Αρχιεπίσκοπος Tιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας: Λόγος εις της Εναρκτήρια Συνεδρίαση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου - Fjala e Kryepiskopit Anastas, mbajtur në Mbledhjen e Hapjes së Sinodit të Shenjtë dhe të Madh

+ Αναστάσιος

Αρχιεπίσκοπος Tιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας

Εναρκτήρια Συνεδρίαση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου

19 Ιουνίου 2016

Παναγιώτατε Οικουμενικέ Πατριάρχα,

Μακαριότατοι Προκαθήμενοι των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών,

..............................

Fjala e Kryepiskopit Anastas, mbajtur

në Mbledhjen e Hapjes së Sinodit të Shenjtë dhe të Madh

19 qershor 2016

    Tërëshenjtëria Juaj, Patriark Ekumenik

    Fortlumturitë Tuaja, Primatë të Kishave Orthodhokse Autoqefale

Σεβασμιώτατοι και Θεοφιλέστατοι, Αιδεσιμώτατοι και Ελλογιμώτατοι Άγιοι Αδελφοί, “Εὐλογήσω τόν Κύριον ἐν παντί καιρῷ, διά παντός ἡ αἴνεσις αὐτοῦ ἐν τῷ στόματί μου.”(Ψαλμ.33)    Αίνος, ευχαριστία και ελπίδα πλημμυρίζουν την ψυχή κατά την έναρξη των εργασιών της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας. Όλοι γνωρίζουμε τις μακροχρόνιες προσδοκίες, τα προβλήματα και τα εμπόδια, τα οποία μέχρι σήμερα εμφανίστηκαν και με την Χάρη του Θεού αντιμετωπίστηκαν: «Διήλθομεν διά πυρός καἰ ὕδατος, καί ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν». (Ψαλμ.65).     1. Θεωρώ ότι είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε ότι η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος δεν είναι ένα ακριβές αντίγραφο των Οικουμενικών Συνόδων ούτε ένα τηλεομοιότυπο Συνελεύσεων Δυτικών Χριστιανικών Παραδόσεων. Προσαρμοσμένη στις συνθήκες και στις δυνατότητες του 21ου αιώνος έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Παραμένει όμως ένα αισθητό και σαφές σύμβολο ενότητος των Ορθοδόξων και ένας θεσμός πολύτιμος για τη ζωή και τη μαρτυρία της στον σύγχρονο κόσμο. Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν ότι μόνο η ακριβής επανάληψη Συνόδου του παρελθόντος είναι αυθεντικά Ορθόδοξη. Αλλά το Άγιο Πνεύμα δεν ενεργεί μόνο σε μία εποχή. Παραμένει ο καθοριστικός οδηγός της Εκκλησίας στη ροή του χρόνου. «Σήμερον ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἡμᾶς συνήγαγεν». Ας χαρούμε λοιπόν αυτή τη δωρεά και ας προσπαθήσουμε να ολοκληρωθούν οι εργασίες με αδελφική σύμπνοια και εμπνευσμένη δημιουργικότητα.     Η χαρά μας, προφανώς, μετριάζεται από την απουσία τεσσάρων Αγιοτάτων Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Με αδελφική αγάπη και σεβασμό τους σκεπτόμαστε πάντοτε δεόμενοι. Ελπίζομε ότι και οι απόντες Άγιοι Αδελφοί παρακολουθούν και προσεύχονται για τις εργασίες μας. ΟΙ προτάσεις τους για βελτίωση και συμπλήρωση κειμένων που θα συζητηθούν, όπως ήδη έχει αναφερθεί, θα εκτιμηθούν με πολλή προσοχή. Ευελπιστούμε ὅτι τα σύννεφα που προσφάτως συσσωρεύτηκαν δεν θα αργήσουν να διαλυθούν. Ώστε όλοι μαζί με αλληλοκατανόηση και αδελφοσύνη να συνεχίσουμε την πορεία μας, οδηγώντας τον Ορθόδοξο λαό «εις νομάς σωτηρίους», ανταποκρινόμενοι στις προκλήσεις και προσδοκίες της συγχρόνου ανθρωπότητος.     Ήδη στην τελευταία Σύναξη των Προκαθημένων στη Γενεύη διατυπώθηκε η πρόταση που θα μπορούσε σήμερα να οριστικοποιηθεί ως απόφαση: Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος που σήμερα συγκαλείται, να γίνει Θεσμός επαναλαμβανόμενος στη διάρκεια του αιώνος που διανύουμε. Η υφισταμένη ενότητα με την Ευχαριστία και την Αποστολική Διαδοχή των Επισκόπων πρέπει περαιτέρω να σφυρηλατηθεί και να φέρει νέους καρπούς.     2. Η εβδομάδα της Πεντηκοστής στην οποία διεξάγονται οι εργασίες της Συνόδου υπενθυμίζει ότι η δύναμη του Αγίου Πνεύματος δεν αφορούσε μόνο στην πνευματική πρόοδο και ανύψωση των Μαθητών. Δεν πρόκειται για κατάσταση ευδαιμονίας ή πνευματικής εκστάσεως για να την απολαμβάνουν μόνοι τους. Η Χάρις του Αγίου Πνεύματος προσφέρεται για τη μεταφορά το Ευαγγελίου της Σωτηρίας σε ολόκληρη την Οικουμένη, για τη συνέχεια του έργου της μεταμορφώσεως του κόσμου, το οποίο άρχισε ο Χριστός: «Και έσεσθέ μοι μάρτυρες, έν τε Ιερουσαλήμ και εν πάση τη Ιουδαία και Σαμαρεία και έως εσχάτου της γης.» (Πραξ. 1:8). Οι προ ολίγου ταραγμένοι και απογοητευμένοι Μαθητές μεταβάλλονται σε θαρραλέους Αποστόλους και η Εκκλησία γίνεται εσαεί Αποστολική. Η Σύνοδός μας καλείται να υπογραμμίσει τη γνωστή σε όλους μας αλήθεια ότι η Εκκλησία δεν ζει για τον εαυτό της. Ό,τι έχει, ό,τι κάνει, ό,τι προσφέρει προορίζεται για ολόκληρη την ανθρωπότητα, για την ανύψωση και την ανακαίνιση του κόσμου. Για αυτό αδιάκοπα οφείλει να δίνει τη μαρτυρία του Ευαγγελίου και να μοιράζεται μέσα στην Οικουμένη τα δώρα του Θεού: Την αλήθεια, την αγάπη, την ειρήνη, την δικαιοσύνη, την καταλλαγή, την εμπειρία του Σταυρού και της Αναστάσεως και την προσδοκία της αιωνιότητος.     3. Ας μου επιτραπεί να υπενθυμίσω μερικές λεπτομέρειες: Στη Σύναξη των Προκαθημένων στην Κωνσταντινούπολη το 2014, όταν συζητήθηκε ο τρόπος λήψης αποφάσεων, υποστηρίξαμε ότι το πιο αποτελεσματικό θα ήταν η αυξημένη πλειοψηφία. Τελικά προκρίθηκε η αρχή του Consensus. Διαδικαστικά όμως η αρχή αυτή δεν είχε καθολική αποδοχή, εφόσον μία Εκκλησία και συγκεκριμένα το Πατριαρχείο Αντιοχείας που μετείχε στη Σύναξη δεν την υπέγραψε. Άρα η θεωρία ότι «ομόφωνα» το αποφασίσαμε δεν είναι ακριβής. Ασφαλώς το «Consensus – η σύμπνοια» είναι το επιθυμητό, το ευκταίο. Την ακριβή έννοιά του την ανέλυσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος στη Σύναξη των Προκαθημένων του Ιανουαρίου του 2016 στο Σαμπεζύ χωρίς να εγερθούν αντιρρήσεις. Εάν όμως αυτή η αρχή οδηγεί σε αδιέξοδα, πρέπει να αναζητηθεί κάποια άλλη. Είναι πλέον προφανές ότι ήδη έχουμε φθάσει σε μια εμπλοκή που, αντί για ομοφωνία, παρουσιάζει διεθνώς αδύνατο να συμφωνήσουν όλες οι Εκκλησίες και τραυματίζει διεθνώς το κύρος της Ορθοδοξίας.    Με το consensus επιδιώξαμε κάτι πολύ περισσότερο από ό,τι είχε ισχύσει στις προηγούμενες γενιές των Ορθοδόξων: Υιοθετήσαμε ένα σύστημα «ομοφωνίας», το οποίο επί 20 αιώνες δεν έχει εφαρμοστεί. Φιλοδοξία, η οποία οδήγησε, λίγες εβδομάδες προ της ενάρξεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, στη γνωστή δοκιμασία. Η πρότασή μας είναι απλή και συγκεκριμένη: Να υπακούσουμε στον 6ο Κανόνα της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου (η ψήφος των πλειόνων κρατείτω) με όσες προσαρμογές στη διαδικασία είναι εφικτές.     4. Ορισμένοι έθεσαν το ερώτημα: Στις μεγάλες Ορθόδοξες Συνόδους αντιμετωπίστηκε κάποια αίρεση. Ποια αίρεση πρόκειται να αντιμετωπισθεί από την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο; Η απάντησή είναι απλή. Η μεγαλύτερη αίρεση, η μητέρα των αιρέσεων, ο εγωκεντρισμός. Προσωπικός, ομαδικός, φυλετικός, τοπικιστικός, εκκλησιαστικός κ.λπ, που δηλητηριάζει τις ανθρώπινες σχέσεις και κάθε μορφή αρμονικής και δημιουργικής συνύπαρξης. Και σε άλλες ευκαιρίες και Συνέδρια για την παγκόσμια ειρήνη, έχουμε διατυπώσει την πεποίθηση ότι «το αντίθετο της ειρήνης δεν είναι ο πόλεμος αλλά ο εγωκεντρισμός˙ ατόμων, κρατών, διαφόρων συνόλων». Και σε αυτή τη διχαστική νόσο το μόνο αντίδοτο παραμένει η ανιδιοτελής αγάπη, όπως την έχει καθορίσει και την έχει σαρκώσει ο Χριστός και όσοι πιστά τον ακολουθούν. Για αυτό και η συμβολή της Εκκλησίας παραμένει διαχρονικά πολύτιμη και αναντικατάστατη.     5. Για να ανταποκριθεί η Ορθοδοξία στην αποστολή της στα παγκόσμια δρώμενα, οφείλει προφανώς πριν από όλα να διατηρήσει αλώβητο το Μυστηριακό και Σωτηριολογικό της χαρακτήρα. Συγχρόνως όμως χρειάζεται να είναι ευαίσθητη στον πόνο, τις αγωνίες και στην κραυγή για δικαιοσύνη και ειρήνη των λαών. Όσο και αν οι θόρυβοι της σύγχρονης τεχνολογικής επαναστάσεως αδυνατίζουν τη φωνή της Ορθοδοξίας και οι προσωπικές μας αδυναμίες και ελλείψεις κάνουν ισχνή τη φωνή μας, η προτροπή του ψαλμωδού διαχρονικά επιβάλλει: “άσατε τω Κυρίω άσμα καινόν...” (Ψαλμ. 95).     Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος καλείται να φανερώσει στον σύγχρονο κόσμο μία δυναμική Ορθόδοξη παράδοση, ανοιχτή στις αναζητήσεις της ανθρωπότητας, εμπνεόμενη συνεχώς από την Σταύρο-αναστάσιμη βεβαιότητα και ακτινοβολόντας την αλήθεια, την αγάπη και το κάλλος της Ορθοδοξίας. «Τῷ δὲ δυναμένῳ ὑπὲρ πάντα ποιῆσαι ὑπερεκπερισσοῦ ὧν αἰτούμεθα ἢ νοοῦμεν, κατὰ τὴν δύναμιν τὴν ἐνεργουμένην ἐν ἡμῖν, 21 αὐτῷ ἡ δόξα ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ εἰς πάσας τὰς γενεὰς τοῦ αἰῶνος τῶν αἰώνων· ἀμήν.» (Εφεσ. 3:20).

Hirësi Mitropolitë dhe Episkopë, Etër të nderuar dhe Vëllezër të shenjtë,     “Do të bekoj Zotin në çdo kohë, lavdërimi i tij është përherë në gojën time” (Ps.33).     Me lavdërim, falënderim dhe shpresë na mbushet shpirti në fillimin e punimeve të Sinodit të Shenjtë dhe të Madh të Orthodhoksisë. Të gjithë i dimë shpresat që zgjatën me vite të tëra, problemet dhe pengesat e hasura deri më sot, të cilat u zgjidhën me hirin e Perëndisë: “Kaluam nëpër zjarr dhe ujë dhe na nxore në vend të sigurt” (Ps.65).     1. Jam i mendimit se duhet të theksojmë faktin që Sinodi i Shenjtë dhe i Madh nuk është një kopje besnike e Sinodeve Ekumenike dhe as telefaks i Asambleve të Traditave të Krishtera Perëndimore. Duke iu përshtatur kushteve dhe mundësive të shekullit të 21-të, ky Sinod ka karakteristikat e tij. Por, ai mbetet një simbol i prekshëm dhe i qartë i unitetit të Orthodhoksëve dhe një institucion shumë i vyer për jetën dhe dëshminë e Kishës në botën e sotme. Ka disa që mendojnë se vetëm përsëritja besnike e Sinodit të së shkuarës është orthodhokse në mënyrë autentike. Por Shpirti i Shenjtë nuk ka vepruar vetëm në një kohë të caktuar. Ai mbetet udhërrëfyesi përcaktues i Kishës në rrjedhën e kohës. “Sot Hiri i Shpirtit të Shenjtë na ka mbledhur”. Le ta shijojmë këtë dhuratë dhe le të përpiqemi të përfundojmë punimet me një mendje të vetme vëllazërore dhe me kreativet të frymëzuar.     Gëzimi ynë, është më se e qartë, zvogëlohet nga mungesa e katër Kishave të Shenjta Orthodhokse Autoqefale. Por ne i kujtojmë ato gjithmonë  duke u lutur, me dashuri dhe respekt vëllazëror. Shpresojmë se edhe vëllezërit e shenjtë që nuk janë të pranishëm po ndjekin dhe po luten për punimet tona. Propozimet e tyre për përmirësim dhe plotësim të teksteve që do të diskutohen, siç edhe u përmend këtu, do të vlerësohen me vëmendjen më të madhe. Shpresojmë për mirë se retë që u grumbulluan kohët e fundit, nuk do të vonojnë të shpërbëhen. Kështu që të gjithë ne, me mirëkuptim reciprok dhe me vëllazëri, të kemi mundësi të vazhdojmë ecjen tonë, duke e udhëhequr popullin orthodhoks “në kullotat e shpëtimit”, duke u dhënë përgjigje sfidave dhe shpresës së njerëzimit bashkëkohor.     Qysh në Mbledhjen e fundit të Primatëve në Gjenevë, u formulua propozimi që sot mund të kthehet në vendim përfundimtar: Sinodi i Shenjtë dhe i Madh që është thirrur sot, të kthehet në institucion, i cili mund të përsëritet gjatë shekullit në të cilin po jetojmë. Uniteti ekzistues duhet të forcohet më tej dhe të sjellë fryte të reja me anë të Eukaristisë dhe Pasardhjes Apostolike të Episkopëve.     2. Java e Pentikostisë, në të cilën po zhvillohen punimet e Sinodit, na rikujton se fuqia e Shpirtit të Shenjtë nuk kishte lidhje vetëm me përparimin dhe lartësimin shpirtëror të nxënësve. Nuk kemi të bëjmë me një gjendje lumturie apo ekstaze shpirtërore që ta shijonin vetëm ata. Hiri i Shpirtit të Shenjtë ofrohet për transmetimin e Ungjillit të Shpëtimit në mbarë ekumenin, për vazhdimësinë e veprës së transformimit të mbarë botës, të cilën e nisi Krishti: “Dhe do të më jeni dëshmitarë edhe në Jerusalem, edhe në gjithë Judenë edhe në Samari edhe deri në fund të dheut” (Veprat 1:8). Nxënësit, pak më parë të tronditur dhe të dëshpëruar, shndërrohen në apostuj të guximshëm dhe Kisha bëhet përgjithmonë Apostolike. Sinodi ynë ftohet të theksojë të vërtetën që është e njohur për të gjithë ne se Kisha nuk jeton për veten. Çdo gjë që ka, çdo gjë që bën, çdo gjë që ofron jepet për mbarë njerëzimin, për lartësimin dhe ripërtëritjen e botës. Për këtë, duhet të japë pareshtur dëshminë e Ungjillit dhe të ndajë në botë dhuratat e Perëndisë: të vërtetën, dashurinë, paqen, drejtësinë, pajtimin, përvojën e Kryqit dhe të Ngjalljes dhe shpresën e përjetësisë.     3. Më lejoni të theksoj këtu disa detaje: Në Mbledhjen e Primatëve në Konstandinopojë në vitin 2014, kur u diskutua mënyra e vendimmarrjes, mbështetëm tezën se shumica e cilësuar do të ishte më rezultative. Në fund fare u vendos për parimin e konsensusit. Por nga ana procedurale, ky parim nuk u pranua nga të gjithë, sepse një Kishë që mori pjesë në Mbledhje dhe konkretisht Patriarkana e Antiokisë, nuk e nënshkroi. Pra, mendimi se vendimet do t’i merrnim “unanimisht” nuk është i saktë. Sigurisht, konsensusi është ajo çka dëshirojmë dhe urojmë të ndodhë. Kuptimin e saktë të tij e analizoi Patriarku Ekumenik Vartholemeu, në Mbledhjen e Primatëve në janar të vitit 2016, në Shambezi dhe për këtë gjë nuk pati kundërshtime. Nëse ky parim çon në rrugë pa krye, duhet të kërkohet një zgjidhje tjetër. Tashmë është e qartë se kemi mbërritur në një ngërç, ku, në vend të konsensusit, shfaqet para syve të gjithë botës, se është e pamundur që të gjitha Kishat të bien dakord dhe kjo po e plagos autoritetin e Orthodhoksisë në arenën ndërkombëtare.     Me konsensusin synuam diçka shumë më të madhe se ajo që ishte arritur si rregull në brezat e mëparshëm të Orthodhoksëve: përvetësuam një sistem “konsensusi”, i cili nuk ishte zbatuar për 20 shekuj me radhë. Ky ishte një synim, i cili na çoi, pak javë para fillimit të Sinodit të Shenjtë dhe të Madh, në sprovën e njohur tashmë për të gjithë. Propozimi ynë është i thjeshtë dhe konkret: T’i bindemi Kanonit të gjashtë të Sinodit të Parë Ekumenik (vota e shumicës të mbizotërojë), me përshtatjet e mundshme gjatë zhvillimit të procedurës.     4. Disa veta shtruan pyetjen: Në Sinodet e Mëdha Orthodhokse, Kisha u përball me një herezi. Sinodi i Shenjtë dhe i Madh me çfarë herezie ka për t’u përballur? Përgjigjja është e thjeshtë. Me herezinë më të madhe, nënën e herezive, egocentrizmin. Egocentrizmin personal, grupor, racor, lokalist, kishtar etj., që helmon marrëdhëniet njerëzore dhe çdo formë të bashkekzistencës harmonike e krijuese. Edhe në raste të tjera, në Konferenca për paqen mbarëbotërore, kemi konstatuar bindjen se “e kundërta e paqes nuk është lufta, por egocentrizmi i individëve, shteteve, i bashkësive të ndryshme”. Dhe se antidoti i vetëm ndaj kësaj sëmundjeje që shkakton përçarje mbetet dashuria e painteres, siç e ka përcaktuar dhe e ka mishëruar Krishti dhe ata që e pasojnë me besnikëri. Prandaj edhe kontributi i Kishës mbetet diçka shumë e vyer në mënyrë diakronike dhe i pazëvendësueshëm.     5. Është më se e qartë se, nëse duam që Orthodhoksia t’i përgjigjet misionit të saj në ngjarjet e sotme globale, para së gjithash duhet të ruajë të pandryshuar karakterin e saj sakramental dhe sotiriologjik. Por njëkohësisht është e nevojshme të jetë e ndjeshme ndaj dhimbjes, shqetësimeve të mëdha dhe thirrjes për drejtësi dhe paqe të popujve. Sado që zhurmat e revolucionit të sotëm teknologjik ta dobësojnë zërin e Orthodhoksisë dhe dobësitë e mangësitë tona personale ta ngjirin zërin tonë, këshilla e psalmistit përbën një domosdoshmëri diakronike: “këndojini Zotit këngë të re... (Ps.95).     Sinodi i Shenjtë dhe i Madh ftohet t’i prezantojë botës së sotme një traditë dinamike orthodhokse, të hapur ndaj debateve të njerëzimit, që frymëzohet vazhdimisht nga siguria kryqngjallësore dhe që rrezaton të vërtetën, dashurinë dhe bukurinë e Orthodhoksisë. “Edhe atij që sipas fuqisë që veprohet te ne mund të bëjë shumë më tepër nga gjithë sa kërkojmë ose mendojmë, atij i qoftë lavdia në kishë me anë të Jisu Krishtit në gjithë brezat e jetës së jetëve. Amin” (Efes. 3:20).