Δημήτριος Τσάντσος: ᾿Ιωάννης Μιχαηλίδης Ιατρός καί εὐεργέτης τῆς πατρίδος εκ Βοβοστίτσης (Μπομποστίτσας Κορυτσάς).- Dhimitër Canco: Jani Mihailidhi – Mjek dhe bamirës i atdheut nga Vovoshtica (Boboshtica e Korçës)

 

Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Μπομποστίτσα το 1937- Φωτογραφία του Νομπελίστα Γιώργου Σεφέρη - Manastiri i Shenjtë i Fjetjes së Hyjlindëses në Boboshticë viti 1937- Fotografia nxjerrë nga Nobelisti Jorgo Seferi që e vizitoi!

 

 

 

Δημήτριος Τσάντσος: ᾿Ιωάννης Μιχαηλίδης Ιατρός καί εὐεργέτης  τῆς πατρίδος εκ Βοβοστίτσης (Μπομποστίτσας Κορυτσάς).   Οὗτος καταγόμενος ἐκ τῶν ἐπιφανεστάτων οἰκογενειῶν τῆς κωμοπόλεως ἡμῶν Βοβοστίτσης μετέβῃ εἰς Ρωμανίαν κατά το 1819-ον ἔτους μετά ἄλλων συγγενῶν αὐτῷ, παῖς ὧν τότε παρεδόθη ὑπό τῶν ἰδίων συγγενών αὐτοῦ εἰς τούς διαπρεπεστάτους ἐλλογίμους τοῦ Βουκουρεστίου, ἀφοῦ ἐπέδωκεν ἱκανῶς εἰς τήν σπουδήν τῶν ᾿Ελληνικῶν καί Γαλλικών γραμμάτων, εἴχεῖν μεγίστην κλήσιν εἰς ἐπίδοσιν ἀνωτέρων σπουδῶν μετέβη εἰς Παρισσίους πρός ἐκμάθησιν καί οἰκείωσιν τῆς ἀρίστης τῶν τεχνῶν καί ἐπιστημῶν, ᾿Ιατρικῆς, ἦν οἱ μεγάλοι νόες τοῦ κόσμου θείαν ἐπιστήμην ἀποκαλοῦσιν αὐτήν, και ὄντως θεία, ἐπειδή καί μετά τον θεόν οὐδείς ἄλλος εἶναι τόσον ἀναγκαῖος καί ἐπωφελής διά τόν βίον τοῦ ἀνθρώπου, ὅσον ὁ ἄριστος νουνεχής και ἐπιστήμων ἰατρός, το σκοπούμενον αὐτοῦ βεβαίων δὲν εἶναι ἄλλο παρά να χορηγή τὴν ὑγείαν καί ἀνάρρωσιν εἰς τοὺς νοσοῦντας πλησίον αὐτοῦ, ἡ ὁποῖα εἶναι το πλέον πολύτιμον καί γλυκύτερον πρᾶγμα τοῦ ἀνθρώπου. Ταῦτα, ὡς φαίνεται, διανοούμενος ὁ περιώνυμος Όμηρος ἔλεξεν, «᾿Ιατρός γὰρ ἀνὴρ πολλῶν ἀντάξιος ἄλλων. Τοὺς τ᾽ ἐκτάμνων ἐπί τ᾽ ἤπια φάρμακα πάσειν."   ῾Ο Θεός ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ μόνος πάνσοφος και τέλειος ἰατρός τοῦ κόσμου, ὁ ἐνεργῶν ἐν πᾶσι, καί δι'οὐ τὰ πάντα ὀρθῶς γίνονται καί καλῶς οἰκονομοῦνται, μᾶς ἀφήνει πρός ώρας ἐνίοτε ἵνα παιδευόμεθα ἀπό ἀσθενείας καί νά συνέλθωμεν εἰς ἑαυτόν. πλήν μᾶς ἐχάρησε ἄπειρα μέσα πρὸς ἀποσόβησιν τῶν δυστυχιῶν μας. Ναί, ἡ ᾿Ιατρική ἐπιστήμη εἶναι ἡ τιμιοτάτη πασῶν τῶν ἄλλων τεχνῶν καὶ ἐπιστημῶν καθώς την βεβαιοί και ὁ γέρων ᾿Ιπποκράτης. * ᾿Ιητρική τεχνέων πασέων ἐστὶν ἐπιφανεστάτη". Ταύτην την τέχνην, ταύτην τὴν ἐπιστήμην, φημί, ἐδιδάχθη ὁ μακαρίτης Ιωάννης Μιχαηλίδης) εἰς Παρισίους ἐν διαστήματι ἐξ ἐτῶν. ἀφοῦ ἔλαβε το δίπλωμα ἀπό τούς ἐκεῖ καθηγεμόνας τῆς ἐπιστήμης μετέβη εἰς Λονδίνον πρός ἐπίσκεψιν τῶν αὐτόθι ἀκαδημῶν και νοσοκομείων, ἔνθα χρονοτριβήσας ἐπτάμηνον ἐπέστρεψεν εἰς Βουκουρέστιον διελθών διὰ τῶν ᾿Αθηνῶν ἔτυχε συνεντεύξεως τῇ Α. Μ. "Όθωνι τῷ ᾿Ανακτι τῷ πρώτῳ τῆς ᾿Ἑλλάδος, ὑφ᾽ οὐ παρεκινήθη, ένα δια μένη έκεῖ᾿ ἀλλ᾿ αὐτὸς ἔχων τους οἶκείους του ἐν Bουκουρεστίῳ δὲν έκρινεν εύλογον ἵνα ἀποχωρισθῇ αὐτῶν, οἵτινες εἶχον διατηρήσει αὐτόν δι' ἀδρῶν δαπανών καθ' όλον το διάστημα τῶν σπουδῶν αὐτοῦ πρὸς ἐκμάθησιν τῆς ἐπιστήμης. οὕτω δὴ ἀφικόμενος εἰς Βουκουρέστιον και ἐξετασθεῖς ὑπὸ τῶν αὐτό οι ἰατρῶν τῷ ἐδόθη, ἄδεια ίνα μετέρχηται το θεῖον του ἐπάγγελμα, και ἐγκατεστάθη ἐκεῖ. Διακεκριμένος ὧν ἐν τοῖς ἀρίστας καί ἐπιστήμοσιν ἱατροῖς ἐζητήθη ὑπὸ τῶν διεπόντων το Νοσοκομείο τον Κόλτσας, όπερ διήυθηνεν ἄριστα έτη τινά με μεγάλην ἐπίδειξιαν. ), Ούτω δὲ ἔχαιρε μεγίστην ὑπόληψιν ἐν τοῖς ἐμπόρους και αρχουσι τοῦ Βουκουρεστίου. Εις δε τας ιδιωτικάς ἐπισκέψεις τῶν ἀσθενῶν ἦτο λίαν συγκαταβατικός, καί ὑπό φιλανθρωπίας ἐμπνεόμενος όθεν ἐπληρόνετο όθεν μή, καὶ ἐν ὀλίγα χρονικά διαστήματι οὐ μόνον ἐξεπλήρωσε τάς χρηματικές δαπάνας, ὡς εἶχον δαπανήσει οἱ συγγενεῖς αὐτοῦ περί τῶν σπουδῶν του, ἀλλά καί ἱκανήν χρηματικήν κατάστασιν ἀπεκτήσατο ὡς ποθεινότατος Ιατρός ἐν τοῖς νοσοῦσιν. ᾿Αλλ' ὁ ὀλετήρ τῶν νόσων ὑπ' ἀνιάτου νόσου προσβάλεται, και κατά την 18ην ᾿Απριλίου 1850 παρέδωκε δὲ τὸ πνεῦμα του εἰς τὸν πλάστην του. Μετά την κηδείαν τοῦ νεκροῦ σώματός του ἐνεχάραξαν ἐπί μεγάλης πλακός μαρμάρου τοῦ μνημείον τὸ ἐχόμενον ἐπιτύμβιον ἐν Βουκουρεστίῳ, ὅπερ καταχωροῦμεν. * Μιχαηλίδου το σήμα κλεινοῦ ἰατροῦ ᾿Ιωάννου ἐτῶν 47  ἐν οὐ Κορυτσᾷ μὲν πατρίς, παροικία δὲ ἡ δε ἡ πόλις βίος δ᾽ οὐ λόγοι καὶ πλοῦτος ἡ πίστις καὶ τύχη ἡ ἀγάπη. Φίλοι οἱ φιλάρετοι πάντες καὶ πάντες γνωστοί ἐπαινέται, νῦν δὲ νεῦρον ὁ τοσίκις δωθείς νικητής τοῦ θανάτου, νίκην ἐσχάτιον νικᾶ ἀποδράς εἰς τὴν χώραν τῶν ζώντων. Δάφναις οὐ δάκρυσι τούτου την λάρ ακα βάνατε φίλοι τῶν ὀσαύτως βιασάντων οὐκ ἄξιος θρήνων ὁ τάφος. Μιχαηλίδης τέθαπτ᾽ ἐνθάδε ἀδελφιδοῦς "Ιωάννου αὐθήμαρ θανών σὖν ἐκείνῳ, παῖς ἐπταετής γονέων, ἀγλάϊσμα, ἄγκυμα οίκω. "Αλλά ψυχάς ἰσαγγέλους μακάριζε μάλλον, ή θρήνει. Εν έτει θεογονίας φ ω ν: Μουνίχεωνος ιη. Μετά ταῦτα οἱ συγκληρονόμοι αὐτοῦ κ. Βόγδανος Μιχαηλίδης ἀδελφός τοῦ Ἰατροῦ, καί Δημητράκης θεοδωρίδης ἀδελφιδοῦς αὐτοῦ, καί Μιχαλάκης Παναγιωτίδης Γεράση ἐπίσης ἀδελφιδοῦς καί Πέτρος Τσαπάρης γαμβρός ἐκ τῆς ἀδελφῆς τοῦ ᾿Ιατροῦ Σοφίας συμβουλευθέντες ἀφιέρωσαν ἐκ τῆς περιουσίας αὐτοῦ τριακόσια φλωρία 'Αουστριακά μήντσικα (ἀρ) 300 ἅτινα ἐνεχείρησαν τῷ Πέτρω Τσαπάρη, ινα ἀγοράση κτῆμα τι εἰς τὴν πατρίδα, τοῦ ὁποίου τό εἰσόδημα να χρησιμεύη διά μισθοδοσίαν τῶν κατά καιρῶν διδασκάλων τοῦ σχολείου τῶν ἀῤῥένων παίδων, καί τό ὁποῖον κτῆμα να εἶναι ἰδιοκτησία τοῦ σχολείου Βοβοστίτσης. ᾿Αλλ᾿ ὁ ῥηθείς Πέτρος λαβών ταῦτα τὰ χρήματα καί ἐλθών εἰς τὴν πατρίδα, ήτε ότι δέν εύρε κατάλληλον κτῆμα, ἡ τε ἐξ ἀμελείας του δέν ἐπραγματοποίησε κατά γράμμα τήν ἐντολήν τῶν συναδέλφων του καί κρατήσας τα χρήματα με νόμιμον τόκον ἐπλήρωνε με τον τόκον των τήν μισθαποδοσίαν τοῦ διδασκάλου μέχρι τῆς ἀποβιώσεως αὐτοῦ, ἥτις συνέβη τήν 10-ην ἡμέραν Αὐγούστου τοῦ 1869-ου. Μετά την τελευτήν τοῦ Πέτρου οἱ υἱοί του Χρῆστος καί Νικολάκης ἐπίσης ἡκολούθησαν εἰς τήν πληρωμήν τοῦ τόκου τῶν διαλειωθέντων 300 καισαροβασιλεικῶν φλωρίων. Μετά δέ τήν τελευτήν καί τοῦ υἱοῦ του Νικολάκη συμβᾶσαν κατά Φεβρουάριον τοῦ 1878-ου ὑπέπεσεν αὕτη ἡ οἰκογένεια εἰς πενιχράν διαγωγήν. ῾Ο κύριος Γρηγόριος Θ. Κουνέσκου ἐνορῶν ταύτην τήν κατάστασιν καί μεριμνῶν ὑπὲρ τῶν κοινῶν συμφερόν των τῆς Βοβοστίτσης ἐνήργησεν ἵνα ἀποσπασθῶσιν αὐτὰ τὰ χρήματα, και ἀσφαλισθῶσιν. Οὕτω δὴ ἀφοῦ ἐξηργύρωσαν κτήματα τινά τοῦ Χρήστου καί Νικολάου Τσαπάρη ἐπί τούτῳ τῷ σκοπό, καί ἀφοῦ ἔγεινε παράβλεψις και συγκατάβασις διά την μεταβολήν τῆς καταστάσεως αὐτοῦ τοῦ οἱκου, ἐμετρήθησαν 115 λίμαι ὀθωμανικαί ἄς παρέλαβεν ὁ κ. Γρηγόριος Θ. (εμελή) κατά Αύγουστον τοῦ 1880-ου δούς ἐχέγκυον χρεόγραφον εἰς τήν ἡμετέραν κοινότητα. Κατά δε την 7ην 8/βρίου τοῦ 1885=ου ἐπώλησεν ὁ Γρηγόριος εἰς τὴν κοινότητα ἡμῶν δύο λειβάδια αὐτοῦ Κραΐστας καί Τολκολείβαδον ἀπέναντι ἐκείνων τῶν χρημάτων, καί οὕτως ἐκεῖνοι μέν ἀπηλλάγησαν τοῦ δανείου αὐτῶν, τά δέ κτήματα ἐκεῖνα ἔμειναν θεωρούμενα ἰδιοκτησία τοῦ σχολείου ἡμῶν Βοβοστίτσης, φέροντα ἐτήσιον εἰσόδημα ἐννέα λιρῶν ᾿Οθωμανικῶν κατά την παροῦσαν ἐποχήν τοῦ 1890 ). Τόσα ἐγνώρισα και περιέθγραφα περί τούτου τοῦ διακεκριμένου έπισήμου καί σπανιοτάτου ἀνδρός Βοβοστίτσης ἰατροῦ ᾿Ιωάννου Μιχαηλίδου, οὗ ἡ μνήμη ἔστω αἰωνία.   Χειρόγραφο- Κώδικας Δ Τσάντσου, δασκάλου του Ελληνικού Σχολείου Εκ Βοβοστίτσης, 1906, φ.129-133   Ετοίμασε, Μετέφρασε, Θ. Μπ. Εκ Βοβοστίτσης

Dhimitër Canco: Jani Mihailidhi – Mjek dhe bamirës i atdheut nga Vovoshtica (Boboshtica e Korçës)   Ky, që rridhte nga një nga familjet më të shquara të qytezës tonë Vovoshtica (Boboshticës), u shpërngul në Rumani rreth vitit 1819 së bashku me të afërm të tij. Si fëmijë atëherë, iu dorëzua nga vetë të afërmit e tij personaliteteve të shquara dhe të ditura të Bukureshtit. Pasi u dallua mjaft në studimet e gjuhës greke dhe frënge, duke pasur një prirje të fortë për të ndjekur studime të larta, u shpërngul në Paris për të mësuar dhe përvetësuar artin dhe shkencën më të lartë, mjekësinë, të cilën mendjet e mëdha të botës e quajnë "shkencë hyjnore" – dhe me të drejtë hyjnore – sepse, pas Perëndisë, askush tjetër nuk është më i domosdoshëm dhe më i dobishëm për jetën e njeriut sesa një mjek i mirë, i mençur dhe i ditur. Qëllimi i tij nuk është tjetër veçse të dhurojë shëndet dhe shërim atyre që vuajnë pranë tij – e cila është gjëja më e çmuar dhe më e ëmbël për njeriun. Këtë, si duket duke e përfytyruar, tha edhe Homeri i famshëm: “Mjeku vlen më shumë se shumë njerëz të tjerë” “Ai shëron plagët dhe jep ilaçe të buta për shërimin”   Zoti, i Cili është i vetmi gjithëdijshëm dhe i përsosur mjek i botës, Ai që vepron në gjithçka dhe përmes të cilit gjithçka bëhet drejt dhe menaxhohet mirë, na lejon ndonjëherë për një kohë të caktuar të sprovohemi përmes sëmundjeve, në mënyrë që të edukohemi dhe të vijmë në vete. Megjithatë, Ai na dhuroi mjete të panumërta për të shmangur fatkeqësitë tona. Po, shkenca e Mjekësisë është më e nderuara ndër të gjitha artet dhe shkencat, ashtu siç dëshmon edhe plaku Hipokrat: “Mjekësia është më e shquara nga të gjitha artet.” Këtë art, këtë shkencë – pohoj – e mësoi i ndjeri Jani Mihailidhi në Paris gjatë një periudhe prej gjashtë vitesh. Pasi mori diplomën nga profesorët e atjeshëm të shkencës, shkoi në Londër për të vizituar akademitë dhe spitalet e atjeshme, ku qëndroi shtatë muaj dhe më pas u kthye në Bukuresht, pasi kaloi nga Athina, ku pati një takim me Madhërinë e Tij, Othonin, Mbretin e parë të Greqisë, nga i cili u nxit që të qëndronte atje. Por ai, duke pasur të afërmit e tij në Bukuresht, nuk e pa të arsyeshme t’iu ndahej atyre, të cilët kishin mbuluar me shpenzime të mëdha gjithë periudhën e studimeve të tij për të mësuar shkencën. Kështu, pasi arriti në Bukuresht dhe u ekzaminua nga mjekët vendas, iu dha leja për të ushtruar profesionin e tij të shenjtë dhe u vendos atje. I dalluar ndër mjekët më të mirë dhe më të ditur, u kërkua nga drejtuesit e Spitalit të Kolçës, të cilin e drejtoi me përkushtim dhe në mënyrë të shkëlqyer për disa vite, duke treguar aftësi të mëdha. Kështu, ai gëzonte vlerësimin më të madh midis tregtarëve dhe autoriteteve të Bukureshtit. Në vizitat private te të sëmurët ishte shumë i përulur dhe, i frymëzuar nga ndjenja e bamirësisë diku paguhej e diku tjetër jo. Brenda një kohe të shkurtër jo vetëm që shlyeu të gjitha shpenzimet që kishin bërë të afërmit e tij për studimet, por fitoi edhe një gjendje të konsiderueshme ekonomike, si mjek shumë i dëshiruar për të sëmurët. Por fitimtari ndaj sëmundjeve u prek nga një sëmundje e pashërueshme, dhe më 18 prill 1850 ia dorëzoi shpirtin Krijuesit të tij. Pas varrimit të trupit të tij të pajetë, mbi një pllakë të madhe prej mermeri u skalit në Bukuresht këtë epigraf varri, të cilin e paraqesim më poshtë: "Varr i Mihailidhit, mjekut të lavdishëm Joanit, 47 vjeç. Korça ishte atdheu i tij, por bashkësia e tij ky qytet; jeta e tij jo në fjalë, por në vepra; pasuria e tij – besimi, fati i tij – dashuria. Miqtë e tij të gjithë njerëz virtyti, të gjithë të njohurit – lavdërues. Tani, si një fije e këputur, iu dha fitores kundër vdekjes, fiton fitoren e fundit duke u arratisur drejt vendit të të gjallëve. Me dafinat e lavdisë, jo me lot mbuloni këtë varr, o miq që po ashtu u përpoqët; ky varr nuk është i denjë për vajtime. Mihailidhi është varrosur këtu; së bashku me të u nda nga jeta në të njëjtën ditë nipi i tij Joani, fëmijë shtatëvjeçar, zbukurim dhe ngushëllim i shtëpisë së prindërve. Por më mirë të lumturosh shpirtrat engjëllorë, sesa t’i vajtosh ata.” Në vitin e Zotit 1850: Muaji Munikheonas, data 18. (Munikheonas është muaj i kalendarit attik – korrespondon afërsisht me muajin mars/prill.)     Pas këtyre, bashkëtrashëgimtarët e tij, z. Bogdhanos Mihailidhis, vëllai i mjekut, dhe Dhimitraq Theodhoridhi, nipi i tij (nga motra), si dhe Mihallaq Panajotidhis Gjerasi, gjithashtu nip nga motra, dhe Petros Çaparis, dhëndër nga motra e mjekut, Sofia, pasi u këshilluan së bashku, vendosën të dhurojnë nga pasuria e tij treqind flori austriake (ar) 300, të cilat ia dorëzuan Petros Çaparit, me qëllim që të blinte një pronë në atdheun e tyre, nga e cila të ardhurat të përdoreshin për pagën e mësuesve të shkollës së djemve, dhe e cila pronë do të ishte në pronësi të shkollës së Vovoshticës (Shkollës Greke të Boboshticës). Por i sipërpërmenduri Petro, pasi mori këto para dhe mbërriti në atdhe, ose për shkak se nuk gjeti një pronë të përshtatshme, ose për shkak të neglizhencës së tij, nuk e përmbushi sipas fjalës porosinë e bashkëtrashëgimtarëve të tij dhe, duke mbajtur paratë me interes të ligjshëm, paguante me interesin që dilte prej tyre pagën e mësuesit deri në vdekjen e tij, e cila ndodhi më 10 gusht të vitit 1869. Pas vdekjes së Petros, djemtë e tij, Kristo dhe Nikollaq, vazhduan gjithashtu të paguajnë interesin e treqind florinjve austriakë perandorakë që ishin në ruajtje. Pas vdekjes së djalit të tij Nikollaq, që ndodhi në shkurt të vitit 1878, kjo familje ra në gjendje të mjerueshme. Zoti Grigor Th. Kuneshka, duke parë këtë gjendje dhe duke u kujdesur për interesat e përbashkëta të Vovoshticës (Boboshticës), ndërhyri që këto para të tërhiqeshin dhe të siguroheshin. Kështu, pasi u shlyen disa prona të Kristos dhe Nikolla Çaparit për këtë qëllim, dhe pasi pati mirëkuptim dhe përulësi për ndryshimin e gjendjes së kësaj familjeje, u numëruan 115 lira osmane, të cilat i mori zoti Grigor Th. (emeli) në gusht të vitit 1880, duke dhënë dokument zyrtar garancie për bashkësinë (komunitetin) tonë. Më 7 tetor të vitit 1885, Grigori shiti për bashkësinë tonë dy livadhe të tij, Kraishte dhe Tolkolivadhi, në këmbim të atyre parave, dhe kështu ata (trashëgimtarët) u liruan nga borxhi i tyre, ndërsa këto prona mbetën të konsideruara si pronë e shkollës (greke që funksionoi deri në vitin 1921) sonë të Vovoshticës, duke sjellë një të ardhur vjetore prej nëntë lirash osmane në kohën aktuale, pra në vitin 1890. Kaqa mësova dhe përshkrova për këtë burrë të shquar, të nderuar dhe shumë të rrallë të Vovoshticës, mjekun Jani Mihailidhi, kujtimi i të cilit qoftë i përjetshëm.   Dorëshkrim-Kodik Familjar i Dhimitër Cancos, mësues i Shkollës Greke në dhe nga Boboshtica, 1906, fl.129-133.   Përgatiti, përktheu. Th B. Nga Boboshtica