- Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ μιλάει στην «Κ» για την Ελλάδα και τους Ελληνες, «έναν λαό ταλαντούχο αλλά με ελαττώματα»
Πρότυπα ηρώων (μέρος 16ο)
Πριν από 1 ώρα
Η «Εθνική Τσαμουριάς», η Conifa και το Conifa Euro 2019
Υπάρχουν κάποια πράγματα στη ζωή, τα οποία όσο και να προσπαθεί να τα αποφύγει κάποιος δεν τα καταφέρνει. Εμφανίζονται διαρκώς μπροστά του και τον προκαλούν ν’ ασχοληθεί μαζί τους.
Έχουμε ασχοληθεί πολλές φορές με την Αλβανία και τους Αλβανούς, την Ήπειρο, κυρίως τη Βόρεια, τους Τσάμηδες κλπ. Έχουμε στη διάθεσή μας βιβλιογραφία που είναι αρκετή για πενήντα τουλάχιστον ακόμα σχετικά άρθρα.
Ασχοληθήκαμε την προηγούμενη εβδομάδα με ένα άγνωστο στους περισσότερους θέμα συγκεκριμένα με το Ηπειρωτικό Κομιτάτο. Συνέπεσε ν’ ‘’ανεβεί’’ στο protothema.gr λίγο πριν την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του Β’ Γύρου των περιφερειακών και δημοτικών εκλογών και πέρασε σχετικά απαρατήρητο.
Θα επανέλθουμε με περισσότερα στοιχεία στο συγκεκριμένο θέμα σύντομα. Δεν είχαμε σκοπό να γράψουμε κάτι για Ήπειρο ή Αλβανία σήμερα, αλλά οι γείτονες είναι αδιόρθωτοι. Προκαλούν ακατάπαυστα. Τελευταίο παράδειγμα; Η ‘’Εθνική Τσαμουριάς’’ και η συμμετοχή της στο CONIFA European Cup 2019.
Η CONIFA και τα μέλη της
Αναζητώντας περισσότερα στοιχεία για την CONIFA βρήκαμε τα εξής:
ΗCONIFA (Confederation of Independent Football Associations δηλ. Συνομοσπονδία Ανεξάρτητων Ποδοσφαιρικών Ομοσπονδιών) είναι ένας Παγκόσμιος μη- κερδοσκοπικός οργανισμός που αντιπροσωπεύει διεθνείς ομάδες ποδοσφαίρου από έθνη, ντε φάκτο (αναγνωρισμένα) έθνη, περιφέρειες, μειονότητες και απομακρυσμένες αθλητικά περιοχές (Από το επίσημο siteτης CONIFA). Ιδρύθηκε στις 7 Ιουνίου 2013 και έχει έδρα της την πόλη Λούλεα της Σουηδίας. Πρόεδρός της είναι ο Per- Anders Blind, που μαζί με τον Γενικό Γραμματέα της Sascha Duerkop είναι οι συνιδρυτές της.
Σήμερα η CONIFA έχει 57 μέλη απ’ όλες τις ηπείρους. Ας δούμε τα μέλη αυτά παραθέτοντας, όπου αυτό είναι εφικτό, μερικά στοιχεία για το καθένα. Abkhazia (Αμπχαζία), Artsakh (το Ναγκόρνο- Καραμπάχ για το οποίο ερίζουν Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν), Country of Nice (πρόκειται για τη Νίκαια της Γαλλίας), Crimea (Κριμαία), Delvidek (εκπροσωπεί τη νήσο Μαν της Μεγάλης Βρετανίας), Felvidek (εκπροσωπεί την ουγγρική μειονότητα στη Σλοβακία ή Βόρεια Ουγγαρία), Franconia (περιοχή της Γερμανίας), Greenland (Γροιλανδία), Kernow (Κορνουάλη της Μ. Βρετανίας), Lazistan (πρόκειται για τη Λαζική του Εύξεινου Πόντου), Luhansk(περιοχή της Ουκρανίας στα σύνορα με τη Ρωσία) Monaco (Μονακό), τα Κατεχόμενα της Κύπρου, που αναφέρονται ως Northern Cyprus, Occitania (Οξιτανία, περιοχή της Νότιας Γαλλίας και της Βόρειας Ισπανίας, όπου ομιλείται η οξιτανική γλώσσα) Padania (Παδανία, περιοχή της Β. Ιταλίας, την οποία επιχείρησε παλαιότερα να ανακηρύξει ανεξάρτητο κράτος η ‘’Λέγκα του Βορρά’’), Parishes of Jersey (που εκπροσωπεί τη Νήσο Τζέρσεϊ της Μ. Βρετανίας), Raetia (περιοχή των Άλπεων, γνωστή ήδη από τα ρωμαϊκά χρόνια ως επαρχία της αυτοκρατορίας με το όνομα Ραιτία), Romani people (που εκπροσωπεί τους Ρομά και έχει σύμβολο μια ρόδα κάρου), Sapmi (εκπροσωπεί περιοχές της Βόρειας Σουηδίας, της Βόρειας Νορβηγίας, της Βόρειας Φιλανδίας και της Βόρειας Γερμανίας), Sardenia (Σαρδηνία), South Ossetia (Νότια Οσετία), Skaneland (περιοχές της Νότιας Σουηδίας και το δανέζικο νησί Bomholm), Szekely Land (περιοχή της Ρουμανίας στα Ανατολικά Καρπάθια όπου ζει ουγγρική μειονότητα), Transitria (Υπερδνειστερία, ανεξάρτητη de facto από τη Μολδαβία στην οποία θεωρητικά ανήκει), Western Armenia (Δυτική Αρμενία, που βρίσκεται στη σημερινή Τουρκία), Yorkshire (το Γιορκσάιρ της Μ. Βρετανίας) και η Chameria (Τσαμουριά) με την οποία θα ασχοληθούμε εκτενώς.
Αυτές είναι οι περιοχές από την Ευρώπη που είναι μέλη της Conifa.
Από την Ασία τα μέλη της Conifa είναι:
Arameans Suryoye (Αραμαίοι), Iraqi Kurdistan (Ιρακινό Κουρδιστάν), Karen (εκπροσωπεί τον λαό Karenτης Μιανμάρ), Lezgian (εκπροσωπεί τον λαό Λεζγκίν που ζουν στο νότιο Νταγκεστάν και το βόρειο Αζερμπαϊτζάν), Panjab (εκπροσωπεί τους Παντζάμπ που ζουν στη Μ. Βρετανία), Rohingya (εκπροσωπεί τους μουσουλμάνους πρόσφυγες Ροχίνγια της Μιανμάρ, που ζουν στην Κουάλα Λουμπούρ της Μαλαισίας), RyuKyu (πρόκειται για τα νησιά Ρίου Κίου της Ιαπωνίας, ανεξάρτητα ως το 1879, οπότε εντάχθηκαν στην Ιαπωνία, πέρασαν στην αμερικανική κατοχή μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και επιστράφηκαν στην Ιαπωνία το 1972 με τη Συμφωνία Νίξον- Σάτο), Tamil Eelam (με ποδοσφαιριστές προερχόμενους από τους Ταμίλ της Σρι Λάνκα, που ζουν σε Καναδά, Μ. Βρετανία και Ελβετία), Tibet (Θιβέτ), United Coreans in Japan(Ενωμένοι Κορεάτες της Ιαπωνίας) και Uyghur(Ουιγούροι).
Από την Αφρική στην Conifa μετέχουν:
Barawa (Σομαλοί, που ζουν στη Μ. Βρετανία), Barotseland (περιοχή μεταξύ Ναμίμπια, Μποτσουάνα, Ζιμπάμπουε, Ζάμπια και Αγκόλας), Chagos Islands (τα νησιά Τσάγκος του Ινδικού Ωκεανού που ανήκουν στη Μ. Βρετανία), Darfur (το Νταρφούρ του Δυτικού Σουδάν), Kabylia (περιοχή της Βόρειας Αλγερίας), Matabeland (περιοχή της Δυτικής Ζιμπάμπουε), Somaliland (de facto ανεξάρτητη δημοκρατία στο Κέρας της Αφρικής που αποτελεί επίσημα μέρος της Σομαλίας), Western Sahara (Δυτική Σαχάρα) και Zanzivar (εκπροσωπεί το νησί της Ζανζιβάρης που ανήκει στην Τανζανία).
Από τη Β. Αμερική μέλη της Conifa είναι η Cascadia (που εκπροσωπεί την περιοχή Κασκάντια η οποία βρίσκεται σε Η.Π.Α. και Καναδά) και το Quebek (το Κεμπέκ, το γαλλόφωνο τμήμα του Καναδά, που διεκδικεί την ανεξαρτησία του από τη χώρα, αλλά όπως φαίνεται έχει ουσιαστικά αποσυρθεί από την Conifa).
Από τη Νότιο Αμερική Μέλος της Conifa είναι το Mapuche(περιοχές της Χιλής και της Αργεντινής όπου κατοικούν οι Αραουκάνοι). Τέλος από την Ωκεανία μέλη της Conifa είναι η Mariya (που εκπροσωπεί τους ιθαγενείς της Αυστραλίας), το Kiribati (το ανεξάρτητο κράτος Κιριμπάτι), Tuvalu (το ανεξάρτητο κράτος Τουβαλού) και West Papua (Δυτική Παπούα, που εκπροσωπεί τους Ινδονήσιους της Νέας Γουινέας).
Η «Εθνική Τσαμουριάς» και το European Cup 2019
Στις 24 Μαΐου του 2018, έγινε μέλος της CONIFA και η «Εθνική Τσαμουριάς». Όπως διαβάζουμε στο επίσημο σάιτ της Conifa: «Η Τσαμουριά (Chameria είναι όρος που χρησιμοποιείται περισσότερο από Αλβανούς για την παραλιακή περιοχή της Ηπείρου στη Νότια Αλβανία και την ιστορική ελληνική περιοχή της Ηπείρου, παραδοσιακά συνδεδεμένες, με έναν πληθυσμό που μιλά αλβανικά και λέγονται Τσάμηδες».
Στο Euro 2019 της Conifa, επρόκειτο να πάρουν μέρος 12 μέλη της. Τελικά 4 ομάδες (Country of Nice, Donetsk PR, Luhansk PR και Sardenia), ακύρωσαν τη συμμετοχή τους.
Έμειναν έτσι 8 ομάδες (Artsakh, Abkhazia, Padania, Szekely Land, Sapmi, Western Armenia, South Ossetia και «Τσαμουριά»).
Η «Τσαμουριά» ηττήθηκε 3-1 από την Αμπχαζία (το τέρμα σημείωσε ο Flavio Prendi της αλβανικής Terbuni Puke), κέρδισε 4-1 το Αρτσάκ (τα γκολ οι Mziu, Gjoka και…MarkovanBasten Cema, της Ντιναμό Τιράνων, που προφανώς πήρε το όνομά του από τον παλαίμαχο Ολλανδό στράικερ Μάρκο Βαν Μπάστεν, ο οποίος θα ήταν είδωλο των γονιών του) και νίκησε το Sapmi με 4-0 (σκόρερς οι Mzin, Hoxha της Baselidhja Lezhe καi ο…συνήθης ύποπτος MarkovanBasten Cema). Στους ημιτελικούς, η «Τσαμουριά» ήρθε ισόπαλη 0-0 με τη Νότια Οσετία αλλά ηττήθηκε 5-4 στα πέναλτι και τελικά κατέλαβε την 4η θέση, καθώς ηττήθηκε στα πέναλτι 5-4 από την Αμπχαζία (0-0 στην κανονική διάρκεια του αγώνα).
Αφήνουμε τώρα τα αγωνιστικά και το EURO 2019 της CONIFA για να δούμε κάποια σοβαρότερα θέματα. Ποιοι είναι χρηματοδότες της CONIFA, η οποία ναι μεν έχει κάποιους όρους προκειμένου να δεχτεί μία ομάδα ως μέλος, αλλά όπως βλέπουμε συγκεντρώνει περιοχές όπου υπάρχουν ακόμα και πολεμικές διαμάχες (π.χ. Ναγκόρνο Καραμπάχ) ή έντονοι εθνικισμοί (περιοχές με ουγγρική μειονότητα).
Γίνεται κάποιος έλεγχος στα ιστορικά στοιχεία που τους παρουσιάζονται ή μήπως δεν ασχολούνται καθόλου με αυτά; Μας προκαλεί εντύπωση ότι δεν είναι μέλη της CONIFA περιοχές της Ευρώπης με αυτονομιστική δράση (π.χ. χώρα των Βάσκων, Κορσική κλπ.) και είναι μέλη της π.χ. η « Χώρα της Νίκαιας», η Οξιτανία κλπ.
Η Τουρκία βρήκε την ευκαιρία να «πλασάρει» τας Κατεχόμενα ως «Βόρεια Κύπρο». Ξαφνικά, συνειδητοποίησε ότι κάποιοι που δεν την συμπαθούν ιδιαίτερα (Δυτική Αρμενία, Λαζιστάν, Ιρακινό Κουρδιστάν) ή έχουν κόντρα με συμμάχους της (Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου το Αζερμπαϊτζάν μάχεται με την Αρμενία)έγιναν μέλη της CONIFA και δεν έστειλε το ψευδοκράτος στο Euro 2019. Δεν είναι πάντως και μεγάλη επιτυχία από τις 33 ομάδες να μετέχουν οι 8…Στο Παγκόσμιο Κύπελλο της CONIFA το 2020 πόσα μέλη της θα πάρουν μέρος άραγε;
Υπάρχουν διεθνώς αναγνωρισμένα κράτη (Κιριμπάτι, Τουβαλού) που είναι μέλη της CONIFA. Τι σχέση έχουν αυτές οι χώρες με…τους Πακιστανούς που ζουν στη Μ. Βρετανία;
Υπάρχει διοργάνωση της UEFA για τις Περιφέρειες των χωρών μελών της (UEFA Region’s Cup). Στη φετινή διοργάνωση, τη χώρα μας εκπροσώπησε η Εύβοια, πρωταθλήτρια Ελλάδας στο Region’s Cup. Το 2017, μας είχε εκπροσωπήσει η Θράκη, νικήτρια της διοργάνωσης τότε. Για ποιο λόγο δεν μπαίνει ένα «φρένο» στην CONIFA, στους αγώνες της οποίας μετέχουν ομάδες με αμιγώς πολιτικούς σκοπούς;
Η επίσημη αλβανική κυβέρνηση, θα μπορούσε να αποτρέψει τη συμμετοχή της «Τσαμουριάς» στην CONIFA. Δεν το έκανε, θέλοντας προφανώς να δημιουργήσει εντυπώσεις και να περάσει προς τα έξω τα μηνύματα που εκείνη θέλει.
Το Υπουργείο Εξωτερικών, το Υπουργείο Αθλητισμού, η ΕΠΟ κλπ., έχουν υπόψη τους για τη συμμετοχή της «Τσαμουριάς» στο Euro 2019 της CONIFA; Αντέδρασαν και πώς;
Μήπως θα ήταν ενδιαφέρουσα ιδέα να εντάξουμε στην CONIFA την Εθνική Βορείου Ηπείρου (North Epirus);
Στις φωτογραφίες που βρήκαμε στην επίσημη ιστοσελίδα της CONIFA, βλέπουμε παίκτες και παράγοντες της «Τσαμουριάς» (μερικούς με το χαρακτηριστικό, εφιαλτικό από τα χρόνια της Κατοχής, κάλυμμα του κεφαλιού), με σημαίες που έχουν πάνω τους τον δικέφαλο αετό, ενώ άλλοι κάνουν το γνωστό σήμα που θεωρείται ότι συμβολίζει τη Μεγάλη Αλβανία.
Προς το παρόν, η χώρα τους, η Αλβανία, ακυρώνει τις δημοτικές εκλογές που θα διεξάγονταν στις 30 Ιουνίου, καθώς ο πρόεδρος Μέτα φοβάται δραματικές εξελίξεις…
Ας δούμε όμως, τι γράφει η Nathalie Clayer, διευθύντρια Ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας, στο βιβλίο της «ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΑΛΒΑΝΙΚΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ».
Η αλβανική «εθνική σημαία»
«Ένας άλλος εικονικός παράγοντας, που χρησιμοποιείται για τον ίδιο σκοπό, κάνει την εμφάνισή του. Πρόκειται για την εθνική «σημαία». Πριν από το 1896 απ’ όσο γνωρίζω δεν υπάρχει αλβανικό εθνικό σύμβολο. Μόνο στο έσχατο τέλος του 19ου αιώνα, οι αλβανιστές ασχολούνται με την επινόηση εθνικού συμβολικού εμβλήματος.
Το 1899, η εφημερίδα Νατσιόνε Αλμπανέζε, η εφημερίδα αυτή που εκδίδεται στην Ιταλία από τον Ανσέλμο Λορέκιο, αρχίζει να επιδεικνύει ένα δικέφαλο αετό. Το 1900, στο εξώφυλλο του περιοδικού του Φαΐκ Κονίτσα εμφανίζεται επίσης ένα οικόσημο που φέρει ένα δικέφαλο αετό. Από το 1902, η προπαγάνδα του Αλάντρο φαίνεται ότι συμβάλλει στη διάδοση της χρήσης της κόκκινης σημαίας, που φέρει εκτυπωμένο το δικέφαλο αετό, ως εθνική σημαία. Έτσι, τον Οκτώβριο του 1902, η εφημερίδα Ντρίτα αναφέρει ότι τον Αύγουστο του ιδίου έτους από τον Κύκλο των Νέων Αλβανών Στρέσα (Η Ελπίδα) οργανώνεται μια γιορτή στο Βουκουρέστι, σε έναν κήπο όπου υψώνονται η ρουμανική και η αλβανική σημαία. Ο αρθρογράφος ορίζει επακριβώς ότι η σημαία αυτή είναι κόκκινη με ένα δικέφαλο αετό, ένδειξη ότι οι αναγνώστες του μάλλον δεν πρέπει να είναι συνηθισμένοι να βλέπουν ένα τέτοιο συμβολικό έμβλημα. Εξάλλου η διάδοσή του είναι βραδεία και αντικείμενο μεταβολών.
Το 1904, για παράδειγμα, η εκτυπωμένη με δικέφαλο αετό σημαία του αλβανικού συλλόγου Ντεζιρέ της Σόφιας είναι κόκκινη και άσπρη. Όσο για τους κανονισμούς των αλβανικών οργανώσεων που ιδρύονται το 1907 στις ΗΠΑ, φέρουν ένα μονοκέφαλο αετό. Η χρήση του νέου συμβόλου στην πραγματικότητα γενικεύεται τόσο λίγο που το 1912, τη στιγμή της ανακήρυξης της ανεξαρτησίας της Αλβανίας στον Αυλώνα, δε βρίσκεται παρά μία μόνο σημαία, εκείνη που λίγο χρόνια νωρίτερα στο Παρίσι είχε προσφέρει στον Εκρέμ μπέη Βλιώρα, ο Αλάντρο».
Ποια γνώμη είχαν οι πρωτοπόροι του αλβανικού εθνικισμού για τους Τούρκους;
Βλέπουμε σήμερα τις στενές σχέσεις Αλβανίας – Τουρκίας και τους περισσότερους Αλβανούς να θεωρούν ότι η Τουρκία θα βρίσκεται πάντα δίπλα τους και ότι οι Τούρκοι είναι αδέλφια τους.
Ας δούμε όμως τι έγραφαν για τους Τούρκους στις αρχές του 20ου αιώνα, δύο από τους πρωτεργάτες της ανεξαρτησίας των Αλβανών, ο Σεσεντίν Σάμι Φρασέρι και ο Σαχίν Κολόνια.
«Ποιοι είναι οι Τούρκοι; Ένα έθνος αγρίων που φτάνει από την έρημο της βόρειας Ασίας με μια βουκέντρα στο χέρι. Με αγριότητα κατέλαβαν τις ομορφότερες και περισσότερο πολιτισμένες χώρες του κόσμου. Τις υποδούλωσαν, ισοπέδωσαν, κατέκαψαν, διατηρώντας τες μέχρι σήμερα στην αγριότητα, τη φτώχεια και την τυραννία εξεγείροντας έτσι τον κόσμο όλο…Οι Τούρκοι είναι από εκείνους τους λαούς που πέρασαν από τη γη όπως το χαλάζι και το χιόνι…Τώρα, δεν έχουν πλέον το δικαίωμα να ζουν ακόμη επειδή μέχρι τώρα δεν έχουν συγκροτήσει μια εθνότητα και μια κυβέρνηση όπως όλος ο κόσμος αλλά θέλουν να ζουν για πάντα μέσα στην αγριότητα…Τι σχέση έχουμε εμείς με αυτούς; Ήρθαμε μαζί τους; Εμείς, ποτέ! Εμείς δεν είμαστε Τούρκοι, δεν ήρθαμε από την έρημο της Ασίας. Είμαστε το αρχαιότερο έθνος της Ευρώπης (θεωρεί ότι κατάγονται από τους Πελασγούς) και περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο έθνος έχουμε δικαίωμα στην ευρωπαϊκή γη» (Σ.Σ. Φρασέρι).
Ο Σαχίν Κολόνια, στα πρώτα φύλλα της εφημερίδας του, δημοσιεύει ένα κείμενο, με τίτλο «Turqia me shqipetaret»(«Η Τουρκία με τους Αλβανούς»).
Σε αυτό οι Τούρκοι αναφέρονται ως μογγολο-ταταρική φυλή, η οποία στο πέρασμά της καταστρέφει τα πάντα και καταπιέζει πολλές ανθρώπινες κοινωνίες και πολιτισμούς. Οι Τσενγκίζ, Ταμερλάνοι που προέρχονται από την Κεντρική Ασία, σκότωσαν και αιματοκύλισαν σε τέτοιο σημείο που η ανάμνηση αυτών των άγριων βαρβάρων παραμένει αξέχαστη, μάλιστα οι Κινέζοι τους θεωρούν «σκυλιά της Δύσης». Η μουσουλμανική θρησκεία αντί να εκπολιτίσει αυτούς τους βαρβάρους από το Τουρκεστάν, αντίθετα τους καθιστά ακόμη πιο άγριους και φανατικούς. Είναι αυτοί που καταστρέφουν το Χαλιφάτο της Βαγδάτης και τον αραβικό πολιτισμό. Οι Οθωμανοί είναι οι τελευταίοι εκπρόσωποι αυτών των βαρβάρων, οι οποίοι ερημώνουν τις ομορφότερες περιοχές της Ευρώπης, που είναι πηγές γνώσης και λίκνο του πολιτισμού.
(ΠΗΓΗ: Natalie Clayer, «ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΑΛΒΑΝΙΚΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ», Εκδόσεις Ισνάφι, Ιωάννινα 2009).
Και όσοι σκεφτούν ότι ου δύο τελευταίες παράγραφοι είναι άσχετες με την «Τσαμουριά» και την CONIFA, να τους πούμε ότι είναι ντοκουμέντα που βρήκαμε πρόσφατα και δίνουν απαντήσεις σε ερωτήματα που έχουν τεθεί στο παρελθόν και, ίσως, τεθούν και στο μέλλον…
ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ, ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ
Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων
Οι μεγάλες επιτυχίες του Ελληνικιύ Στρατού κατά του Μουσσολίνι από τον Οκτώβριο του 1940 μέχρι και την άνοιξη του 1941 (επιχείρηση Primavera) έλαβαν χώραν στη Βόρειο Ήπειρο, δηλαδή στην περιοχή της Αλβανίας, η οποία κατοικείται κυρίως από την Ελληνική Εθνική Κοινότητα. Πήραμε το Αργυρόκαστρο, νικήσαμε στο Τεπελένι, απελευθερώσαμε την Κορυτσά, ήσαν τα πρωτοσέλιδα των αθηναϊκών εφημερίδων που σκορπούσαν ρίγη συγκινήσεως. Οι Βορειοηπειρώτες περίμεναν με ελληνικές σημαίες τον Στρατό μας και όλοι μαζί, άνδρες και γυναίκες, μοιρολόγησαν τους νεκρούς.
Οφείλουμε πολλά στον Βοειοηπειρωτικο Ελληνισμό. Όχι μόνον για τη συνεισφορά του στη νίκη κατά της Φασιστικής Ιταλίας, αλλά και γενικότερα. Μέσα από πολλές κατακτήσεις και καταπιέσεις κράτησε την Ορθόδοξη Πίστη και, διαφύλαξε την ελληνική συνείδηση. Ακόμη κι όταν χανόταν η ελληνική γλώσσα και τη θέση της έπαιρναν διάλεκτοι, όπως τα Βλάχικα, οι Βορειοηπειρώτες παρέμεναν στενά προσηλωμένοι στο Ελληνορθόδοξο Γένος.
Σήμερα τα προβλήματα των ομοεθνών μας στην Αλβανία είναι πολλά και έρχονται να προστεθούν στο βεβαρημένο κλίμα των ελληνοαλβανικών σχέσεων.
Θυμίζω τα κυριώτερα σημεία διαφωνίας μεταξύ Αθηνών και Τιράνων.
Α) Η αμφισβήτηση από το αλβανικό κράτος των ιδικτησιακών δικαιωμάτων των Ελλήνων της Χειμάρρας.
Β) Η απαγόρευση καθόδου στις εκλογές αυτονόμου ελληνικού κόμματος, διότι ο εκλογικός νόμος τούς αναγκάζει να ενταχθούν σε συνασπισμό με αλβανικά κόμματα ακόμη και με ανθέλληνες Τσάμηδες.
Γ) Η κυκλοφορία σχολικών βιβλίων, τα οποία παρουδσιάζουν ελληνικά εδάφη να εντάσσονται στη «Φυσική Αλβανία» .
Δ) Η άγνοια του ακριβούς αριθμού των Βορειοηπειρωτών λόγω μη υπάρξεως αντικειμενικής απογραφής.
Ε) Η άρνηση λειτουργίας μειονοτικών Δημοτικών Σχολείων σε μεγάλες πόλεις. Τόσα χρόνια μετά την πτώση του Κομμουνισμού οι αλβανικές κυβερνήσεις αναγνωρίζουν ως Έλληνες μόνον τις 58.000 που αναγνώριζαν ο Χότζα και ο Αλία.
Στ) Η προπαγάνδα περί δικαιωμάτων των Τσάμηδων- συνεργατών των Γερμανο-ιταλών στην Κατοχή- και ο χαρακτηρισμός ης Θεσπρωτίας ως «Τσαμουριάς».
Ζ) Η προπαγάνδα των Τιράνων ότι οι Έλληνες Αρβανίτες είναι Αλβανοί.
Η) Η αμφισβήτηση από την κυβέρνηση Ράμα της συμφωνίας μεταξύ Κώστα Καραμανλή και Σάλι Μπερίσα για την οροθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών.
Θ) Ο νέος νόμος περί μειονοτήτων που ψήφισε το Αλβανικό Κοινοβούλιο, ο οποίος περιορίζει τα δικαιώματα της Ελληνικής Μειονότητος.
Ι) Η πρόκληση εμποδίων απέναντι στο ελληνικό αίτημα για την περισυλλογή των οστών και τον Χριστιανικό ενταφιασμό των Ελλήνων στρατιωτών του 1940- 41.
Ο εορτασμός της επετείου του ΟΧΙ ας οδηγήσει όλους μας, Κυβέρνηση, κόμματα και πολίτες, να σταθούμε εμπράκτως στο πλευρό των Βορειοηπειρωτών. Αν δεν σεβασθούν τους Βορειοηπειρώτες και τα ιστορικά δίκαια του Ελληνισμού, τα Τίρανα δεν πρόκειται να προσεγγίσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Άρθρο στην ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, Σάββατο 28 – Κυριακή 29 Οκτωβρίου 2017
Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ στην «Κ»: Αριστερός είναι αυτός που κάνει αριστερά πράγματα, όχι αυτός που λέει ότι είναι!- Ekstremi i djathtë ka arritur pikën e vlimit dhe duhet të derdhet
Μου μιλάει από το σπίτι της στο Παρίσι. Είναι η πρώτη τηλεφωνική συνέντευξη που δίνει. Κατ’ εξαίρεσιν, για την «Καθημερινή». Την καλημερίζω και την ευχαριστώ. «Αφήστε τις ευχαριστίες, έχουμε δουλειά να κάνουμε, έχουμε πολλά να πούμε», με κόβει. Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, ετών 92. Μια σπουδαία Ελληνίδα. Με ακαδημαϊκή πορεία αξιοζήλευτη και ζωή σαν μυθιστόρημα: διαπρεπής βυζαντινολόγος, πρώτη γυναίκα πρύτανης στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, πρύτανης του Πανεπιστημίου της Ευρώπης, Ακαδημαϊκός, πρόεδρος του Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών, μεταξύ άλλων διακρίσεων, και πάντα παθιασμένη με την Ιστορία, την οποία θα αναφέρει αρκετές φορές στη διάρκεια της κουβέντας μας. «Η Ιστορία δεν είναι επιφορτισμένη με την ευθύνη να λύνει τα προβλήματα του μέλλοντος. Απλώς μας θυμίζει ποιες λύσεις επελέγησαν σε παρόμοιες καταστάσεις. Αλλά Ιστορία που διδάσκει μόνο μία λύση είναι επικίνδυνη», διευκρινίζει.
Οταν μιλάει για τους Ελληνες και την Ελλάδα, που τόσο αγαπά, η κ. Γλύκατζη-Αρβελέρ θέτει ζήτημα αυτογνωσίας. «Είμαστε ταλαντούχος λαός αλλά με ελαττώματα, τα οποία όχι μόνο δεν αναγνωρίζουμε στον εαυτό μας αλλά θυμώνουμε μόλις κάποιος μας τα υποδείξει. Υποφέρουμε από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα», λέει. «Ανάμεσα στα επτά θανάσιμα αμαρτήματα είναι και η αλαζονεία. Αυτό πλήρωσε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές της 26ης Μαΐου;» τη ρωτώ. Γελάει. «Θέλετε να με παρασύρετε στα πολιτικά; Προτιμώ να μιλήσουμε για τον πολιτισμό», απαντά. «Μα, όλα πολιτική δεν είναι; Να μη μιλήσουμε για τον πολιτικό πολιτισμό;», επιμένω. «Εχετε δίκιο. Θα σας απαντήσω με μια παραβολή. Ξέρετε τι λέμε στη Γαλλία; Οτι όλοι οι φοιτητές έρχονται στη Σορβόννη για να μάθουν, εκτός από τους Ελληνες που νομίζουν ότι ξέρουν τα πάντα και έρχονται για να τα μάθουν στους άλλους».
– Την περασμένη Κυριακή τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα κατάφεραν να κρατήσουν τα ηνία του Ευρωκοινοβουλίου, αλλά οι ευρωσκεπτικιστές αύξησαν τα ποσοστά τους. Μάλιστα, ακροδεξιά και εθνικιστικά κόμματα σε Ιταλία, Βρετανία, Γαλλία και Πολωνία κέρδισαν την πρωτιά. Θα ήθελα ένα σχόλιό σας.
– Περίμενα να είναι χειρότερα τα αποτελέσματα. Στη Γαλλία, η Λεπέν βγήκε μεν πρώτη αλλά με πολύ μικρή διαφορά από τον Μακρόν και πήρε λιγότερες ψήφους από ό,τι στις προηγούμενες εκλογές. Γενικά, σε όλη την Ευρώπη, κερδισμένοι είναι αναμφίβολα οι Οικολόγοι – κόμματα, δηλαδή, που βρίσκονται απέναντι από την Ακροδεξιά κι αυτό είναι θετικό μήνυμα. Δεν με τρομάζει, λοιπόν, η Ακροδεξιά: είναι σαν το σπυρί που πρέπει να μεγαλώσει για να το σπάσουμε και να βγάλουμε το πύον. Κι έχω την αίσθηση ότι αυτό έχει αρχίσει να συμβαίνει.
– Οσον αφορά τη Βρετανία είστε πάντα υπέρ του Brexit;
– Ναι, δεν έχω αλλάξει άποψη. Επί δεκαετίες, σε ό,τι αποφασιζόταν στην Ευρώπη υπήρχε μια υποσημείωση, έναν αστερίσκος· έμπαινε από τους Αγγλους και αφορούσε τους ίδιους. Με αστερίσκους όμως δεν μπορούμε να πάμε μπροστά και πρέπει να εκλείψουν.
– Είχατε ταχθεί ανοιχτά υπέρ του Εμανουέλ Μακρόν όταν εξελέγη πρόεδρος. Τον πιστεύετε ακόμα;
– Οχι. Η κόρη μου συνεχίζει να τον υποστηρίζει και σκοτωνόμαστε! (Γέλια). Ξέρετε, οι Γάλλοι έχουν ένα καλό: δεν ανέχονται την αλαζονεία. Ετσι κι εγώ. Toν είχα ψηφίσει τότε, αλλά από τη μέρα που τον άκουσα να λέει σε έναν άνεργο ο οποίος του ζητούσε δουλειά «πέρασε στο απέναντι πεζοδρόμιο για να βρεις» και ιδιαίτερα μετά το σκάνδαλο Μπεναλά –δηλαδή της συγκάλυψης του ξυλοδαρμού διαδηλωτών από τους σωματοφύλακές του– τελείωσε για εμένα. Τώρα πια λέω: Μακρόν, hélas! (σ.σ. Στα γαλλικά σημαίνει «αλίμονο»).
– «Το βασικό πρόβλημα της Ευρώπης είναι ότι αντί να ξεκινήσει με εμβάθυνση, έκανε διεύρυνση: έτσι ξεκίνησε η παρακμή της», έχετε πει. Υπάρχει ελπίδα ή η βλάβη είναι ανήκεστος;
– Τι θα πει «ελπίδα»; Η ελπίδα υπάρχει για να παρηγορεί τους αδύνατους. Η Ευρώπη δεν έχει ανάγκη από παρηγοριά αλλά από δουλειά και αίσθημα ευθύνης. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τις χώρες και τις ηγεσίες τους, αλλά και καθέναν από εμάς ξεχωριστά. Φτάσαμε στο σημείο να θεωρούμε τον εφησυχασμό αρετή. Κι όμως, ο εφησυχασμός είναι η μεγαλύτερη δειλία. Το χειρότερο που μπορούμε να κάνουμε στα παιδιά μας είναι να τους μαθαίνουμε να σωπαίνουν. Στην αρχαία Ελλάδα, σε περιόδους κρίσεων και ρήξεων, επιβαλλόταν πρόστιμο σε όποιον πολίτη δεν έπαιρνε θέση. Εμείς λέμε στους νέους να είναι ανεύθυνοι, να μένουν εκτός γηπέδου, αντί να τους διδάσκουμε ότι όλοι πρέπει να είμαστε μέσα στο γήπεδο και να αγωνιζόμαστε. Αλλά όταν αρνείσαι το δικαίωμα της συμμετοχής και της επιλογής, αρνείσαι την ελευθερία σου.
– Την περασμένη Κυριακή τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα κατάφεραν να κρατήσουν τα ηνία του Ευρωκοινοβουλίου, αλλά οι ευρωσκεπτικιστές αύξησαν τα ποσοστά τους. Μάλιστα, ακροδεξιά και εθνικιστικά κόμματα σε Ιταλία, Βρετανία, Γαλλία και Πολωνία κέρδισαν την πρωτιά. Θα ήθελα ένα σχόλιό σας.
– Περίμενα να είναι χειρότερα τα αποτελέσματα. Στη Γαλλία, η Λεπέν βγήκε μεν πρώτη αλλά με πολύ μικρή διαφορά από τον Μακρόν και πήρε λιγότερες ψήφους από ό,τι στις προηγούμενες εκλογές. Γενικά, σε όλη την Ευρώπη, κερδισμένοι είναι αναμφίβολα οι Οικολόγοι – κόμματα, δηλαδή, που βρίσκονται απέναντι από την Ακροδεξιά κι αυτό είναι θετικό μήνυμα. Δεν με τρομάζει, λοιπόν, η Ακροδεξιά: είναι σαν το σπυρί που πρέπει να μεγαλώσει για να το σπάσουμε και να βγάλουμε το πύον. Κι έχω την αίσθηση ότι αυτό έχει αρχίσει να συμβαίνει.
– Οσον αφορά τη Βρετανία είστε πάντα υπέρ του Brexit;
– Ναι, δεν έχω αλλάξει άποψη. Επί δεκαετίες, σε ό,τι αποφασιζόταν στην Ευρώπη υπήρχε μια υποσημείωση, έναν αστερίσκος· έμπαινε από τους Αγγλους και αφορούσε τους ίδιους. Με αστερίσκους όμως δεν μπορούμε να πάμε μπροστά και πρέπει να εκλείψουν.
– Είχατε ταχθεί ανοιχτά υπέρ του Εμανουέλ Μακρόν όταν εξελέγη πρόεδρος. Τον πιστεύετε ακόμα;
– Οχι. Η κόρη μου συνεχίζει να τον υποστηρίζει και σκοτωνόμαστε! (Γέλια). Ξέρετε, οι Γάλλοι έχουν ένα καλό: δεν ανέχονται την αλαζονεία. Ετσι κι εγώ. Toν είχα ψηφίσει τότε, αλλά από τη μέρα που τον άκουσα να λέει σε έναν άνεργο ο οποίος του ζητούσε δουλειά «πέρασε στο απέναντι πεζοδρόμιο για να βρεις» και ιδιαίτερα μετά το σκάνδαλο Μπεναλά –δηλαδή της συγκάλυψης του ξυλοδαρμού διαδηλωτών από τους σωματοφύλακές του– τελείωσε για εμένα. Τώρα πια λέω: Μακρόν, hélas! (σ.σ. Στα γαλλικά σημαίνει «αλίμονο»).
– «Το βασικό πρόβλημα της Ευρώπης είναι ότι αντί να ξεκινήσει με εμβάθυνση, έκανε διεύρυνση: έτσι ξεκίνησε η παρακμή της», έχετε πει. Υπάρχει ελπίδα ή η βλάβη είναι ανήκεστος;
– Τι θα πει «ελπίδα»; Η ελπίδα υπάρχει για να παρηγορεί τους αδύνατους. Η Ευρώπη δεν έχει ανάγκη από παρηγοριά αλλά από δουλειά και αίσθημα ευθύνης. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τις χώρες και τις ηγεσίες τους, αλλά και καθέναν από εμάς ξεχωριστά. Φτάσαμε στο σημείο να θεωρούμε τον εφησυχασμό αρετή. Κι όμως, ο εφησυχασμός είναι η μεγαλύτερη δειλία. Το χειρότερο που μπορούμε να κάνουμε στα παιδιά μας είναι να τους μαθαίνουμε να σωπαίνουν. Στην αρχαία Ελλάδα, σε περιόδους κρίσεων και ρήξεων, επιβαλλόταν πρόστιμο σε όποιον πολίτη δεν έπαιρνε θέση. Εμείς λέμε στους νέους να είναι ανεύθυνοι, να μένουν εκτός γηπέδου, αντί να τους διδάσκουμε ότι όλοι πρέπει να είμαστε μέσα στο γήπεδο και να αγωνιζόμαστε. Αλλά όταν αρνείσαι το δικαίωμα της συμμετοχής και της επιλογής, αρνείσαι την ελευθερία σου.
– Πόσο Ευρωπαία είναι σήμερα η Ελλάδα;
– Ελλάδα και Ευρώπη είναι έννοιες ταυτόσημες ήδη από τα χρόνια του Ηροδότου. Πρέπει να το θυμόμαστε. Και να μάθουμε να ζούμε σε μια ευρωπαϊκή και παγκοσμιοποιημένη κοινωνία χωρίς να λέμε «αυτοί» και «εμείς».
– Μιλάτε συχνά για τη διαδικασία της acculturation, πώς δηλαδή δημιουργείται ένας νέος πολιτισμός από διαφορετικές κουλτούρες που συναντώνται. Στην Ευρώπη της παγκοσμιοποίησης και των μεταναστευτικών ροών γεννιέται ένας τέτοιος πολιτισμός;
– Θα σας απαντήσω ως ιστορικός. Δεν υπήρξε στην Ιστορία αυτοκρατορία που να μην ήταν πολυεθνική. Το ίδιο ίσχυε και για το Βυζάντιο. Επίσης, η Ευρώπη ως ήπειρος είναι μιγάς, πουθενά δεν υπάρχει βιολογική καθαρότητα. Το κρίσιμο θέμα σήμερα είναι πώς θα γίνει η ενσωμάτωση των μεταναστών και προσφύγων. Δυστυχώς, εξακολουθούμε να κάνουμε ένα τεράστιο λάθος – στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα. Θεωρούμε κοινότητα χωριστή και μη αφομοιώσιμη τους ξένους που βρίσκονται σε έναν τόπο. Ετσι όμως δημιουργεί κανείς ένα ξένο έδαφος μέσα στο δικό του. Οι Αραβες λένε ότι γη του Ισλάμ είναι υπουδήποτε υπάρχει έστω και ένας μουσουλμάνος. Οι άνθρωποι που έρχονται στην Ελλάδα πρέπει, λοιπόν, να μάθουν τη γλώσσα και την παράδοσή μας, να ενταχθούν στα ελληνικά θέσμια, με τρόπο που να μην αφορά μόνο τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα hotspots αλλά ολόκληρη τη χώρα. Φοβόμαστε μήπως χάσουμε τον πολιτισμό μας και τον κλείνουμε σε στεγανά, για να μην τον μοιραστούμε. Αλλά χωρίς επαφή με τον άλλο, ο πολιτισμός παύει να είναι πολιτισμός. Ας το συνειδητοποιήσουμε, επιτέλους: όποιος αρνείται να αλλάξει, ας μην αυταπατάται ότι μένει σταθερός σε ένα σημείο – στην πραγματικότητα υποχωρεί.
– Συχνά μιλάτε για τις αριστερές καταβολές σας. Πιστεύετε ότι πληγώθηκε η Αριστερά στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια από κάποιους εκπροσώπους της;
– Βεβαίως. Πληγώθηκε πολύ. Ας μην πούμε ονόματα. Αριστερός είναι αυτός που κάνει αριστερά πράγματα, όχι αυτός που λέει ότι είναι. Αριστερά είναι τρόπος ζωής, όχι λόγου. Οποιος θέλει μόνο να μιλάει αλλά δεν ξέρει να ακούει, όποιος δεν υπερασπίζεται ακόμα και τον αντίπαλό του όταν αδικείται, παύει για εμένα να είναι αριστερός. Η μεγαλύτερη αρετή είναι να υπερασπίζεσαι το δίκαιο του αντιπάλου σου. Γι’ αυτό θεωρώ ότι δεν υπάρχει κανένας ενάρετος πολιτικός. Κι αν εξακολουθώ να λέω πως είμαι αριστερή, είναι γιατί ακόμα ελπίζω σε μια πιο δίκαιη κατανομή του πλούτου και σε μια παιδεία που θα διδάσκει την αρετή.
– Ελλάδα και Ευρώπη είναι έννοιες ταυτόσημες ήδη από τα χρόνια του Ηροδότου. Πρέπει να το θυμόμαστε. Και να μάθουμε να ζούμε σε μια ευρωπαϊκή και παγκοσμιοποιημένη κοινωνία χωρίς να λέμε «αυτοί» και «εμείς».
– Μιλάτε συχνά για τη διαδικασία της acculturation, πώς δηλαδή δημιουργείται ένας νέος πολιτισμός από διαφορετικές κουλτούρες που συναντώνται. Στην Ευρώπη της παγκοσμιοποίησης και των μεταναστευτικών ροών γεννιέται ένας τέτοιος πολιτισμός;
– Θα σας απαντήσω ως ιστορικός. Δεν υπήρξε στην Ιστορία αυτοκρατορία που να μην ήταν πολυεθνική. Το ίδιο ίσχυε και για το Βυζάντιο. Επίσης, η Ευρώπη ως ήπειρος είναι μιγάς, πουθενά δεν υπάρχει βιολογική καθαρότητα. Το κρίσιμο θέμα σήμερα είναι πώς θα γίνει η ενσωμάτωση των μεταναστών και προσφύγων. Δυστυχώς, εξακολουθούμε να κάνουμε ένα τεράστιο λάθος – στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα. Θεωρούμε κοινότητα χωριστή και μη αφομοιώσιμη τους ξένους που βρίσκονται σε έναν τόπο. Ετσι όμως δημιουργεί κανείς ένα ξένο έδαφος μέσα στο δικό του. Οι Αραβες λένε ότι γη του Ισλάμ είναι υπουδήποτε υπάρχει έστω και ένας μουσουλμάνος. Οι άνθρωποι που έρχονται στην Ελλάδα πρέπει, λοιπόν, να μάθουν τη γλώσσα και την παράδοσή μας, να ενταχθούν στα ελληνικά θέσμια, με τρόπο που να μην αφορά μόνο τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα hotspots αλλά ολόκληρη τη χώρα. Φοβόμαστε μήπως χάσουμε τον πολιτισμό μας και τον κλείνουμε σε στεγανά, για να μην τον μοιραστούμε. Αλλά χωρίς επαφή με τον άλλο, ο πολιτισμός παύει να είναι πολιτισμός. Ας το συνειδητοποιήσουμε, επιτέλους: όποιος αρνείται να αλλάξει, ας μην αυταπατάται ότι μένει σταθερός σε ένα σημείο – στην πραγματικότητα υποχωρεί.
– Συχνά μιλάτε για τις αριστερές καταβολές σας. Πιστεύετε ότι πληγώθηκε η Αριστερά στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια από κάποιους εκπροσώπους της;
– Βεβαίως. Πληγώθηκε πολύ. Ας μην πούμε ονόματα. Αριστερός είναι αυτός που κάνει αριστερά πράγματα, όχι αυτός που λέει ότι είναι. Αριστερά είναι τρόπος ζωής, όχι λόγου. Οποιος θέλει μόνο να μιλάει αλλά δεν ξέρει να ακούει, όποιος δεν υπερασπίζεται ακόμα και τον αντίπαλό του όταν αδικείται, παύει για εμένα να είναι αριστερός. Η μεγαλύτερη αρετή είναι να υπερασπίζεσαι το δίκαιο του αντιπάλου σου. Γι’ αυτό θεωρώ ότι δεν υπάρχει κανένας ενάρετος πολιτικός. Κι αν εξακολουθώ να λέω πως είμαι αριστερή, είναι γιατί ακόμα ελπίζω σε μια πιο δίκαιη κατανομή του πλούτου και σε μια παιδεία που θα διδάσκει την αρετή.
«Θεωρούμε κοινότητα χωριστή και μη αφομοιώσιμη τους ξένους που βρίσκονται σε έναν τόπο. Οι άνθρωποι που έρχονται στην Ελλάδα πρέπει να μάθουν τη γλώσσα και την παράδοσή μας, να ενταχθούν στα ελληνικά θέσμια. Φοβόμαστε μήπως χάσουμε τον πολιτισμό μας και τον κλείνουμε σε στεγανά, για να μην τον μοιραστούμε. Αλλά χωρίς επαφή με τον άλλο, ο πολιτισμός παύει να είναι πολιτισμός», λέει η κ. Γλύκατζη-Αρβελέρ.
– Στο ότι δεν υπάρχουν ενάρετοι πολιτικοί οφείλεται, λοιπόν, η αναξιοπιστία της πολιτικής;
– Οταν στέλνουμε στο Ευρωκοινοβούλιο ανθρώπους που δεν ξέρουν όχι μόνο τι είναι η Ευρώπη και πώς δουλεύει αλλά ούτε μία ξένη γλώσσα, η αναξιοπιστία της πολιτικής μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο. Οταν στέλνουμε στο εθνικό Κοινοβούλιο Πολάκηδες συμβαίνει το ίδιο πράγμα. Οταν διοικούν οι ανίκανοι, φταίνε οι ικανοί.
– Οταν στέλνουμε στο Ευρωκοινοβούλιο ανθρώπους που δεν ξέρουν όχι μόνο τι είναι η Ευρώπη και πώς δουλεύει αλλά ούτε μία ξένη γλώσσα, η αναξιοπιστία της πολιτικής μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο. Οταν στέλνουμε στο εθνικό Κοινοβούλιο Πολάκηδες συμβαίνει το ίδιο πράγμα. Οταν διοικούν οι ανίκανοι, φταίνε οι ικανοί.
Από παιδί άκουγα τους γονείς μου να λένε ότι δύο είναι τα θηλυκά κακά που μας κατέστρεψαν: η Ιστορία και η πολιτική. Την Ιστορία προσπάθησα να τη δαμάσω. Με την πολιτική ουδέποτε ασχολήθηκα. Είχα πει κάποτε στον Κωνσταντίνο Καραμανλή ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε πολιτική παρακμή. Με κοίταξε αγριεμένος και με ρώτησε γιατί. Του απάντησα: Επειδή τα εθνικά θέματα γίνονται πολιτικά, τα πολιτικά κομματικά και τα κομματικά προσωπικά. Με αυτόν τον τρόπο όμως χάνεται το εθνικό όραμα. Και μέχρι σήμερα αυτό δεν έχει αλλάξει.
Το λάθος δεν είναι μόνο τα μνημόνια, μας λείπει η ομαδικότητα
– Είναι θέμα προσώπων; Λείπουν οι ικανοί ηγέτες;
– Ας μην μπλέκουμε τα μακροπρόθεσμα με τα βραχυπρόθεσμα και τα γεγονότα με τα φαινόμενα. Ενας ηγέτης είναι ένα γεγονός. Αυτό που η Ελλάδα έχει ανάγκη είναι να δαμάσει τις κακές νοοτροπίες και τα φαινόμενα, να βρει μια άλλη παιδεία. Από την έλλειψη αυτή υποφέρει. Δυστυχώς, σήμερα η παιδεία δεν ξεκινά από το σπίτι και το σχολείο δεν είναι σε θέση να καλύψει τα κενά. Ρωτήθηκε κάποτε ένας Αμερικανός νομπελίστας των θετικών επιστημών ποιο από τα διάσημα πανεπιστήμια στα οποία φοίτησε ήταν το σημαντικότερο. Κι εκείνος απάντησε: Κανένα. Εξηγώντας ότι τα πιο σημαντικά πράγματα δεν τα διδάχθηκε στο πανεπιστήμιο, αλλά στο νηπιαγωγείο.
– Ας μην μπλέκουμε τα μακροπρόθεσμα με τα βραχυπρόθεσμα και τα γεγονότα με τα φαινόμενα. Ενας ηγέτης είναι ένα γεγονός. Αυτό που η Ελλάδα έχει ανάγκη είναι να δαμάσει τις κακές νοοτροπίες και τα φαινόμενα, να βρει μια άλλη παιδεία. Από την έλλειψη αυτή υποφέρει. Δυστυχώς, σήμερα η παιδεία δεν ξεκινά από το σπίτι και το σχολείο δεν είναι σε θέση να καλύψει τα κενά. Ρωτήθηκε κάποτε ένας Αμερικανός νομπελίστας των θετικών επιστημών ποιο από τα διάσημα πανεπιστήμια στα οποία φοίτησε ήταν το σημαντικότερο. Κι εκείνος απάντησε: Κανένα. Εξηγώντας ότι τα πιο σημαντικά πράγματα δεν τα διδάχθηκε στο πανεπιστήμιο, αλλά στο νηπιαγωγείο.
Εκεί του έμαθαν να πλένει τα χέρια του πριν από το φαγητό, να μην παίρνει τα παιχνίδια των συμμαθητών του, ποιοι είναι οι κανόνες του παιχνιδιού και, το κυριότερο, να δίνει το χέρι του στα άλλα παιδιά, για να περνούν μαζί στο απέναντι πεζοδρόμιο. Αυτό λείπει σήμερα από την πατρίδα μας.
– Πριν από 2-3 χρόνια είπατε ότι η κρίση μπορεί να μας ξυπνήσει, αν δούμε τα μνημόνια ως αποτέλεσμα, όχι αιτίες του προβλήματος. Συνέβη αυτό;
– Οχι. Επιπλέον, τα μνημόνια –όσα προηγήθηκαν και όσα έπονται, γιατί θα μετρήσουμε πολλά ακόμα– διαρκούν στην Ελλάδα πολύ περισσότερο από ό,τι σε άλλες χώρες. Ακόμα και η Κύπρος προχώρησε. Τι σημαίνει αυτό; Οτι το λάθος δεν είναι μόνο τα μνημόνια. Μας λείπει η ομαδικότητα, μέχρι και στην τάξη των διανοούμενων: καθένας δουλεύει για την πάρτη του – και δεν εξαιρώ τον εαυτό μου. Δεν φταίνε πάντοτε οι άλλοι, λοιπόν, αλλά κάτι δεν κάνουμε εμείς καλά. Πόσοι είναι οι άλλοι; Αμέτρητοι. Πάντα κάποιον θα βρίσκουμε, λοιπόν, για να του ρίξουμε την ευθύνη. Ενας μόνο δεν είναι αμέτρητος: ο εαυτός μας. Αλλά μένει στο απυρόβλητο. Ξεχάσαμε ότι το «παιδεύω» σήμαινε «εκπαιδεύω»· για εμάς έγινε συνώνυμο του τυραννάω. Ας συνειδητοποιήσουμε τουλάχιστον ότι το πάθημα είναι μάθημα.
– Η Μακεδονία για το Βυζάντιο ήταν θέμα, δηλαδή νομαρχία. Η Βόρεια Μακεδονία τι είναι για τη σημερινή Ελλάδα;
– Η επιλογή του ονόματος ήταν τεράστιο λάθος, πιο μεγάλο κι από το ζήτημα της ιθαγένειας και της γλώσσας. Ανέκαθεν ήμουν υπέρ του όρου «Νέα Μακεδονία». Γιατί η Βόρεια Μακεδονία προϋποθέτει και τη Νότια, είναι αναπόφευκτος ο συνειρμός. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Βόρεια είναι κράτος και η Νότια, αυτή που υπονοείται, επαρχία, Περιφέρεια ενός άλλου κράτους. Το απεύχομαι, φυσικά, αλλά φοβάμαι πως κάποια στιγμή αυτό ίσως δημιουργήσει προβλήματα.
– Ο πρώτος, ίσως, ορισμός της εθνικής μας ταυτότητας είναι αυτό που ο Δημάρατος είπε, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, στον Ξέρξη για όσα ενώνουν τους Ελληνες: το ομόθρησκον, το ομότροπον, το ομόγλωσσον, το όμαιμον. Πώς θα περιγράφατε σήμερα την ελληνοσύνη;
– Ο Μακρυγιάννης, ο Θεόφιλος, ο Κόντογλου, ο Σεφέρης, ο Καβάφης, ο Τσαρούχης: αυτοί είναι η ελληνοσύνη, όχι μόνο ο Περικλής. Είναι αυτό που περιέγραψε ο Ελύτης σε ένα ποίημα από τη συλλογή «Tο Φωτόδεντρο και η Δέκατη Tέταρτη Oμορφιά» (Ικαρος 1971): «Κι η πατρίδα μια τοιχογραφία μ’ επιστρώσεις διαδοχικές φράγκικες ή σλαβικές που αν τύχει και βαλθείς για να την αποκαταστήσεις πας αμέσως φυλακή και δίνεις λόγο»...
– Τι θα λέγατε σε ένα νέο παιδί που μόλις πήρε το πτυχίο του και θα φύγει για το εξωτερικό αναζητώντας περισσότερες ευκαιρίες και σε ένα άλλο, που αποφάσισε να μείνει στη χώρα και να το παλέψει εδώ;
– Το ίδιο πράγμα και στους δύο: να βγάλουν τη λέξη «αδύνατο» από το λεξιλόγιό τους, να την ξεχάσουν· όλα όσα πέτυχα στη ζωή μου τα κατάφερα γιατί δεν ήξερα πως ήταν αδύνατα, ποτέ δεν μου πέρασε αυτό από το μυαλό. Επίσης, να έχουν τα πόδια τους στη γη και το βλέμμα τους ψηλά. Απ’ όλα τα ζωντανά, μόνο ο άνθρωπος μπορεί να κοιτάξει τον ουρανό.
– Οχι. Επιπλέον, τα μνημόνια –όσα προηγήθηκαν και όσα έπονται, γιατί θα μετρήσουμε πολλά ακόμα– διαρκούν στην Ελλάδα πολύ περισσότερο από ό,τι σε άλλες χώρες. Ακόμα και η Κύπρος προχώρησε. Τι σημαίνει αυτό; Οτι το λάθος δεν είναι μόνο τα μνημόνια. Μας λείπει η ομαδικότητα, μέχρι και στην τάξη των διανοούμενων: καθένας δουλεύει για την πάρτη του – και δεν εξαιρώ τον εαυτό μου. Δεν φταίνε πάντοτε οι άλλοι, λοιπόν, αλλά κάτι δεν κάνουμε εμείς καλά. Πόσοι είναι οι άλλοι; Αμέτρητοι. Πάντα κάποιον θα βρίσκουμε, λοιπόν, για να του ρίξουμε την ευθύνη. Ενας μόνο δεν είναι αμέτρητος: ο εαυτός μας. Αλλά μένει στο απυρόβλητο. Ξεχάσαμε ότι το «παιδεύω» σήμαινε «εκπαιδεύω»· για εμάς έγινε συνώνυμο του τυραννάω. Ας συνειδητοποιήσουμε τουλάχιστον ότι το πάθημα είναι μάθημα.
– Η Μακεδονία για το Βυζάντιο ήταν θέμα, δηλαδή νομαρχία. Η Βόρεια Μακεδονία τι είναι για τη σημερινή Ελλάδα;
– Η επιλογή του ονόματος ήταν τεράστιο λάθος, πιο μεγάλο κι από το ζήτημα της ιθαγένειας και της γλώσσας. Ανέκαθεν ήμουν υπέρ του όρου «Νέα Μακεδονία». Γιατί η Βόρεια Μακεδονία προϋποθέτει και τη Νότια, είναι αναπόφευκτος ο συνειρμός. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Βόρεια είναι κράτος και η Νότια, αυτή που υπονοείται, επαρχία, Περιφέρεια ενός άλλου κράτους. Το απεύχομαι, φυσικά, αλλά φοβάμαι πως κάποια στιγμή αυτό ίσως δημιουργήσει προβλήματα.
– Ο πρώτος, ίσως, ορισμός της εθνικής μας ταυτότητας είναι αυτό που ο Δημάρατος είπε, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, στον Ξέρξη για όσα ενώνουν τους Ελληνες: το ομόθρησκον, το ομότροπον, το ομόγλωσσον, το όμαιμον. Πώς θα περιγράφατε σήμερα την ελληνοσύνη;
– Ο Μακρυγιάννης, ο Θεόφιλος, ο Κόντογλου, ο Σεφέρης, ο Καβάφης, ο Τσαρούχης: αυτοί είναι η ελληνοσύνη, όχι μόνο ο Περικλής. Είναι αυτό που περιέγραψε ο Ελύτης σε ένα ποίημα από τη συλλογή «Tο Φωτόδεντρο και η Δέκατη Tέταρτη Oμορφιά» (Ικαρος 1971): «Κι η πατρίδα μια τοιχογραφία μ’ επιστρώσεις διαδοχικές φράγκικες ή σλαβικές που αν τύχει και βαλθείς για να την αποκαταστήσεις πας αμέσως φυλακή και δίνεις λόγο»...
– Τι θα λέγατε σε ένα νέο παιδί που μόλις πήρε το πτυχίο του και θα φύγει για το εξωτερικό αναζητώντας περισσότερες ευκαιρίες και σε ένα άλλο, που αποφάσισε να μείνει στη χώρα και να το παλέψει εδώ;
– Το ίδιο πράγμα και στους δύο: να βγάλουν τη λέξη «αδύνατο» από το λεξιλόγιό τους, να την ξεχάσουν· όλα όσα πέτυχα στη ζωή μου τα κατάφερα γιατί δεν ήξερα πως ήταν αδύνατα, ποτέ δεν μου πέρασε αυτό από το μυαλό. Επίσης, να έχουν τα πόδια τους στη γη και το βλέμμα τους ψηλά. Απ’ όλα τα ζωντανά, μόνο ο άνθρωπος μπορεί να κοιτάξει τον ουρανό.
Τα ορόσημα της ζωής της
Οι γονείς της ήρθαν στην Αθήνα το 1922, πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Η ίδια γεννήθηκε στον Βύρωνα, το 1926. Σπούδασε στην Αθήνα και στο Παρίσι, όπου εγκαταστάθηκε μονίμως μετά τον γάμο της με τον αξιωματικό του γαλλικού στρατού Ζακ Αρβελέρ. Το 1967 έγινε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας και το 1976 η πρώτη γυναίκα πρύτανης του Πανεπιστημίου της Σορβόννης στα 700 χρόνια της ιστορίας του. Στη συνέχεια ανακηρύχθηκε πρύτανης του Πανεπιστημίου της Ευρώπης. Εχει επίσης διατελέσει πρόεδρος του Πανεπιστημίου Παρισίων καθώς και του Κέντρου Georges Pompidou. Είναι πρόεδρος του Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών. Συγκαταλέγεται στις εξέχουσες πανεπιστημιακές προσωπικότητες διεθνώς. Η εργογραφία της στη Βυζαντινολογία είναι ιδιαίτερα σημαντική και σημείο αναφοράς των μελετητών.
..........................................
Intervistoi: Tassoula Eptakili
Helene Glykatzi-Ahrweiler është sot 92 vjeçe. Akademikja greke që ia ka kushtuar një pjesë të jetës studimeve mbi Bizantin ka qenë gruaja e parë që ka drejtuar Universitetin e Sorbonës. Gjithashtu, ajo ka qenë edhe drejtuese në Universitetin e Europës dhe presidente e Bordit në Qendrën Kulturore Europiane në Delfi.
“Nuk e ka për detyrë historia të zgjidhë problemet e të ardhmes, por thjesht të na kujtojë zgjedhjet që janë bërë në situata të ngjashme. Ajo lloj historie që na mëson vetëm një zgjidhje është e rrezikshme”, thotë ajo.
Kur flasim për Greqinë dhe grekët, Ahreweiler ngre çështjen e ndërgjegjësimit. Grekët thotë ajo, vuajnë nga “shtatë mëkate të të vdekshmëve” dhe arroganca është njëra prej tyre. “Cila ishte arsyeja e rënies së Syrizës në zgjedhje?, e pyes pas humbjes në zgjedhjet vendore dhe ato europiane të partisë qeverisëse. “Po përpiqesh të më tërheqësh në një diskutim politik? Do të preferoja të flisja për kulturën”, thotë. Unë ngul këmbë. “Ke të drejtë. Do të të përgjigjem me një shprehje që përdorim këtu në Francë: Të gjithë studentët vijnë në Sorbonne për të mësuar, me përjashtim të grekëve, të cilët mendojnë se i dinë të gjitha dhe janë këtu thjesht për t'ua mësuar të tjerëve".
Partitë proevropiane mbetën mbizotëruese në zgjedhjet e Parlamentit Europian, por euroskeptikët patën një rritje të popullaritetit. Partitë e ekstremit të djathtë ose nacionaliste fituan në Itali, Britani, Francë dhe Poloni. Cilat është mendimi juaj për këtë?
Kam pritur rezultate më të këqija se kaq. Marine Le Pen mund të ketë dalë e para në Francë, por ishte vetëm pak përpara Presidentit Emmanuel Macron, dhe gjithashtu, mori më pak vota se në zgjedhjet e fundit. Në përgjithësi në Evropë, fituesit e mëdhenj ishin pa dyshim Të Blertët, që janë parti diametralisht të kundërta me ekstremin e djathtë, dhe kjo është një shenjë e mirë. Pra, nuk ia kam frikën ekstremit të djathtë: Është si një lëng që ka arritur pikën e vlimit dhe duhet të derdhet dhe kjo po ndodh tashmë.
A jeni pro Brexit-it?
Po, nuk kam ndryshuar mendje. Për dekada të tëra, çdo gjë që vendosej në Evropë kishte në fund një yllth të shtuar nga britanikët. Por ne nuk mund të ecim përpara me këto shënime në fund të faqes; ata duhet të ikin.
Ju e keni shprehur hapur mbështetjen për Emmanuel Macron kur ai u zgjodh president i Francës. A besoni ende tek ai?
Jo. Por vajza ime e bën dhe ne debatojmë për këtë gjithë kohën. Ju e dini që francezët kanë një cilësi të mirë: Ata nuk tolerojnë arrogancën. Edhe unë kështu jam. Kam votuar për të, por kur e kam dëgjuar t’i thotë një të papuni që i kërkonte një punë të “kalonte rrugën” dhe ta gjente, dhe veçanërisht pas mbulimit të skandalit “Benalla” - kur oficeri i sigurisë i Macron rrahu një protestues – për mua ai nuk përfaqësonte më asgjë.
Keni thënë se gabimi më i madh i Evropës ishte zgjerimi dhe jo thellimi, dhe ky ishte shkaku i rënies së saj. A ka shpresë apo kjo është e pakthyeshme?
Çfarë do të thotë shpresë? Shpresa është diçka që përdoret për t'i ngushëlluar të dobëtit. Evropa nuk ka nevojë të ngushëllohet; ka nevojë për punë dhe përgjegjësi të madhe. Dhe asaj i duhet kjo jo vetëm nga vendet dhe liderët e tyre, por nga secili prej nesh në veçanti. Ne kemi ardhur në pikën që besojmë se vetëkënaqësia është virtyt. Megjithatë, vetëkënaqësia është forma më e madhe e dobësisë. Më e keqja që mund t’u bëjmë fëmijëve tanë është t'u mësojmë atyre të qëndrojnë të qetë. Në Greqinë e lashtë, gjatë periudhave të krizës dhe ndarjeve, qytetarët që nuk merrnin një pozicion, gjobiteshin. Ne u themi të rinjve tanë të jenë të papërgjegjshëm, të qëndrojnë jashtë fushës, në vend që t'u mësojnë atyre se të gjithë ne duhet të jemi në fushë dhe të luftojmë. Kur i mohon vetes të drejtën e pjesëmarrjes dhe të zgjedhjes, po i mohoni lirinë.
Sa europiane është Greqia sot?
Greqia dhe Evropa kanë qenë nocione të lidhura ngushtë që nga koha e Herodotit. Duhet ta mbajmë mend këtë. Dhe ne duhet të mësojmë të jetojmë në një shoqëri evropiane dhe të globalizuar pa thënë "ne" dhe "ata".
Ju shpesh flisni për procesin e akulturizimit, pra një kulturë e re që del nga bashkimi i kulturave të ndryshme. A është ky rasti në Evropë sot, si rezultat i globalizimit dhe emigracionit?
Për të folur si historiane, kurrë nuk ka pasur një perandori që nuk ka qenë multikulturore. Perandoria Bizantine nuk ka qenë përjashtim. Dhe Evropa ka qenë gjithnjë një përzierje racash, ajo kurrë nuk ka pasur atë që quhet pastërti biologjike. Çështja kryesore sot është se si migrantët dhe refugjatët do të asimilohen. Për fat të keq, ne vijojmë të bëjmë të njëjtin gabim të madh - në Evropë dhe në Greqi. Ne i trajtojmë të huajt si një komunitet i veçantë që nuk mund të asimilohet. Duke bërë këtë, ne krijojmë një territor të huaj brenda vetë vendit tonë. Arabët thonë se vendi i islamit është kudo që ka një mysliman të vetëm. Njerëzit që vijnë në Greqi, pra, duhet të mësojnë gjuhën dhe zakonet tona, të asimilohen në institucionet greke në një mënyrë që nuk kufizohet vetëm në ishujt e Egjeut lindor dhe në pikat ku ata mblidhen, por që përfshin të gjithë vendin. Ne kemi frikë se duke e ndarë kulturën tonë me ta, do ta humbasim atë. Por pa kontakt me të tjerët, kultura ndalon së qeni një kulturë.
Ju flisni shpesh për prejardhjen tuaj të majtë. A mendoni se e majta është goditur në Greqi nga disa prej përfaqësuesve të saj?
Sigurisht. Le të mos përdorim emra, por një i majtë është një person që bën gjëra majtiste, jo ai që thjesht pretendon se është i majtë. E majta është një mënyrë jetese, jo një mënyrë të foluri. Ai që preferon të flasë por nuk dëgjon, që nuk është i gatshëm të ngrihet për ata që e kanë gabim, përfshirë rivalët e tyre, nuk është një i majtë në librin tim. Mbrojtja e të drejtave të kundërshtarit tënd është virtyti më i madh. Kjo është arsyeja pse nuk ekziston një politikan i virtytshëm, me aq sa di unë. Dhe nëse vazhdoj të pohoj se jam e majtë, kjo është sepse ende shpresoj për një shpërndarje më të drejtë të pasurisë dhe për një sistem arsimor që na e mëson këtë virtyt.
A ka humbur besimi te politika si rezultat i mungesës së politikanëve të virtytshëm?
Kur zgjedhim ata që na përfaqësojnë në Parlamentin Europian, të cilët nuk e kanë idenë se çfarë është Europa apo si funksionon ajo, që nuk flasin as një gjuhë të vetme të huaj, humbja e besueshmërisë vetëm rritet. Shikoni rastin e ministrit Polakis në Parlament. Kur të paaftët lejohen të qeverisin, kjo është për faj të të aftëve.
Mbaj mend prindërit e mi kur thoshin se ne na kanë shkatërruar dy të këqija: historia dhe politika. Unë jam përpjekur të zbus të parën, por kurrë nuk jam përfshirë në të fundit. Dikur i kam thënë Konstandin Karamanlisit se Greqia ishte në rënie politike. Ai më shikoi në një farë zemërimi dhe më pyeti përse. Unë i shpjegova se kjo vinte për shkak se çështjet kombëtare bëhen çështje politike, çështjet politike bëhen çështje partiake dhe çështjet partiake bëhen personale. Dhe vizioni kombëtar humbet si rezultat i kësaj. Kjo nuk ka ndryshuar ende.
A është çështje personalitetesh? A na mungojnë udhëheqësit e aftë?
Le të mos ngatërrojmë termat afatgjatë e afatshkurtër dhe faktet me fenomenet. Një lider është një fakt. Ajo për të cilën Greqia ka nevojë, është të frenojë mentalitetet dhe fenomenet e këqija, për të krijuar një arsimim tjetër. Kjo është ajo nga e cila vuajmë. Sot, për fat të keq, arsimimi nuk fillon në shtëpi dhe shkolla nuk është në gjendje ta mbushë atë boshllëk. Një nobelit amerikan u pyet një herë se cili nga universitetet më të njohura që ai kishte ndjekur ishte më me ndikim dhe ai u përgjigj: Asnjë prej tyre. Ai shpjegoi se mësimet më të rëndësishme të jetës i kishte marrë në kopësht. Atje kishte mësuar të lante duart para një vakti, të mos merrte lodra të fëmijëve të tjerë, të luante sipas rregullave të lojës dhe, më e rëndësishmja, të kapej përdore me fëmijët e tjerë kur ata kalonin rrugën. Kjo është ajo që mungon sot në Greqi.
Disa vjet më parë, ju thatë se kriza mund të shërbente si zgjim nëse e shikonim memorandumin më shumë si pasojë dhe jo si shkak i problemeve tona. A ndodhi kjo?
Jo, dhe për më tepër memorandumet - ato që përfunduan dhe ato që është e sigurt se do të vijnë - zgjatën shumë më tepër në Greqi se në çdo vend tjetër. Kjo na tregon se memorandumet nuk ishin problemi i vetëm. Ne na mungon shpirti i skuadrës, madje edhe në mesin e intelektualëve: Secili punon për veten, përfshirë edhe veten time. Pra, nuk është gjithmonë faji i të tjerëve, por diçka po bëjmë vetë gabim.
Cila është pikëpamja juaj për marrëveshjen e Prespës?
Zgjedhja e emrit ishte një gabim i madh, madje edhe më i madh se çështja e shtetësisë dhe gjuhës. Unë kam qenë gjithmonë në favor të termit "Maqedonia e Re", sepse Maqedonia e Veriut lë vend që të mendosh natyrshëm për një Maqedoni të Jugut dhe në këtë rast, Maqedonia e Veriut është një vend dhe Maqedonia e Jugut, që nënkuptohet, është një rajon në një vend tjetër. Shpresoj të jem e gabuar, por kam frikë se një ditë, kjo mund të bëhet shkak për probleme.
/Ekathimerini/ Përgatiti: Gazmira Sokoli/TemaTv
Ίαν Κρόφορντ: ''Για 500 χρόνια Αλβανοί, Μουσουλμάνοι και Χριστιανοί συνυπήρχαν αρμονικά'
Γράφει ο π. Ηλίας Μάκος | Romfea.gr
Ομιλία σε ομάδα φοιτητών και καθηγητών του Ινστιτούτου Θρησκευτικής Ελευθερίας και Δημοκρατίας του Πανεπιστημἰου Μπεντέρ πραγματοποίησε ο Ίαν Κρόφορντ, αξιωματούχος για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών στα Τίρανα.
"Για πεντακόσια χρόνια, Αλβανοί, Μουσουλμάνοι και Χριστιανοί συνυπήρχαν αρμονικά. Δεν έχετε μόνο ανοχή ο ένας στον άλλο· έχετε αγαπήσει και σεβασεί ο ένας τον άλλον. Για μισή χιλιετία, έχετε παράσχει ένα μοντέλο διαθρησκειακών σχέσεων, όχι μόνο για την περιοχή αλλά για τον κόσμο" τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Κρόφορντ.
Ο Αμερικανός αξιωματούχος θέλησε με αυτό τον τρόπο να υπογραμμίσει και να αναδείξει και το σημερινό πνεύμα ειρηνικής συμβίωσης μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων, που καλλιεργείται στη γειτονική χώρα και το οποίο αποδίδει καρπούς.
Να σημειωθεί, ωστόσο, ότι οι σχέσεις μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από τις απαρχές μέχρι την κατάλυσή της, είναι ένα κεντρικό ζήτημα της ελληνικής νεότερης ιστορίας, καθώς και των άλλων βαλκανικών κρατών.
Στο πλαίσιο αυτό αξίζει να διευκρινιστεί πως υπήρξαν φαινόμενα εξισλαμισμού, είτε ως αποτέλεσμα εξαναγκασμού, είτε εξαιτίας συγκεκριμένων προβλέψεων του νόμου, είτε μέσα από την άσκηση φυσικής βίας. Άλλωστε υπάρχει η χορεία των νεομαρτύρων.
Ωστόσο η επίσημη αναγνώριση του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των άλλων χριστιανικών Εκκλησιών, δείχνει ότι, κατά διαστήματα και ανάλογα με τις γενικότερες συγκυρίες, επιχειρήθηκε από την οθωμανική πολιτική και η εύρυθμη και απρόσκοπτη ενσωμάτωση των Χριστιανών ως υπηκόων του σουλτάνου και όχι η προώθηση του εξισλαμισμού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έλειπε, ήταν μάλιστα έντονος, κατά καιρούς.
Πάντως η απαγόρευση του εξαναγκαστικού εξισλαμισμού υπήρξε εξαρχής όρος των λεγόμενων «προνομίων», που περιλαμβάνονταν στα πατριαρχικά και επισκοπικά μπεράτια, αλά δεν τηρούνταν πάντοτε.
Ωστόσο σε πρωτογενές επίπεδο σχέσεων πιστών, Χριστιανών και Μουσουλμάνων, παρατηρούνται μουσουλμανικά τεμένη δίπλα σε χριστιανικούς ναούς, ή ακόμα και «διπλά ιερά», δηλαδή κτίσματα που λειτουργούσαν ταυτόχρονα ως εκκλησίες και τζαμιά, σε ολόκληρη τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας, ακόμα και την ύστερη περίοδο.
Στους τόπους ιαματικής και θαυματουργικής επενέργειας, που κατά κανόνα συνδέονταν με έναν Χριστιανό ή Μουσουλμάνο άγιο, συνέρρεαν Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι με την ελπίδα του θαύματος.
Βέβαια όλα αυτά δεν σημαίνουν πως δεν αναπτύχθηκαν συμπεριφορές, που ακύρωσαν ή ελαχιστοποιήσαν τη δυναμική της συνύπαρξης.
Njeri i Zotit nuk deklaron por dukesh…. – Άνθρωπος του Θεού δεν δηλώνεις αλλά φαίνεσαι….
Όλους αυτούς που χρησιμοποιούν την εκκλησία για να διαμορφώσουν ένα προφίλ πνευματικότητας ώστε να εξασφαλίσουν την αίσθηση δύναμης που δεν βρήκαν στο κόσμο. Στην εκκλησία δεν σώζεται ο ισχυρός, ο τέλειος, ο καπάτσος, ο καταφερτζής, εκείνος που τα κατάφερε, που νίκησε, που εξυψώθηκε, αλλά εκείνος που ταπεινώθηκε, που πόνεσε, που δυσκολεύτηκε, που ταλαιπωρήθηκε, λαβώθηκε και στην αγάπη αναστήθηκε. Η εκκλησία ανήκει στους ταπεινούς αυτού του κόσμου, σε αυτούς που ζουν στα αζήτητα της εξουσίας και της δύναμης. Των υπαρξιακά λαβωμένων, ψυχικά κουρελιασμένων, εκείνων που έγλειψαν τα πατώματα της προσωπικής τους μοναξιάς και οδύνης και αισθάνθηκαν την ολική απογύμνωση της υπάρξεως τους. Κουραστήκαμε και πολλές φορές λυγίσαμε, κλάψαμε και πενθήσαμε για μια παραχάραξη και παραμόρφωση του εκκλησιαστικού ήθους και της χριστιανικής κατανόησης, που κρατά το περικάλυμμα της παραδόσεως και χάνει με υπαρξιακά εκκωφαντικό ήχο την ουσία της χριστιανικής ζωής. Για όλους εκείνους που βαπτίζουν αρετές τα πάθη και τις κακίες τους. Αυτούς που ζουν την κατά Χριστώ ζωή με σκοπό και στόχο, δίχως αγάπη, έρωτα και ελευθερία. Που περιμένουν πάντα κάτι να πάρουν, που αισθάνονται ότι κάποιος πάντα τους χρωστά. Δεν είναι χριστιανικά στήθη αυτά που μετρούν τι δίνουν και τι παίρνουν, μα εκείνα που αγαπούν δίχως να περιμένουν. Δεν είναι χριστιανή ψυχή εκείνη που νιώθει αυτοδικαιωμένη και ναρκισσιστικά ολοκληρωμένη στην ζάλη της αρετής και της θρησκευτικής δικαίωσης της. Ο χριστιανός δεν είναι δικαιωμένος, αλλά αγαπητικά σωσμένος. Η σωτηρία του, είναι καρπός αγάπης, και όχι κατορθωμάτων. Αίσθηση και εμπειρία ότι κάποιος με αγαπάει πολύ κι ας έχω τα χάλια μου, κι ας είμαι αδύναμος και ας μην έχω τίποτε να καυχηθώ πέρα της αγάπης του Θεού. Ο παράδεισος δεν είναι κατάκτηση αλλά δωρεά. Είναι καρπός σχέσης και όχι κατάκτηση ισχυρών και υψηλών θρησκευτικών επιδόσεων. Δεν σώζομαι επειδή κάτι σπουδαίο έκανα, αλλά επειδή κάποιον αγάπησα και με αγάπησε. Όσο και αν το δηλώσεις άνθρωπος του Θεού, δεν θα γίνεις, εάν η χαρά και η ειρήνη δεν κατακλείσουν την ύπαρξη σου. Ας κάνουμε όσες νηστείες θέλουμε, αγρυπνίες και προσευχές, ας έχουμε Γέροντα τον πιο γνωστό πνευματικό της ορθοδοξίας, ας βγάλουμε όσες φωτογραφίες θέλουμε με στάρετς και οσίους, η χάρις δεν θα έρθει εάν δεν σταματήσουμε να την ζητούμε με την εσωτερική αδιάγνωστη πολλές φορές σκοπιμότητα, να κτίσουμε την εικόνα μας, το αυτοειδωλό μας, το εγωιστικό θρησκευτικό προφίλ μας. Για να αισθανθούμε ότι κάτι καταφέραμε και κάποιοι είμαστε. Η χάρις δεν εκβιάζεται, ούτε εξαγοράζεται, δωρίζεται και εκχέεται αγαπητικά στους ταπεινούς, αφανοίς, πληγωμένους και αγαπητικά στραμμένους προς τον Θεό. Εκείνους που απογυμνώθηκαν και ξαρματώθηκαν από όλες τις αυταπάτες του κόσμου, όλες τις δυνάμεις και εξουσίες, από όλα τα είδωλα ακόμη και το ίδιου τους του εαυτού. ................................................... Njeri i Zotit nuk deklaron por dukesh. Jemi lodhur nga të shtirurit. Nga ata që vetëdeklarohen qoftë dhe në mënyrë “të përulur”. Nga ata sa prapa buzëqeshjes fshehin dhembët e tyre të mprehur për gjykim dhe beteja “të shenjta”. Të gjithë atyre që përdorin kishën që të krijojnë një profil shpirtëror, në mënyrë që të sigurojnë ndjenjën e fuqisë që nuk gjetën në botë. Në kishë nuk shpëton i forti, i përsosuri, kapadaiu, ai që ja del mbanë, ai që ja doli, ai që fitoi që u ngrit, por ai që u përul, që dhembi, që u vështirësua, që u stërmundua, dëmtua dhe nga dashuria u ngjall. Kisha i përket të përulurve të kësaj bote, tek ata që jetojnë në të padukshmet e pushtetit dhe forcës. Ju përket të plagosurve ekzistencialisht, atyre që lëpinë dyshemetë e vetmisë së tyre personale dhe të dhimbjes dhe ndjenë zhveshjen totale së qënijes së tyre. U lodhëm dhe shpesh herë u përkulëm, qamë dhe vajtuam për shtrembërimin dhe shpërfytyrimin e moralit kishtar, që mban mbulesën e traditës dhe humbet me tingull shurdhues ekzistencial esencën e jetës së krishterë. Për të gjithë ata që pagëzojnë virtyte pasionet dhe ligësitë e tyre. Ata që jetojnë jetën më Krishtin me qëllim dhe synim, pa dashuri, eros dhe liri. Që presin gjithmonë diçka të marrin, që ndjejnë që dikush gjithmonë diçka ju ka hua. Nuk janë gjokse të krishtera ato që matin se çfarë japin, por ato që duan pa pritur asgjë. Nuk është shpirt i krishterë ai që ndjehet i vetëdrejtësuar dhe i plotësuar narkicikisht në dalldisjen e virtytit dhe të përligjjes së tij fetare. Shpëtimi i tij, është fryt i dashurisë, dhe jo i arritjeve. Ndjesia dhe eksperienca se dikush më do shumë dhe le të jem mos më keq, dhe le të jem i dobët dhe le të mos kem asgjë që të mburrem përveç dashurisë së Zotit. Parajsa nuk është një diçka që pushtohet por është dhuratë. Është frut i marrdhënies dhe jo pushtim i të fortëve dhe performancave të mëdha fetare. Nuk shpëtojmë sepse diçka të madhe kam bërë, por sepse dikë e desha dhe më deshi. Sado që të deklarosh se je njeri i Zotit, nuk do të bëhesh, nëse gëzimi dhe paqja nuk përmbytin ekzistencën tënde. Le të bëjmë sa kreshmë të duam, sa lutje të përnatëshme , le të kemi si Jerond, atin më të njohur të orthodhoksisë, le të nxjerrim sa fotografi të duam me starec apo oshënarë, hiri nuk do të vijë nëse nuk ndalojmë ta kërkojmë shpesh herë me qëllimin tonëtë brendshëm të pa diagnostikushëm , që të ndërtojmë imazhin tonë, vetëidhullin tonë, profilin tonë fetar egoist. Që të ndjejmë se diçka arritëm dhe dikush jemi. Hiri nuk shantazhohet, as blihet, falet dhe derdhet me dashuri tek të përulurit, të padukshmit, të plagosurit dhe tek ata sa janë kthyer me dashuri tek Zoti. Atyre që u zhveshën dhe u çarmatosën nga shumë iluzione të botës, nga të gjitha forcat dhe pushtetet, nga të gjithë idhujt akoma dhe të vetë vetes së tyre. |
