|
U shua në moshën 95 vjeçare
Fortlumturia e tij Anastas Janullatos. “Fjeti me Zotin...” thuhet bukur në
shqip në njoftimin zyrtar të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë,
ashtu siç bukur në shqip përdorin fjalët Hirësi, Fortlumturi etj. Lexoni të gjitha
komunikatat e Kishës që prej sëmundjes së tij e deri më sot, janë të shkruara
me një shqipe të kulluar që rrallë e gjen sot dhe në institucione shqiptare,
pa folur në media a në parti. Si ja bëjnë? Nderimi për të po kryhet nga mbarë bota
fetare pa dallim. Ata që e njohën dëshmojnë për erudicionin, dëshirën për
dialog dhe përpjekjet për bashkëjetesën mes feve në Shqipëri. Ata që nuk e
njohën, pretendojnë gjithësesi të shkruajnë sot, ndonjë, me atë stiln që ne e
dimë mirë e që i përket asaj pjesës sonë që do të donim të mbetej
përjetësisht në errësirë, si ajo ana e panjohur dhe e paparë e Hënës. Por sa
na ka lënë ne shqiptarëve, me jetën e tij të gjatë dhe vitet e shumta të
kaluara në. Një nga udhëtimet e para të tij, pasi mori drejtimin e Kishës
Orthodhokse Shqiptare, ishte në Boston, për t’u njohur me jetën dhe punën e
Fan Nolit. Gjithmonë e ka nderuar dhe respektuar gjithëditurinë e këtij
personaliteti të shquar të Shqipërisë, i cili, pati fatin që u largua në
Amerikë, se po të kish qëndruar mes komunistëve, mes nesh... kushedi se si do
të kishin shkuar ngjarjet. Përkthime të Nolit në liturgjinë e Kishës
Orthodhokse përdoren edhe sot e kësaj dite mes besimtarëve orthodhoksë më
shumë se nga cilido komunitet tjetër shqipfolës. A është e mjaftueshme që
puna dhe vepra e Nolit të përdoret sot prej orthodhoksëve shqiptarë që janë
pjesë të këtij besimi? A jeton sot Noli me fjalën dhe veprën në shqip në
Kishën që ringriti nga rrënojat e komunizmit Anastas Janullatos?Shqipëri,
Anastasi i Kishës Autoqefale Orthodhokse të Shqipërisë? Sa të bashkuar u
shfaqën përherë para shqiptarëve 4 drejtuesit e feve kryesore, (në foton
ilustruese) edhe pse, do të kishin pasur 1000 justifikime e pretekste për t'u
treguar përçarës e të ndarë në Shqipëri, siç politika alla shqiptare e bën
përditë. Kur ne ikim nëpër botë duke kërkuar nënshtetësi të panumërta,
Fortlumturia e tij qëndroi këtu duke këmbëngulur për t’u bërë shqiptar.
Durimi përtej akuzave, përtej dyshimeve, përtej sharjeve për të rimëkëmbur
Kishën Orthodhokse Autoqefale Shqiptare të rrënuar bashkë me besimet e tjera
në 1967 jo nga grekët, jo nga italianët, jo nga serbët apo anglo-amerikanët,
por nga ne vetë shqiptarët, mes të cilëve janë gjallë ende ata që morën kazma
e lopata e tregojnë me krenari edhe sot se ç’bënë. Të gjithë shqiptarët
orthodhoksë sot janë dëshmitarë të qëndisjes prej Hirësisë Anastas, me perin
e fortë të këmbënguljes dhe të përuljes, të indeve të shkatërruar të besimit
në Shqipëri. Askush nga ne të tjerët nuk mund ta njohë më mirë se ky
komunitet ringjalljen dhe ringritjen e besimit, rindërtimin e strukturave mes
baltës dhe kamzhikëve të nacionalizmit. Të gjitha sa u ndërtuan janë të
dukshme e të prekshme në dritë të diellit. Nuk iu përgjigj asnjëherë
provokimeve dhe për këtë arsye nuk zgjodhi të ishte edhe politikan, edhe pse
e njihte shumë mirë politikën, dobinë apo dëmin e saj. Ndoshta kjo
mospërgjigje (vetëm dy intervista të tij ekzistojnë me dy gazetarë shqiptarë)
la hapësira të tjera për baltën që disa dinë ta përdorin mjeshtërisht në
vendin tonë. E kishte vënë re mirë që mungesa e besimit në Shqipëri kishte
mbjellë mes nesh, tek shumë, një ego të pamatë dhe me siguri, Fortlumturia e
tij, e kishte bërë llogarinë se nuk do t’i mjaftonte as jeta e tij e gjatë,
ndoshta as dhe nja dy tri jetë të tjera, ta sillte në dimensione njerëzore
këtë egocentrizëm që prek ata që e humbin, që nuk e kanë më një besim, por që
për dekada të tëra si besim iu imponohet një njeri dhe një parti. Na la të
shkruar të zezë mbi të bardhë se vetëm dashuria në radhë të parë dhe besimi
më tej mund të na ndihmojnë të përmirësohemi, të limojmë egon që si një
përbindësh nxjerr kokën shpesh e na bën të frikshëm si në marrëdhëniet me
njëri-tjerin, ashtu dhe me të huajt zakonisht. Na mësoi se ka vetëm një forcë
madhore që e bën njeriun të fortë e të palëkundur në misionin e tij:
“...Dashuria i mban të gjitha qëniet e arsyeshme në një unitet mistik..”,
thotë. Me siguri, sot e përherë, kjo forcë e mbajti të palëkundur Fortlumturinë
e tij Janullatos në Shqipëri. Të
tjerat, nuk kanë rëndësi. |
Έσβησε στα 95 του χρόνια η ζωή του
Μακαριστού Αναστάσιου Γιαννουλάτου. «Κοιμήθηκε εν Θεό…» αναφέρεται όμορφα στα
αλβανικά στην επίσημη ανακοίνωση της Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της
Αλβανίας, όπως και στις άλλες ανακοινώσεις χρησιμοποιούνται όμορφα αλβανικά
για λέξεις όπως «Σεβασμιότατος», «Μακαριώτατος» κ.λπ. Διαβάζοντας όλες τις επίσημες
ανακοινώσεις της Εκκλησίας, από την περίοδο της ασθένειάς του μέχρι σήμερα,
διαπιστώνουμε ότι είναι γραμμένες σε άψογα αλβανικά, μια γλώσσα καθαρή που
σπάνια συναντάται σήμερα, ακόμη και σε αλβανικούς θεσμούς, πόσο μάλλον στα
μέσα ενημέρωσης ή στα πολιτικά κόμματα. Πώς το κατάφεραν; Ο σεβασμός για αυτόν αποδίδεται από
όλο τον θρησκευτικό κόσμο, χωρίς διακρίσεις. Όσοι τον γνώρισαν μαρτυρούν για
την ευρυμάθεια, την επιθυμία για διάλογο και τις προσπάθειές του για
συνύπαρξη των θρησκειών στην Αλβανία. Όσοι δεν τον γνώρισαν, επιμένουν να
γράφουν σήμερα, κάποιοι με εκείνο το ύφος που γνωρίζουμε καλά και που ανήκει
σε εκείνη την πλευρά μας, που θα θέλαμε να μείνει για πάντα στο σκοτάδι, σαν
τη σκοτεινή και αθέατη πλευρά της Σελήνης. Αλλά τι μας άφησε εμάς, τους Αλβανούς,
με την μακρά του ζωή και τα πολλά χρόνια που πέρασε εδώ; Ένα από τα πρώτα του
ταξίδια, αφότου ανέλαβε την ηγεσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, ήταν
στη Βοστώνη, για να γνωρίσει τη ζωή και το έργο του Φαν Νόλι. Πάντοτε τιμούσε
και σεβόταν την πανεπιστημιακή ευρυμάθεια αυτής της σπουδαίας προσωπικότητας
της Αλβανίας, ο οποίος είχε την τύχη να μεταναστεύσει στην Αμερική, γιατί αν
είχε παραμείνει ανάμεσα στους κομμουνιστές, ανάμεσά μας… ποιος ξέρει πώς θα
είχαν εξελιχθεί τα πράγματα. Μεταφράσεις του Νόλι χρησιμοποιούνται ακόμη και
σήμερα στη λειτουργία της Ορθόδοξης Εκκλησίας περισσότερο από οποιαδήποτε
άλλη αλβανόφωνη κοινότητα. Είναι άραγε αρκετό το ότι το έργο και οι
μεταφράσεις του Νόλι χρησιμοποιούνται σήμερα από τους Αλβανούς Ορθόδοξους;
Ζει άραγε ο Νόλι σήμερα, μέσω του λόγου και του έργου του στην Εκκλησία που
ανήγειρε από τα ερείπια του κομμουνισμού ο Αναστάσιος Γιαννουλάτος; Πόσο ενωμένοι εμφανίζονταν πάντοτε
μπροστά στους Αλβανούς οι τέσσερις ηγέτες των κύριων θρησκειών (όπως στη
φωτογραφία), παρόλο που θα μπορούσαν να είχαν 1000 δικαιολογίες και
προσχήματα για να φανούν διχαστικοί και χωρισμένοι, όπως κάνει η πολιτική
στην Αλβανία καθημερινά. Ενώ εμείς φεύγουμε στον κόσμο
αναζητώντας αναρίθμητες υπηκοότητες, η Μακαριότητά του παρέμεινε εδώ,
επιμένοντας να γίνει Αλβανός. Με υπομονή πέρα από κατηγορίες, πέρα από
αμφιβολίες, πέρα από ύβρεις, εργάστηκε για να ανασυγκροτήσει την Αυτοκέφαλη
Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, που είχε καταρρεύσει μαζί με τις άλλες
θρησκείες το 1967, όχι από Έλληνες, Ιταλούς, Σέρβους ή Αγγλοαμερικανούς, αλλά
από εμάς, τους ίδιους τους Αλβανούς, ανάμεσα στους οποίους είναι ακόμη
ζωντανοί εκείνοι που πήραν τσεκούρια και φτυάρια και εξακολουθούν να
υπερηφανεύονται για αυτό που έκαναν. Όλοι οι Αλβανοί Ορθόδοξοι είναι μάρτυρες
της αναγέννησης που επιτεύχθηκε από τον Αναστάσιο, ο οποίος με ισχυρό νήμα
υπομονής και ταπεινότητας ένωσε τον διαλυμένο ιστό της πίστης στην Αλβανία. Κανείς
άλλος δεν μπορεί να γνωρίζει καλύτερα από αυτήν την κοινότητα την αναβίωση
της πίστης και την ανοικοδόμηση των δομών μέσα από τη λάσπη και το μαστίγιο
του εθνικισμού. Όλα όσα δημιουργήθηκαν είναι εμφανή και απτά στο φως του
ήλιου. Δεν απάντησε ποτέ στις προκλήσεις και
για αυτόν τον λόγο δεν επέλεξε να γίνει πολιτικός, αν και γνώριζε καλά την
πολιτική, τα οφέλη ή τις βλάβες της. Ίσως αυτή η σιωπή του (υπάρχουν μόνο δύο
συνεντεύξεις του με Αλβανούς δημοσιογράφους) άφησε χώρο για λάσπη που κάποιοι
ξέρουν να χρησιμοποιούν επιδέξια στη χώρα μας. Είχε παρατηρήσει καλά ότι η έλλειψη
πίστης στην Αλβανία είχε σπείρει ανάμεσά μας μια απεριόριστη εγωπάθεια και
σίγουρα η Μακαριότητά του είχε υπολογίσει ότι ούτε η μακρά του ζωή, ίσως ούτε
και δύο-τρεις ακόμη ζωές, δεν θα ήταν αρκετές για να φέρουν αυτόν τον
εγωκεντρισμό σε ανθρώπινα επίπεδα, έναν εγωκεντρισμό που αγγίζει εκείνους που
έχουν χάσει ή δεν έχουν πλέον πίστη, αλλά για δεκαετίες τους επιβλήθηκε η
πίστη σε έναν άνθρωπο και ένα κόμμα. Μας άφησε γραπτό ότι μόνο η αγάπη
πρώτα και μετά η πίστη μπορούν να μας βοηθήσουν να βελτιωθούμε, να
μετριάσουμε το εγώ μας, που σαν ένα τέρας βγάζει συχνά το κεφάλι του και μας
κάνει τρομακτικούς στις σχέσεις μας τόσο μεταξύ μας όσο και με τους ξένους. Μας δίδαξε ότι υπάρχει μόνο μία
ανώτερη δύναμη που κάνει τον άνθρωπο δυνατό και ακλόνητο στην αποστολή του:
«…Η αγάπη διατηρεί όλα τα λογικά όντα σε μια μυστική ενότητα...», όπως έλεγε.
Σίγουρα αυτή η δύναμη κράτησε ακλόνητο τον Μακαριστό Γιαννουλάτο στην
Αλβανία. Όλα τα άλλα δεν έχουν σημασία. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου