἐπιστρέψῃ εἰς Κορυτσᾶν…» .  Ύστερα από τις συντονισμένες ενέργειες της ελληνικής κυβέρνησης και των ομογενών της Αμερικής ο Κένεδυ ετοιμαζόταν να επιστρέψει στην Αμερική .  Τον ιεραπόστολο Κένεδυ τον αντικατέστησε ο Χρήστος Δάκας που ήλθε και αυτός από την Αμερική. Σε τηλεγράφημά του ο Ιάκωβος προς το υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε για τον Δάκα «…ἄλλοτε ὀρθόδοξος Κορυτσᾶς […] εἶναι τρίς σκληρότερος ἀπελθόντος (Κένεδυ)».  Πληροφορίες σχετικά με τον Χρήστο Δάκα έστειλε στην ελληνική κυβέρνηση και η Εθνική Πανηπειρωτική Ένωση Αμερικής. .... 2. Η επιρροή της Βιέννης στη κατασκευή αλβανικής συνείδησης στη Κορυτσά   Παραδόξως, τα μοναδικά αλβανικά σχολεία βρισκόταν στην Κορυτσά -ένα αρρένων και ένα θηλέων- και δεν ενέπιπταν στην περιοχή της αυστροουγγρικής θρησκευτικής προστασίας. Ιδρύθηκαν τη δεκαετία του 1890 με τη βοήθεια και την οικονομική υποστήριξη ''ξένων φίλων και ευεργετών'' -όπως τους χαρακτήριζαν οι Αλβανοί. Το σχολείο θηλέων είχε δυο τμήματα: το πρώτο, το προπαρασκευαστικό σχολείο, ένα είδος παιδικού σταθμού με πέντε μαθήματα, και το δεύτερο με τέσσερις τάξεις, σύμφωνα με το ισχύον πρόγραμμα. Παράλληλα με τα κανονικά μαθήματα κάθε ετήσιου επιπέδου, οι μαθητές μάθαιναν ακόμη ράψιμο, κέντημα και άλλες χειροτεχνίες, ενώ λάμβαναν στο τέλος της τέταρτης χρονιάς ένα αντίστοιχο πιστοποιητικό.  Το σχολείο διέθετε και οικοτροφείο. Η τιμή για τη φιλοξενία με φροντίδα έφτανε κατ' έτος τα 8 Ltq (Stq), εκ των οποίων το πρώτο μισό έπρεπε να καταβληθεί στην αρχή του σχολικού έτους, ενώ το δεύτερο στον τέταρτο σχολικό μήνα. Δεκτά γίνονταν κορίτσια από όλα τα μέρη της Αλβανίας. Οι γονείς μπορούσαν να είναι ήσυχοι και για την υγεία των θυγατέρων τους, αφού η Κορυτσά ήταν μια ωραία και πολιτισμένη πόλη, με υγιεινό κλίμα και νερό. Το σχολείο άνοιγε στις αρχές Σεπτεμβρίου και έκλεινε στα μέσα Ιουνίου, γι' αυτό και έπρεπε οι γονείς να παίρνουν τα παιδιά τους μαζί κατά τις θερινές διακοπές του σχολείου. Όποιος ενδιαφερόταν για την εγγραφή της κόρης του ή της αδελφής του έπρεπε να γράψει απευθείας στη διευθύντρια, τη δεσποινίδα Σεβαστή Δ. Κυριαζή (Sevasti Quirias) στην Κορυτσά (κατά τη διάρκεια των θερινών διακοπών στο Μοναστήρι), η οποία ευχαρίστως παρείχε πληροφορίες. Στις αρχές του σχολικού έτους 1900-1901 το σχολείο αρρένων διέθετε πάνω από 65 μαθητές καθώς και τους εξής δασκάλους: 1) Ναούμ Νάτσι (Naum Natsi) (προπαρασκευαστικό επίπεδο: Ελληνικό Γυμνάσιο Κορυτσάς) Ανώτερος δάσκαλος και διευθυντής του σχολείου 2) Γ. Αθανάσι (G. Atanasi) (προπαρασκευαστικό επίπεδο: Ελληνικό Σχολείο Κορυτσάς) Βοηθός δάσκαλος για τις κατώτερες τάξεις και την Ελληνική 3) Χρήστος Καραγκιόζης (Christo Karagiozi) Για το προκαταρκτικό μάθημα και επόπτης 4) Ali Efendi Δάσκαλος στο σχολείο Ruschdie Δάσκαλος Τουρκικής Από το έτος 1900 κ.ε. η Βιέννη έστελνε τακτικά σημαντικές επιχορηγήσεις και στα δυο σχολεία, μερικές φορές σε ανταγωνισμό με την προτεσταντική αμερικανική ιεραποστολή, συνήθως όμως σε συνεργασία μαζί της, ενώ αλληλοϋποστηρίζονταν στις αντιξοότητες μέχρι το οριστικό κλείσιμο του σχολείου από την τουρκική κυβέρνηση. Οι Αλβανοί δέχονταν την οικονομική υποστήριξη και από τις δυο πλευρές, αλλά έτρεφαν μεγάλη συμπάθεια για την Αυστροουγγαρία. Για να μη θίξουν την υπερηφάνεια και την ευαισθησία τους και για να μην εξισώνονται με την προπαγάνδα των άλλων δυνάμεων, ο πρόξενος Κραλ προτιμούσε τη διανομή δώρων, αφού τα τοπικά ήθη, κατά τις παρατηρήσεις του, ήταν πιό ανοιχτά και δεκτικά σε αυτό το είδος φιλικών χειρονομιών. Ως προς το σχολείο, αυτό το αντιλαμβάνονταν -και έτσι το διεύθυναν- ως ίδρυμα προπαγάνδας με βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους. Στους πρώτους λογίζονταν η προώθηση και η εξάπλωση της αλβανικής γλώσσας, η εισαγωγή ενός ενιαίου αλφαβήτου και η ανάπτυξη της αλβανικής γραφής. Μακροπρόθεσμα, σχεδιαζόταν να μετατραπούν τα σχολεία σε ιδρύματα εθνικής αλβανικής συνείδησης και να προετοιμάζουν εκεί τους μελλοντικούς οπαδούς της εθνικής αλβανικής υπόθεσης -τους επόμενους δασκάλους και παιδαγωγούς των νέων Αλβανών. Οι σχολικές δραστηριότητες διαμορφώνονταν και διευθύνονταν έτσι, ώστε να είναι ενδιαφέρουσες και να κινούν το ενδιαφέρον του ντόπιου πληθυσμού. Η επίβλεψη από τους προστάτες ήταν πολλαπλή, εκ του σύνεγγυς και δίχως παρανοήσεις. Η Βιέννη ενδιαφερόταν για τις μικρότερες λεπτομέρειες: από τον αριθμό των μαθητών, την προέλευση και την κατάσταση τους, έως τη νοοτροπία των γονιών τους, καθώς και όλες τις φήμες και εντυπώσεις για τις οποίες έδινε αφορμή το σχολείο. Η Βιέννη λάμβανε ακριβείς αναφορές για κάθε έναν δάσκαλο, τις δραστηριότητες του πριν έρθει στην Κορυτσά, καθώς και την εκπαίδευση του, τις επιρροές του, τις φιλίες του και τις ανάγκες του. Σε αντίθεση προς την αρκετά ανώνυμη στάση που τηρούσαν στα θρησκευτικά σχολεία, στα συγκεκριμένα οι αυστροούγγροι αντιπρόσωποι ήταν σαφώς παρόντες και φωτογραφίζονταν και με τους δασκάλους και με τους μαθητές. Μέχρι το οριστικό κλείσιμο και των δυο σχολείων, κάθε ημέρα την ένιωθαν ως μια νίκη για τη διαμόρφωση της αλβανικής εθνικής συνείδησης.  https://vlahofonoi.blogspot.com/

Aktiviteti antihelen i misionarit Kenedi dhe i Vjenës në Korçë       Dhespina Papastergiou.   Dërguesi i letrës (shih foton) është pastori protestant, amerikani i njohur Kenedi që kishte në Korçë gjatë periudhës së pushtimit turk një shkollë shqiptare. Kjo letër dërgohet nga Bostoni, USA.   Për shkak të aktivitetit të tij ishte dëbuar pas çlirimit. U kthye sërish në vitin 1916. Dërgoi letrën më 05 03 1920 nga Gjirokastra, e cila ndodhej nën pushtimin italian (1915-1920) për siguri (mbante mbishkrimin : e verifikuar) , sepse gjatë asaj kohe ishte e pasigurt e ardhmja e Korçës, ndrësa Francezët që ishin zotër të zonës,  nuk ishin dhe kaq miqësorë ndaj tij duke ditur aktivitetin e tij si agjent. Ja vlen të vëresh se si e shkruan qytetin e Korçës. Burimi i fotografisë: Collectio (Alexandre Galinos), stampcircuit.com.   Po vendosim dy pjesë nga bibliografia në lidhje me aktivitetin e Kendit në Korçë, si dhe ndikimin e Vjenës në krijimin e ndërgjegjies kombëtare shqiptare:   1.  Aktiveti antihelen i misionarit Kenedi në Epirin e Veriut.   Shqipëria dhe në veçanti Epiri i Veriut ishin gjithmonë një marrës i privilegjuar i çfarëdo lloj propagande poltike dhe fetare, ndër të cilat dhe ajo e organizatave protestante amerikane. Protestantët amerikanë kishin marrë nën mbrojtje shkollën fillore të Korçës për arsye prozeletizmi. Një rrezik i ri u shfaq për Epirotët e Veriut në fytyrën e misionarit protestant Kenedi, i cili filloi aktivitetin e tij në këtë zonë gjatë Luftës së I Botërore. Aktiviteti antihelen i Misionarit Kenedi përshkruhet në raportin e klasifikuar të Divizionit  të 8-të të Trupës Ushtarake të 5-të drejtuar Ministrisë së Ushtarakëve. Sipas këtij raporti “... shtëpia (Kenedi), ishte gjithmonë qëndra e  intrigave antihelenike (...). Ndërsa gruaja e z. Kenedi, grua tepër e zgjuar dhe aktive, u lind dhe u rrit në Sofie, pasi i ati i saj ishte për vite me radhë një misionar dhe mburret se Sofien e ka atdheun e saj të dytë. E edukuar pra në një ambient urryes ndaj helenizmit ishte normale që me kohë të ishte fanatike ndaj çdo gjëje helene....” Siç përmendet në raportin e mësipërm, Kenedi po përpiqej që të shfaqte çdo gjë në Korçës si shqiptare dhe të heshte mbi faktin se në shkollat greke të Korçës mësonin mbi 2000 nxënës, ndërsa në shkollat shqiptare kishte shumë pak nxënës. Kenedi gjatë çlrimit të Korçës nga ushtria Greke, që po afronte, në shtator të vitit 1919 “... me Kryqin e Kuq Amerikan shkakëtoi kaq shumë zhurmë në Amerikë duke siguruar , në mënyrë të gënjeshtër, se me mijëra shqiptarë u larguan nga Korça, vetëm nga dëgjimi i lajmit se Ushtria Helene do ta merrte qytetin...”. Largimi i Kenedit nga Korça u realizua pas presioneve që ushtroi Uniteti Kombëtar Panepirotik i Amerikës   (ΝATIONAL PAN-EPIROTIC UNION IN AMERICA) tek Qeveria Amerikane. Që prej fundit të Prillit komandanti i përgjithshëm i Follorinës-Kozanit, Kazantzis, mbante të mbyllur kufijtë duke izoluar Kenedin i cili i gjendur në Follorinë “... kërkonte të kthehej në Korçë..” Pas veprimeve të koordinuara të qeverisë helene dhe të homogjenëve të saj në Amerikë, Kenedi po përgatitej të kthehej në Amerikë. Misionarin Kenedi e zvendësoi Kristo Daka që erdhi dhe ai prej Amerikës. Me një telegram të tij Jakovi, drejtuar Ministrisë së Jashtme përmendte Dakën “... dikur orthodhoks Korçar (....) është tre herë më i ashpër se i larguari (Kenedi)”. Informacione në lidhje me Kristo Dakën i dërgoi qeverisë helene dhe Uniteti Kombëtar Panepirotik i Amerikës.   2.  Ndikimi i Vjenës në ndërtimin e ndëgjegjies shqiptare në Korçë. Në mënyrë paradoksale, shkollat e vetme shqiptare gjendeshin në Korçë- e djemve dhe e vazhave- dhe nuk ishin në zonën e mbrojtjes fetare austrohungareze. U themeluan në vitet 1890 me ndihmë dhe mbështetje ekonomike “të miqve dhe bamirësve të huaj”- siç i quanin shqiptarët. Shkolla e vazhave kishte dy nivele: i pari, shkollë parapërgatitore, një lloj kopshti me pesë mësime, dhe i dyti me katër klasa, sipas programit në fuqi. Paralelisht me mësimet e rregullta të çdo niveli vjetor, nxënësit mësonin të qepnin , të qëndisnin dhe të tjera punëdore, ndërsa në fund të vitit të katërt merrnin dhe çertifikatën përkatëse. Shkolla dispononte konvikt. Çmimi për në kovikt me përkujdesjen arrinte në vite vlerën e 8 Lirave Turke, nga të cilat gjysma e parë jepej gjatë fillimit të vitit shkollor, ndërsa e dyta në muajin e katërt shkollor. Pranoheshin vetëm vajzat nga të gjitha zonat e Shqipërisë. Prindërit mund të ishin të qetë për shëndetin e vajzave të tyre, pasi Korça ishte një qytet i bukur dhe me kulturë, me klimë dhe ujë të shëndetshme. Shkollat hapeshin në fillimet e Shtatorit dhe mbylleshin nga mezi i Qershorit, për këtë arsye prindërit do të duhej të merrnin me vete fëmijët gjatë pushimeve verore. Ai që interesoehj për regjistrimin e vjazës apo motrës së tij duhet t’i shkruante direkt drejtoreshës znjsh. Sevasti Dh Qiriazi në Korçë (gjatë pushimeve verore në Manastir) e cila ju ofronte me kënaqësi informacione. Në fillim të vitit shkollor 1900-1901 shkolla e djemve kishte mbi 65 nxënës dhe mësuesit e mëposhtëm: 1.  Naum Naçi (Niveli parapërgatitor: Gjimnazi Grek i Korçës) Mësues i lartë dhe drejtor i shkollës. 2.  G Athanasi (Niveli parapërgatitor: Shkolla Greke e Korçës) Ndihmës mësues për klasat e ulta dhe Greqishten. 3.  Kristo Karagjiozi. Për mësimin parapërgatitor dhe mbikëqyrës. 4.  Ali Efendi Mësues në shkollën Ruzhdie Mësues i turqishtes. Nga viti 1900 e në vijim, Vjena dërgoi shpesh financime të rëndësishme në të dyja shkollat, disa herë në konkurencë me misionarizmin amerikan protestant, por zakonisht në bashkëpunim me të, ndërsa mbështetnin njëra-tjetrën në vështirësitë deri në mbylljen e tyre përfundimtare nga qeveria turke. Shqiptarët pranonin ndihmën ekonomike nga të dyja anët, ndërsa ushqenin simpati të madhe për Austrohungarinë. Që të mos preknin krenarinë dhe ndjeshmërinë e tyre dhe që të mos barazoheshin me propagandën e fuqive të tjera, konsulli Kral, preferonte ndarjen e dhuratave, pasi morali lokal, sipas vëzhgimeve të tij, ishte më i hapur ndaj xhesteve të tilla miqësore. Përsa i përket shkollës, këtë e konceptonin – dhe kështu e drejtonin- si institucion të propagandës me qëllime afatshkurtra dhe afatgjata. Në kategorinë e parë llogaritej përhapja dhe shtrirja e gjuhës shqipe, futja e një alfabeti  dhe zhvillimi i shkrimit shqip. Afatgjatë, planifikohej që të ktheheshin shkollat në institucione të ndërgjegjies kombëtare shqiptare dhe të përgatitin ndjekësit e ardhshëm të çështjes kombëtare shqiptare- mësuesit dhe pedagogët pasues të shqiptarëve të rinj. Aktivitetet shkollore konceptoheshin dhe drejtoheshin në atë mënyrë që të ishin interesante dhe të tërhiqnin vemendjen e popullatës lokale. Mbikqyrja nga mbrojtësit ishte i shumëfishtë, nga afër dhe pa keqkuptime. Vjena interesohej për hollësitë më të vogla: nga numëri i nxënësve, prejardhjen dhe gjendjen e tyre, deri në mentalitetin e prindërve të tyre, si dhe të gjitha fjalët dhe përshtypjet për të cilat shkolla jepte shkak. Vjena merrte raporte të detajuara për çdo mësues, aktivitetet e tij para se të vinte në Korçë, si dhe për arsimin e tij, ndikimet e tij, miqësitë e tij dhe nevojat e tij. Në kundërshtim me pozicionin mjaft anonim që mbanin në shkollat fetare, mbi këto aspekte,  përfaqësuesit austrohungarezë ishin qartësisht prezentë dhe dilnin fotografi me mësuesit dhe nxënësit. Deri në mbylljen përfundimtare të dy shkollave, çdo ditë e ndjenin si një fitore të madhe për krijimin e ndërgjegjies kombëtare shqiptare. Përktheu Pelasgos Koritsas