ΚΑΤΑΚΡΙΣΗ – Η ΠΙΟ ΕΥΚΟΛΗ ΑΜΑΡΤΙΑ - Paragjykimi - Mëkati më i lehtë

ΚΑΤΑΚΡΙΣΗ – Η ΠΙΟ ΕΥΚΟΛΗ ΑΜΑΡΤΙΑ    Ξέρεις πόσο μεγάλη αμαρτία είναι να κρίνεις τον πλησίον; Πραγματικά, τι μπορεί να είναι βαρύτερο απ’ αυτό; Όπως ακριβώς είπαν οι Πατέρες, δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα απ’ αυτήν. Και όμως λένε ότι από αυτά τα μικροπράγματα φτάνει κανείς σ’ αυτό το τόσο μεγάλο κακό. Από το να δεχτεί μια μικρή υποψία για τον πλησίον, από το να λέει:  « Τί σημασία έχει αν ακούσω τί λέει αυτός ο αδελφός; Τί σημασία έχει αν πω και εγώ αυτόν τον λόγο; Τί σημασία έχει αν δω πού πάει αυτός ο αδελφός ή τί πάει να κάνει αυτός ο ξένος»; Αρχίζει ο νους να αφήνει τις δικές του αμαρτίες και ν’ απασχολείται με τη ζωή του πλησίον. Από εκεί φτάνει κανείς στην κατάκριση, στην καταλαλιά, στην εξουδένωση. Από εκεί πέφτει σ’ όσα κατακρίνει. Επειδή δεν φροντίζει για τις δικές του κακίες, επειδή δεν κλαίει, όπως είπαν οι Πατέρες, τον πεθαμένο εαυτόν του, δεν μπορεί σε τίποτα απολύτως να διορθώσει τον εαυτόν του, αλλά πάντοτε απασχολείται με τον πλησίον. Και τίποτα δεν παροργίζει τόσο το Θεό, τίποτα δεν ξεγυμνώνει τόσο τον άνθρωπο και δεν τον οδηγεί στην εγκατάλειψη, όσο η καταλαλιά, η κατάκριση και η εξουθένωση του πλησίον. Γιατί άλλο πράγμα είναι η καταλαλιά και άλλο η κατάκριση και άλλο η εξουθένωση.     Καταλαλιά είναι το να διαδίδεις με λόγια τις αμαρτίες και τα σφάλματα του πλησίον π.χ. ο τάδε είπε ψέματα, οργίστηκε ή πόρνευσε ή κάτι τέτοιο έκαμε. Λέγοντας όλα αυτά, ήδη κανείς «καταλαλεί», δηλαδή, μιλάει με εμπάθεια εναντίον κάποιου, συζητάει με εμπάθεια για το αμάρτημά του.     Κατάκριση είναι το να κατηγορήσει κανείς τον ίδιο τον άνθρωπο, λέγοντας ότι αυτός είναι ψεύτης, είναι οργίλος, είναι πόρνος. Γιατί έτσι κατέκρινε την ίδια τη διάθεση της ψυχής του και έβγαλε συμπέρασμα για όλη τη ζωή του, λέγοντας ότι είναι τέτοια η ζωή του, τέτοιος είναι αυτός και σαν τέτοιο τον κατέκρινε. Και αυτό είναι πολύ μεγάλη αμαρτία. Γιατί είναι άλλο να πει κανείς ότι κάποιος οργίστηκε και άλλο να πει ότι κάποιος είναι οργίλος και να βγάλει συμπέρασμα, όπως είπα, για όλη του τη ζωή. Και τόσο πιο βαριά από κάθε άλλη αμαρτία είναι η κατάκριση, ώστε και ο ίδιος ο Χριστός να φτάσει να πεί: « Υποκριτή, βγάλε πρώτα από το μάτι σου το δοκάρι, και τότε κοίταξε να βγάλεις την αγκίδα από το μάτι του αδελφού σου» (Λουκ. 6, 42). Και παρομοίασε τη μεν αμαρτία του πλησίον με αγκίδα, τη δε κατάκριση με δοκάρι. Τόσο πολύ βαριά είναι η κατάκριση που ξεπερνάει σχεδόν κάθε άλλη αμαρτία… Γιατί να μην κατακρίνουμε καλύτερα τους εαυτούς μας και τα ελαττώματα μας, που τα ξέρουμε πολύ καλά και που γι’ αυτά θα δώσουμε λόγο στο Θεό; Γιατί αρπάζουμε την κρίση από το Θεό; Τί ζητάμε από το πλάσμα Του; Γιατί θέλουμε να πάρουμε επάνω μας τα βάρη των άλλων; Εμείς έχουμε τι να φροντίσουμε, αδελφοί μου. Καθένας ας έχει το νου του στον εαυτόν του και στις αμαρτίες του. Μόνο ο Θεός μπορεί είτε να δικαιώσει είτε να κατακρίνει τον καθένα, γιατί Αυτός μόνο ξέρει του καθενός την κατάσταση και τη δύναμη και το περιβάλλον και τα χαρίσματα και την ιδιοσυγκρασία και τις ιδιαίτερες ικανότητές του και κρίνει σύμφωνα μ’ όλα αυτά, όπως Αυτός μόνον γνωρίζει. Διαφορετικά, βέβαια, κρίνει ο Θεός τα έργα του επισκόπου και διαφορετικά του άρχοντα, αλλιώς του ηγουμένου και αλλιώς του υποτακτικού, αλλιώς του νέου και αλλιώς του γέρου, αλλιώς του άρρωστου και αλλιώς του γερού. Και ποιός μπορεί να κρίνει σύμφωνα μ’ αυτές τις προϋποθέσεις παρά μόνον Αυτός που δημιούργησε τα πάντα, Αυτός που έπλασε τα πάντα και γνωρίζει τα πάντα;… Τίποτα απολύτως δεν μπορεί να ξέρει ο άνθρωπος από τις βουλές του Θεού. Μόνον Αυτός είναι Εκείνος που καταλαβαίνει τα πάντα και είναι σε θέση να κρίνει τον καθένα, όπως μόνος αυτός γνωρίζει. Πραγματικά, συμβαίνει να κάνει κάποιος αδελφός μερικά πράγματα με απλότητα. Αυτή όμως η απλότητα ευαρεστεί στο Θεό περισσότερο από ολόκληρη τη δική σου ζωή. Και συ κάθεσαι και τον κατακρίνεις και κολάζεις τη ψυχή σου; Και αν κάποτε υποκύψει στην αμαρτία, πως μπορείς να ξέρεις πόσο αγωνίστηκε και πόσο αίμα έσταξε, πρίν κάνει το κακό, ώστε να φτάνει να μοιάζει η αμαρτία του σχεδόν σαν αρετή στα μάτια του Θεού; Γιατί ο Θεός βλέπει τον κόπο του και τη θλίψη που δοκίμασε, όπως είπα, πρίν να κάνει το κακό, και τον ελεεί και τον συγχωρεί. Και ο μεν Θεός τον ελεεί, εσύ δε τον κατακρίνεις, και χάνεις τη ψυχή σου; Που ξέρεις ακόμα και πόσα δάκρυα έχυσε γι’ αυτό, ενώπιον του Θεού; Και συ μεν έμαθες την αμαρτία, δεν ξέρεις όμως τη μετάνοια. Μερικές φορές μάλιστα δεν κατακρίνουμε μόνο, αλλά και εξουθενώνουμε.     Εξουθένωση είναι όταν, όχι μόνον κατακρίνει κανείς κάποιον, αλλά και τον εκμηδενίζει, σαν να τον αποστρέφεται και τον σιχαίνεται σαν κάτι αηδιαστικό. Αυτό είναι ακόμα χειρότερο και πολύ πιο καταστρεπτικό από την κατάκριση. Όσοι όμως θέλουν να σωθούν δεν προσέχουν καθόλου τα ελαττώματα του πλησίον, αλλά προσέχουν πάντοτε τις δικές τους αδυναμίες και έτσι προκόβουν. Σαν εκείνον που είδε τον αδελφό του να αμαρτάνει και στενάζοντας βαθιά είπε: «Αλλοίμονο μου, γιατί σήμερα πέφτει αυτός, οπωσδήποτε αύριο θα πέσω εγώ». Βλέπεις με ποιό τρόπο επιδιώκει τη σωτηρία του, πως προετοιμάζει τη ψυχή του; Πώς κατάφερε να ξεφύγει αμέσως από την κατάκριση του αδελφού του; Γιατί λέγοντας ότι:  «Οπωσδήποτε θα αμαρτήσω και εγώ αύριο» έδωσε την ευκαιρία στον εαυτόν του ν’ ανησυχήσει και να φροντίσει για τις αμαρτίες που επρόκειτο δήθεν να κάνει. Και μ’ αυτό τον τρόπο ξέφυγε την κατάκριση του πλησίον. Και δεν αρκέστηκε μέχρις εδώ, αλλά κατέβασε τον εαυτόν του χαμηλότερα απ’ αυτόν που αμάρτησε λέγοντας: « Και αυτός μεν μετανοεί για την αμαρτία του, εγώ όμως δεν είναι σίγουρο ότι θα μετανοήσω, δεν είναι σίγουρο ότι θα τα καταφέρω, δεν είναι σίγουρο ότι θα έχω τη δύναμη να μετανοήσω». Βλέπεις το φωτισμό της θείας αυτής ψυχής; Γιατί όχι μόνον κατάφερε να ξεφύγει από την κατάκριση του πλησίον, αλλά έβαλε τον εαυτό της πιο κάτω απ’ αυτόν. Και εμείς οι άθλιοι, εντελώς αδιάκριτα, κατακρίνουμε, αποστρεφόμαστε, εξευτελίζουμε, αν δούμε ή αν ακούσουμε ή αν υποψιαστούμε  κάτι. Και το χειρότερο είναι ότι δεν σταματάμε μέχρι τη ζημιά που κάνουμε στον εαυτό μας, αλλά συναντάμε και άλλον αδελφό και αμέσως του λέμε: « Αυτό και αυτό έγινε». Και του κάνουμε κακό βάζοντας στην καρδιά του αμαρτίες… Αλλά ενώ κάνουμε διαβολικό έργο δεν ανησυχούμε κιόλας. Γιατί, τι άλλο έχει να κάνει ο διάβολος από το να ταράζει και να βλάπτει; Και γινόμαστε συνεργάτες των δαιμόνων και για τη δική μας καταστροφή και για του πλησίον… Από ποιό άλλο λόγο τα παθαίνουμε αυτά, παρά από το ότι δεν έχουμε αγάπη; Γιατί αν είχαμε αγάπη και συμπαθούσαμε και πονούσαμε τον πλησίον μας, δεν θα είχαμε το νου μας στα ελαττώματα του πλησίον… Αν είχαμε αγάπη, η ίδια η αγάπη θα σκέπαζε κάθε σφάλμα, όπως ακριβώς έκαναν οι άγιοι, όταν έβλεπαν τα ελαττώματα των ανθρώπων. Γιατί μήπως είναι τυφλοί οι άγιοι και δεν βλέπουν τα αμαρτήματα; Και ποιός μισεί τόσο πολύ την αμαρτία όσο οι άγιοι; Και όμως δεν μισούν εκείνον που αμαρτάνει, ούτε τον κατακρίνουν, ούτε τον αποστρέφονται, αλλά υποφέρουν μαζί του, τον συμβουλεύουν, τον παρηγορούν, τον γιατρεύουν σαν άρρωστο μέλος του σώματός τους. Κάνουν τα πάντα για να τον σώσουν…Με την μακροθυμία και την αγάπη τραβούν τον αδελφό και δεν τον απωθούν, ούτε τον σιχαίνονται… Ας αποκτήσουμε λοιπόν και εμείς αγάπη, ας αποκτήσουμε ευσπλαχνία για τον πλησίον. Και έτσι θ’ αποφεύγουμε να καταλαλούμε, να κατακρίνουμε, να εξουδενώνουμε τους άλλους. Ας βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον σαν να είμαστε μέλη του ίδιου σώματος… Ο Θεός ας μας αξιώσει να προσέχουμε όσα μας συμφέρουν πνευματικά και να τα εφαρμόζουμε. Γιατί όσο φροντίζουμε και ενδιαφερόμαστε να εφαρμόζουμε όσα ακούμε, τόσο περισσότερο μας φωτίζει ο Θεός πάντοτε και μας διδάσκει το θέλημά Του. Αββά Δωροθέου, Έργα Ασκητικά

Paragjykimi  - Mëkati më i lehtë E di sa mëkat i madh është të gjykosh të afërmin? Me të vërtetë çfarë mund të ketë më të rëndë se kaq? Ashtu si dhe etërit e kishës sonë na thanë nuk ka gjë më të rëndë se kjo? Por mgjth atë thonë se nga këto gjëra të vogla arrin dikush në këtë të keqe kaq të madhe . Nga pranimi i një dyshimi kaq të vogël për të afërmin, nga të thënit fjalë: “ Çfarë rëndësie ka nqs dëgjoj ç’ thotë ky apo ai vëlla? Çfarë rëndësie ka nqs them unë këtë fjalë? Çfarë rëndesie ka nqs shikoj ku shkon ky vëlla  ose çfarë po shkon të bëjë ky i huaj?” . Fillon mendja le mëkatet e saj dhe merret me jetën e të afërmit. Që atje nis dikush dhe arrin në paragjykimi, në fjalët e shumta, në  asgjesimi, që atje pra bie tek ato që paragjykon. Mqs nuk përkujdeset për të këqijat e tij, mqs nuk qan, ashtu siç thanë Etërit, veten e tij të vdekur, nuk mundet absolutisht tek asgjë të korrigjojë veten e tij,  por gjithmonë merret me të afërmin. Asgjë nuk “nevrikos” më tepër Zotin, asgjë nuk zhvesh më tepër njeriun dhe nuk e udhëzon në braktisja, sa fjalët e tepërta, paragjykimi dhe asgjesimi i të afërmit. Tjetër gjë është të flasësh shumë tjetër të paragjykosh e tjetër asgjesimi. Të flasësh tepër është të përhapësh nëpërmjet fjalës mëkatin dhe gabimet e të afërmit psh ai tha gënjeshtër, u nevrikos kurvëroi ose bëri diçka të tillë. Duke thënë të gjitha këto, e ke kryer mëkatin e “të folurit tepër”, dmth flet me urrejtje  kundër dikujt , flet me urrejtje për mëkatet e tij. Paragjykimi është të akuzojë dikush vetë personin, duke ti thënë që je gënjeshtar, je nevrik , je kurvar. Sepse me këtë mënyrë gjykon predispozitën e shpirtit dhe nxorri rezultate për të gjithë jetën e tij, duke thënë se  është e tillë jeta e tij, i tillë është ai dhe si të tillë e paragjykoi. Ky është mëkat shumë i madh. Sepse është tjetër gjë të thotë dikush  u nevrikos dhe tjetër të thotë që dikush është nevrik dhe të nxjerrë rezultat, ashtu siç thashë, për të gjithë jetën  e tij. Kaq shumë më e rëndë se të gjitha mëkatet e tjera është paragjykimi, sa dhe vetë Krishti arriti të thotë: “ Hipokrit, hiq njëherë shtyllën që të kanë zënë sytë dhe pastaj shiko të heqësh ashklën nga syri i tit vëllai” (Luka 6, 42). Krahasoi mëkatin e vëllait me ashkël, ndërsa paragjykimin me shtyllë. Kaq më e rëndë është paragjykimi sa tejkalon pothuajse të gjitha mëkatet... Pse të mos gjykojmë mëkatet dhe mangësitë tona që i njohim kaq mirë dhe për të cilat do të japim fjalë tek Zoti? Pse ja marrim gjykimin Zotit? Çfarë kërkojmë nga krijesa e tij? Pse duam që të marrim përsipër peshën e të tjerëve? Ne kemi me çfarë të përkujdesemi , vëllezërit e mi. Secili le të ketë mendjen tek vetja dhe tek mëkatet e tij. Vetëm Zoti  mundet ti japë të drejtën apo të gjykojë secilin nga ne për mëkatet e tij. Vetëm  Zoti  di gjëndjen e secilit, fuqinë, ambjentin, dhuntitë, temperamentin, aftësitë e veçanta  të tij dhe gjykon sipas asaj që vetëm Ai njeh. Natyrisht që ndryshe gjykon Zoti veprat e peshkopit dhe ndryshe të udhëheqësit politik, ndryshe të igumenit, ndryshe të murgut në nënshtrim, ndryshe të të riut ndryshe të plakut, ndryshe të të sëmurit ndryshe të të shëndetëshmit. Kush mund të gjykojë sipas këtyre kushteve  përveç se Atij që krijoi gjihtçka, Ai që krijoi gjithçka dhe njeh gjithçka?... Asgjë nuk mund të dijë njeriu nga vullnetet e Zotit. Vetëm Ai  kupton gjithçka dhe është në pozitë të gjykojë secilin ashtu siç vetëm ai njeh. Me të vërtetë ndodh që një vëlla të bëjë disa gjëra me thjeshtësi. Kjo thjeshtësi kënaq Zotin më tepër se gjithë jeta jote. Ndërsa ti rri e paragjykon  dhe ti shkatërron shpirtin tënd? Sikur ndonjëherë ti nënshtrohet mëkatit ku ta dish ti se sa betejë bëri dhe sa gjak derdhi, para se të bëjë keq, sa të arrijë të ngjasë mëkati i tij si virtyt para syve të Perëndisë? Sepse Zoti shikon lodhjen e tij dhe mërzitjen që provoi, ashtu siç thashë , para se të bëjë të keqen, dhe e mëshiron dhe e fal. Kështu që Zoti e mëshiron, ti e gjykon dhe humbet shpirtin tënd! Ku ta dish se sa lot ka derdhur për këtë arsye para Zotit? Ti e more vesh mëkatin, por se di pendimin. Disa herë jo vetëm parajykojmë por dhe asgjesojmë. Asgjesim nuk është vetëm kur dikush paragjykon dikë por edhe e eliminon, sikur  do të mos ketë marrdhënie dhe i pështiroset i neveritet prej tij. Kjo është shumë më e dëmshme dhe shkatërruese se paragjykimi. Por të gjithë ata që duan të shpëtojnë nuk i kanë kujdes fare  dobësitë e të afërmve, por vënë re gjithmonë dobësitë e vetes dhe kështu përparon. Si ai që pa vëllain e tij duke mëkatuar dhe duke rrënkuar thellë tha: “Mjerë unë sot bie ky, patjetër nesër do të bie unë”. E sheh me ç’ mënyrë do të arrijë shpëtimin e tij, si përgatit shpirtin e tij? Si arriti menjëherë ti shmanget paragjykimit kundrejt vëllait të tij? Sepse duke thënë se: “ patjetër do të mëkatoj unë nesër” i dha vetes një shans për tu shqetësuar e për tu marrë me  mëkatet që gjoja do të bëjë. Me këtë mënyrë arriti ti shmanget paragjykimit të të afërmit. Por su kënaq me kaq, por e zbriti veten e tij më poshtë se tjetri që mëkatoi  duke thënë: “ai po pendohet për mëkatin e tij ndërsa unë nuk është e sigurt nqs do të pendohem, nuk është e sigurt që do t’ ia dal mbanë, nuk e di nqs është e sigurt që do të kem fuqinë të pendohem”. E sheh ndriçimin e këtij shpiritn hyjnor? Sepse jo vetëm që arriti ti shpëtonte nga gjykimi i të afërmit, por vendosi veten e tij më poshtë se ai.” Ndërsa ne të mjerët, pa pasur pikë dallimi, gjykojmë, largohemi, turpërojmë, nqs shikojmë, dëgjojmë apo dyshojmë. Më e keqja është nuk ndalojmë vetëm tek dëmi që i bëjmë vetes, por takojmë një vëlla tjetër dhe menjëherë i themi: “ Kjo dhe kjo u bë”.  I bëjmë keq duke i futur në zemrën e ij mëkatet... Por mgjth se bëjmë vepër djallëzore nuk shqetësohemi, sepse çfarë tjetër ka për të bërë djalli nga  të shqetësojë e të dëmtojë? Bëhemi bashkëpunues  të djallit dhe për shkatërrimin tonë dhe për të afërmin..... Nga çfarë arsye tjetër i pësojmë këto, përveç se që nuk kemi dashuri? Sepse po të kishim dashuri dhe të simpatizonim e të na dhimbsej i afërmi nuk do ta kishim mendjen tek dobësitë e të afërmit... Po të kishim dashuri, vetë dashuria do të mbulonte çdo gabim, ashtu siç bënin shënjtorët, kur shihnin gabimet e njerzve. Pse se mos ndoshta janë të verbër shënjtorët dhe nuk shohin mëkatet e të tjerëve? Kush e urren më tepër mëkatin më tepër se shënjtorët? Por mgjth ata nuk e urrejnë atë që mëkaton, as e paragjykojnë, as i largohen, por vuajnë bashkë  me të, e këshillojnë, e ngushëllojnë, e shërojnë si një pjesë e sëmurë e trupit të tyre. Bëjnë gjithçka që ta shpëtojnë.... Me durim dhe dashuri tërheqin vëllanë e nuk e largojnë, as iu pështiroset... Le të përfitojmë dhe ne pra dashuri, le të fiotjmë dhembshuri për të afërmin. Kështu do të mundemi ti shpëtojmë fjalëve të tepërta, të paragjykojmë, të asgjesojmë të tjerët. Le të ndihmojmë njëri tjetrin sikur të jemi anëtarë të të njejtit trup. Perëndia le të na bëjë të denjë të përkujdesemi  për ato që janë konstruktive për shpirtin dhe ti vëmë në veprim. Sepse për sa përkujdesemi dhe interesohemi të vëmë në veprim ato që dëgjojmë aq më tepër na ndirçon Zoti gjithmonë e na mëson dëshirën e tij. Aba Dhorotheu, Vepra Asketike.