Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο [1974]

 

Ζωγραφικός πίνακας με χάρτη της κατεχόμενης Κύπρου, δια χειρός Ιωάννη Περράκη (Πηγή: intheopatoron.blogspot.com)

ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ- Σαν σήμερα η τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974.

ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ

Σήμερα, 20 Ιουλίου, ο απανταχού ελληνισμός θυμάται μια θλιβερή επέτειο της ιστορίας του· την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974. Πριν 46 χρόνια η Τουρκία, παίρνοντας αφορμή από το πραξικόπημα που διενήργησε η στρατιωτική κυβέρνηση των Αθηνών στις 15 Ιουλίου 1974, με το οποίο ανέτρεψε τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας αρχιεπίσκοπο Μακάριο, εισέβαλε στην Κύπρο. Παρά την ηρωική αντίσταση της Εθνικής Φρουράς (κυπριακού στρατού) και της ΕΛ.ΔΥ.Κ. (Ελληνικής Δυνάμεως Κύπρου), η άμυνα του νησιού λύγισε μπροστά στην υπεροπλία του εχθρού, που διέθετε 40 χιλιάδες στρατό, 200 άρματα μάχης, ισχυρή αεροπορική κάλυψη και αλεξιπτωτιστές. Τελικά η επιχείρηση ΑΤΤΙΛΑΣ, όπως ονομάστηκε, πέτυχε σε δύο φάσεις, μέχρι τις 16 Αυγούστου, να καταλάβει το 40% του κυπριακού εδάφους στη βόρεια περιοχή του νησιού. Η παράνομη αυτή κατοχή συνεχίζεται μέχρι σήμερα κάτω από τα απαθή βλέμματα των ισχυρών της γης.

Ο απολογισμός της τουρκικής εισβολής υπήρξε τραγικός. Χιλιάδες νεκροί, 200 χιλιάδες πρόσφυγες από τις πατρογονικές τους εστίες, εγκλωβισμένοι, που παρέμειναν στις κατεχόμενες περιοχές, 1600 και πλέον αγνοούμενοι, πολλοί από τους οποίους βρέθηκαν νεκροί σε ομαδικούς τάφους κ.ά. Επί πλέον βεβηλώθηκαν και ερημώθηκαν τάφοι και εκκλησίες, από τις οποίες κλάπηκαν εικόνες και άλλα κειμήλια, πολύτιμα θησαυροί της εθνικής μας κληρονομιάς.

Η κυπριακή τραγωδία θεωρείται ως η τρίτη εθνική συμφορά, μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως και τη μικρασιατική καταστροφή.

Ας ευχηθούμε να μην είναι μακριά η ημέρα που θα επιστρέψουμε ελεύθεροι στα κατεχόμενα μέρη μας, τα οποία επί 3500 χρόνια οι πρόγονοί μας αγίασαν με τα δάκρυα και με το αίμα τους.

Μόνη μας ελπίδα, ο Θεός. Κανείς άλλος. Όλοι οι άλλοι μας πρόδωσαν. Ας θυμηθούμε και τα τελευταία λόγια του εθνομάρτυρα αρχιεπισκόπου Κύπρου Κυπριανού, που απαγχόνισαν οι Τούρκοι στις 9 Ιουλίου 1821, όπως τα διασώζει ο εθνικός μας ποιητής Βασίλης Μιχαηλίδης:

«Θεέ, που νάκραν δεν έσιεις ποττέ στην καλωσύνην,
λυπήθου μας τζιαι δώσε πκιον χαράν στην Ρωμιοσύνην».

Ε.Ο.Κ.Α. 1955-1959: Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΟΞΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ;

Ε.Ο.Κ.Α. 1955-1959:

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΟΞΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ;

Δρ. Χρήστος Μητσάκης

   Αν για κάτι πραγματικά σπουδαίο και μεγάλο μπορούμε όλοι εμείς οι όπου γης Έλληνες να καυχώμαστε, από τα όσα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο πράξαμε ως έθνος, αυτό δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ο ηρωικός και ένδοξος, αλλά και προδωμένος και σκοπίμως παραγνωρισμένος και υποτιμημένος αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. Ο αγώνας της Εθνικής Οργανώσεως Κυπρίων Αγωνιστών. Το τελευταίο – ας ελπίσουμε όχι ιστορικά τελευταίο, αλλά μόνον μέχρι τώρα – απελευθερωτικό επαναστατικό κίνημα του Ελληνισμού.

Η Ε.Ο.Κ.Α. στα τέσσερα σχεδόν χρόνια που έδρασε (1^η Απριλίου 1956 – Δεκέμβριος 1959), όχι μόνον αγωνίστηκε με επιτυχία κατά ενός πολύ ισχυρότερου αντιπάλου, της Βρετανικής αποικιοκρατίας συγκεκριμένα, επιφέροντάς του καίρια πλήγματα, αλλά και εμπλούτισε την Ελληνική ιστορία με νέες σελίδες δόξας και ηρωισμού, δωρίζοντας στο έθνος μιαν ακόμη γενιά ηρώων και εθνομαρτύρων.

Ο αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. πρέπει να λογίζεται φυσική και αντάξια συνέχεια και τελευταία πράξη της επαναστάσεως της 25^ης Μαρτίου του 1821, αφού τα ίδια ιδανικά και οράματα τον γαλούχησαν και τον εξέθρεψαν, και αφού τους ίδιους με αυτήν στόχους υπηρέτησε με πίστη, αφοσίωση και αυταπάρνηση. Ο αρχηγός της Ε.Ο.Κ.Α. Γεώργιος Γρίβας (κωδικό όνομα: Διγενής) στην προκήρυξή του της 1^ης Απριλίου 1956, με την οποία και κηρύσσει την έναρξη του αγώνα, κάνει σαφή αναφορά στο 1821 και στο παράδειγμά του, ο δε όρκος των αγωνιστών της Ε.Ο.Κ.Α. φαίνεται να είναι εμπνευσμένος από τον όρκο της Φιλικής Εταιρείας.

Άλλωστε, το 1821 ο υπόδουλος Κυπριακός Ελληνισμός, που είχε επαναστατήσει και μόνος του το 1804, συμπαρατάχθηκε με το υπόλοιπο Γένος. Και πλήρωσε πολύ ακριβά την συμπαράταξή του αυτή και την υλική βοήθεια σε χρήμα και εφόδια, την οποία συνεισέφερε, καθώς σε αντίποινα οι Τούρκοι δυνάστες εκτέλεσαν δια απαγχονισμού τον Ιούλιο του 1821 περί τους 500 αρχιερείς και προκρίτους της Κύπρου, μεταξύ των οποίων και τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου και στέλεχος της Φιλικής Εταιρείας Κυπριανό.

Γιατί όμως οφείλεται και πρέπει αναγνώριση, τιμή, δόξα και ευγνωμοσύνη στους αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α., έστω και αν ο στόχος τους, η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, δεν επιτεύχθηκε;

Γιατί το ένοπλο βάρος του αγώνα το σήκωσαν λίγες εκατοντάδες μαχητών μόνον, οι οποίοι διέθεταν περιορισμένους πόρους και ελάχιστα μέσα, ενώ οι αποικιοκρατικές κατοχικές δυνάμεις ήταν υπερπολλαπλάσιες, εμπειροπόλεμες και είχαν στην διάθεσή τους απεριόριστους πόρους και πλήθος μέσων.

Γιατί ο αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. ήταν αγώνας τριμέτωπος. Εναντίον των Βρετανών αποικιοκρατών κατακτητών. Εναντίον των Τούρκων επηλύδων κατοίκων της Κύπρου, οι οποίοι συμπαρατάχθηκαν και συνεργάστηκαν με τους Βρετανούς. Και εναντίον των Ελλήνων δοσιλόγων και συνεργατών των Βρετανών.

Γιατί ο αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. διεξήχθη στα στενά γεωγραφικά όρια μιάς νήσου μέσου μεγέθους και ομαλού γενικώς εδάφους, παράγοντες οι οποίοι και δεν ευνοούν την δράση ένοπλου αγώνα και ανταρτικών κινημάτων.

Γιατί η Αθήνα, το θεωρούμενο και υποτιθέμενο εθνικό κέντρο, δεν μπορούσε λόγω αδυναμίας, αβουλίας ή και απροθυμίας, να παράσχει την αναγκαία άμεση, πλήρη και ισχυρή υλική, ηθική και διπλωματική υποστήριξη και να προωθήσει το βασικό αίτημα της Ε.Ο.Κ.Α., το οποίο δεν ήταν άλλο από την ένωση της Κύπρου με τον εθνικό κορμό.

Γιατί το κύριο βάρος του αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. τό σήκωσε η χριστιανική Κυπριακή νεολαία. Αγόρια και κορίτσια γυμνασιακής ηλικίας τα περισσότερα, που παρ’ όλες τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες ούτε πτοήθηκαν, ούτε δείλιασαν, ούτε βρήκαν ως δικαιολογία το νεαρό της ηλικίας τους, αλλά με γενναιότητα και φρόνημα υψηλό όρθωσαν το ανάστημά τους, γενόμενα επαξίως ισότιμα με τις προγενέστερες γενιές αγωνιστών του Ελληνισμού.

Γιατί, τέλος, οι αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α. δεν ήταν απλώς ένοπλοι ή έστω ικανοί μαχητές, αλλά όπως απέδειξαν στο πεδίο της μάχης, την ώρα των βασανιστηρίων τους ή την ώρα της εκτέλεσής τους, διέθεταν ακλόνητο φρόνημα και υψηλό ηθικό ανάστημα. Ο ηρωικός θάνατος του Γρηγόρη Αυξεντίου και του Μάρκου Δράκου στο πεδίο της μάχης και η περήφανη και λεβέντικη στάση των Ευαγόρα Παλληκαρίδη, Μιχάλη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου μπροστά στην αγχόνη, είναι ένα μικρό δείγμα μόνον του πλήθους των εξαιρέτων και αξιομνημόνευτων πράξεων των αγωνιστών της Ε.Ο.Κ.Α. Δικαιούνται, λοιπόν, να τούς αναγνωρίσουμε ως αντάξιους και ισότιμους συνεχιστές της χορείας των μεγάλων ηρώων και εθνομαρτύρων του Ελληνισμού, οι οποίοι στην ανά τους αιώνες πορεία του υπερασπίστηκαν τις πνευματικές, πολιτιστικές και γεωγραφικές Θερμοπύλες του έθνους.

Βλέποντας, όμως, τον Ελληνισμό να υποχωρεί συνεχώς τις τελευταίες δεκαετίες, χωρίς όχι μόνον να αγωνίζεται για να αποκτήσει αυτά που δικαίως θα έπρεπε να κατέχει, αλλά ούτε και να αμύνεται για να προστατεύσει και να διατηρήσει αυτά που με τόσο αίμα και τόσες θυσίες έχει αποκτήσει, αναρωτιέται κανείς δικαιολογημένα, μήπως ο αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. είναι η τελευταία αγωνιστική και ηρωική αναλαμπή του έθνους μας, το τελευταίο μας καύχημα και καμάρι.

Αναρωτιέται κανείς, μήπως οι αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α. είναι οι τελευταίοι Έλληνες ήρωες και πως δεν θα υπάρξουν άλλοι σαν και αυτούς ή τους κλέφτες του 1821 ή τους Βυζαντινούς Ακρίτες.

Αναρωτιέται κανείς, μήπως οι μαχητές της Ε.Ο.Κ.Α. είναι οι τελευταίοι στην μακραίωνη χορεία όλων εκείνων που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για την ελευθερία, την τιμή και την ανεξαρτησία του Ελληνισμού.

Αναρωτιέται κανείς, μήπως με την Ε.Ο.Κ.Α. τελειώνει η παράδοση των ηρωικών αγώνων των Ελλήνων, μία παράδοση η απαρχή της οποίας ανάγεται στην εποχή του Ομήρου, οπότε και διαμορφώνεται το ηρωικό ιδεώδες, ένα ιδεώδες καθαρά ελληνικό.

Υπάρχουν άραγε σήμερα χέρια στιβαρά, που θα ανεμίσουνε ψηλά τις παρατημένες στο χώμα σημαίες των εθνικών μας οραμάτων;

Υπάρχουν άραγε σήμερα ώμοι δυνατοί, που θα μπορέσουν να σηκώσουν το βάρος μιάς Ελλάδας γονατισμένης και ενός έθνους ταπεινωμένου;

Υπάρχουν άραγε σήμερα καρδιές, οι οποίες παλλόμενες από φιλοπατρία και αίσθημα καθήκοντος, θα τεθούν στην υπηρεσία των εθνικών μας στόχων και δικαίων;

Υπάρχουν άραγε σήμερα Ελληνίδες και Έλληνες, που προτάσσοντας το εθνικό ΕΜΕΙΣ, θα θυσιάσουν το ατομικό ΕΓΩ και θα αγωνιστούν για την πραγματική ανεξαρτησία της θεωρητικά ελεύθερης Ελλάδας και για την απελευθέρωση των σκλαβωμένων και αλύτρωτων πατρίδων της Βορείου Ηπείρου, της Βορείου Μακεδονίας, της Ανατολικής Θράκης, της Κύπρου, της Ιωνίας, της Καππαδοκίας και του Πόντου;

Ναι! Υπάρχουν! Όπως έχουν υπάρξει πάντα, ακόμη και στις πιο δύσκολες και στις πιο σκοτεινές για το έθνος και τον Ελληνισμό ιστορικές περιόδους.

Ναι! Υπάρχουν! Υπάρχουν και σήμερα Ελληνίδες και Έλληνες, που έχουν την διάθεση να αγωνιστούν με ανιδιοτέλεια για τα εθνικά μας δίκαια, για την ανεξαρτησία της πατρίδας μας και την λαϊκή κυριαρχία. Άλλωστε, η αγάπη για την πατρίδα και ο πόθος για την ελευθερία αποτελούν διαχρονικώς, μαζί με την πίστη στον Θεό και την αγάπη για την οικογένεια, τα κύρια συστατικά στοιχεία της Ελληνικής ταυτότητας, τα οποία και δεν απωλέσαμε ποτέ στην διάρκεια του εθνικού μας βίου.

Ναι! Υπάρχουν! Αλλά δεν αρκεί η ατομική διάθεση του καθενός ξεχωριστά για να αγωνιστεί για την πατρίδα, την ελευθερία της και την προκοπή της. Γιατί οι αγώνες για την εθνική ανεξαρτησία και την ελευθερία είναι αγώνες που απαιτούν συλλογική και συντονισμένη δράση, η οποία με την σειρά της προϋποθέτει οργάνωση, πνευματική καθοδήγηση, και ηθική και υλική υποστήριξη. Προϋποθέτει, δηλαδή, στιβαρή και εμπνευσμένη ηγεσία, η οποία θα είναι και αυτή απολύτως προσηλωμένη και ταγμένη στην υπηρεσία της πατρίδας και του έθνους. Ρόλο που είχε αναλάβει, άλλοτε σε μικρότερο και άλλοτε σε μεγαλύτερο βαθμό η Ορθόδοξη Εκκλησία στην περίπτωση της Ε.Ο.Κ.Α., του Μακεδονικού Αγώνα και της Επανάστασης του 1821.

Ναι! Υπάρχουν, αλλά είναι στο περιθώριο, γιατί οι πολιτικοί ηγέτες, η άρχουσα τάξη και οι επίσημες κρατικές δομές έχουν σε προτεραιότητα την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των παγκόσμιων πολιτικο-οικονομικών ιερατείων και όχι αυτών της πατρίδας και του έθνους, και καταπνίγουν ή εκφυλίζουν την αγωνιστική διάθεση του λαού, όπως για παράδειγμα συνέβη, όταν αυτός κινητοποιήθηκε για να αποτρέψει την εκχώρηση του ονόματος της Μακεδονίας σε έναν πληθυσμό προϊόν επιμειξίας Σλάβων, Αθιγγάνων και Αλβανών.

Ναι! Υπάρχουν, αλλά είναι αδρανείς, γιατί ο λαός στερείται όχι μόνον άξιων και ικανών πολιτικών ηγετών που θα τον κυβερνήσουν με κριτήριο τα συμφέροντα της Ελλάδας και του Ελληνισμού, αλλά και πνευματικών ανθρώπων που θα τον ενώσουν, θα τον εμπνεύσουν, θα γιγαντώσουν το φρόνημά του, θα σφυρηλατήσουν την εθνική ομοψυχία, και θα τον καθοδηγήσουν.

Αναπαυμένοι στα «Φυλακισμένα Μνήματα» οι εκτελεσθέντες από τους Βρετανούς αποικιοκράτες και οι πεσόντες στο πεδίο της μάχης αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α., έχοντας πράξει αυτοί και οι επιζήσαντες σύντροφοί τους ακέραιο το καθήκον τους τόσο απέναντι στην ιδιαίτερή τους πατρίδα όσο και στον Ελληνισμό ολόκληρο, προσμένουν τους συνεχιστές της μακραίωνης αγωνιστικής και ηρωικής παράδοσης του έθνους μας.

Προσμένουν εκείνους που θα συνεχίσουν στον δρόμο τους και θα ορθώσουν με θάρρος και αυταπάρνηση το ανάστημά τους απέναντι στους κάθε είδους και λογής εχθρούς, κατακτητές και δυνάστες, αλλά και προδότες του Ελληνισμού.

Προσμένουν εκείνους που θα αγωνιστούν όχι μόνον για την ελευθερία και την ανεξαρτησία του Κυπριακού Ελληνισμού, αλλά και για την ελευθερία και την ανεξαρτησία όλων των σκλαβωμένων και κατεχομένων Ελληνικών Πατρίδων. Και αυτών ακόμη των υποτιθέμενων ελευθέρων περιοχών του Ελλαδικού και Κυπριακού κράτους.

Προσμένουν την επόμενη γενιά Ελλήνων, η οποία με αρετή και τόλμη θα αγωνιστεί, υπερασπιζόμενη όχι μόνον τα γεωγραφικά όρια του ελεύθερου και του σκλαβωμένου Ελληνισμού, αλλά και αυτήν ακόμη την πνευματική και πολιτιστική του ταυτότητα και ιδιοπροσωπία.

Ας ελπίσουμε και ας ευχηθούμε αυτή η επόμενη γενιά των αγωνιζόμενων Ελλήνων να μην αργήσει. Αλλά ας μην μείνουμε μοναχά σε ευχολόγια και ελπίδες, χωρίς να συμβάλλουμε και εμείς στον ερχομό της.

Ας επιλέγουμε με αίσθημα ευθύνης τους αιρετούς αξιωματούχους οποιασδήποτε βαθμίδας του κράτους, χρησιμοποιώντας ως κριτήρια την φιλοπατρία και την ορθόδοξή τους πίστη, το ήθος και την εντιμότητά τους, τις γνώσεις και την κατάρτισή τους, την ικανότητα και την εργατικότητά τους.

Ας αναδεικνύουμε, στηρίζουμε και ενισχύουμε εκείνους τους εκκλησιαστικούς ηγέτες, πνευματικούς ανθρώπους και καλλιτέχνες, οι οποίοι συνεχίζουν να διατηρούν ανόθευτη την Ελληνοχριστιανική μας παράδοση, διαθέτοντας την ικανότητα να την εμπλουτίζουν και να την επικαιροποιούν, και παραμένουν πιστοί στα ιδανικά και στα οράματα του έθνους μας, έχοντας το θάρρος να τα υπηρετήσουν και να τα υπερασπιστούν πρώτοι αυτοί, όποτε το επιβάλλει η ιστορική ανάγκη.

Ας συνεχίσουμε να διατηρούμε και να θεριεύουμε στην συλλογική μας μνήμη και στην ψυχή του έθνους μας τα οράματα, τα ιδανικά, τους πόθους και τους καημούς του Ελληνισμού και της Ρωμιοσύνης, προετοιμάζοντας ιδεολογικά τον ερχομό της γενιάς εκείνης, η οποία και θα αξιωθεί να ολοκληρώσει και να δικαιώσει και τον αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. και την πνευματική της μητέρα και τροφό, την Επανάσταση της 25^ης Μαρτίου του 1821.

Χρήστος Μητσάκης Δρ. Ψυχολογίας

Πηγή

ΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ ΜΕ ΠΑΡΑΛΗΠΤΗ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ

ΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ

ΜΕ ΠΑΡΑΛΗΠΤΗ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ

   Στις 15 Ιανουαρίου 1950 στην Κύπρο συνέβαινε ένα γεγονός μεγάλης ιστορικής σημασίας. Ύστερα από πολλές και μάταιες προσπάθειες των Κυπρίων να πετύχουν την απόδοση του νησιού τους στην Ελλάδα, η Εθναρχούσα Εκκλησία αποφάσισε να κάμει το Ενωτικό Δημοψήφισμα. Τη μέρα αυτή οι Κύπριοι πήγαν, μέσα σε θύελλα εθνικού ενθουσιασμού, στις εκκλησιές και έβαλαν την υπογραφή τους κάτω από το Αξιούμεν Ένωσιν της Κύπρου με την Ελλάδα. Συνολικά 95,7% ψήφισαν για την Ένωση, παρά τα αυστηρά και εκβιαστικά μέτρα που είχαν πάρει οι Άγγλοι και παρά το ότι πολλοί παρεμποδίστηκαν να ψηφίσουν. Ακόμα και Τουρκοκύπριοι πήγαν κι αυτοί κι υπόγραψαν τον κοινό πόθο!

 Ένα ηφαίστειο πατριωτικού αναβρασμού είναι ολόκληρη η Κύπρος. Ένας φίλος του Γρηγόρη του γράφει τα νέα και του περιγράφει με τα πιο ζωηρά χρώματα όσα διαδραματίστηκαν στο Δημοψήφισμα. Εκείνος διαβάζει και ξαναδιαβάζει το γράμμα και τα μάτια του γεμίζουν δάκρυα από συγκίνηση. Μέσα του κάτι του λέει μυστικά, ότι αυτό το ηφαίστειο δεν πρόκειται να κοιμάται για πολύ, αλλά θα ξεσπάσει κάποτε και θα συντρίψει τα σίδερα της σκλαβιάς. Στους νεαρούς συναδέλφους του, δόκιμους αξιωματικούς, διαβάζει το γράμμα και ύστερα σε μια κατάσταση εθνικής έξαρσης τους μιλά για τη μακρυνή μικρή του πατρίδα και, θαυμαστής καθώς ήταν του Παλαμά, τους λέει ότι η Κύπρος του δεν χάνεται στα τάρταρα, μονάχα ξαποσταίνει!!

 Ύστερα κάθεται και γράφει μια απαντητική επιστολή στο φίλο του. Είναι ένα κείμενο υψηλής, πράγματι έμπνευσης, γραμμένο στις 19 Φεβρουαρίου 1950. Να τι γράφει ο Αυξεντίου στον Σωτήρη Έλληνα.

Αγαπητέ μου φίλε, Πήρα το γράμμα σου το γραμμένο με την θέρμη της καρδιάς σου σε στιγμές έξαλλου ενθουσιασμού, στιγμές ή καλύτερα μέρες που τις έζησα κι εγώ με την ίδια θέρμη, με το ίδιο πύρωμα της καρδιάς. Την Λευτεριά μας, το ιδανικό των ιδανικών μας, την υπόγραψα κι εγώ, όχι μόνο σε χαρτί, μα φορώντας τη τιμημένη στολή του Έλληνα φαντάρου και θα την υπογράψω οποιαδήποτε στιγμή το ζητήση η Κύπρος μας και με το αίμα μου, όπως και κάθε Κύπριος.  Δεν είναι θαύμα η εξύψωσις των ταπεινών, των χωρίς ιδανικά ανθρώπων σε αγωνιστάς. Αυτός είναι ο Έλληνας. Τη Λευτεριά την έχει μέσα του. Την έχει στο υποσυνείδητό του μπορεί να πη κανείς, μα σαν έλθη η κρίσιμη στιγμή, τότε ξεπετάγεται, την κάνει συνείδησή του και ζωή του, κι ο ταπεινός ο μικρόχαρος μεταβάλλεται σε μαχητή ακατάβλητο. Ο νικημένος αυτός στον αγώνα της ζωής από το χρήμα και την ταπεινότητα, γίνεται στις στιγμές του εθνικού συναγερμού νικητής του θανάτου. Έτσι γίνηκαν όλα τα Ελληνικά θαύματα. Οι άλλοι, οι άνθρωποι με ιδανικά, αυτοί που προσπαθούσαν να δώσουν από πριν ένα νόημα στη ζωή τους, την ώρα τούτη τη μεγάλη γίνονται το προζύμι και γίνονται οι οδηγοί που κρατούν πάντα αναμμένη τη λαμπάδα των ιδανικών. Θα 'θελα τις ώρες αυτές να τις ζούσαμε μαζί και πιασμένοι χέρι χέρι να προχωρούσαμε προς τις ψηλότερες κορφές των Κυπριακών βουνών για να το πούμε και ν' ακουσθή σ' όλο τον κόσμο, πως: Γεφύρωμα θα γίνουμε στο πέρασμα της Νίκης της Αφτέρουγης της Λευτεριάς της Λαμπροφόρας. Θα 'θελα να 'μουν κι εγώ εκεί κοντά σου για να χαρώ αυτό που χρόνια αγωνιζόμαστε και λαχταρούσαμε να δούμε. Να χαρώ τη νεολαία να πιστεύη σ' ένα ιδανικό και ν' αγωνίζεται για το Μεγάλο, το Καλό και τ' Αληθινό. Τώρα που αυτό έγινε, πιστεύω πως τη Λευτεριά μας θα την κερδίσουμε.

Από το βιβλίο: «Ζήδρος» του Σπύρου Παπαγεωργίου-Εκδόσεις ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ.

Πηγή

ΕΟΚΑ - Γιατί ήθελαν να πεθάνουν;

 

«ΓIATI ήθελαν να πεθάνουν;»

10 Μαΐου 1956

     «ΓIATI ήθελαν να πεθάνουν;», με ρώτησε καθώς κουλουριαζόταν στο ζεστό της κρεβατάκι, κοιτάζοντας με τα γεμάτα απορία ματάκια της. Δέκα μόλις χρονών η Ειρήνη έφυγε γεμάτη απορίες από την επίσκεψη της τάξης της στα Φυλακισμένα Μνήματα. «Δεν φοβόντουσαν κλεισμένοι σε εκείνες τις φυλακές;», «Η μητέρα τους δεν έκλαιγε;», «Δεν πονούσαν όταν απαγχονίζονταν;»
Της εξήγησα ότι οι ήρωες βάζουν πάνω από όλα την πατρίδα και της μίλησα για τα κρατητήρια, για τους μαθητές που ξεχύνονταν στους δρόμους για να διεκδικήσουν την ελευθερία.
«Θα ήθελα να ζω εκείνη την εποχή». Η απάντησή της με σόκαρε. Της είπα ότι οι ήρωες δεν γίνονται πάντα με τα όπλα και τους σκοτωμούς, ότι σήμερα, εποχή του διαλόγου και του σεβασμού μας βοηθά να διεκδικήσουμε με άλλο τρόπο την ελευθερία. Δεν το κατάλαβε.

«Απεδείχθη πλέον ότι, αι ίδιαι δυνάμεις της βαρβαρότητος, αι οποίαι οργίασαν κατά τον προηγούμενον πόλεμον υπό τας στολάς των Ναζί, οργιάζουν και σήμερον κατά τον ίδιον τρόπον υπό τας στολάς και τα διακριτικά του αγγλικού στέμματος»

(Εφημερίδα «Τα Νέα», των Αθηνών, 10 Μαΐου 1956).

Ἀνὴρ κατὰ τὸν φύσεως νόμον τὸν ἄνδρα κλαίω·

δὲν χύνονται τὰ δάκρυα ματαίως ἐπὶ τὸν τάφον τῶν εὐδοκίμων.

ΚΑΛΒΟΣ

      ...τα μεσάνυχτα το μήνυμα διαδίδεται από θάλαμο σε θάλαμο. Οι Άγγλοι στρατιώτες άνοιξαν το κελί του μελλοθανάτου και τον μεταφέρουν στην αγχόνη. Είναι ο Μιχαλάκης Καραολής, ο πρωτομάρτυρας του Κυπριακού Αγώνος. Αγέρωχος και ψύχραιμος οδηγείται προς το μαρτύριο. Λίγο πριν είχε εξομολογηθεί στον ιερέα των Φυλακών και είχε κοινωνήσει. Την ώρα που ο Τουρκοκύπριος δήμιος ανοίγει την μακάβρια καταπακτή οι Φυλακές σείονται από συνθήματα και από τον Εθνικό μας Ύμνο. Λίγο αργότερα η διαδικασία επαναλαμβάνεται. Νέα αγωνία, νέα συνθήματα, πάλι ο Εθνικός Ύμνος. Αυτή την φορά το παλικάρι που οδηγείται στην αγχόνη λέγεται Ανδρέας Δημητρίου. Από τότε οι δύο τους αποτελούν αχώριστο δίδυμο στην ιστορική μνήμη και στην καρδιά των Νεοελλήνων. Η Ελλάδα και η Κύπρος γέμισαν δρόμους κι πλατείες με το όνομα Καραολή και Δημητρίου. Κι ο Αγώνας φούντωσε. Το παράδειγμα των δύο νέων που έδωσαν την ζωή τους για την Ελευθερία και την Αυτοδιάθεση-Ένωση χαλύβδωσε πολλούς άλλους. Ο Ελληνισμός ολόκληρος οφείλει ευγνωμοσύνη σ' αυτά τα παιδιά και σε όλη την γενιά των αγωνιστών της ΕΟΚΑ του 1955-59. Μας χάρισαν την τελευταία ένδοξη σελίδα της Ελληνικής Ιστορίας. Ανεδείχθησαν πρότυπα ηρώων για τις παρούσες και τις μέλλουσες γενεές.

Δεν τον τρομάζουν τα κελιά

δεν τον τρομάζει ο χάρος

μονάχα στη μανούλα του

ζητά να δώσουν θάρρος

Τόσο ο Καραολής όσο και ο Δημητρίου υπήρξαν γόνοι φτωχών και άσημων οικογενειών. Οι γονείς τους πάλευαν για την επιβίωση της οικογένειάς τους, μέσα σε πολύ δύσκολες και αντίξοες συνθήκες. Όσοι έζησαν τη δεκαετία του 1950, αλλά και πιο πριν, ξέρουν τι σημαίνει πείνα και δυστυχία. Ο αγώνας για το μεροκάματο από το πρωί μέχρι το βράδυ ήταν το καθημερινό, ολόχρονο πρόγραμμα της μεγάλης πλειοψηφίας του κυπριακού λαού. Στο χωράφι, στο αμπέλι, στο κουτσοδούλι .

Παρ' όλες, όμως, τις δυσκολίες της ζωής, οι γονείς των δυο ηρώων, έβαλαν τα παιδιά τους στο δρόμο της πίστεως και της πατρίδας. Πιο δύσκολος υπήρξε ο ρόλος της μητέρας του Δημητρίου, Ευδοκίας, αφού ο πατέρας του είχε πεθάνει όταν ο ήρωας ήταν πέντε χρονών. Με βάση την αγωγή των γονιών, λοιπόν, αλλά και τη μάθηση στο σχολείο, στις καρδιές των δυο ηρώων σιγόκαιε πάντα η λαμπάδα της λευτεριάς και αυτό που χρειαζόταν για να εκραγούν, να επαναστατήσουν, ήταν να τους δώσουν το μεγάλο πυρσό κάποιοι άλλοι. Πράγματι, αυτό έγινε πολύ πριν από την 1η Απριλίου '55. Μυήθηκαν οι ήρωες στον αγώνα και άρχισαν να εργάζονται εντατικά γι' αυτόν, ώστε την ώρα έναρξης της απελευθερωτικής προσπάθειας αποτελούσαν σημαντικά κλειδιά στους μηχανισμούς του μεγάλου κινήματος.

Ο Μιχαλάκης Καραολής

Ο Μιχαλάκης Καραολής γεννήθηκε στο Παλαιχώρι Ορεινής το 1933, οι δε προετοιμασίες για τον απελευθερωτικό αγώνα το 1954, τον βρήκαν να εργάζεται στο Γραφείο του Φόρου Εισοδήματος, στη Λευκωσία. Τον Ιούνιο του 1955, ο Καραολής ανατίναξε το Γραφείο, τοποθετώντας ωρολογιακή βόμβα σ' αυτό μέρα Κυριακή, για να μην υπάρξουν θύματα. Ο ήρωας, μαζί με άλλους συναγωνιστές του, υπό την επίβλεψη του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη, προέβη επίσης σε σειρά άλλων ενεργειών στην πρωτεύουσα, μεταξύ των οποίων και η εκτέλεση εχθρών του αγώνα. Σε μια τέτοια περίπτωση, την Κυριακή 28 Αυγούστου '55, τριμελής ομάδα, από τους Καραολή, Ανδρέα Παναγιώτου και Γιώργο Ιωάννου, εκτέλεσε στην Οδό Λήδρας Έλληνα συνεργάτη των Άγγλων, λοχία του Σπέσιαλ Μπραντς (Ειδικού Κλάδου), που ήταν ένας από πλέον σκληρούς διώκτες της ΕΟΚΑ.

Την ώρα εκείνη γινόταν συγκέντρωση του ΑΚΕΛ στη διπλανή αίθουσα της «Αλάμπρας» - το γνωστό γυναικοπάζαρο της Λευκωσίας. Από τους πυροβολισμούς των αγωνιστών προκλήθηκε σύγχυση μεταξύ πολλών αριστερών που βρίσκονταν στην περιοχή. Ενώ, λοιπόν, ο Καραολής και ο Παναγιώτου, που χρησιμοποίησαν τα πιστόλια τους, έτρεχαν σε σημείο της Λήδρας για να πάρουν τα ποδήλατά τους και να φύγουν, παριστάμενοι, μη γνωρίζοντας ακριβώς τι συνέβαινε, προσπάθησαν να τους εμποδίσουν. Ο Παναγιώτου, προτάσσοντας το πιστόλι του κατόρθωσε να απομακρυνθεί, ο Καραολής, όμως, δεν το πέτυχε ακριβώς, αφού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το ποδήλατο και να απομακρυνθεί τρέχοντας. Εξ αιτίας αυτού, οι Άγγλοι βρήκαν στα αρχεία του Τμήματος Οδικών Μεταφορών ότι το ποδήλατο ανήκε σ' αυτόν, αφού τότε οι αριθμοί κατασκευής των ποδηλάτων ήταν καταγραμμένοι στα βιβλία του Τμήματος. Έτσι ο Καραολής καταζητήθηκε και έπρεπε, με βάση την τακτική του Διγενή, να καταφύγει στο αντάρτικο.

Ενώ, λοιπόν, οι Άγγλοι τον καταζητούσαν, ο Καραολής ετοιμαζόταν να πάει στην ομάδα του Γρηγόρη Αυξεντίου, στον Πενταδάκτυλο, αφού, στο μεταξύ, έγινε ανεπιτυχής προσπάθεια από την ΕΟΚΑ να καταστρέψει με βόμβα το ποδήλατο του αγωνιστή, σε αποθήκη της Αστυνομίας. Αρχές Σεπτεμβρίου '55, ο Καραολής ξεκινούσε με αυτοκίνητο, που οδηγούσε ο Ανδρέας Χριστούδης, για να πάει στην ομάδα Αυξεντίου, έχοντας στην τσέπη του συστατικό σημείωμα της ΕΟΚΑ προς τον Αυξεντίου. Το σημείωμα ήταν χειρόγραφο, γραμμένο από τον Αβέρωφ της ΕΟΚΑ, Γιαννάκη Δρουσιώτη, βοηθό του Διγενή στα πρώτα στάδια του αγώνα.

Στο δρόμο προς το Λευκόνοικο, στο τουρκικό χωριό Τζάος, ο Καραολής συνελήφθη από Τούρκους αστυνομικούς σε οδόφραγμα. Ακολούθησε η δίκη του στο Έκτακτο Κακουργιοδικείο της Λευκωσίας, το οποίο και τον καταδίκασε σε θάνατο. Η καταδίκη του ήταν αποτέλεσμα δυο καταθέσεων Τούρκων ψευδομαρτύρων, αλλά και της φανερής προκατάληψης των Άγγλων δικαστών και του «δικηγόρου του Στέμματος», που δεν ήταν άλλος από το γνωστό Ραούφ Ντενκτάς.

Κατά το διάστημα της δίκης του Καραολή και μέχρι την καταδίκη του, τα τέλη Νοεμβρίου '55, η ΕΟΚΑ κατέβαλε πολλές προσπάθειες για απόδρασή του από τις Κεντρικές Φυλακές. Ούτε αυτό πέτυχε, για διάφορους λόγους, για ν' ακολουθήσει η απόρριψη της έφεσης του Καραολή και η απόρριψη της αίτησης των δικηγόρων του από το Ανακτοσυμβούλιο της Αγγλίας, τον Απρίλη του 1956. Με βάση αυτά, δυστυχώς για τον Καραολή, άλλος δρόμος δεν έμεινε παρά να μαρτυρήσει στην αγχόνη των αποικιοκρατών.

 

Ο Αντρέας Δημητρίου

Ο Ανδρέας Δημητρίου καταγόταν από τον Άγιο Μάμα Λεμεσού. Γεννήθηκε το 1934 και καταδικάστηκε σε θάνατο, με την κατηγορία ότι πυροβόλησε και σκότωσε Άγγλο στην Αμμόχωστο, στις 28 Νοεμβρίου 1955. Δικάστηκε, καταδικάστηκε σε θάνατο, έκανε έφεση, απορρίφθηκε, όπως απορρίφθηκε και η αίτηση για χάρη, την οποία υπέβαλαν οι δικηγόροι στον Κυβέρνητη Χάρνιγκ. Η δράση του Δημητρίου στην ΕΟΚΑ ήταν πολυσήμαντη. Ήταν δραστήριος και θαρραλέος και δεν δίσταζε να ρισκάρει ακόμα και τη ζωή του, για να πετύχει η όποια επιχείρηση αναλάμβανε. Μια από τις επιχειρήσεις στις οποίες πρωταγωνίστησε ήταν και η αρπαγή όπλων από τις στρατιωτικές αποθήκες Αμμοχώστου, στις οποίες εργαζόταν. Η επιχείρηση πέτυχε απόλυτα και η ΕΟΚΑ ενισχύθηκε σημαντικά.

Σκληρά αντίποινα

Τον απαγχονισμό των Καραολή και Δημητρίου ακολούθησαν σκληρά αντίποινα της ΕΟΚΑ, που ήταν η εκτέλεση δυο Άγγλων στρατιωτών - των Γκόρντον Χιλ και Ρόναλντ Σίλτον - τους οποίους η Οργάνωση είχε απαγάγει και κρατούσε. Τα πτώματα των στρατιωτών αυτών βρέθηκαν αργότερα, στην περιοχή Πενταδακτύλου και στο Πραστειό Μεσαορίας, αντίστοιχα. Η ΕΟΚΑ σχεδίασε επίσης επίθεση κατά του αστυνομικού σταθμού Παλαιχωρίου, που θα γινόταν την ημέρα του απαγχονισμού των δυο ηρώων. Λόγω του ότι, όμως, οι Άγγλοι είχαν ενισχύσει σε μεγάλο βαθμό τη φρουρά του σταθμού, η ομάδα που σχεδίασε την επιχείρηση δεν ρίσκαρε και το ανέβαλε. Στην Ελλάδα, βίαιες συγκρούσεις μεταξύ αστυνομίας και χιλιάδων διαδηλωτών, που διαμαρτύρονταν για τον απαγχονισμό των Καραολή και Δημητρίου, είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο τεσσάρων ατόμων και των τραυματισμό πέραν των 200.

Στην Αγγλία, η κοινή γνώμη αντιμετώπισε με αίσθημα φρίκης τους απαγχονισμούς. Η εφημερίδα «Ντέιλι Χέραλντ», εκφραστικό όργανο του Εργατικού Κόμματος, επέκρινε την απόφαση για τους απαγχονισμούς και πρόσθετε: «Πρόκειται περί επαναλήψεως των σφαλμάτων, τα οποία διαπράχθηκαν στην Ιρλανδία. Η Κύπρος έχει εξεγερθεί και η ειρήνη δεν είναι δυνατό να αποκατασταθεί στη νήσο, παρά με την υποστήριξη του κυπριακού λαού. Η σημερινή πολιτική δεν είναι δυνατό να οδηγήσει σε οτιδήποτε άλλο, παρά στη συμφορά».

Οδηγήθηκε στην αγχόνη στις 10 Μαΐου 1956 τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο μαζί με τον Ανδρέα Δημητρίου. Εκτελέστηκε πρώτος λέγοντας: "Εμένα δεν πρέπει να με λυπάστε, αφού εγώ δεν βρίσκω λόγο για να με κλαίω, ούτε οι συγγενείς μου πρέπει να με κλαίνε.

Οι Άγγλοι δεν επέτρεψαν στην οικογένειά του να πάρει το σώμα του και να το θάψει, αλλά αντ' αυτού το έθαψαν οι ίδιοι σε ένα περιφραγμένο χώρο εντός των φυλακών, τα λεγόμενα Φυλακισμένα Μνήματα. Η εκτέλεση αυτών των Κυπρίων αγωνιστών προκάλεσε εντονότατο ρεύμα αγανάκτησης σ΄ ολόκληρο τον κόσμο. Στην Αθήνα πραγματοποιήθηκαν πολλές συγκεντρώσεις και πορείες. Τιμής ένεκεν ο Δήμος Αθηναίων μετονόμασε την οδό Λουκιανού όπου και το οίκημα της Αγγλικής Πρεσβείας σε οδό Καραολή και Δημητρίου, το ίδιο έπραξε και ο Δήμος Πειραιά μετονομάζοντας την οδό Ναυάρχου Μπητ στη σημερινή οδό Καραολή και Δημητρίου.

Ο Μιχαλάκης Καραολής κατά την διάρκεια της κράτησης του ανέφερε σε ένα γράμμα προς τους φίλους του τα παρακάτω:

Τα ελληνόπουλα δεν ξέρουν μόνο πως πρέπει να ζουν.

Ξέρουν και πώς να πεθαίνουν και πως την πατρίδα να τιμούν.

Σας ευχαριστούμε! Αιωνία σας η μνήμη.

Πηγή

61 χρόνια από την έναρξη του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ.

1 Απριλίου 1955: Όταν οι μαθητές έδιναν την ζωή τους για την πατρίδα

Αγαπητοί συνάδελφοι, οφείλουμε όλοι να κάνουμε το χρέος μας. Να μιλήσουμε στους μαθητές σας για τον αγώνα της ΕΟΚΑ. Για τα ιδανικά του. Ελάχιστο χρέος τιμής και μνήμης για τους Έλληνες μαθητές της μεγαλονήσου μας, που έπεσαν στον αγώνα.

Ιστολόγιο-Ομάδα εκπαιδευτικών "Ο Παιδαγωγός"

Μια από τις ενδοξότερες σελίδες ηρωισμού και πίστης στα ιδανικά της Ελευθερίας και του Ελληνισμού αποτελεί ο αγώνας της Κύπρου του 1955-59, που απάλλαξε την Κύπρο από τους Άγγλους αποικιοκράτες.

Το 1878 οι Άγγλοι διαδέχονται τους Τούρκους στην κατοχή του νησιού. Οι Κύπριοι διατρανώνουν με κάθε ευκαιρία τον πόθο τους για Ένωση με την Ελλάδα και αισιοδοξούν ότι η Μεγάλη Βρετανία θα βοηθήσει προς τον σκοπό αυτό, όπως είχε κάνει και με τα Επτάνησα. Το 1931 ο λαός εξεγείρεται, καίει το Κυβερνείο και υψώνει τη γαλανόλευκη. Οι ταραχές εξαπλώνονται παντού, οι Άγγλοι όμως απαντούν με συλλήψεις, φυλακίσεις, επιβολή προστίμων και κατάργηση συνταγματικών ελευθεριών. Χειρότερα όλων είναι τα καταπιεστικά μέτρα που λαμβάνονται εναντίον της παιδείας, με στόχο τον αφελληνισμό του νησιού. Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου οι ελπίδες αναπτερώνονται λόγω της συμμαχίας της Ελλάδας με τους Βρετανούς, λίγο αργότερα όμως η στάση των πρώην συμμάχων είναι απογοητευτική. Στο Δημοψήφισμα, που διοργανώνει η Εθναρχούσα Εκκλησία  τον Ιανουάριο του 1950, ο λαός στη συντριπτική του πλειοψηφία ψηφίζει υπέρ της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα. Η Μεγάλη Βρετανία τότε αρνείται οποιαδήποτε συζήτηση και δηλώνει ότι γι’ αυτήν «δεν υφίσταται Κυπριακόν ζήτημα ούτε εις το παρόν ούτε εις το μέλλον». Με τα δεδομένα αυτά η ανάληψη ένοπλου αγώνα είναι πλέον μονόδρομος για την Κύπρο.

"Δημοψήφισμα: Αξιούμεν την ΕΝΩΣΙΝ της Κύπρου με την Ελλάδα"

Η εξέγερση, που ξέσπασε την 1η Απριλίου 1955, ήταν παλλαϊκή, φάνηκε όμως από την αρχή πως πρωταγωνιστής ήταν η Κυπριακή νεότητα. Το 70% των πεσόντων ήταν νέοι 15-25 ετών, από τους οποίους το 7% ήταν μαθητές κάτω των 17. Ο νεαρότερος ήρωας της ΕΟΚΑ ήταν ο Δημητράκης Δημητριάδης, 7 ετών (διαβάστε αναλυτικά εδώ), που σκοτώθηκε σε μαθητική διαδήλωση στη Λάρνακα.

Μικροί μαθητές όμως έπεσαν και θύματα του αγώνα, όπως η Ιωάννα Ζαχαριάδου, 10 ετών από την Αμμόχωστο, που πέθανε από φόβο κατά την είσοδο Άγγλων στρατιωτών στην πόλη, και η Νίκη Γιάγκου, 13 ετών, που φονεύθηκε από βόμβα των Άγγλων στη Λεμεσό.

Οι μαθητές λοιπόν, παρά τις συστηματικές προσπάθειες των κατακτητών να τους αποκόψουν από την ιστορία τους και το ελληνικό τους παρελθόν, έδιναν τα πάντα στον αγώνα για την ένωση με την Ελλάδα. Εντάσσονταν στη μαθητική οργάνωση ΑΝΕ (Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ) κι εκτελούσαν ό,τι υπηρεσίες τους ανετίθεντο με απαράμιλλο ψυχικό σθένος και αποφασιστικότητα. Διένειμαν φυλλάδια, διαδήλωναν, παρακολουθούσαν υπόπτους και προδότες, εξασφάλιζαν πληροφορίες, μετέφεραν όπλα, έκαναν επιθέσεις, ετοίμαζαν εκρηκτικά, ενίσχυαν τους αντάρτες.

Η μύηση των μαθητών στην οργάνωση γινόταν με άκρα μυστικότητα, χωρίς να γνωρίζουν το παραμικρό ούτε οι γονείς, αλλά ούτε και τα αδέλφια τους, που συχνά ήταν ενταγμένα κι αυτά. Οι μαθητές εκτελούσαν τις εντολές που λάμβαναν αμέσως, χωρίς ερωτήσεις και διαφωνίες. Μέσα από τον τρόπο οργάνωσης των μαθητών του Παγκυπρίου Γυμνασίου, ξέρουμε ότι οι μαθητές έδιναν αναφορά στον αμέσως ανώτερό τους, χωρίς όμως κανείς να γνωρίζει όλη την ιεραρχία. Μόνο ο γενικός υπεύθυνος του Παγκυπρίου υποχρεωτικά έδινε σε τακτά διαστήματα αναφορά στον

αρμόδιο της ΕΟΚΑ. Η τήρηση τόσης μυστικότητας ήταν ζωτική για λόγους ασφάλειας, καθώς πάντα υπήρχε ο φόβος μήπως μαρτυρήσουν οι μαθητές που συλλαμβάνονταν κι ανακρίνονταν. Πάντως, παρά τις συλλήψεις και τα βασανιστήρια, δεν υπήρξε κανένας μαθητής του Παγκυπρίου Γυμνασίου, που να υπέκυψε και να πρόδωσε.

Η ΑΝΕ, μέσα κυρίως από τα περιοδικά που εξέδιδε, ξεσήκωνε συχνά τους μαθητές σε διαδηλώσεις, των οποίων ο σκοπός ήταν διπλός. Αφενός στόχευαν στην εξύψωση του φρονήματος και του ηθικού του λαού -ο οποίος δοκιμαζόταν καθημερινά από την αγγλική βαρβαρότητα- ώστε να μπορεί να συνεχίζει τον αγώνα. Αφετέρου, όμως, οι ταραχές μέσα στις πόλεις κρατούσαν απασχολημένες πολλές δυνάμεις του εχθρού, κι έτσι έδιναν την ευκαιρία στους αντάρτες στην ύπαιθρο και στα βουνά να δρουν πιο ελεύθερα. Οι Άγγλοι απαντούσαν στις μαθητικές διαδηλώσεις με δακρυγόνα, ρόπαλα, συλλήψεις, τραυματισμούς και θανατώσεις, ενώ πολλές φορές έκλειναν τα σχολεία.  

Το κλείσιμο των σχολείων επιβαλλόταν με διάφορες αφορμές σε ολόκληρη την Κύπρο. Έτσι, την άνοιξη του 1956 διακόπτουν τη λειτουργία τους τα περισσότερα δημοτικά σχολεία του νησιού, γιατί μετά από εντολή του Διγενή αναρτώνται σε αυτά ελληνικές σημαίες. Τον Δεκέμβριο του 1955 οι Άγγλοι κλείνουν το Λανίτειο Γυμνάσιο Λεμεσού και το Εμπορικό Λύκειο Λάρνακας. Τον Ιανουάριο γίνονται σοβαρές συγκρούσεις στην πλατεία της Αρχιεπισκοπής στη Λευκωσία μεταξύ των μαθητών του Παγκυπρίου Γυμνασίου και δυνάμεων ασφαλείας. Για δύο μέρες μάταια οι Άγγλοι προσπαθούν να διαλύσουν τους μαθητές με δακρυγόνα, γκλοπς, πυροβολισμούς, αυτοί όμως αντιστέκονται βάφοντας με αίμα τους γύρω δρόμους και τους χώρους του σχολείου. Με τη φλόγα της Ένωσης και της Λευτεριάς στα στήθια, από τη στέγη της Σεβερείου βιβλιοθήκης οι μαθητές λιθοβολούν ασυγκράτητα τους κατακτητές. Δεκαπέντε μαθητές τραυματίζονται, συλλαμβάνονται 133. Ο Άγγλος κυβερνήτης με ειδικό διάταγμα κλείνει το ιστορικότερο σχολείο της Κύπρου, με αποτέλεσμα οι μαθητές να ξεσηκωθούν σε ολόκληρο το νησί. Σε λίγες μέρες οι Άγγλοι κλείνουν κι άλλα σχολεία, όπως το Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου.

Ο σκοπός των Άγγλων είναι προφανής: με το κλείσιμο των σχολείων μειώνουν τις εστίες έντασης και ταραχών, αλλά ταυτόχρονα μεθοδεύουν την αποκοπή των Ελληνόπουλων της Κύπρου από τη μόρφωσή τους, από την ιστορία, τη γλώσσα και τον πολιτισμό τους. Για τον σκοπό αυτό, μάλιστα, αφαιρούν ξαφνικά το 1956 την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος από τους Ελλαδίτες καθηγητές που υπηρετούν στο νησί και τους απελαύνουν. Ο κόσμος δεν μένει με σταυρωμένα χέρια. Στο Παγκύπριο Γυμνάσιο στη Λευκωσία και στο Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου αναβιώνουν τα κρυφά σχολεία της Τουρκοκρατίας. Οι μαθητές συνεχίζουν τη μόρφωσή τους κρυφά σε μικρές ομάδες στα σπίτια των καθηγητών τους. Διδάσκονται Ελληνικά, Ιστορία, Αγγλικά και Φυσική, ενώ στο τέλος της χρονιάς δίνουν εξετάσεις και προάγονται στην επόμενη τάξη. Μόνο οι τελειόφοιτοι δεν παίρνουν απολυτήριο, αφού τα σχολεία παραμένουν κλειστά. Όσοι όμως το επιθυμούν, γίνονται δεκτοί από τα Ελληνικά Πανεπιστήμια και συνεχίζουν τις σπουδές τους, ενώ το απολυτήριό τους το παίρνουν μετά την ανεξαρτησία του 1960.    

Πέρα από τα κρυφά σχολειά των πόλεων, και κάτι άλλο εκπληκτικό αποδεικνύει πως, παρά τις κακουχίες και τις ταπεινώσεις, το φρόνημα ποτέ δεν νοθεύεται. Στο στρατόπεδο Πολεμίου, το Νταχάου της Κύπρου, όπως ονομάζεται, όπου κρατούνται αγωνιστές μεγάλοι αλλά και μαθητές, τα βασανιστήρια είναι πολλά και αποσκοπούν στην ψυχική και φυσική εξόντωση των κρατουμένων. Παρ’ όλα αυτά, ο κρατούμενος αγωνιστής φιλόλογος Κ. Γιαλλουρίδης με άλλους κρατούμενους καθηγητές, οργανώνουν μέσα στα κρατητήρια γυμνάσιο, καταρτίζοντας πλήρες ωρολόγιο πρόγραμμα έξι περιόδων διδασκαλίας ημερησίως, με κύκλους Αγίας Γραφής, ποδόσφαιρο κι εσπερινό. Παράλληλα, με αίτημά προς την Ελληνική Κυβέρνηση, επιτυγχάνεται η αναγνώριση του σχολείου αυτού ως ισότιμου των Σχολείων Μέσης Παιδείας της Ελλάδας. Έτσι, οι νεαροί κρατούμενοι με ακμαίο ηθικό συνεχίζουν τη μόρφωσή τους, ενώ οι Άγγλοι βλέπουν τα σχέδια για ψυχική και πνευματική εξόντωσή τους να καταρρέουν.    

Η αυταπάρνηση που έδειξαν όλοι οι μαθητές μπροστά στον εχθρό και τους κινδύνους δεν ήταν καθόλου τυχαία. Τα παιδιά, αναθρεμμένα με την πίστη στον Θεό, στην Ελλάδα και στην Ελευθερία, θαύμαζαν τους αγώνες των Ελλήνων, και το μόνο που ήθελαν ήταν να αναδειχθούν σε νέα πρότυπα γενναιότητας και λεβεντιάς. Είναι χαρακτηριστική η μαρτυρία του πατέρα του μικρού Γρηγόρη Αυξεντίου, που μάθαινε στον γιο του για τους ήρωες του 1821 και τη θυσία τους. Ο Γρηγόρης δήλωνε από μικρός πως ήθελε να γίνει σαν τον Διάκο, σαν τον Ανδρούτσο και σαν τον Σπαρτιάτη Λεωνίδα. Κι η μάνα του Γρηγόρη, στον επικήδειο για τον γιο της, τραγούδησε πως ήταν «χαλάλι της πατρίδας ο γιος της» και πως ο ίδιος «αφού δεν παραδόθηκε κι έμεινε και σκοτώθηκε, ας έχει την ευχή της». Από τέτοιους γονείς γαλουχήθηκε ο Σταυραετός του Μαχαιρά.   

Ο πρώτος μαθητής που έπεσε στον αγώνα, ο Πετράκης Γιάλλουρος από την επαρχία Αμμοχώστου, φοιτούσε στην έκτη γυμνασίου. Στις 6 Φεβρουαρίου 1956 μαθητές του Γυμνασίου Αμμοχώστου οργανώνουν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας για το κλείσιμό του σχολείου τους φωνάζοντας «ΕΟΚΑ» και «ΕΝΩΣΗ», ενώ οι Άγγλοι στρατιώτες τους ρίχνουν δακρυγόνα. Ο αρχηγός και σημαιοφόρος των μαθητών, ο δεκαοκτάχρονος ιδεολόγος Πετράκης Γιάλλουρος, δεν πτοείται, αλλά ανεμίζει περήφανα τη γαλανόλευκη και σκορπίζει ρίγη ενθουσιασμού στον κόσμο που περνά. Οι κατακτητές τον χτυπούν στο χέρι και στο στήθος, και το παλληκάρι ξεψυχά αναφωνώντας «Ζήτω η Ένωση». Κηδεύεται στη γενέτειρά του Ριζοκάρπασο, μέσα στη νύχτα και στη βροχή, σε συνθήκες συγκίνησης και πατριωτικής έξαρσης. Ο καθηγητικός σύλλογος και οι συμμαθητές του ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο τυλίγουν τη σωρό του με την ελληνική σημαία και τη συνοδεύουν στην τελευταία της κατοικία.

Άλλος ένας μαθητής που περνά στο πάνθεον των Αθανάτων είναι ο Πετράκης Κυπριανού από τη Λάρνακα, παιδί πολύτεκνης οικογένειας. Εκδιώκεται από το σχολείο με την κατηγορία πως ξεσηκώνει τους συμμαθητές του και πως υψώνει τη γαλανόλευκη, και βγαίνει αντάρτης στα βουνά. Μια και μόνη φορά έκτοτε τον συναντά ο πατέρας του, που τον συμβουλεύει να προσέχει. Η απάντηση του Πετράκη είναι αποστομωτική: «Μη φοβάσαι, πατέρα! Ο Πετράκης σου ζωντανός δεν παραδίδεται. Ή νικά ή πεθαίνει!» Κι όταν, επτά μήνες μετά, η μάνα του τον βλέπει κτυπημένο από τις σφαίρες των Άγγλων που τον κυνηγούν, αναφωνεί: «Έτσι σε ήθελα, γιε μου. Λεβέντης να ‘ρθεις, όχι προδότης!»

Άλλος ένας ήρωας μαθητής είναι ο Αριστείδης Χαραλάμπους από τον Πεδουλά. Μεγαλωμένος κι αυτός με την πίστη στον Θεό και στην Ελλάδα, μαθητής υπόδειγμα στο Γυμνάσιο, εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ από νωρίς. Τις νύχτες κρυφά σε ένα απόμερο ξωκκλήσι συντηρούσε όπλα, έφτιαχνε βόμβες και κατηχούσε τους μικρότερους στον αγώνα. Τον Μάρτιο του 1956 με άλλους συμμαθητές του πετροβολούν μια αγγλική φάλαγγα και ματαιώνουν μεγάλη επιχείρηση κατά των χωριών της περιοχής. Λίγες μέρες μετά παίρνει διαταγή να επιτεθεί και πάλι σε αγγλική αυτοκινητοπομπή, μια βόμβα όμως εκρήγνυται στο χέρι του καθώς προετοιμάζεται και του κόβει το νήμα της ζωής. Η μάνα του που σπεύδει δεν τον προλαβαίνει ζωντανό, μες στον σπαραγμό της όμως δηλώνει με υπερηφάνεια: «Ο γιος μου έδωσε τη ζωή του για την πατρίδα. Χαλάλι της!» Απέμεναν τρεις μήνες για να τελειώσει το σχολείο ο Αριστείδης και να φύγει στην Ελλάδα για σπουδές, όπως ήταν το όνειρό του. Τον συνόδεψαν στην κηδεία του όλα τα γύρω χωριά, ενώ το φέρετρό του, στολισμένο με ελληνικές σημαίες και δάφνινα στεφάνια, το μετέφεραν οι συμμαθητές και οι καθηγητές του ψάλλοντας πατριωτικά τραγούδια.  

Μαθητής είναι και ο τελευταίος ήρωας που απαγχονίζεται, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης. Το αγέρωχο φρόνημα και η μεγάλη του αγάπη για τη σκλαβωμένη του πατρίδα αποτυπώνονται στα ποιήματά του: «Θα πάρω μιαν ανηφοριά, θα πάρω μονοπάτια, να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη λευτεριά». Μαθητής της πέμπτης τάξης του Γυμνασίου Πάφου ο Ευαγόρας γίνεται ένα από τα πρώτα μέλη της ΕΟΚΑ και εκτελεί τις αποστολές του με απαράμιλλη ανδρεία. Όταν κάποτε συλλαμβάνεται σε ενέδρα, ο νέος υποφέρει αφάνταστα στη φυλακή, μα η πίστη στον Θεό και την Ελλάδα απαλύνουν τον ψυχικό και σωματικό του πόνο. Λίγο πριν οδηγηθεί στην αγχόνη, στο «ειδικό δικαστήριο» της Λευκωσίας, ο Ευαγόρας αναγνωρίζει περήφανα το «έγκλημά» του και αναμένει τον θάνατο. «Θα με κρεμάσετε, το ξέρω», αναφωνεί. «Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος που ζητά τη λευτεριά του. Εύχομαι να είμαι ο τελευταίος που θα αντικρύσει την αγχόνη. Ζήτω η Ένωσις της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα!» Παρά τις εκκλήσεις προς τη νεαρή τότε βασίλισσα της Αγγλίας Ελισάβετ για απονομή χάριτος, ο Παλληκαρίδης ανέβηκε τελικά στο ικρίωμα της αγχόνης στις 13 Μαρτίου 1957.

Τέτοιες στιγμές νεανικής παλληκαριάς λάμπρυναν τον κυπριακό αγώνα κι άφησαν εις το διηνεκές πρότυπα ηρωικά. Σε στιγμές ηθικής και οικονομικής κρίσης, όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα στον τόπο μας, η θυσία των ηρώων ας αποτελεί το μέτρο της συνείδησής μας κι ας καθοδηγεί τα βήματά μας.    

Οι Εγγλέζοι έθαβαν τους απαγχονισθέντες ΕΝΤΟΣ των φυλακών. Στη φωτογραφία: τα φυλακισμένα μνήματα

Δανάη Γεωργιάδου, Φιλόλογος, Λευκωσία

Πηγή