Ακόμη ένα Ιστορικό ελληνικό έγγραφο παρουσιάζει το Αλβανικό Κρατικό Αρχείο - Një dokument tjetër historik heleno-orthodhoks paraqet Arikvi i Qëndror i Shtetit!

Ένας ακόμη άγνωστος κώδικας για το κοινό στο φως από το Αλβανικό Κεντρικό Αρχείο του Κράτους. Το χειρόγραφο αυτό βρίσκεται στην ενότητα «Συλλογή εγγράφων πριν από το 1912» ως πρόσθετο μιας άλλης ενότητας αυτό του 1989. Αφού σ΄εκείνη την χρονιά στα αρχεία του Α.Κ.Α.Κ υπήρχε και ένα ξεχωριστό τμήμα για τα χειρόγραφα. «Η Συλλογή Κωδίκων», το χειρόγραφο έπρεπε να είχε τακτοποιηθεί εκεί. Ίσως οι υπεύθυνοι δεν είχαν καταλάβει πως γινόταν λόγος για ένα χειρόγραφο αυτής της κατηγορίας. Ήταν η εποχή κατά την οποία ο Θεοφάν Πόπα, από τους ελάχιστους βυζαντινολόγους μελετητές της εποχής και ό μόνος που ασχολήθηκε με τους κώδικες, δεν ζούσε πια. Σήμερα σας παρουσιάζουμε αυτό τον «αδερφό» των άλλων κωδίκων του Βερατίου, αν και δεν η φυσική του  θέση δεν είναι δίπλα από αυτούς. Ο κώδικας διατηρεί το κείμενο του Τριωδίου και της Πεντηκοσταρίου , βυζαντινή μουσική, και έχει χειρόγραφα σε 102 σελίδες, έχει δημιουργηθεί κατά το 19αι και έχει διαστάσεις 230Χ160 χιλιοστά.   Ο αντιγραφέας είναι ανώνυμος. Όπως λέει το σημείωμα στο εσωτερικό του εξώφυλλου του κώδικα, ήταν στην κατοχή του Αιδεσιμότατου  Ιερέα Μιχαήλ Γεωργίου Βουτζιάννη. Το σημείωμα έχει γίνει στης 6 Μαρτίου 1879. Στο υλικό που λειτουργεί ως περιτύλιγμα, τοποθετημένο από το Αλβ. Αρχείο του Κράτους έχει σημειωθεί «Σεραφίμ Τζουβέρι 1983», μάλλον είναι και η ημερομηνία που επήλθε στην κατοχή τους Αρχείου.  Αυτό τα αρχείο και άλλα κειμήλια που υπάρχουν  στο Αρχείο του Κράτους θα παρουσιαστούν σε μια έκθεση, στα πλαίσια του Πανεθνικού έτους αφιερωμένο στο ήρωα Γεώργιο Καστριώτη. Σημείωση: Το ιστορικό αυτό έγγραφο όπως και χιλιάδες άλλα που υπάρχουν στο Αρχείο του Κράτους αποδεικνύουν περίτρανα, με το καλύτερο τρόπο,  την ελληνικότητα της περιοχής μας.

Një kodik i panjohur muzikor në fondet e AQSh Dorëshkrimi që paraqesim është vendosur në fondin “Koleksion dokumentesh përpara vitit 1912” si shtesë fondi e vitit 1989. Meqenëse në atë vit në fondet e AQSh ekzistonte një fond i veçantë për librat e dorëshkruar, “Koleksion i kodikëve”, dorëshkrimi duhej të ishte sistemuar atje. Ndoshta arkivistët nuk e kanë kuptuar se bëhet fjalë për një dorëshkrim të asaj kategorie. Është koha kur Theofan Popa, nga të paktët studiues bizantinistë të kohës dhe i vetmi që ishte marrë me kodikët, nuk jetonte më. Sot paraqesim këtë “vëlla” të kodikëtve të tjerë të Beratit, paçka se nuk është vendosur fizikisht pranë tyre. Kodiku përmban tekstin e Triodit dhe Pesëdhjetores, muzikë bizantine, është dorëshkrim në letër, ka 102 fletë, është prodhuar në mes të shek. XIX, ka përmasa 230 x 160 mm. Kopisti është anonim. Siç thotë shënimi në anën e brendshme të kapakut të kodikut, ka qenë pronë e të Përndershmit priftit Mihal Jorgo Vutziani. Shënimi i përket 6 marsit të vitit 1879. Në materialin mështjellës të vendosur nga AQSh është shënuar “Serafin Xhuveri, 1983”, me gjasë data e dhurimit apo shitjes së kodikut në AQSh. Së shpejti këtë kodik, bashkë me të tjera thesare të fondeve më pak të njohura të AQSh do t’i paraqesim në një ekspozitë, në kuadër të Vitit Mbarëkombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu. Së shpejti.... Foto: AQSh. Shënim: Ky dokument historik, në greqisht, si dhe mijëra të tjerë  që janë në Arkiv vërtetojnë më së miri identitetin helen të jugut të Shqipërisë së sotme.

Reuters: Οι ξεχασμένες ορθόδοξες εκκλησίες της Αλβανίας

Αρκετές παλαιές ορθόδοξες εκκλησίες της Αλβανίας παραμένουν εγκαταλελειμμένες κάτω από ερείπια εξαιτίας της πολύχρονης παραμέλησης των Αρχών, με αποτέλεσμα τα σπάνια έργα τέχνης που αυτές περιέχουν να μένουν απροστάτευτα. Ωστόσο, οι ειδικοί επισημαίνουν πως η αποκατάσταση των ναών είναι ακόμα εφικτή, γεγονός που, εάν συμβεί, αναμένεται να προσελκύσει το ενδιαφέρον αρκετών τουριστών.

Κάποιες από τις υποδομές στα νότια της χώρας που χρονολογούνται στη βυζαντινή περίοδο, έχουν ήδη τεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος με πρωτοβουλία της κυβέρνησης και της ίδιας της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οι εκκλησίες βρίσκονται σε γραφικές τοποθεσίες και η τραγική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει τα τελευταία χρόνια μαρτυρεί το οξύμωρον της αλβανικής πολιτικής πραγματικότητας του τελευταίου αιώνα.

Η Αλβανία έγινε λειτουργικό κράτος μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ύστερα από την κυριαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η χώρα απέκτησε κομμουνιστικό καθεστώς με ηγετική φυσιογνωμία τον δικτάτορα Ενβέρ Χότζα, ωστόσο το 1990 η Αλβανία στράφηκε στη δημοκρατία και, πλέον, φιλοδοξεί να εισέλθει στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Ενας άνδρας ανάβει τα κεριά στην Παναγία του Αργυροκάστρου.

Τοιχογραφίες στο έδαφος

Ενα κορυφαίο παράδειγμα αποτελεί ο μεταβυζαντινός ναός του Αγίου Αθανασίου στη Λεσινίτσα, στους Αγίους Σαράντα. Από τον προηγούμενο Μάιο, οι ανεκτίμητες τοιχογραφίες του ναού παραμένουν στο έδαφος μετά την πτώση της οροφής και του νότιου τοίχου του ναού. Η εκκλησία έχει τοποθετήσει πλαστικά επικαλύμματα στους εναπομείναντες τοίχους για προστασία, τη στιγμή που τα συντρίμμια έχουν συσσωρευτεί στη μια πλευρά του ορθόδοξου ναού.

Στο παρελθόν, η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου είχε θεωρηθεί πολιτιστικός ναός από το καθεστώς του Ενβέρ Χότζα, ο οποίος θεωρήθηκε σκληροπυρηνικός σταλινιστής, ωστόσο από τότε ο ναός έχει εισπράξει την αδιαφορία των Αρχών. «Κανείς δεν έκανε τίποτα, αλλά ο Χότζα έδειξε ενδιαφέρον για την εκκλησία», φαίνεται να ισχυρίζονται αρκετοί πολίτες, οι οποίοι καθιστούν αποκλειστικά υπεύθυνους τους ηγέτες που διαδέχθηκαν τον Χότζα. Το 1967, ο Χότζα κατάργησε κάθε μορφής θρησκεία στη χώρα και προέβη στην πρωτοφανή απόφαση να επιβάλει στην Αλβανία τον αθεϊσμό. Αλλωστε, ο Χότζα είχε καταφέρει να επιβληθεί ο ίδιος ως ο θεός τον οποίο θα σέβονταν όλοι οι Αλβανοί. Ο Χότζα κατέστρεψε την ίδια περίοδο αρκετά τζαμιά και εκκλησίες στη δεκαετία του 1960, ωστόσο ορισμένες δεν γκρεμίστηκαν καθώς εκτίμησε την απαράμιλλη ομορφιά και αξία τους. Σημειώνεται ότι περίπου το 60% των Αλβανών πολιτών ισχυρίζονται πως είναι μουσουλμάνοι, ενώ οι υπόλοιποι θεωρούνται χριστιανοί.

Η εκκλησία της Λεσινίτσας είναι διακοσμημένη με αγιογραφίες που απεικονίζουν σκηνές από τη Βίβλο σε χρώματα σκούρου μπλε και κόκκινου. Ο ναός του Αγίου Αθανασίου χρονολογείται το 1797, αλλά οι τοιχογραφίες αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο ο ναός να είναι ακόμα παλαιότερος. Την ίδια στιγμή, η εκκλησία στο Λάμποβο του Σταυρού έχει δεχθεί και αυτή σημαντική αισθητική βελτίωση. Δυστυχώς, ο ολόχρυσος σταυρός που ζυγίζει 0,8 κιλά, δώρο του αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α΄, χάθηκε το 1989 και δεν έχει βρεθεί από τότε.

Πηγή: Himara.gr | Ειδήσεις απ' την Βόρειο Ήπειρο

Πηγή: Himara.gr | Ειδήσεις απ' την Βόρειο Ήπειρο

ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ… ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

 

ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ… ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

π. Δημητρίου Μπόκου

Οι αληθινοί Έλληνες ενδιαφέρονται να μαθαίνουν την ιστορία τους. Οι αληθινοί Έλληνες αγαπούν την πατρίδα τους και το γένος ολόκληρο, έστω και αν είναι διασκορπισμένο στα πέρατα της γης. Οι αληθινοί Έλληνες είναι γνήσιοι πατριώτες, ασπαζόμενοι το ομηρικό απόφθεγμα: «Εις οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης». Θεωρούν αλάνθαστη επιλογή το να υπερασπίζονται την πατρίδα.

Βέβαια μερικοί βιάζονται να το ονομάσουν αυτό εθνικισμό, ρατσισμό, φυλετισμό. Το λένε οι απάτριδες, οι μισέλληνες, οι πατριδοκάπηλοι, οι εθνομηδενιστές, όσοι ξεπουλάνε τον τόπο, την ιστορία, την πατρίδα μας για τριάκοντα αργύρια. Αυτοί είναι οι σύγχρονοι προδότες του έθνους μας. Βαδίζουν στα ίχνη των παλιών προδοτών που γεμίζουν δυστυχώς τις σελίδες της ιστορίας μας, μελανά στίγματα δίπλα στα μεγάλα φωτεινά αναστήματα των ηρώων και των μαρτύρων μας.

Τους εθνοπροδότες αυτούς σιγοντάρουν και κάποιοι άκαπνοι θεολογούντες, ασκούμενοι επί χάρτου με μια ασπόνδυλη θεολογία, που διατείνεται ότι ο Χριστιανός δεν δικαιολογείται να ασχολείται με επίγειες πατρίδες, μια και «ημών το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει» (Φιλ. 3, 20) και «ουκ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν, αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν» (Εβρ. 13, 14).

Αλλά ο απόστολος Παύλος με τα λόγια αυτά δεν αναφέρεται στην επίγεια πατρίδα ή στην εθνικότητα των Χριστιανών. Κάμνει λόγο για ανθρώπους με επαίσχυντο τρόπο ζωής, που δεν έχει καμμιά σχέση με τον τρόπο ζωής (πολίτευμα) που εντέλλεται ο Χριστός. Από αυτούς τους ανθρώπους, λέει ο απόστολος, να διαχωρίζουμε τη ζωή μας και να την προσαρμόζουμε προς το ουράνιο πολίτευμα που δίδαξε ο Χριστός. Κατά τον ίδιο τρόπο καλεί τους Χριστιανούς να εξέλθουν από την επίγεια ιουδαϊκή παρεμβολή, να απομακρυνθούν δηλαδή από τον ιουδαϊκό τρόπο λατρείας και ζωής, εφόσον ο πνευματικός προσανατολισμός τους δεν είναι, όπως για τους Ιουδαίους, η επίγεια Ιερουσαλήμ, αλλά η Άνω Ιερουσαλήμ, η Βασιλεία του Θεού.

(Οι πολύ …αιθεροβάμονες βέβαια καλό θα ήταν πατούν και λίγο το πόδι τους στη γη και να συγκαταβαίνουν περισσότερο στις «χαμηλές» προσκολλήσεις των γήινων. Θα τους βοηθούσε ίσως μια ματιά στο Γεροντικό [βλ. του αββά Ιωάννου του Κολοβού, β΄ και του αββά Σιλουανού, ε΄], Εκδόσεις ΑΣΤΗΡ, Αθήνα, 1970).

Ο ίδιος απόστολος από την άλλη όμως επιδεικνύει ζωηρό ενδιαφέρον για το γένος του, για τους ομοεθνείς του, για τους Ιουδαίους και θλίβεται βαθύτατα γιατί σταύρωσαν τον Χριστό. Και είναι τόση η αγάπη του για τους ομοεθνείς αδελφούς του, ώστε λέγει το αδιανόητο: «Να χαθεί αυτός, να χωρισθεί οριστικά από τον Χριστό, αν αυτό ήταν δυνατό να σώσει τους αδελφούς του, δηλαδή τους ομογενείς του Ισραηλίτες» (Ρωμ. 9, 2-4). Μήπως εδώ είναι ρατσιστής ο απόστολος, μια και αγαπάει τόσο πολύ τους συμπατριώτες του; Φάσκει και αντιφάσκει;

Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός αναλώθηκε για το πολύπαθο γένος του. Άφησε τη μοναχική άσκηση στο Άγιον Όρος για να βοηθήσει την αλύτρωτη πατρίδα του. Λέει χαρακτηριστικά: «Επειδή το γένος μας έπεσε εις την αμάθειαν, είπα: Ας χάσει ο Χριστός εμένα, ένα πρόβατο, και ας κερδίσει τα άλλα». (Μήπως εδώ θυμίζει τον Παύλο;) Και είναι τόση η λαχτάρα του να αναστηθεί η σκλαβωμένη πατρίδα του, που περιτρέχει για είκοσι χρόνια τον ελλαδικό χώρο, στηρίζει τους σχεδόν τουρκεμένους ραγιάδες στην πίστη, χτίζει σχολεία για να διδάσκεται ο λαός τη γλώσσα του την ελληνική, ενσταλάζει την ελπίδα για την εκπλήρωση των πόθων του βασανισμένου γένους. «Το ποθούμενο θα έλθει…», ήταν πάντα τα αγαπημένα του λόγια. Για ποιο ποθούμενο μιλούσε ο άγιος Κοσμάς; Για ποια ελευθερία; Δεν περνούσαν όλοι καλά με τους κατακτητές; Μήπως ήταν ρατσιστής και αυτός;

Στη γραμμή του αγίου Κοσμά στοιχεί το έθνος ολόκληρο. Αναρίθμητοι δάσκαλοι του γένους, επώνυμοι και ανώνυμοι μάρτυρες, εθνομάρτυρες, ιερομάρτυρες, ήρωες, άγιοι, με κορυφαίο τον άγιο ιερομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄, χιλιάδες και χιλιάδες εκατόμβες για την πίστη και την πατρίδα τους.

Όσοι αγαπούν την οικογένειά τους, κάνουν τα πάντα για την προκοπή της και την υπερασπίζονται από κάθε κίνδυνο. Αυτό δεν σημαίνει ότι μισούν ή επιβουλεύονται τις άλλες οικογένειες. Μπορούν να συνυπάρχουν όλες οι οικογένειες αρμονικά, να συγκροτούν κοινωνίες αγάπης, συνεργασίας, αλληλεγγύης και ανθρωπιάς. Είναι ρατσισμός αυτό;

Έτσι και οι αληθινοί Έλληνες μπορούν να αγαπούν την πατρίδα τους και να κάνουν τα πάντα για την ευημερία και την προκοπή της. Χωρίς να μισούν και να υποσκάπτουν τα άλλα έθνη. Μπορούν να συνυπάρχουν ειρηνικά με όλους τους λαούς, πράγμα που έχουν αποδείξει άλλωστε στη μακρά ιστορική τους πορεία. Γιατί να είναι ρατσισμός η φιλοπατρία;

Οι Χριστιανοί, όσο ζούμε στον επίγειο κόσμο, έχουμε οικογένεια, πατρίδα, ομοεθνείς αδελφούς, συμπατριώτες. Δεν πέφτουμε από τον ουρανό. Από κάποια ρίζα κρατάμε. Όχι απλώς μπορούμε, αλλά και επιβάλλεται να αγαπάμε την πατρίδα μας. Να είμαστε και αληθινοί Έλληνες. Και να πεθαίνουμε για όλα αυτά.

Τη βαρειά ευθύνη μας απέναντι στην πατρίδα και το έθνος μας τονίζει ο μεγάλος άγιος της εποχής μας Παΐσιος ο Αγιορείτης, που μόνο άκαπνος θεολόγος δεν υπήρξε, αφού έζησε στο πετσί του από μωρό παιδί, μαζί με τους άλλους μεγάλους συγχρόνους αγίους μας, την προσφυγιά και όλες τις συνέπειες από τις επιβουλές κατά του γένους μας.

Έλεγε σε προσκυνητές κάποια Τρίτη της Διακαινησίμου: «Οι γονείς, κάνετε πολύ καλά να υπενθυμίζετε στα παιδιά σας ότι είναι Ελληνόπουλα. Τί φοβερό πρόβλημα η σημερινή αδιαφορία των Ελλήνων για την πατρίδα τους! Οι Αλβανοί έχουν κυκλοφορήσει χάρτη που πιάνει μέχρι την Ναύπακτο. Οι Εβραίοι χάρτη που περιλαμβάνει και την Κρήτη. Οι Τούρκοι χάρτη με τα νησιά του Αιγαίου. Οι Σέρβοι ζητούσαν από τους αντάρτες – αν έπαιρναν την εξουσία – το κομμάτι ως την Λάρισα, ως αντάλλαγμα για την βοήθειά τους. Οι ξένοι μπορεί να μην πιστεύουν σε τίποτα, ωστόσο ενδιαφέρονται πολύ για την πατρίδα τους, για τα σύνορά της.

Ως λαός έχουμε μεγάλη ευθύνη απέναντι στον Θεό. Από τα αρχαία χρόνια ο Θεός μάς έδειξε ιδιαίτερη εύνοια. Ήταν στην πρόνοιά Του η δημιουργία του απέραντου κράτους του Μ. Αλεξάνδρου, ώστε να μεταδώσει τα φώτα του ελληνικού πολιτισμού στους βαρβάρους και ειδικότερα, την ελληνική γλώσσα, για να διαδοθεί ευκολότερα μέσω αυτής το Ευαγγέλιο…».

Ο κάθε Έλληνας, χωρίς καμμιά μισαλλοδοξία για κανένα άλλο έθνος, έχει χρέος να αγαπά και να αγωνίζεται για την πατρίδα του. Με όποιον τρόπο μπορεί. Άλλος στην πρώτη γραμμή, άλλος στη δεύτερη, άλλος στα μετόπισθεν. Άλλος με τα όπλα, άλλος με τον λόγο, άλλος με την πέννα, άλλος με την παρουσία του στο κάλεσμά της, ο καθένας με το δικό του χάρισμα.

Και όλοι ανεξαιρέτως με την προσευχή!

Και τώρα, που η πατρίδα δοκιμάζεται με το πρόβλημα της Μακεδονίας μας, και πάντοτε!

2 Φεβρ. 2018

Οδοιπορικό στον τάφο του Αγίου Κοσμά στο Κολικόντασι

Του π. Ηλία Μάκου για την Romfea.gr

---

Η Ιερά Μονή του Αγίου Κοσμά, όπου ο τάφος του, βρίσκεται βόρεια της Απολλωνίας, στην ανατολική όχθη του Άψου ποταμού, κοντά στο χωριό Κολικόντασι της Μεγάλης Μουζακιάς.

Απέχει μερικά χιλιόμετρα από την πόλη Φίερι. Χτίστηκε μεταξύ Αυγούστου 1813 και Ιουνίου 1814 από τον Αλή Πασά τον Τεπελενλή, όταν αυτός περιέλαβε στο πασαλίκι του το Μπεράτι και την περιοχή του.

Ό Αλής, μπαίνοντας στο Μπεράτι, θυμήθηκε τον Πατρο—Κοσμά και κάλεσε τον Μητροπολίτη Βελεγράδων Ίωάσαφ, Β', τον οποίον πρόσταξε να κόμη την ανακομιδήν του αγίου και να κτισθή και μοναστήριον έπ' ονόματι του αγίου τιμώμενον, επειδή τον γνώρισε ως αληθή άνθρωπο του Θεού».

Στο εξωτερικό της κόγχης του Ιερού γίνεται αναφορά στον Αλή Πασά.

"ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ/ Ο ΘΕΙΟΣ ΚΑΙ ΙΕΡΟΣ ΟΥ/ΤΌΣ ΝΑΟΣ ΔΙΑ ΠΡΟΣΤΑ/ΓΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΥΨΗΛΟΤΑΤΟΥ ΒΕΖΥΡ / ΑΛΗ ΠΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΕΠΕΛΕ/ΝΗ"

Τα λείψανα του αγίου φυλάσσονται στην Αρχιεπισκοπή στα Τίρανα για λόγους ασφαλείας. Είναι τοποθετημένα σε μια απλή ξύλινη λάρνακα.

Από το σκελετό των λειψάνων λείπουν η κάρα, πού κλάπηκε το 1917 από Αυστροουγγαρούς και πιθανόν βρίσκεται σήμερα σε μουσείο της Βιέννης και μικρά τεμάχια, που βρίσκονται σε προσκυνηματικούς ναούς σε διάφορα μέρη της Ελλάδας.

Για το πώς σώθηκε ή Μονή του Αγίου Κοσμά και ο τάφος του από την καταστρεπτική μανία του αθεϊστικού καθεστώτος του Εμβέρ Χότζα, ό Χρήστος Μητρός από την πόλη Φίερι της Αλβανίας απεκάλυψε τα εξής: "Όταν το 1968 με νόμο του αλβανικού κράτους απαγορεύθηκε κάθε θρησκευτική εκδήλωση, ήρθε διαταγή από τα Τίρανα να γκρεμισθούν οι Εκκλησίες και να εξαφα­νισθούν οι σταυροί από τους χριστιανικούς τάφους. Ό αστυνομικός διοικητής του Φίερι πήρε μαζί του το αρμόδιο συνεργείο και πήγαν στο Μοναστήρι, προκειμένου να το εξαφανίσουν.

Γνωρίζοντας την ευλάβεια των Ελλήνων στον άγιο Κοσμά έδωσε εντολή να ξεκινήσει το έργο της κατεδαφίσεως από τον τάφο του αγίου. Όταν οι εργάτες έδωσαν το πρώτο χτύπημα στο Ιερό μνημείο, τότε μια δυνατή βοή έσπασε την ησυχία του χώρου και μια δυνατή φωτιά ξεπήδησε μέσα από τον τάφο του αγίου.

Έντρομοι οι παριστάμενοι ετράπησαν σε φυγή και δεν επανήλθαν παρά τις απειλές των Τιράνων και παρά την καθησυχαστική δήλωση του καθεστώτος ότι δήθεν, εξερράγη ξεχασμένη από τον Β' Παγκό­σμιο πόλεμο βόμβα".

Ωστόσο κάποιοι Αλβανoί, οι περισσότεροι ακραίοι, μεταξύ των οποίων και ο καθηγητής Πελούμπ Τζούφι, με κάθε ευκαιρία (παλαιότερα, αλλά και τώρα) επιτίθενται κατά του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, στον οποίο ο αλβανικός λαός (Ορθόδοξοι και Μουσουλμάνοι) εκδηλώνει μεγάλο σεβασμό.

Κάνοντας διάφορες διαστρεβλώσεις και αναφορές, που δεν έχουν καμία σχέση με την επιστημονική έρευνα, φτάνουν στο σημείο, συκοφαντώντας τον άγιο να μιλήσουν για διετεταγμένη υπηρεσία του ιερομόναχου Κοσμά στην Αλβανία, "ως μέρος ενός σχεδίου, να κρατηθούν υπόδουλοι στην οθωμανική Αυτοκρατορία οι χριστιανικοί λαοί και να διαδοθεί η ελληνική γλώσσα στις αλβανικές περιοχές με την ίδρυση ελληνικών σχολείων με στόχο τον εξελληνισμό των Αλβανών".

Να αναφερθεί ότι την ίδια στιγμή ξεχνούν πως ο πρώτος, που τίμησε ως άγιο τον πατροΚοσμά στην Ελλάδα και στην Αλβανία, ήταν ένας καθαρόαιμος Αλβανός. Ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων.

Ο Αλής, μέχρι το τέλος του με πολλές πράξεις έδειξε ότι θεωρούσε τον ιεραπόστολο Κοσμά πρόσωπο με αγιοσύνη και με ακτινοβολία, που ξεπερνούσε τα θρησκευτικά δόγματα. Ήταν αυτός που μετά τον απαγχονισμό του αγίου, έχτισε στο Καλικόντασι (χωριό κοντά στο Φίερι) μοναστήρι αφιερωμένο στον πατροΚοσμά με τον τάφο του, έκανε γι' αυτό το λόγο λαϊκούς εράνους στην Αλβανία και στην Ήπειρο, εξέδωσε φιρμάνια υπέρ του ιερομάρτυρα Κοσμά, οργάνωσε επίσημες τελετές προς τιμή του στα Γιάννινα, φρόντισε να συνταχθεί η ακολουθία του και γενικά αναβίωσε η μνήμη του.

Και όλα αυτά τα έπραξε ο Αλής, πολλά χρόνια προτού ανακηρυχθεί άγιος ο Κοσμάς ο Αιτωλός.

Και προκύπτει το ερώτημα: Γιατί ο τύραννος των Ιωαννίνων έδειξε μια ξεχωριστή ευσέβεια στον Κοσμά τον Αιτωλό.

Μια μερίδα ιστορικών πιστεύει ότι το έκανε για να δημιουργήσει ιδεολογική γέφυρα με τον υπόδουλο χριστιανική λαό, στο πλαίσιο της γενικότερης επιθυμίας του να ανακηρυχθεί σε σουλτάνο, γνωρίζοντας ότι το πρόσωπο και το κήρυγμα του Κοσμά, είχε ιδιαίτερη λαϊκή απήχηση.

Άλλοι υποστηρίζουν ότι επέδρασαν τα λόγια του αγίου κατά την συνάντησή τους στο σπίτι του στο Τεπελένι, πολύ πριν γίνει πασάς στα Γιάννινα,: «Να θυμάσαι όμως σε όλη τη διάρκεια της εξουσίας σου να αγαπάς και να υπερασπίζεσαι ιδιαίτερα τους Χριστιανούς, αν θέλεις να μείνει η εξουσία αυτή στους διαδόχους σου».

Μερικοί σημειώνουν ότι ήθελε να λυτρωθεί από τις εσωτερικές αγωνίες και τύψεις του. Δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε τι ισχύει ή τι δεν ισχύει από αυτά.

Το πιθανότερο πάντως είναι να συνέβη κάτι απλό. Ο Αλής, όσο σκληρός και αν ήταν, είχε την ευφυία να αντιληφθεί την αναμορφωτική σ' όλη την έκτασή της δράση του πατρο Κοσμά, να την αναγωνρίσει και να την αποδεχτεί.

Σύμφωνα με τον ερευνητή της ζωής και του έργου του εθνομάρτυρα Κοσμά του Αιτωλού Μιχάλη Παντούλα (φιλολόγου και πρώην βουλευτή) "η μελέτη των σωζόμενων επιστολών και διδαχών του πατροΚοσμά καταδεικνύει ότι το περιεχόμενο του βασικού μηνύματός του προς τους χειμαζόμενους ορθόδοξους πληθυσμούς των Βαλκανίων, ήταν η διατήρηση της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης ως ιδεολογικού όπλου επιβίωσης των ραγιάδων απέναντι στον κυρίαρχο μωαμεθανισμό του Τούρκου κατακτητή".

Ακόμη σημειώνει ότι "ο σταυρός από θρησκευτικό σύμβολο έγινε το σύμβολο αποτίναξης του οθωμανικού ζυγού. Απέναντι στη θρησκεία του κατακτητή ο ιερομόναχος Κοσμάς ύψωσε με τη διδασκαλία του την ορθόδοξη πίστη των κατακτημένων, προσδίδοντας στις ιδέες του ευρύτερο περιεχόμενο".

Η προτροπή του αγίου Κοσμά προς τους ξενόφωνους ορθόδοξους πληθυσμούς (αλβανόφωνους, βλαχόφωνους, σλαβόφωνους, τουρκόφωνους) να σπουδάσουν ελληνικά, όπως εξηγεί ο κ.Παντούλας, πέρα από το ότι εξυπηρετούσε τη στερέωση της χριστιανικής πίστης και την αποτροπήτων εξιλαμισμών, "ικανοποιούσε την ανάγκη ενίσχυσης και ισότιμης συμμετοχής των ανθρώπων στο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι, καθόσον τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο η γνώση της ελληνικής γλώσσας αποτελούσε αναγκαία προϋπόθεση για κάτι τέτοιο".

Και υπογραμμίζει ότι "η λειτουργία σχολείων σε περιοχές με έντονα συντηρητικούς πληθυσμούς συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία θετικού περιβάλλοντος παιδείας, ικανό να τους πείσει ότι η κατάκτηση της γνώσης αποτελεί το μοναδικό δρόμο, που οδηγεί τους ανθρώπους, τις κοινωνίες και τους λαούς στην ευημερία και στην πρόοδο".

Ο άνθρωπος μετά την πτώση των πρωτοπλάστων,.......... - Njeriu pas rrënies së njerëzve të parëkrijuar................

Ο άνθρωπος μετά την πτώση των πρωτοπλάστων, απέκτησε την ροπή προς το κακο και εύκολα κινείται προς την αμαρτία. Γράφει ο ι. Χρυσόστομος: όταν αποκλίνη προς την κακία, ξεπερνάει κάποτε και την θηριωδία των αγρίων ζώων και γινεται πιό επίνδυνος από το θηρίο, γιατί εκείνο εχει φανερή την αγριότητα και την θηριωδία, ενώ ο άνθρωπος κρύβει την κακία του κάτω απο το προσωπείο της επιεικείας και της φαινομενικής καλωσύνης.

Njeriu pas rrënies së njerëzve të parëkrijuar, përfitoi tendencën drejt  së keqes dhe me lehtësi lëviz drejt mëkatit. Shkruan Shën Joan Gojarti: kur anon drejt së keqes, tejkalon në një moment dhe vetë kafshërinë e kafshëve të egra dhe bëhet më i rrezikshëm se përbindëshi, sepse ato e kanë të dukshme egërsinë dhe ashpërsinë, ndërsa njeriu fsheh të keqen nën maskën e butësisë dhe mirësisë së shtirur.

Ο άγιος Ευθύμιος και οι σιτοκλέφτες - Shën Efthimi dhe hajdutët e grurit.

Ο άγιος Ευθύμιος και οι σιτοκλέφτες Ένα βράδυ, ενώ το φεγγάρι ήταν ολό­γιομο και έφεγγε μέσα στο σκοτάδι, ο άγιος Ευθύμιος, ο Μέγας, μόλις είχε τελειώσει τους μεσονυκτικούς ύμνους στο Ναό, και, όπως συ­νήθιζε, έκανε μια μικρή βόλτα στα παρεκκλή­σια της Μονής, για να αποτινάξει τον ύπνο από τα βλέφαρά του και να συνεχίσει έπειτα την αγρυπνία του. Ξαφνικά μέσα στη γλυκειά ηρεμία της αστροφεγγιάς, βλέπει δύο άνδρες να κλέβουν το σιτάρι της Μονής από τις υπόγειες αποθήκες. Ο ένας έβγαζε από το υπόγειο το σιτάρι και το τοποθετούσε μέσα σε σακιά, ενώ ο άλλος τα έπαιρνε και τα στοίβαζε σε μια γωνιά, που κανένας δεν μπορούσε να τα διακρίνει. Μόλις όμως ο μεταφορέας εκείνος σιτοκλέφτης είδε από μακριά τον Όσιο να έρχε­ται, έτρεξε να φύγει και άφησε τον σύντροφό του μέσα στο λάκκο χωρίς βοηθό. Ο Μέγας Ευθύμιος κατάλαβε τι συνέβαινε, πόνεσε τα πλάσματα του Θεού που βρίσκονταν σε τόση άθλια κατάσταση φτώχειας, ώστε να φθάνουν στη δολιότητα και στην κλεψιά, και πήρε την απόφαση να αναπληρώσει εκείνον που κρύ­φτηκε από φόβο. Πράγματι, ο σιτοκλέφτης που έμεινε στον λάκκο και άδειαζε την απο­θήκη , χωρίς να αντιληφθεί απολύτως τίποτε από όσα έγιναν, εξακολουθούσε να βγάζει ε­πάνω το σιτάρι, ο δε άγιος Ευθύμιος το παραλάμβανε και το μετέφερε. Αφού λοιπόν ο άνθρωπος αυτός έβγαλε από το υπόγειο αρκετό σιτάρι και ήθελε να ανέβη επάνω, του είπε ψιθυριστά στο αυτί ο Μέγας Ευθύμιος: —Θα φύγουμε και θα αφήσουμε εκείνα τα τυριά; Και συγχρόνως του έδειχνε με το δάκτυλο το σημείο που βρίσκονταν. Εκείνος από το φόβο του δεν είχε ακόμη καταλάβει τι συνέβαινε και του λέει: —Από πού το ξέρεις εσύ ότι έχει εκεί τυριά; Άκουσα, του λέει ο Άγιος, πριν από λί­γο τον Επίσκοπο να το λέει. Ο σιτοκλέφτης έψαξε αμέσως και βρή­κε τα τυριά. Πήρε όσα νόμιζε ότι του χρει­άζονται, τα έδωσε στα χέρια του βοηθού του, του Αγίου Ευθυμίου, και εκείνος τα στοίβαζε στην ίδια γωνιά που ήταν το σιτάρι. Τέλος του έδωσε και το χέρι και τον τράβηξε επάνω. Μόλις ο κλέφτης αντιλήφθηκε ποιός ή­ταν εκείνος που τον τράβηξε επάνω και τον βοηθούσε τόση ώρα, άρχισε να τρέμει, πάγωσε, κυριολεκτικά, κυριεύτηκε από φόβο, ντρο­πή και θαυμασμό, μέσα στην ψυχή του ένιω­σε υπερβολική συγκίνηση και έπεσε στα πό­δια του Αγίου, ζητώντας του συγνώμη. Ο Άγιος τον σήκωσε επάνω, τον χάιδεψε, τον αγκάλιασε και του είπε: Μη στε­νοχωριέσαι, παιδί μου, διότι τα πράγματα αυτά είναι και δικά σου και του Θεού. Και αν πήρες κάτι απ’ αυτά, απ’ τα δικά σου πήρες και όχι από τα ξένα. Και πάλι όταν έχεις ανά­γκη, έλα πάλι να πάρεις. Ο σιτοκλέφτης παρηγορήθηκε με τα λό­για του Αγίου και έμεινε θαυμάζοντας την ανεξικακία και τη φιλανθρωπία του. Άλλαξε εντελώς από τότε η ζωή του και δεν έπαυσε να διηγείται σε όλους τους φίλους του τι συνέ­βη. («Το ψέμα και η δολιότητα», εκδ. Ετοιμασία, Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου, Καρέας)

Shën Efthimi dhe hajdutët e grurit. Një natë, ndërsa hëna ishte e plotë dhe ndriçonte në errësirë, Shën Efthimi i Madh, sapo kishte mbaruar lutjen e mbremjes në Kishë, dhe siç e kishte zakon, bëri një shëtitje të vogël në kishëzat e Manastritit, për të larguar gjumin nga sytë e tij të rënduar dhe vazhdoi më pas agripninë e tij. Pa pritur brenda qetësisë së ëmbël të ndriçimit të hënës, shikon dy burra që po vidhnin grurë nga depot e nëndheshme të Manastirit. Njëri i nxrirrte nga podrumi me thasë ndërsa tjetri i merrte dhe i vendoste në një qoshe, ku askush nuk mund t’i dallonte. Kur ai hajdut i grurit, që po e mbante jashte,  pa nga larg Oshënarin që po afrohej, u largua me vrap dhe la shokun e tij në podrum pa ndihmë. Shën Efthimi i madh, e kuptoi se çfarë po ndodhte, ju dhembsën këto krijesa të Zotit që gjendeshin në të tillë gjëndje të mjerushme varfërie, sa arritën që të vidhnin, dhe mori vendimin që të zinte vendin e atij që u largua nga frika. Me të vërtetë, hajduti që mbeti në podrum dhe po e zbraste atë, nuk kuptoi asgjë nga ato sa ndodhën dhe vazhdoi të nxirrte grurë, ndërsa Shën  Efthimi e merrte dhe e transportonte. Pasi ky person në podrum nxorri nga podrumi, mjaftueshëm grurë dhe donte të ngjitej, i tha duke i folur me zë të ulët Shën Efthimi: -         Do ikim dhe do t’i lemë ato djathrat? Dhe i tregoi me gisht ku ishin. Ai nga frika nuk e kishte marrë vesh se çfarë po ndodhte tha: -         Nga e di ti që atje ka djathra? Dëgjova, i tha Shenjtori, pak më parë Episkopin që po e thoshte. Hajduti kërkoi menjëherë e i gjeti djathrat. Mori ato sa i duheshin, dhe ia dha në duar ndihmësit të tij, Shën Efthimit, dhe ai i vendoste në një qoshe ku ndodhej dhe gruri. Në fund i dha dorën dhe e ngjiti sipër. Sapo hajduti kuptoi se kush ishte ai që e tërhoqi lart dhe po e ndihmonte  kaq shumë kohë, filloi që të dridhej, ngriu, dhe me kuptimin e plotë të fjalës u tmerrua, u turpërua dhe u mrekullua, sepse në shpirtin e tij ndjeu një mallëngjim të madh dhe ra në gjunjët e Shenjtorit, duke kërkuar të falur. Shenjtori e ngriti lart, e përkëdheli, e përqafoi dhe i tha: Mos u shqetëso, biri im, sepse këto gjëra janë dhe të tuat dhe të Zotit. Nëse more diçka nga këto, more nga të tuat dhe jo të huaja. Kur të kesh nevojë eja sërish të marrësh. Hajduti i grurit u ngushëllua nga fjalët e Shenjtorit dhe vazhdoi të çuditej nga mungesa e plotë e ligësisë dhe humanizimi i këtij njeriu. Ndryshoi që atëhere jetë dhe nuk ndali së treguari tek shokët për atë që i ndodhi. (Gënjeshtra dhe dashakeqësia, Botimet Etimasia, M. Shenjtë i Prodhromit Kareas) Përktheu, përgatiti Pelasgos Koritsas.