Përkujtimoret! (Të ndarat) - Τα Μνημόσυνα!

Τά Μνημόσυνα Γιά τό κάθε δικό μας πρόσωπο πού ἔφυγε ἀπό τόν κόσμο αὐτό ὡς μέλος τῆς ᾿Εκκλησίας συνηθίζουμε νά τελοῦμε τά ὁρισμένα Μνημόσυνα· τριήμερα, ἐννιάμερα, τεσσαρακονθήμερα, τρίμηνα, ἑξάμηνα, ἐτήσια. Τό καθένα ἀπό αὐτά ἔχει τό συμβολισμό καί τό νόημά του (βλ. Ἀποστολικαί Διαταγαί 8,42· PG 1,1145B-1148A). Εἶναι ὄχι μόνο μία πράξη τιμῆς καί μνήμης γιά τόν κεκοιμημένο μας ἀλλά καί μία εὐκαιρία γιά τή δική μας πνευματική ἀνανέωση καί ἐνίσχυση. Παρηγοριόμαστε γιά τήν ἀπουσία τῶν ἀγαπητῶν μας, ἀλλά καί ἐνθαρρυνόμαστε στόν ἀγώνα καί ἐνισχυόμαστε στήν πίστη, καθώς αἰσθανόμαστε τίς ψυχές στή χώρα τῶν ζώντων.    Κανονικά τά Μνημόσυνα τελοῦνται κατά τή θεία Λειτουργία τοῦ Σαββάτου, τῆς ἡμέρας πού εἶναι ἀφιερωμένη στή μνήμη τῶν κεκοιμημένων. Γιά λόγους πρακτικούς ὅμως ἐπικράτησε ἡ συνήθεια νά τελοῦνται καί κατά τήν Κυριακή.    ῾Η ᾿Εκκλησία τελεῖ Μνημόσυνα μόνο ὑπέρ τῶν μελῶν της, δηλαδή, γιά ὅσους ἔφυγαν ἀπό τόν κόσμο αὐτό ὡς χριστιανοί ὀρθόδοξοι, διότι αὐτοί βρίσκονται στή δικαιοδοσία της. Δέν τελεῖ Μνημόσυνα γιά μή χριστιανούς, γιά αἱρετικούς, γιά ἀφορισμένους καί γιά ἀνθρώπους πού αὐτοκτόνησαν ἔχοντας συναίσθηση τῆς πράξεώς τους (Τελοῦνται π.χ. Μνημόσυνα γιά ψυχοπαθεῖς οἱ ὁποῖοι αὐτοκτόνησαν, διότι αὐτοί δέν ἔχουν συναίσθηση τῶν πράξεών τους). ῞Ολους αὐτούς τούς ἀφήνει ἡ ᾿Εκκλησία στήν κρίση τοῦ πανάγαθου καί πολυεύσπλαγχνου Θεοῦ.    Γιά τήν τέλεση εἰδικοῦ Μνημοσύνου ὁ κάθε ἐνδιαφερόμενος συνεννοεῖται μέ τόν ἱερέα τῆς ἐνορίας του καί φροντίζει νά φέρει στό ναό τό πρόσφορο καί τό νάμα, πού θά χρησιμοποιηθοῦν γιά τό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Φέρνει ἐπίσης τό θυμίαμα, τά κεριά, τά κόλλυβα. ῞Ολα αὐτά, πού χρησιμοποιοῦνται καί κατά τήν Κηδεία, ἔχουν τό συμβολικό νόημά τους:    * Τά κεριά, ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Χρυσόστομος, σημαίνουν «ὅτι προπέμπουμε ἀθλητή» (Εἰς Ἑβραίους 4,5· ΕΠΕ 24,310).   * Τά θυμιάματα προσφέρονται «εἰς ἱλασμόν», γιά τή συγχώρεση, τοῦ κεκοιμημένου καί ὡς δεῖγμα τῆς εὐσεβοῦς καί ὀρθοδόξου ζωῆς του (Συμεών Θεσ/νίκης, Περί τοῦ τέλους ἡμῶν καί τῆς ἱερᾶς τάξεως τῆς κηδείας 361· PG 155,676C).    * Τά κόλλυβα εἶναι σύμβολο τῆς ἐλπίδας μας στήν ἀνάσταση. Τό μελετήσαμε ἤδη ἀναλύοντας τή διδαχή τοῦ ἀποστόλου Παύλου· ῞Οπως ἀπό τό σπόρο τοῦ σιταριοῦ βλαστάνει τό νέο φυτό, ἔτσι τό νεκρό σῶμα πού θάψαμε στή γῆ θά ἀναστηθεῖ ἄφθαρτο. Αὐτή τήν πίστη μας διατρανώνουμε μέ τά κόλλυβα πού κάνουμε στίς Κηδεῖες καί στά Μνημόσυνα. ᾿Επιπλέον τά κόλλυβα, πού τά μοιράζουμε κατόπιν στόν κόσμο, εἶναι ἕνα λείψανο τῆς ἐλεημοσύνης, πού πρέπει νά συνοδεύει τά Μνημόσυνα τῶν κεκοιμημένων μας. Γιά τόν ἴδιο λόγο πολλοί συνηθίζουν νά παραθέτουν καί γεῦμα καί νά κάνουν δωρεές στή μνήμη τῶν κεκοιμημένων.    Εἶναι ἀναγκαῖο νά κάνουμε δωρεές καί ἐλεημοσύνες εἰς μνήμην τῶν κεκοιμημένων μας. ῾Η ἀνακούφιση τῶν πτωχῶν καί ἐνδεῶν φθάνει στό θρόνο τοῦ Θεοῦ ὡς μία εὐπρόσδεκτη προσευχή γιά τίς ψυχές. Εἶναι σάν νά ἐξοφλοῦμε τά μικροχρέη πού ἄφησαν σ᾿ αὐτή τή γῆ, διότι ὅλοι καί πάντοτε ὀφείλουμε τό  ἀνεξόφλητο χρέος τῆς ἀγάπης πρός τόν ἀδελφό, πού εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. ᾿Επειδή, λοιπόν, οἱ κεκοιμημένοι μας, ὅσο ἐλεήμονες κι ἄν ὑπῆρξαν κατά τήν ἐπίγεια ζωή τους, θά μποροῦσαν νά κάνουν περισσότερα καλά ἔργα, πού δέν τά ἔκαναν, ἐμεῖς μέ τίς δωρεές εἰς μνήμην τους συμπληρώνουμε αὐτά τά καλά ἔργα καί πληρώνουμε γιά δικό τους λογαριασμό τό χρέος τῆς ἀγάπης.   ῾Ο ἅγιος ᾿Ιωάννης ὁ Δαμασκηνός γράφει σχετικά· «Κάθε ἄνθρωπος, πού ἀπέκτησε μικρή ζύμη ἀρετῶν, ἀλλά δέν πρόφθασε νά τήν κάνει ψωμί· πού ἐπιθύμησε, ἀλλά δέν μπόρεσε νά κάνει πράξη τήν καλή ἐπιθυμία του -εἴτε ἀπό ραθυμία εἴτε ἀπό ἀμέλεια εἴτε ἀπό ἀνανδρία ἤ ἀπό ἀναβολή-, πού θερίστηκε ἀπό τόν κόσμο αὐτό πρίν προλάβει νά κάνει τό καλό. Αὐτός δέν θά κατακριθεῖ ἀπό τόν δίκαιο κριτή καί δεσπότη, ἀλλά μετά τό θάνατό του θά διεγείρει ὁ Κύριος τούς οἰκείους, τούς συγγενεῖς καί φίλους του... ὥστε αὐτοί νά ἀναπληρώσουν τά ὑστερήματα αὐτοῦ πού ἔφυγε» (Περί τῶν ἐν πίστει κεκοιμημένων 21· PG 95,268A-B).   ῾Ωστόσο, νά μή λησμονοῦμε ποτέ ὅτι οἱ δωρεές ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων γίνονται «ἀντί στεφάνου» κι ὄχι ἀντί Μνημοσύνου. Τίποτε δέν ἀντικαθιστᾶ τήν προσευχή τῆς ᾿Εκκλησίας γιά τήν ἀνάπαυση τῶν «ἐπ᾿ ἐλπίδι ἀναστάσεως ζωῆς αἰωνίου κεκοιμημένων» ἀδελφῶν μας. Στέργιος Ν. Σάκκος

Përkujtimoret   Për çdo të afërmin tonë që iku nga kjo botë si anëtar i Kishës kemi si zakon që të kryejmë disa përkujtimore, të ndara në tre ditë, në nëntë ditë, në tre muaj në gjashtë muaj në një vit. Secila prej tyre ka simbolikën dhe kuptimin e saj (shiko Urdhëresat e Apostujve 8,42 PG1,1145 B-1148A). Nuk janë vetëm një xhest nderimi dhe përkujtimi për të fjeturit tanë por dhe një rast i mirë për rinovimin dhe përforcimin tonë shpirtëror. Ngushëllohemi për mungesën e të dashurve tanë, por dhe marrim kurajo për betejën si dhe forcojmë besimin tonë, pasi ndjejmë shpirtrat në vendin e të gjallëve.   Rregullisht përkujtimoret kryhen gjatë Meshës Hyjnore të së Shtunës, ditës e cila i është dedikuar kujtimit të së fjeturve. Për arsye praktike mbizotërori zakoni që të kryhen dhe gjatë së dielës. Kisha kryen Përkujtimore vetëm për anëtarët e saj, dmth, për të gjithë ata që ikën nga kjo botë si të krishterë orthodhoksë, sepse ata gjenden nën juridiksionin e saj. Nuk kryen përkujtimore për ata që nuk janë të krishterë, për heretikët, për të çkishëruarit dhe për njerëzit që vranë veten me dijeni të plotë të veprimit që kryen. (kryhen psh Përkujtimore për të sëmurët mendorë të cilët vranë veten, sepse nuk kanë dijeni të veprimeve të tyre). Të gjithë ata Kisha i le nën gjykimin e Zotit të gjithëmirë dhe zemërdhembshur. Për kryerjen e Përkujtimores çdo i interesuar merret vesh me priftin e famullisë dhe kujdeset që të sjellë në tempull meshë dhe verë, të cilat do të përdoren gjatë Meshës Hyjnore. Sjell dhe temian, qirinj, grurë.   Të gjitha këto përdoren dhe gjatë varrimit dhe kanë simbolikën e tyre.   *Qirinjtë, siç shpjegon Shën Joan Gojarti, simbolizojnë “se po përcjellim atlet” (Koment mbi Letrën drejtuar Hebrenjëve 4,5 EPE 24,310) *Temiani ofrohet për “për prehje”, për falje të të fjeturit dhe si një shenjë e një jete j orthodhokse dhe me besim. (Simeon Thes/nikis, Mbi fundin tonë dhe rendit të shenjtë të ceremonisë mortore 361 PG155,676 C). * Gruri është simbol i shpresës sonë në ngjallja. E kemi tashmë studiuar duke analizuar mësimin e apostull Pavllit. Ashtu si nga fara e grurit lind një bimë e re, kështu dhe  trupi i vdekur që ne varrosëm në tokë do të ngjallet i pavdekshëm. Këtë besim tonin e shprehim dhe e shpërndajmë me grurin që bëjmë në Varrime dhe në Përkujtimore. Gjithashtu gruri, që ndajmë më pas tek njerëzit, është një shprehje elementare e bamirësisë, lëmoshës, që duhet të shoqërojë Përkujtimoret e të fjeturve tanë. Për të njejtën arsye shumë njerëz kishin si zakon që të shtronin drekë dhe të bënin dhurata në kujtim të të fjeturve.    Është e nevojshme që të bëjmë dhurata dhe japim lëmoshë në kujtim të të fjeturve tanë. Prehja e të varfërve dhe të nevojtarëve shkon tek froni i Zotit si një lutje e pranueshme për shpirtrat tanë. Është sikur të shlyejmë borxhet e vogla që lanë në këtë botë, pasi të gjithë dhe gjithmonë kemi borxh të pashlyer dashurinë ndaj vëllait që është imazhi i Perëndisë. Meqënëse të fjeturit tanë, sado bamirës që të ishin gjatë jetës së tyre në tokë, do të mund të bënin më tepër vepra të mira që nuk i bënë dhe ne me dhuratat tona, në kujtim të tyre, plotësojmë ato vepra të mira dhe paguajmë për llogari të tyre borxhin e dashurisë. Shën Joan Damaskinoi shkruan konkrretisht: “Çdo njeri, që përfitoi një brum të vogël virtytesh por nuk arriti që ta bëjë bukën që dëshironte, nuk mundi që të bënte vepër atë dëshirën e tij të mirë- qoftë nga neglizhenca, qoftë nga pakujdesia, qoftë nga mungesa e guximit apo për shkak të shtyrjes së saj në kohë,- që u korr nga bota pa arritur të bëjë të mirën. Ai nuk do të gjykohet nga gjykatësi dhe dhespoti i drejtë por pas vdekjes së tij do të ngrerë Zoti të afërmit e tij, njerëzit e shtëpisë, miqtë e tij... që ata të plotësojnë ato sa nuk arriti të bënte ai që u largua” (Mbi të fjeturit besimtarë 21 PG95, 268A-B). Ndërkaq, të mos harrojmë kurrë se dhuratat për të fjeturit bëhen “në vend të kurorës” dhe jo në vend të Përkujtimores. Asnjë gjë nuk e zvendëson lutjen e Kishës për prehjen e “atyre që fjetën me shpresën e ngjalljes së përjetëshme” vëllezërve tanë.   Stergios N Sakos.