Ιστορικά στοιχεία για τους τσάμηδες και την δράση τους από τον καθηγητή Αθ. Γκότοβο - Të dhëna historike nga arkivat gjermane për çamët dhe aktivitetin e tyre nga profesori Ath. Gotovo

Εκδήλωση για τους τσάμηδες και το "τσάμικο ζήτημα" έγινε την Τετάρτη19 Οκτωβρίου στον Ιανό. Κεντρικός ομιλητής ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αθανάσιος Γκότοβος και συνομιλητής ο συγγραφέας Γιώργος Καραμπελιάς. Ο κύριος Γκότοβος χρησιμοποίησε στην ομιλία του στοιχεία από τα γερμανικά αρχεία. Μερικά από τα σημεία της ομιλίας για τους αλβανοτσάμηδες: 1. Ανηκαν σε ένα ακραίο ισλάμ και δεν δέχονταν τους δάσκαλους των ελληνικών 2. Δεν ήταν πάνω από 20.000 3. Ακολούθησαν τον ιταλικό στρατό κατά την επίθεσή του το 1940 (και οπισθοχώρησαν επίσης) 4. Οι εκτελεσθέντες από τους αλβανοτσάμηδες στην Θεσπρωτία, είναι πολλοί περισσότεροι απο όσοι καταγράφηκαν επισήμως (έκθεση μοιράρχου Ευστράτιου Ζάκα). 5. Η εκδίωξη του ντόπιου Ηπειρωτικού πληθυσμού είναι συστηματική και πραγματοποιείται με την ανοχή των Γερμανών που συνηγορούν καθώς θέλουν μια έρημη από εχθρικό πληθυσμό περιοχή, αφού πιθανολογούν συμμαχική απόβαση. 6. Έως το 1947 καταδικάστηκαν (ερήμην) περί τους 1700 αλβανοτσάμηδες - οι μισοί "εις θάνατον". 7. Στη Θεσπρωτία υπήρχε αλβανική διοίκηση σε στενή συνεργασία με τα Τίρανα. 8. Το τάγμα του Νουρι Ντίνο συμμετείχε σε επιχειρήσεις και στο Αργυρόκαστρο. Στις ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις υπήρχαν περί τους 28 στον ΕΔΕΣ και αργότερα άλλοι τόσοι εντάχθηκαν στον ΕΛΑΣ. 9. Στα αλβανικά αρχεία υπάρχει κείμενο στο οποίο οι εξ Ελλάδας προερχόμενοι αλβανοτσάμηδες, δηλώνουν ότι δεν επιθυμούν να γυρίσουν στη Θεσπρωτία αλλά προτιμούν να μείνουν στην Αλβανία ή να μεταναστεύσουν στην Τουρκία. κλπ Πηγή: http://www.himara.gr

Një event për çamët dhe “çështjen çame” u realizua të Mërkurë më 19 Tetor  në librarinë Iano. Folësi kryesor ishte pedagogu i Universitetit të Janinës Athana Gotovo dhe bashkëbisedues shkrimtari Jorgo Karabelia. Zoti Gotovo përdori në fjalët e tij elementë nga arkivat gjermane. Disa nga pikat e fjalës së tij për shqiptaroçamët: 1.      I përkisnin islamit ekstrem dhe nuk pranonin mësues të gjuhës greke. 2.    Nuk ishin më shumë se 20000 3.    Ndoqën ushtrinë italiane gjatë sulmit të vitit 1940 ( dhe natyrisht u tërhoqën) 4.    Ata sa u ekzekutuan nga shqiptaro-çamët në Thesproti, ishin shumë më tepër nga sa zyrtarisht u rregjistruan ( raport i kolonelit Evstratio Zaka) 5.     Përndjekja e popullit vendas Epirot ishte sistematike dhe realizohet me aprovimin e gjermanëve të cilët dëshirojnë që zona të mbetet e shkretë nga popullata lokale armiqësore, pasi shikonin si probabilitet një zbarkim aleat. 6.    Deri më 1947 u dënuan (në mungesë) pothuajse 1700 çamë- gjysmit “me vdekje”. 7.     Në Thesproti ekzistonte një komandaturë shqiptare e cila kishte një bashkëpunim të ngushtë me Tiranën. 8.    Batalioni i Nuri Dinos mori pjesë në fushatat ushtarake në Gjirokastër. Nga grupet e rezistencës Greke, rreth 28 ishin pjesë e EDES dhe më vonë të tjerë u instaluan në ELAS. 9.    Në arkivat shqiptare ekziston tekst ku shqiptaro-çamët e ardhur nga Greqia, deklarojnë se nuk dëshirojnë të kthehen në Thesproti por preferojnë që të qëndrojnë në Shqipëri ose të emigrojnë në Turqi etj.