Ministria e Jashtme përcjell në mënyrë të njëanshme takimet e Bushatit në Greqi (foto, video)

Ministri i Jashtëm Ditmir Bushati ndodhet për një vizitë në Greqi, ku takoi fillimisht presidentin Prokopis Pavlopulos. Kreu i shtetit grek adresoi në takim 3 pikat për të cilat Greqia është e interesuar të shohë një perspektivë pozitive në raport me Shqipërinë.

“Kërkojmë që veçanërisht në çështjen e emigrantëve dhe duke u bazuar në mënyrën sesi Greqia u soll në periudhën e vështirë të emigracionit shqiptar, që Shqipëria të mbajë një qëndrim që përputhet me vlerat europiane për njeriun dhe të mos ketë sindroma të frikës, të cilat kanë treguar se i kanë disa vende në Bashkimin Evropian dhe disa vende të Ballkanit Perëndimor. E dyta është trajtimi më i mirë i minoritetit grek dhe më shumë respekt për të drejtat e njeriut për bashkëatdhetarët tanë që jetojnë në Shqipëri. Dhe e treta që ka shumë rëndësi për ne të aktivizohet sa më shpejt komisioni që do të zgjidhë përfundimisht çështjen e varrezave të ushtarëve të rënë gjatë Luftës së Dytë Botërore”-theksoi Pavlopulos ndër të tjera. 

Edhe Ministria e Jashtme shqiptare përcolli njoftimin për shtyp të këtij takimi, por, nuk ka të pasqyruar asnjë nga 3 çështjet për të cilat foli presidenti grek, duke përmendur si çështje vetëm kërkesën e ministrit Bushati për abrogimin e ligjit të luftës.  Ja çfarë thotë njoftimi i Ministrise së Jashtme për takimin e Bushatit me presidentin Pavlopulos ". Në takimin me Presidentin Pavlopoulos, Ministri Bushati theksoi vëmendjen e veçantë që Shqipëria i kushton thellimit të bashkëpunimit strategjik me Greqinë si dy vende fqinje anëtare të NATO-s dhe me peshë specifike në rajon. "Bazuar në këtë këndvështrim, ne do të dëshironim të bënim hapa para me disa çështje me karakter historik, që për disa dekada nuk janë adresuar, të aktualitetit, dhe çështje të së ardhmes sonë të përbashkët", u shpreh Ministri Bushati. Në vijim, duke u ndalur në trajtimin e çështjeve dypalëshe, Ministri Bushati u shpreh se: "jam shpresëplotë që me palën greke do të avancojmë me abrogimin e ligjit të luftës, për të na dhënë mundësinë që të mbyllim kështu çështjet e kapitujve historikë, të Luftës së Dytë Botërore”. Presidenti Pavlopoulos shprehu vullnetin për të patur marrëdhënie të mira mes dy vendeve dhe popujve tanë, në funksion të së ardhmes së përbashkët euro-atlantike"-thuhet në njoftim(http://www.punetejashtme.gov.al/al/zyra-e-shtypit/lajme/ministri-bushati...).

πηγή  respublica.al

Cilat janë synimet e Shqipërisë me çështjen çame?**

Το άρθρο στα ΕΛΛΗΝΙΚΆ θα το διαβάσετε πατώντας εδώ. 

Postuar në 20 Janar, 2016 12:59

Alexandros Mallias/Ish-ambasadori i Greqisë në Shqipëri

Rrugët e daljes nga moçali ku gjenden marrëdhëniet shqiptaro-greke pas vitit 2009 janë një e përpjetë e madhe. Deklaratat me nota optimiste që janë bërë në të shkuarën janë produkt i politikave konjukturale dhe partiake si në Athinë ashtu edhe në Tiranë.
Artikulohen kryesisht në Greqi, në kohën kur Shqipëria ndodhet në periudha para dhe paszgjedhore për shkak të prirjeve të kahershme të qeverive të Athinës për të parë një ndryshim në qëndrimet e Tiranës. Për më tepër, ky është sezoni që zakonisht lulëzojnë të ashtuquajturit emisarë engjëllorë midis dy kryeqyteteve.
Megjithatë pritshmëritë për rikuperim të marrëdhënieve nuk bazohen në gnosticizëm, por thjesht në ambicje dhe iluzione të kota. Ato kanë emër dhe firmë. Në Athinë duhet të kuptojmë se në kufijtë e Greqisë janë disa vende që kanë një politikë të qëndrueshme dhe ndjekin një strategji afatgjatë në përmbushje të qëllimeve dhe objektivave të tyre. Pavarësisht dobësive, fqinjët tanë nuk e bazojnë politikën e tyre në identitetin politik apo emrin e kryeministrit.
Ne në Athinë duhet të kuptojmë po ashtu se deklaratat që kemi dëgjuar shpesh vitet e fundit nga zyrtarët grekë të tipit “hapet një kapitull i ri në marrëdhëniet mes dy vendeve” prezantojnë më shumë një dëshirë të paplotësuar sesa një realitet konkret. Përveç kësaj, leximi shqiptar i takimeve bilaterale është orientuar në një frymë dhe një kontekst tjetër edhe në diskursin publik. Të tjera gjëra themi ne, të tjera gjëra thonë ata. Tjetër thuhet në memot tona, tjetër në memot e tyre.
Interpretimi që pala shqiptare i bën situatës vitet e fundit, duke e konsideruar veten në pozita superiore karshi Greqisë, për shkak të mungesës së stabilitetit, është se Athina ka më shumë nevojë se Tirana për normalizimin e marrëdhënieve mes dy vendeve. Mbështetja pa kushte e Greqisë për statusin kandidat të Shqipërisë në qershor të 2014 ishte një tregues që përgënjeshtroi frikën e Tiranës, ndonëse u humb një mundësi e mirë për të vendosur një kuadër marrëdhëniesh që në kushte të caktuara mund të prodhonte rezultate konkrete. Për çështjen e statusit kandidat Greqia ka ndjekur politika të ndryshme për Turqinë, për ish-Republikën Jugosllave të Maqedonisë dhe për Shqipërinë.

Frikë dhe dyshime nga të dyja palët
Greqia si një shtet i konsoliduar dhe opinioni publik grek janë ballafaquar dhe vazhdojnë të ballafaqohen me Shqipërinë dhe shqiptarët të shoqëruar nga frika dhe dyshimi. Edhe në Shqipëri, në veçanti establishmenti mediatik dhe politik, si dhe institucionet shtetërore e kanë parë po ashtu Greqinë me ndjenjat kontradiktore të frikës, dyshimit dhe pasigurisë.
Vitet e fundit për shkak të rrokullisjes së Greqisë në korrupsion, mes Eurozonës dhe kaosit, prestigjit dhe mungesës së dinjitetit, Tirana pavarësisht kryeministrave, partive apo qeverive ka vlerësuar se fqinji i saj jugor është dobësuar dhe ka humbur terren, duke shtuar edhe retorikën e arrogancës.
Greqia me të drejtë ngre pyetjen, çfarë kërkon të arrijë Shqipëria me shndërrimin e çështjes çame në çështje kryesore të axhendës së saj politike dhe kombëtare si brenda vendit ashtu dhe në politikën e jashtme? Nga ana e saj Shqipëria nuk është e bindur se Greqia nuk ka një axhendë të fshehtë në raport me fqinjët, duke ruajtur paqartësi në lidhje me heqjen e ligjit të luftës dhe vlefshmërinë ligjore të pasojave të tij. Heqja e Ligjit të Luftës është bërë me një vendim të Këshillit të Ministrave më 28 gusht 1987, por që kurrë nuk mori formë ligjore ose të Dekretit të Presidentit.
Ky vendim iu njoftua zyrtarisht palës shqiptare në formën e një note verbale. Nuk do doja të ndalesha më tepër në këtë pikë. Mirë është që Greqia të kuptojë krizën e raporteve dhe përmbysjen që solli një notë verbale e Ministrisë së Jashtme greke drejtuar ambasadës shqiptare në Athinë, në prill të vitit 1999. Asokohe isha ambasador i Greqisë në Tiranë.
Nuk e kuptova pse krejt papritur Shqipëria hapi çështjen e abrogimit të Ligjit të Luftës me Greqinë në një kohë po zhvillohej lufta e Kosovës, derisa një zyrtar i lartë i shtetit shqiptar më dorëzoi një kopje të dokumentit tonë të klasifikuar si "Top Secret" ku specifikoheshin pasojat në marrëdhëniet tona.
16 vjet më vonë, pala shqiptare i referohet vazhdimisht kësaj shkrese në takimet e rregullta me zyrtarët grekë, duke këmbëngulur që vendimi i Kabinetit në gusht 1987 të marrë formë ligjore...(vijon).

*Kjo është një pjesë e artikullit të botuar nga ish-ambasadori grek në Tiranë, Aleksandros Malias, për revistën "Mbrojtja dhe Diplomacia", numri i Janarit.
**Titulli është i redaksisë së "ResPublica"

Duaje fqinjin tënd: Kisha dhe refugjatët

Rreth orës 6 të mëngjesit më 1 qershor 2015, zhurma e një motori të vogël përcillej mbi detin e qetë deri në një plazh në ishullin grek të Lesbos. Menjëherë pas kësaj, një gomone me 20 njerëz në bord u afrua në breg.

Ndërsa varka afrohej në plazhin Eftalou në anën veriore të ishullit, pasagjerët ngritën duart e tyre në qiell dhe bërtitën “Allahu Ekber!” (Zoti është i Madh!” në arabisht).

Brenda një ore, dy varka të tjera mbërritën në plazh. Shumica e atyre në bord ishin nga Siria, Afganistani, si dhe nga vende të ndryshme afrikane. Kalimi dhjetë kilometërsh nga brigjet turke qe vetëm një prej fazave të udhëtimit të tyre të gjatë. Por për herë të parë, ata po vinin këmbë në tokën europiane.

Rreth 25 kilometra më tutje, në fshatin Kerami Kallonis, një prift grek orthodoks 57 vjeçar me emrin Stratis Dimou, një burrë i gjatë me sy blu të shkëlqyera, mori lajmin për mbërritjen e re përmes telefonit.

At Stratis doli menjëherë nga shtëpia dhe u nis për te ndërtesa e vogël ku gjendet selia e “Agkalia” (“Përqafimi” në greqisht), një organizatë humanitare të cilën ai e themeloi më 2009 për të ndihmuar refugjatët dhe migrantët. Ai përgatiti sanduiçe dhe nxorri shishe me ujë për të sapo-mbërriturit, të cilët pritej të arrinin në fshat më këmbë rreth mesditës. Për shkak se ata kanë hyrë në Greqi ilegalisht, ligjet e Greqisë ndalojnë njerëzit që t’i transportojnë ata.

At Stratis, i cili mban një maskë oksigjeni për të përballuar vështirësitë që ka me frymëmarrjen, më tregon se te zyra e organizatës ka shpërndarë më shumë se 60 tonë ushqime të dhuruara nga banorët vendës dhe se ka ndihmuar më shumë se 10 mijë migrantë dhe refugjatë.

“Tani së fundmi, tri gra mbërritën në fshat – dy prej tyre qenë shtatzënë. Që të treja patën humbur kontaktet me bashkëshortët dhe fëmijët e tyre. Ne i ndihmuam që të ribashkohen me familjet e tyre,” tha ai.

“Dhe kur ata u ribashkuan, njëri nga bashkëshortët doli para meje dhe më puthi. Dashuria nuk ka fe. Shën Pali shkruan te Letra për Korinthasit: ‘Po të flisja gjuhët e njerëzve dhe të engjëjve, por të mos kisha dashuri, do të bëhesha si një bronz që kumbon ose si cimbali që tingëllon’.”

Skena si ajo në plazhin Eftalou janë përsëritur shumë shpesh në ishujt grekë përgjatë muajve të fundit, ndërkohë që Europa po përballet me krizën më të madhe të refugjatëve në dekada.

Deri tani, rreth 800.000 refugjatë dhe migrantë kanë mbërritur në Greqi nga Turqia përmes detit këtë vit. Në të gjithë vitin 2014 pati vetëm 43,500 të ardhur. Ndërkohë, më shumë se 36.000 njerëz kanë vdekur ose janë raportuar të humbur pasi u përpoqën të mbërrijnë në Europë nga deti këtë vit, sipas agjencisë së OKB-së për refugjatët.

Në shumicën e Europës, kishat kristiane dhe organizatat bamirëse janë angazhuar shumë në përpjekjet për të ndihmuar refugjatët dhe migrantët. Por në Greqi, Kisha Orthodokse nuk luan një rol të madh dhe disa nga priftërinjtë madje kanë sugjeruar që migrantët myslimanë përbëjnë rrezik për vendin.

Gjithsesi, priftërinj të tjerë kanë ndjekur rrugën e At Stratis, i cili u nda nga jeta për shkak të kancerit në mushkëri më 2 shtator 2015. Ai vdiq në të njëjtën ditë me Aylan Kurdi, fëmijën trevjeçar sirian, vdekja e të cilit u bë simbol botëror për tragjedinë e refugjatëve pasi fotot e trupit të tij të nxjerrë në breg nga deti në një plazh turk u publikuan nëpër botë.

Këta klerikë e shohin këtë punë si pjesë të misionit të tyre kristian për të ndihmuar ata që po vijnë nga zonat e luftës në Lindje të Mesme dhe në Azinë e Jugut, si dhe nga vendet e varfëra të Afrikës.

Murgu dhe refugjati

At Chrysostomus Hatzinikolaou, 41 vjeç, është një murg që jeton në një bashkësi manastiri në Malin Athos në Greqinë e veriut. Murgjit që jetojnë atje konsiderohen të mbyllur në vetvete dhe konservatorë, por At Chrysostomus ka krijuar një miqësi shumë të pagjasë me Amint Fadoul, një avokat 29 vjeçar sirian, i cili porotestoi kundër presidentit Bashar al-Assad dhe u arratis nga vendi i tij më 2013 për të shpëtuar jetën e vet.

Në maj këtë vit, në një kafe në Selanik, murgu, një figurë shtatlartë me veladon të zi dhe me shikim të rreptë, dhe Fadoul, i veshur me një xhaketë blu dhe që kontrollonte celularin herë pas here, ritreguan ngjarjet që i bënë ata bashkë.

Në fillim të vitit 2014, At Chrysostomus po vizitonte manastirin Agia Triada (Trinia e Shenjtë) në Hejbeliada, një ishull i vogël pranë Stambollit, kur takoi Fadoulin, i cili është kristian orthodoks.

Në mes të vitit të kaluar, Fadoul hyri në kontakt me murgun dhe i kërkoi atij ndihmë në përpjekjen për t’u zhvendosur në Greqi në mënyrë të ligjshme. Ai nuk mund të rinovonte një vizë që i lejonte atij të vijonte të qëndronte në Turqi.

At Chrysostomus kontaktoi autoritetet greke por nuk gjeti dot zgjidhje. Në një farë pike, Fadouli vendosi të bëjë atë që qindra e mijëra të tjerë e kanë bërë këtë vit – të paguante një trafikant, në rastin e tij 1,250 euro, për të kaluar në Europë.

Ndërsa krishtlindjet u afruan, në mesnatën e 23 dhjetorit 2014, ai hipi në një gomone pranë Kusadasit në brigjet e Turqisë bashkë me 36 njerëz të tjerë nga Siria, Iraku dhe Kameruni dhe filloi udhëtimin e rrezikshëm drejt ishullit grek të Samosit. Në një pikë, Fadoul pa në hartë në celularin e tij dhe kuptoi se varka qe tepër larg tokës dhe kishte shumë pak karburant për të vijuar udhëtimin.

“Fillova të besoj se ne do të mbyteshim,” tha Fadoul.

Në orën 2.45 të mëngjesit, ai dërgoi një mesazh te At Chrysostomus, duke i kërkuar atij të telefonojë për një helikopter shpëtimi.

At Chrysostomus mori lajmin: “Unë isha në fshatin tim në Florina, Greqia e veriut; qe nata para Krishtlindjeve. Mora në telefon dikë që njihja në Samos dhe ai më tha se nuk kishte asnjë mundësi të mobilizonte një helikopter ose një mjet shpëtimi. Gjithashtu, autoritetet mund të më pyesnin se si e dija unë që kishte emigrantë dhe se kishte rrezik të akuzohej për bashkëpunim në trafik. Nuk mund të bëja asgjë veçse të lutesha.”

Amint rikujtoi: “Në mes të natës, varka goditi shkëmbinjtë. Ne ramë në ujë. Qe errësirë. Unë notova me sa fuqi kisha dhe më në fund këmbët më prekën tokë. Qe një mrekulli.”

Ai bëri udhëtimin drejt Selanikut dhe gjeti strehë në një shtëpi nën pronësinë e At Chrysostomus. Ai po mëson greqisht në universitetin e qytetit dhe po mendon të aplikojë për azil politik në mënyrë që të qëndrojë në Greqi.

At Chrysostomus tha se ai do ta kishte ndihmuar Fadoul edhe nëse ai nuk do të qe kristian.

“Shën Pali thotë në Letrën për Galatianasit: ‘Nuk ka as hebre as pagan, as skllav as të lirë, as mashkull dhe as femër’,” tha ai.

“Ne filluam t’i kemi frikë ata”

Mund të duket e qartë se nëse priftërinjtë kristianë do të ndiqnin këshillëne Jezusit “Duaje fqinjin si vetveten”, ata do të ndihmonin refugjatët. Por nuk ndodh gjithmonë kështu.

Mitropoliti Anthimos i Selanikut është një nga priftërinjtë e profilit të lartë në median e Greqisë. Ai shpesh ka folur kundër migrantëve në predikimet e tij.

Në zyrën e tij, ai më tha se refugjatët myslimanë përbëjnë një kërcënim për besimin fetar të grekëve.

“Për fat të keq, këto ditë nuk ka zëra rezistence kundër sulmit që po ndodh, qëllimi i të cilit është të joshë besimtarët të ikin nga besimi kristian orthodoks – dhe që t’i ekzekutojë ata nuk ata të mos pranojnë,” tha ai.

“As në Mesjetë nuk mund të shihje atë që xhihadistët po bëjnë sot. Dhe kur na thonë se ka ekstremistë mes emigrantëve, atëherë ne fillojmë t’i kemi frikë ata.”

Pasi i rikujtohet se Libri i Shenjtë këshillon dashuri ndaj të huajve, Anthimos përgjigjet prerazi: “Ekzakt! T’i duam ata, por jo të biem viktima bashkë me ta. Në alegorinë e Samaritanit të Mirë, dikush mjekoi një të huaj të plagosur, u kujdes për plagët e tij, e mbajti atë për në një han dhe madje pagoi edhe faturën e tij. Por ai nuk e la atë në shtëpinë e tij.”

Anthimos nuk është zyrtari i vetëm i lartë i kishës që ka mendime të tilla. Retorika e Mitropolitit Seraphim të Pireut është njëkohësisht ksenofobike dhe raciste. Në maj 2015, ai shpërndau një qarkore në të gjitha kishat në Pire, duke dënuar ligjet kundër racizmit të miratuara nga qeveria e Greqisë si dhe vendimin për ndërtimin e një xhamie në Athinë. Seraphim nuk iu përgjigj kërkesave të shumta për intervistë për këtë artikull.

Niki Papageorgiou, një profesore e asociuar teologjie në Universitetin Aristotel të Selanikut, tha se sjelljet ksenofobike nuk kanë bazë në teologjinë orthodokse, e cila vlerëson tolerancën. Por, tha ajo, Kisha Orthodokse Greke e sheh veten shpesh si roje të traditave dhe gjuhës greke.

“Disa priftërinj orthodoksë si dhe njerëz pranë kishës, mendojnë se kombi grek dhe religjoni grek janë një dhe e vetme. Kjo është arsyeja kryesore se pse kisha është një institucion konservator dhe njerëzit brenda saj janë zakonisht konservatorë që kanë frikë ndaj hapjes, ose madje e shohin teknologjinë si djallëzore,” thotë Papageorgiou.

Angeliki Ziaka, një asistente profesore në historinë e religjioneve në të njëjtin universitet, tha se priftërinjtë që kanë qëndrime haptazi raciste përfaqësojnë vetëm disa tendenca brenda kishës, por komentet e tyre publike bëjnë që ata “të dëgjohen më shumë se sa ata që punojnë në heshtje dhe prodhojnë punë me përfitime domethënëse”.

Një nga priftërinjtë që është ngritur kundër ksenofobisë është 55 vjeçari At Prokopios Petridis, ndihmëspeshkop në Mitropolitin e Nikeas në Athinë. Deri më 2009, ai qe ndihmësprift në kishën e Agios Panteleimonas në lagjen me të njëjtin emër të Athinës, lagje që ka një popullsi të madhe emigrantësh.

Kjo zonë është gjithashtu bastion i partisë së ekstremit të djathtë, Agimi i Artë. Në fund të vitit 2007. Një grup të rinjsh – të cilët më pas rezultuan se qenë anëtarë të Agimit të Artë – shkuan në kishë dhe i kërkuan At Prokopios të nënshkruajë një peticion ku kërkohej përzënia e të huajve nga kjo zonë.

“Unë iu përgjigja se si prift unë nuk mund të bëj diçka të tillë,” tha Petridis, i rrethuar nga kotele në apartamentin e tij, i cili është dekoruar edhe me shumë ikona kristiane.

Unë fillova të citoj Ungjillin sipas Shën Gjonit: “Një urdhër të ri ju jap juve: Duajeni njëri-tjetrin. Siç ju dua unë, kështu ju duhet të doni njëri-tjetrin.”

Ekstremistët e djathtë filluan një fushatë të egër kundër At Prokopios. “Filluan shpifjet dhe sulmet verbale. Ata kërcënuan se do të vinin në meshën e së dielës dhe do të shkaktonin trazira,” rikujtoi ai. “Ata më sulmuan mua me fjalë në rrugë. ‘Ik nga këtu. Ti ke sjellë të huajt këtu!’”

At Prokopios tha se ai mori vetëm mbështetje “të heshtur” nga kryepeshkopi dhe asnjë fjalë të mirë nga priftërinjtë e tjerë të kishës së tij.

“Unë mbeta tërësisht vetëm por kisha njerëz të zakonshëm që më mbështesnin,” tha ai.

Të ofrosh strehë

Kisha Orthodokse Greke si institucion ka shumë pak projekte specifike për të mbështetur refugjatët dhe migrantët. Por Haris Konidaris, zëdhënës i Kryepiskopatës së Athinës, zyra qëndrore e kishës, vëren se njerëz të tillë janë mes mijërave që marrin ndihmë ditore nga kuzhinat e supës për të varfërit të organizuara nga kishat nëpër të gjithë Greqinë.

Gjithashtu, në qershor të këtij viti, kisha themeloi organizatën bamirëse Apostoli dhe, sëbashku me një rrjet ndërkombëtar organizatash bamirëse të Kristianëve Orthodoksë, restauroi një qendër për njerëzit që mbërrijnë në ishullin e Kosit.

Punëtorët instaluan dushe dhe modernizuan sistemin elektrik në qendër, ku 500 njerëz banonin në një strehë që kishte kapacitet për 110 njerëz. Ata shpërndanë gjithashtu kuti higjenike dhe çanta shkolle.

Një iniciativë afatgjatë e kishës për të ndihmuar refugjatët është një strehë për fëmijët që arrijnë në Greqi pa prindër. Ajo drejtohet nga organizata bamirëse Apostoli në lagjen Agios Dimitrios të Athinës. Që kur streha u hap më 2011, ajo i ka dhënë shpëtim 168 minorenëve.

Vasiliki Giamali, një punonjës social që menaxhon strehën, shpjegoi se ndërtesa i përket një kishe të zonës. Streha merr fonde nga qeveria e Greqisë dhe nga kryedioqeza e Athinës. Shumica e banorëve të saj shkojnë në shkolla për fëmijë nga kultura të ndryshme. Në strehë, psikologë dhe punonjës socialë i mësojnë atyre për të drejtat dhe përpiqen t’i ribashkojnë ata me familjet e tyre.

“Aktualisht ne po japim strehë për 19 djem të moshës 13 deri në 18 vjeç,” tha ajo. “Shumica e tyre vijnë nga Afganistani, Siria dhe Pakistani.”

Ali Mohammadi, një afgan në të njëzetat i cili punon si përkthyes, jetoi në strehë për dy vjet. Babai i tij, një zyrtar i qeverisë, qe vrarë nga Talebanët. Mohammadi iku nga vendi i tij në moshën 9 vjeçare bashkë me vëllain e tij dhjetëvjeçar. Ata jetuan për pothuajse gjashtë vjet në Iran duke punuar në një fabrikë mermeri, por Mohammadi ëndërronte gjithmonë që të mbërrinte në Europë. Më 2011, ai kaloi në Turqi dhe mori një varkë për të kapërcyer lumin Evros për të hyrë në Greqi.

Mohammadi, i cili është i gjatë dhe i hollë me balluke që i bien mbi sy, lavdëroi strehën dhe tha se aty askush nuk bën presion mbi fëmijët për t’u konvertuar në kristianë.

“Megjithëse është një institucion i drejtuar nga kisha, askush nuk ka folur kurrë mbi kristianizmin. Ne jemi të lirë të ikim dhe të lutemi në xhamitë e improvizuara në Athinë,” tha ai.

Rol minor për kishën serbe

Shumica dërrmuese e refugjatëve dhe migrantëve që mbërrijnë në Greqi, vijojnë udhëtimin drejt Europës perëndimore duke kaluar përmes Maqedonisë dhe Serbisë në Hungari, duke shkelur kështu në zonën e qarkullimit të lirë Shengen të Bashkimit Europian.

Më shumë se 155 mijë migrantë kaluan në Hungari përmes Serbisë në tetë muajt e parë të këtij viti,sipas agjencisë kufitare të BE-së, Frontex.

Kryeqyteti i Serbisë, Beograd, u bë një pikë e rëndësishme ndalimi në këtë shteg të Ballkanit perëndimor, ku me mijëra njerëz janë ngjeshur në tenda të vogla nëpër parqet përreth stacioneve të trenit dhe autobuzëve.

Por, njësoj si në Greqi, Kisha Orthodokse Serbe nuk ka qenë në qendër të përpjekjeve për të ndihmuar refugjatët dhe migrantët. Shumica e ndihmës ka ardhur nga një koalicion organizatash bamirëse, biznesesh dhe vullnetarësh.

Njësoj si homologët e tij në Greqi, At Branislav Jocic, ndihmësdrejtor i degës për bamirësi të kryedioqezës së Beogradit, vërejti se kisha ofron ndihmë për njerëzit në nevojë që kanë të shkuar shumë të larmishme.

“Çdo ditë, në kuzhinën me supë të kishës, ne dhurojmë 1,800 vakte jo vetëm për migrantët por edhe për të papunët se serbët e varfër,” tha At Branislav.

Ai tha se Kisha Orthodokse Serbe nuk është mjaftueshëm e pasur për të bërë më shumë për migrantët. “Ne nuk refuzojmë të ndihmojmë, por nuk kemi fonde,” tha ai.

Ekspertët vërejnë gjithashtu dallimet në traditë dhe në këndvështrim për të shpjeguar se Kisha Orthodokse ka tendencën të jetë më pak e angazhuar në punën me refugjatët dhe emigrantët se sa, për shembull, kishat dhe organizatat bamirëse protestante.

“Protestantizmi është më i hapur për shkak të pluralizmit që ka përbrenda. Ne e shohim këtë në Gjermani, Angli apo vendet Nordike. Puna shoqërore që ajo zhvillon është më e organizuar dhe ajo ka luajtur një rol aktiv në lindjen e shoqërisë moderne,” thotë Niki Papageorgiou nga Universiteti Aristotel i Selanikut.

Martin Dutzmann, një zyrtar i lartë i Kishës Evangjelike të Gjermanisë, thotë se thirrja për t’i shërbyer të varfërve dhe të shtypurve është veçanërisht e fortë mes Kristianizmit Evangjelik. Kishat evangjeliste gjermane janë gjithashtu të motivuara nga kujtimet e epokës Naziste, tha ai.

Është në ADN-në tonë për të kuptuar se si funksionojnë këto gjëra dhe që të mos dëshirojmë që diçka e ngjashme të përsëritet. Ne ndjejmë se kemi një përgjegjësi për të ndihmuar,” tha ai në Selanik, gjatë një udhëtimi për të vizituar kampet e refugjatëve në Greqi dhe Maqedoni.

Dutzmann vërejti gjithashtu se kishat në vendet e pasura si Gjermania kanë më shumë fonde në dispozicion se sa ato në Ballkan.

“Ne kemi mundësi të ofrojmë ndihmë,” tha ai.

 Kujdes pastoral

 Zona përreth qytetit të Suboticës, 160 kilometra në veri të Beogradit, është ndalesa e fundit në Serbi për njerëzit që ndjekin shtegun e Ballkanit. Ajo u bë qendër e vëmendjes së medias pasi Hungaria ndërtoi një gardh përgjatë kufirit me Serbisë për të ndaluar refugjatët dhe migrantët të kalonin në BE.

Tibor Varga, një pastor protestant në Subotica për 25 vjet, e ka bërë mision të vetin të ndihmojë migrantët dhe refugjatët. Ne u takuam me të në një fabrikë tullash të braktisur në periferi të qytetit, ku njerëzit po pushojnë para se të përpiqen të kalojnë kufirin. Varga kishte në kokë një kapele bejsbolli dhe veshje sportive.

“Unë vij në fabrikë dy apo tri herë në javë, madje edhe përditë nëse është e nevojshme. Unë dua të flas me refugjatët dhe të dëgjoj historitë e tyre. I ofroj atyre ushqim, veshje, shtroje, të gjitha falë donacioneve,” tha ai. Vullnetarët nga organizata ndërkombëtare bamirëse Medecins Sans Frontieres vizitojnë gjithashtu këtë vend.

Biseda u ndërpre nga një telefonatë e një fermeri, i cili kërkoi të dhurojë vezë në përpjekje për të ndihmuar.

“Iniciativa ime nuk është e organizuar, as nuk është pjesë e një plani më të gjerë nga autoritetet shtetërore,” shpjegoi Varga. Ai tha se nuk priste ndonjë financim shtetëror për përpjekjet e tij.

Pyetur nëse priftërinjtë orthodoksë në zonë po ndihmonin refugjatët në të njëjtën mënyrë, ai sugjeroi që të flasim drejtpërsëdrejti me ta. Por klerikët e tjerë refuzuan të flasin. Disa thanë se kanë nevojë për leje nga peshkopi.

Pas një pushimi të shkurtër, Varga vijoi: “Jezusi ka thënë: ‘Nëse armiku yt është i uritur, jepi të hajë – nëse është i etur, jepi të pijë.’ Kështu, edhe nëse unë do t’i shikoja këta njerëz si armiq, do të qe detyra ime për t’i ndihmuar.”

Pak para se të ikja, unë e pyeta Vargën nëse mund ta fotografoja në kishën e tij në qendër të qytetit. Ai bëri me shenjë nga fabrika e vjetër dhe njerëzit që po laheshin me ujë pusi dhe tha:

“Kjo është kisha ime.”

BIRN

burimi

KRYEMINISTRI GENJEN DHE OFENDON ORTODOKSET PER KISHEN E SHEN THANASIT

Misteri i Pagëzimit - Shpjegimi i tij!

Misteri i pagëzimit, është një nga shtatë misteret e Kishës së Shenjtë Orthodhokse.Gjatë këtij riti të lashtë,një fëmijë i Zotit (i rritur apo foshnje) ndricohet ose lind përsëri, por kësaj here në mënyrë shpirtërore në familjen e Krishtit.Gjithashtu, ai është larë mistikisht prej mëkatit dhe merr një jetë te re hiri.Pagëzimi është dorëzimi shpirtëror tek Krishti,Drita e Botës (Joanie 1:9).
Çdo pagëzim është një beselidhje, është një dhjatë nëpërmjet Zotit dhe njeriut.Zoti premton të jetë Ati ynë, dhe ne premtojmë te jemi bijtë e Tij.Edhe në të kaluarën Perëndia ka bërë Dhiatë me Noen,Abrahamin,Moisiun dhe me të tjerë.Nëpërmjet pagëzimit Zoti afrohet dhe dëshiron të bëj një besëlidhje me çdo person që vjen në botë.Pagëzimi kërkon një përgjigje personale nga i pagëzuari i rritur dhe nga foshnja kur ai të rritet.Ai nuk është një ritual magjik,që hap automatikisht dyert e qiellit.Pa një pranim personal pagëzimi mbetet vetëm një “formë”një  rit pa kuptim.Hiri që Perëndia dhuron gjatë misterit duhet ta gjej të hapur zemrën e besimtarit,që mund te hyjë e të japë fryte.E theksojmë përsëri që Hiri i Perëndisë nuk i bën dhunë vullnetit të lirë të njeriut, varet nga ne ta pranojmë apo ta refuzojmë atë dhuratë.Si qënie të lira, ne jemi të përgjegjshëm për veprimet tona dhe për këtë arsye ne do të gjykohemi.
Kisha Ortodokse praktikon pagëzimin e foshnjave pa pritur moshën e arsyetimit,si një shenjë të dashurisë së Perëndisë ndaj njeriut qysh prej lindjes së tij.Etërit e Kishës këmbëngulin për pagëzimin e foshnjave.Shën Grigor Teologu, duke iu drejtuar nënave të krishtera thotë:” A keni një fëmijë? Mos i lini kohë demit te rritet.Le të shenjtërohet ai në foshnjëri dhe qysh nga fëmijëria t’i kushtohet Frymës.Apo mos i trëmbeni vulës nga shkaku i dobësisë së natyrës,si ata zemerdobëtit dhe besëpakët? Por Ana, madje para se te lindte Samueli, ja premtoi atë Zotit, dhe menjëherë mbas lindjes e pëerkushtoi atë  për rrobën e shenjtëruar pasur frikë nga  dobësia njerëzore,por duke besuar në Perëndinë “.
Të pretendosh që dikush duhet të arrijë moshën e pjekurisë dhe të arsyetimit dhe fillimish të besoj para se të pagëzohet,do të thotë të bësh Hirirn e Perëndisë në një farë mënyre të varur nga inteligjenca e njeriut.Këtu duhet të theksojmë që nunët kanë një përgjegjësi të madhe para Perëndisë.Nunësia nuk duhet të merret me mendjelehtësi.Çdo nun do përgjigjet para “gjykatores së trembshme të Krishtit”, për humbjen e shpritit të të pagëzuarit nga shkaku i indiferencës apo neglizhencës së nunit.
SHPJEGIMI I MISTERIT
Veprimet e shumta të kryera gjatë misterit të pagëzimit në Kishën Ortodokse, nuk janë forma të zbrazura pra kuptim.Krishtërimi është jetë.Çdo veprim në misterin e pagëzimit shpreh se çfarë po bën aktualisht Krishti nëpërmjet këtij misteri.

SHENJA E KRYQIT
Prifti bën shenjën e kryqit mbi trupin e atij që po pagëzohet.Kjo përsëritet disa herë gjatë misterit.Kryqi është shenjë e fitores dhe që u jep arratinë demonëve.Në të kaluarën skllevërve u vihej një shenjë, siç edhe bagëtive sot, për të treguar se kujt i përkasin.Shenja e kryqit tregon që ne i përkasim Krishtit.

VËNIA E EMRIT
Që nga momenti që fëmija vjen në kishë vihet theksi në individualitetin e tij.I jepet një emër nga i cili ai dallohet nga fëmijët e tjerë të Zotit.Kjo shpreh besimin tonë që fëmija ka dinjitetin e tij personal para Zotit dhe Kishës.Krishtërimi është për unitet 
dhe jo për uniformitet.Kisha nuk është një grumbull qeniesh anonime,një turmë,por është bashkimi i individëve të lirë,pa dëmtuar personalitetin e askujt.
Çdo njeri është një individualitet i papërsëritshëm.Perëndia nuk bën kopje,as ka krijuar robotë por  personë të cilët kanë individualitetin e tyre dhe vullnetin e  tyre të lirë për një dialog personal apo kolektiv me Perëndinë.

KAZANI I PAGËZIMIT 
Kazani i pagëzimit është “Barku Hyjnor” nga i cili ne rilindim shpirtërisht si fëmijë të Perëndisë.Gjithashtu simbolizon dhe tipifikon arkën e Noes,dashurinë,faljen dhe pajtimin e Zotit me njeriun duke i dhuruar shpëtimin nëpërmjet Jisu Krishtit.

NUNI
Nëpërmjet veprimit të Shpirtit të Shenjtë,nuni bëhet në pagëzim “At Shpirtëror “,sepse shpirti është mbi mishin.Kështu nunët bëhen më të afërt me fëmijën e pagëzuar sesa prindërit e tij natyralë.Nunët në pagëzim bëhen garantë tek Krishti që fëmija do të rritet dhe edukohet në besimin e krishterë ordodoks.Për këtë , ata janë përgjegjës para Perëndisë.Kisha preferon një nun dhe një nune për cdo shpirt të pagëzuar.Por megjithatë,edhe një nun ortodoks është mjaft për një djalë dhe një nune ortodokse për një vajzë.

EGZORCIZMAT
Lutjet e para janë një formë e shkurtër por e vecantë egzorcizmash,bërë për të “përzënë çdo frymë të ligë dhe të ndyrë që fshihet dhe ka bërë fole “në zemrën e atij që do të pagëzohet.Pastaj,duke u kthyer me fytyrë nga ” perëndimi “,që përfaqëson errësirën,injorancën dhe të keqen, nuni mohon satanain, princin e errësirës “dhe gjithë engjëjt e tij, dhe gjithë veprat e tij,dhe gjithë shërbimet e tij,dhe gjithë krenarinë e tij”.

BASHKIMI ME KRISHTIN
Mbas mohimit të satanait të gjithë kthehen me fytyrë bag “lindja”,burimi i dritës,diturisë dhe mirësisë dhe nuni pohon publikisht bashkimi ne tij me Krishtin, Diellin tone te Dritës dhe të Diturisë ,i cili vjen tek ne nga “Lindja e të Lartave”.

BESORJA 
Mbas pohimit të bashkimit me Krishtin thuhet Besorja,si simbol i besës për të krishterët ortodoksë.Duke thënë nuni Besoren,rrëfen besën e vërtetë në Zotin Krisht.

HEQJA E RROBAVE
Nga të gjithë krijesat e Zotit vetëm njeriu vesh rroba,si shenjë e natyrës së tij të rënë dhe mëkatare.Prandaj heqja e rrobave të katikumenit(atij që do të pranohet në familjen e Krishtit) është simbol i zhveshjes së njeriut të vjetër (Adamit) dhe jetës së tij mëkatare (Rom.6:4, 6),si dhe heqjes së fletëve të fikut ( Gjen.3:7) , është simbol i heqjes së petkut tonë të mjerimit dhe përgatitjes për tu veshur me petkun e lavdisë(Gjen.2:25).

LYERJA ME VAJIN E SHENJTË 
Vaji i Shenjtë është vaj ulliri i pastër e i bekuar dhe është përdorur kryesisht në lidhje me shërimin Hyjnor dhe me Shenjtërimin.Është shenja e dukshme e hirit dhe shërimit të trupit dhe shpirtit,restaurimi i shëndetit dhe falja e mëkateve (Mark. 6:13, 16:18; Jakovi. 5:4).Ky vaj gëzimi është dhurata e Shpirtit të Shenjtë dhe simbolizon mëshirën e Perëndisë.”Ju keni të lyer prej Shenjtit dhe i dini të gjitha……. dhe të lyerët që muartë nga Ai mbetet ndër ju!(Joani 2:20, 27)

UJI I SHENJTË OSE UJI I BEKUAR
Nga uji i bekuar vijne shumë të mira.Uji i Pagëzimit është ujë i pastër i bekuar dhe që përdoret kryesisht  për qëllim bekimi,pastrimi,shëndeti dhe shenjtërimi.
Ata që zhyten në Ujin e Shenjtëruar me besë,fitojnë pastrimin dhe Shenjtërimin e shpirtit dhe trupit,shërim nga vuajtja,faljen e mëkateve dhe çdo gjë që duhet për shpëtimin dhe jetën e pasosur.Nëse njeriu nuk lind prej uji dhe prej Fryme,ai s’mund të hyjë në mbretërinë e Perëndisë !(Joani 3:5)

Tregime Orthodhokse me mësime shpirtërore nga Bjellorusia

Nga jeta e Shën Serafimit

                                  

Përmbajtja në të ngrënë

Shenjtori e kalonte jetën e tij në shkretëtirë me një vetpërmbajtje të madhe në të ngrënë. Në fillim hante bukë, në më të shumtan e rasteve bajate. E merrte zakonisht të Dielën për  gjithë javën. Ashtu siç na thotë një burim një pjesë ua jepte kafshëve dhe zogjve të pyllit që e donin dhe afroheshin në vëndin që ai lutej. Hante gjithashtu edhe perime nga kopshti i tij. Kishte bërë një kopësht perimesh që sa të qe e mundur të mos i bëhej barrë manastirit. Stareci dëshironte,sipas traditës të Apostull Pavlit, të ushqehej me duart e tij. Më vonë, filloi të mos hajë as bukë.Kishte marrë bekim nga igumeni Isaia që të ushqehej vetëm me kokrra patate, rrepa, presh dhe një bimë që quhej snit. Javën e parë të kreshmës së madhe, nuk vinte asgjë në gojë, deri të shtunën kur kungohej. Më vonë përparoi në kreshmë me një shkallë të pabesueshme. Jetoi dy vjet me rradhë pa marrë asgjë nga manastiri. Vëllezërit çuditeshin dhe pyesnin se me çfarë jetonte në dimër, por ai i fshihte me ngulm përpjekjet e tij. Pak para vdekjes i tha një njeriu të tij të besuar:

- E di se ç’është sniti? Këtë bimë e mblidhja, e vija në një tenxhere të vogël dhe e vija mbi sobë duke e zierë me ujë. Bëhej një gjellë e shkëlqyer.

- Mos vallë është sniti diçka alegorike? – pyeti folësi.

- Ju nuk e njihni se çfarë është? Unë jetova për shumë kohë duke ngrënë vetëm këtë bimë të cilën e përgatisja vetë.

- Po në dimër at ku e gjeje?

- Në dimër e haja të thatë. Vëllezërit e manastirit çuditeshin se si jetoja, por unë nuk ua thoja arsyen, vetëm ty po ta them.

- Sa herë haje snit në kohën e njëmijë ditëve?

Stareci i dha përgjigjen e saktë por bashkëfolësi e harroi.

Të dielën dhe festat vinte në manastir. Mbrëmësoren dhe mëngjesoren e ndiqte në kishën e spitalit dhe në Liturgjinë Hyjnore kungohej gjithnjë.

Pastaj shkonte në qelinë e tij deri në mbrëmësoren e ditës tjetër. Në këto orë priste vëllezërit  të cilët vinin për të zgjidhur çështje të ndryshme shpirtërore. Pas orës së mbrëmësores merrte bukën dhe shkonte në shkretëtirë.

Javën e parë të kreshmës së madhe e kalonte në manastir. Në këto ditë përgatitej, rrëfehej dhe kungohej. Ati i tij shpirtëror prej shumë kohësh ishte at Isaia. Gjithë etërit që jetonin në shkretëtirë kishin pranë tyre një murg fillestar. Starec Serafimi jetonte vetëm fare. Disa vëllezër përpiqeshin të jetonin bashkë me të por asnjë nuk mundej ta ndiqte programin e ashpër që kishte ai dhe shpesh ktheheshin në manastir. Shumë vëllezër shkonin ta vizitonin vetëm sa për ta parë,kurse të tjerë për tu këshilluar. Dhe shenjtori gjatë këtyre vizitave u shfaqej vetëm atyre që kishin nevojë me të vërtetë. Në qoftë se at Serafimi takonte ndonjë njeri në shkretëtirë i bënte një përkulje të vogël dhe largohej.

“Askush nuk u pendua nga heshtja” – thoshte. Një takim i berë me të në shkretëtirë,shkaktonte habi dhe përshtypje të pashlyeshme për vizitorin. Stareci i jepte mundësitë për të mësuar dikujt sa nga jeta, aq edhe nga fjala e tij.

Nga jeta e Shën Serafimit 

Αλβανία: Μέρος υψηλού κινδύνου για την υγεία!-Shqipëria, vend me rrezikshmëri të lartë për shëndetin

Të sëmuresh në Shqipëri është me rrezik të lartë. Një studim i International SOS, një organizatë e specializuar në shërbimin shëndetësor dhe ndihmën e shpejtë për klientët e saj që udhëtojnë për arsye biznesi në vende të ndryshme të botës, e klasifikon vendin tonë në të njëjtën kategori me Modavinë apo zonat e luftës në Ukrainë. Në të njëjtën listë bëjnë pjesë dhe Kosova, Shkupi (sllavomaqedonet), Bosnje – Hercegovina e Bjellorusia. International SOS i përllogarit rreziqet që paraqet sistemi shëndetësor në bazë të nivelit të kërcënimit të sëmundjeve infektive, të higjenës, shpeshtësinë e aksidenteve dhe në disponueshmërinë e cilësinë e infrastrukturës lokale shëndetësore. Rreziqet kanë të bëjnë edhe me vështirësinë për të gjetur spitale adekuate e mjekë të mirë, qendra shëndetësore që ofrojnë shërbimin e duhur mjekësor në zonat rurale apo me vështirësinë për të gjetur ilaçet e duhura, raporton lapsi.al. Në studimin e botuar në Washinton Post thuhet se pjesa më e madhe e vendeve të Europës Juglindore bëjnë pjesë me nivel të mesëm apo të lartë të rrezikut. “Çuditërisht Greqia konsiderohet  një nga destinacione më të sigurta për të udhëtuar, përsa i përket sistemit shëndetësor, pavarësisht rënies me 40 % të financimit nga buxheti për spitalet shtetërore prej vitit 2011 dhe mungesave të shpeshta në furnizimet e pajisjeve mjekësore gjatë vitit 2013”, thuhet në studim. . Përgatiti Lapsi.al

Να αρρωστήσεις στην Αλβανία αποτελεί μεγάλο κίνδυνο. Μια μελέτη του Διεθνές ΣΟΣ, μια ειδική οργάνωση στην υγειονομική περίθαλψη  και τα επείγοντα περιστατικά   για τους πελάτες της που ταξιδεύουν για λόγους εργασίας σε διάφορα μέρη του κόσμου κατατάσσει την Αλβανία στην ίδια κατηγορία με την Μολαδαβία ή τις εμπόλεμες ζώνες της Ουκρανίας. Στην ίδια λίστα κατατάσσονται τα Σκόπια, το Κόσσοβο, η Βοσνία Ερζεγοβίνη και η Λευκορωσία. Το Διεθνές ΣΟΣ λογαριάζει τους κινδύνους που παρουσιάζει το σύστημα υγείας με βάση το επίπεδο της απειλείς των μεταδιδόμενων ασθενειών, της υγιεινής, την συχνότητα ατυχημάτων και την ποιότητα της τοπικής δομής για την περίθαλψη. Οι κίνδυνοι έχουν    να κάνουν με τις δυσκολίες  εύρεσης νοσοκομεία και καλούς γιατρούς στις απόμακρες περιοχές ή με τις δυσκολίες για την εύρεση των κατάλληλων φαρμάκων. Στην μελέτη που δημοσιεύτηκε στην Washington Post αναφέρεται πως οι περισσότερες χώρες νοτιοανατολικά της Ευρώπης έχουν μέτριο επίπεδο κινδύνου. « Εκπλήσσει το γεγονός που η Ελλάδα αποτελεί από τις ασφαλείς χώρες για να ταξιδεύει κανείς ενώ το σύστημα υγείας έχει υποστεί περικοπές που φτάνουν το 40% από το 2011 και μάλιστα υπήρχαν ελλείψεις  στα φάρμακα και γιατρικά μηχανήματα».

Neo-otomanizmi i Erdoganit

Nga Nick Danforth

Është një moment, kur klishetë e vjetra orientaliste rreth dekadencës osmane dhe korrupsionit, duken si një korrigjues i nevojshëm për një histori romantike osmane, duke e pastruar madje edhe nga nivelet normale të shthurjes njerëzore dhe shtypjes.  E armatosur me një njohuri të gjuhës osmane, dhe një dëshirë të motivuar politikisht, për të hedhur poshtë mitet islamike, shumica e akademikëve turq kanë filluar tashmë, që të gërmojnë prova të së kaluarës më pak të idealizuar osmane

Pak pak kohë më parë, presidenti turk Rexhep Taip Erdogan, deklaroi se studentët turq do rifillojnë shumë shpejt të studiojnë gjuhën osmane nëpër shkolla. Ai e justifikoi këtë propozim, duke shpjeguar se mësimi i osmanishtes, një version i vjetër i turqishtes së sotme,  shkruar me shkronja arabe dhe e përdorur në Perandorinë Osmane deri në fillim të shekullit XX, do të ndihmojë qytetarët “të rilidhen me të shkuarën e tyre”.
Por kritikët e kryeministrit turk, e cilësuan vendimin e tij si një përpjekje të vrazhdë për të promovuar një version konservator të nostalgjisë osmane, e ngjashme me përpjekjet e mëhershme të Erdoganit për të ndërtuar një kazermë ushtarake të ngjashme me ato osmane në qendër të Stambollit, si dhe kopjen e një xhamie osmane mbi kodrën më të lartë të qytetit.
Për cilindo që ndonjëherë është përpjekur të mësojë gjuhën tejet të vështirë osmane – e cilësuar shpesh si një rreng që iu është punuar historianëve – të detyrosh një gjeneratë nxënësish mund të duket si mënyra më e shpejtë sesi Erdogan mund të shkatërrojë popullaritetin e tij (e po ashtu edhe të Perandorisë Osmane).
Në fakt, përballja me tekstet osmane mund t’u japë studentëve mundësinë për të rivlerësuar themeluesin e Turqisë moderne, Mustafa Qemal Ataturkun, i cili e transformoi gjuhën turke, duke miratuar albfabetin me gërma latine në vitin 1928.
Nëse vetëm një përqindje e vogël e nxënësve do të arrinte të mësonte më shumë se thjesht mjaftueshëm, për të kaluar testimet ose vetëm sa për të lexuar mbishkrimet mbi varret e vjetra, kjo mund të paraqesë një kërcënim të madh, për versionin e kultivuar me kujdes të një të kaluare të devotshme osmane nga ana e Erdoganit.
Vitin e kaluar, shkaktuan jo pak bujë deklaratat kritike të Erdoganit kundër regjisorëve dhe skenaristëve të një telenovele shumë popullore, pikërisht për shkak të paraqitjes së sulltanit osman, Sulejmanit të Madhërishëm, sikur kishte kaluar më shumë kohë në dhomën e gjumit sesa mbi kalë duke udhëhequr ushtrinë nëpër beteja. Kush e di çfarë mund të bëjë kryeministri, nëse studentët e rinj do të përvetësonin poezitë e shkruara përgjatë shekujve të ish-perandorisë.
Ndryshimet gjuhësore
Ndër shumë reforma, përmes të cilave Ataturku e distancoi republikën e tij të re nga e kaluara e saj osmane, transformimi gjuhësor ishte ndër më dramatikët. Brenda 3 muajsh, në vitin 1928, qytetarët turq kaluan nga të shkruarit gjuhën e tyre në gërma arabe, në ato latine.
Krahas një ndryshimi gjithëpërfshirës në fjalorin e ri, zëvendësimet  u përdorën për disa nga fjalët më të zakonshme, për shembull “shkollë”, “veri”, “jug”, dhe madje edhe fraza si “për shembull” – ndryshim i alfabetit përfundimisht e bëri çdo gjë të shkruar para 1928-ës tërësisht të palexueshme, për shumicën dërrmuese të qytetarëve turq të kohëve moderne.
Pa dyshim, kishte një mospërputhje të vërtetë midis tingujve turq dhe shkronjave arabe, megjithëse deri para 1928, ato kishin qenë përdorur me sukses për të shkruar turqishten për një mijëvjeçar apo më shumë.
Shkrimi osman përfshinte pak gërma arabe, nuk kishin një shtesë të dy pikave për të dalluar për shembull “p” nga “b”, por zanoret arabe ishin pak të përshtatshme për zanoret e rënda turke. Ashtu si me gjuhën angleze, kishte mospërputhje ndërmjet drejtshkrimit dhe shqiptimit të formuar me kohë: fjalën turke për “më vonë”, tani drejtpërdrejtë e shkruar dhe shqiptuar si “sonra” në karaktere të përafërta me su/vkrh në shkrimin osman. Një modifikim i shkrimit arab, do të mund t’i kishte zgjidhur këto probleme.
Në fakt, në fund të shekullit XIX dhe fillimin e shekullit XX, reformatorët osmanë bënë propozimet e tyre për këtë qëllim. Por Ataturku, kërkonte të afronte turqit me Perëndimin dhe kështu ai zgjodhi shkrimin me gërma latine, duke e ndarë Turqinë nga e kaluara e saj.
Ataturku, futi në përdorim alfabetin e ri turk për popullin e Kajzerit në shtator 1928. Përveç ndryshimit të alfabetit, kalimi nga turqishtja osmane tek ajo moderne, u shoqërua edhe me zëvendësimin e fjalëve arabe dhe persiane me alternativa autentike “turke” (si dhe fjalë nga frëngjishtja, gjuha evropiane moderne më e preferuar në atë kohë).
Disa zëvendësime, u gjetën në gjuhën e përditshme të zonave rurale të Anadollit apo banorët turq të Azisë Qendrore: që të dyja supozoheshin se kishin ruajtur të paprekur gjuhën turke origjinale. Të tjerat, u shpikën thjesht nga një komitet i veçantë e më pas u futën në programet mësimore në klasa dhe fjalorë, ku disa mbetën aty ndërsa disa të tjera jo.
Kjo përpjekje çoi në krijimin e një gjuhë elitare, me një shkrim të kuptueshëm për masat dhe e anasjellta, ndoshta duke zëvendësuar shprehjen latine si psh “sine qua non”, me shprehje të thjeshta në anglisht si “e nevojshme”.
Ndonëse një dekadë më vonë, vetë reformat u bënë një pengesë ideologjikisht e nxitur e të kuptuarit, sikurse fjalë krejtësisht të zakonshme u zëvendësuan me të reja, krijime artificiale bombastike. Imagjinoni sikur qeveria të detyronte të gjithë, që në vend të shenjës “Exit” të lexonin “Goplace”.
Me gjasë, përpjekja do të braktisej dhe njerëzit do të talleshin me absurditetin e këtij propozimi, duke imagjinuar termat e reja të rreme si “götürgeç oturaklı” ose “ndenjëse që sjellin diçka” për fjalën “autobus”.
Historianët, e kanë kritikuar gjithnjë Ataturkun, për zellin e tij revolucionar dhe natyrën autoritare të reformave të tij. Shumë të tjerë pretendojnë se këmbëngulja e tij, për krjimin e një shoqërie të larmishme nën “këmishën e forcës” së një nacionalizmi modern laik, bëri që qeveritë e mëpasme t’i përgjigjen me dhunë njerëzve që tentonin të flisnin për çështjen kurde apo rikthimin e mbajtjes së shamisë.
Por sikundër shkrimtari francez Antoine de Saint-Exupéry lë të kuptohet tek libri “Princi vogël’, faji gjithashtu bie edhe mbi evropianët, paragjykimet e të cilëve i çuan ata t’i shohin këto reforma si të nevojshme dhe, të themi, t’i merrnin turqit me  kapele cilindrike, më shumë seriozisht se sa turqit që dikur mbanin feste.
Por, edhe pse nuk e mohon transformimin radikal, që Ataturku solli në gjuhën e vendit të tij, apo edhe shpejtësinë me të cilën ai e bëri këtë, ndarja me osmanisten nuk ishte aq e shpejtë sa pretendojnë shumë vetë aktualisht. Në fillim të viteve ‘900, shumica dërrmuese e qytetarëve turq, nuk mund të lexonin apo shkruanin ndonjë dorëshkrim.
Edhe në mesin e elitës, kishte shumë nga ata që ishin tashmë të njohur me shkronjat latine nga studimi i frëngjishtes. Për më tepër, për dekada të tëra pas vitit 1928, shumë turq dhe sipas thashethemeve edhe vetë Ataturku, vazhduan të mbajnë ditarë, shkruajnë për miqtë dhe shënonin shpenzimet e pazarit në shkrimin arab, që ata kishin mësuar që të vegjël kur ishin në shkollë. Në një farë kuptimi, revolucioni gjuhësor i Ataturkut, u realizua plotësisht vetëm në vitet ‘70, kur brezi i parë i të rriturve u mplak, pa patur ndonjë njohuri të osmanishtes.
Otomania
E gjithë kjo histori, e bën të tingëllojë disi ironik projektin e Erdoganit për të risjellë përsëri në shkolla gjuhën osmane. Gjesti i Erdoganit, ka për qëllim masat popullore të  devotshme të Turqisë, që kryesisht e pranojnë idenë, se kjo gjuhë është pjesë e trashëgimisë “së tyre“.
Por, për pjesën më të madhe të shekullit të kaluar, ishte në fakt klasa drejtuese e elitave të mirearsimuara laike, avokatëve dhe diplomatëve në veçanti, që cilët ishin më të kënaqur me përdorimin e zbukurimeve dhe të panjohura gjuhësore të osmanishtes së vjetër.
Reforma gjuhësore e Ataturkut, ishte një pjesë integrale e nacionalizmit të tij populist, i cili kërkonte të dallonte regjimin e tij të ri revolucionar nga qeveria e vjetër osmane, shpesh shtypëse dhe jopopullore.
Por një retorikë e tillë, e fshehu natyrën autokratike të regjimit të tij dhe vazhdimësinë ndërmjet elitës osmane dhe liderëve turq të shekullit të XX-të. Pas dekadave frustrimi me këtë elitizëm laik e shpesh jodemokratik, mësimi i gjuhës së gjykatës osmane, mund të interpretohet si një gjest populist. Por nëse popullsia turke, mëson të lexojë osmanisht për veten e saj, nostalgjia popullore osmane islame mund të jetë viktima e parë.
Nga shumë pikëpamje, duket se islamikët modernë nën Erdoganin, janë njerëzit e parë që përqafuan të kaluarën otomane të vendit të tyre, pas gati një shekulli neglizhence laike.
Por mund të jetë më e saktë të thuhet, se ata janë thjesht grupi më i fundit dhe i suksesshëm në Turqi, që përvetësojnë historinë osmane për qëllimet e tyre ideologjike.
Faktisht grupi i parë ishte Ataturku dhe mbështetësit e tij. Edhe pse Ataturku e denoncoi familjen osmane mbretërore për keqqeverisje, ai shumë shpejt njohu sukseset e ushtrisë së frikshme osmane nga Jemeni tek portat e Vienës, si një haraç i shpirtit luftarak të kombit turk osman.
Në vitet ‘40 dhe ’50 të shekullit të kaluar, nacionalistët turq kremtuan arritjet ushtarake osmane, si dhe të arritjet në arkitekturë, kulturë dhe shkencë gjatë epokës së artë të perandorisë në shekullin e XV. Gjeneratat e fëmijëve turq, janë rritur me karikaturat dhe filma aksion, që bënin fjalë për heronjtë ushtarake osmanë të kohës.
Disa nacionalistë laikë, kanë shkuar madje aq larg sa të pretendojnë se sulltanët osmanë si Mehmet Pushtuesi, shpikën tolerancën fetare dhe ndihmuan në frymëzimin e Rilindjes Evropiane. Kohët e fundit, një interpretim rival i historisë osmane, e bëri multikulturalizmin përfshirës, si tiparin kryesor të Perandorisë.
Duke vënë theksin tek bashkëjetesa e besimeve dhe kulturave nën sundimin osman, ky version apelon, si ndaj liberalëve perëndimorë në kërkim të shembujve kundër përplasjes së qytetërimeve, si edhe ndaj progresistëve turq që nga ana e tyre kërkojnë të ndërtojnë një identitet më përfshirës për shtetin turk.
Islamikët modernë turq, kanë punuar shumë për të shartuar leximet islamike të së shkuarës osmane, me traditën nacionaliste e liberale. Një reaksion alergjik bashkëkohor ndaj gjithë asaj çka është osmane, është në mos asgjë një shenjë e suksesit të islamikëve.
Nën një klimë politike më pak të polarizuar, shumë prej figurave të opozitës që tani kritikojnë aktin e Erdoganit, mund ta kishin mirëpritur atë si pjesë e një përpjekje patriotike, që lidhet me një kapitull të lavdishëm të historinë turke. Por të mësosh osmanishten në këtë kohë, duket e dyshimtë kur ajo paraqitet së bashku me nismën për futjen e mësimit të fesë në klasat fillore dhe kufizimet e reja mbi alkoolin, të gjitha pjesë e planit të Erdoganit për të krijuar një “brez të devotshëm”.
Është një moment, kur klishetë e vjetra orientaliste rreth dekadencës osmane dhe korrupsionit, duken si një korrigjues i nevojshëm për një histori romantike osmane, duke e pastruar madje edhe nga nivelet normale të shthurjes njerëzore dhe shtypjes.
E armatosur me një njohuri të gjuhës osmane, dhe një dëshirë të motivuar politikisht, për të hedhur poshtë mitet islamike, shumica e akademikëve turq kanë filluar tashmë, që të gërmojnë prova të së kaluarës më pak të idealizuar osmane.
Krahas poezive rreth hamameve dhe banketeve mbretërore, kjo përfshin materiale më thelbësore, që tregojnë sesi vetë qytetarët osmanë, kritikonin korrupsionin zyrtar apo abuzimet e justifikuara nga ana fetare të pushtetit. Një aluzion i asaj, që për Eroganin duhet të qëndrojë në arkiv, vjen nga një shkrim i vitit 1951 i revistës së atëhershme popullore “Historia Botërore”, redaktorët e së cilës pohuan se kishin kërkuan nëpër arkiva për të gjetur vendimet më “rrënqethëse” të gjyqtarëve osmane, duke garantuar se ato “tejkalonin edhe romanet triller më të famshme të shekullit XX”.
Lexuesit, premtonin ata, do të tronditeshin nga vendimet e gjyqtarëve mbi “ushqimin e qenve me trupa njerëzish, varjen e burrave nga hunda sikur të ishin arinj, varjen e grave nga gjokset e tyre, dhe burrat nga pjesë të tjera të trupit”.
Një komentator i kanalit televiziv turk kundër qeverisë “Halk TV”, bëri njëherë shaka duke thënë se nëse njerëzit do të arrijnë të mësojnë osmanishten, ata më në fund do të jenë në gjendje, të lexojnë të kaluarën kriminale të gjyshit të Erdoganit.
Partia e Erdoganit, AKP ka ushtruar në forma të shumta  censurën, duke u përpjekur për të kontrolluar se çfarë mund të lexojnë qytetarët turq. Por, sikurse sugjerojnë këto goditje të ashpra, të mësosh një gjuhë të re është krejtësisht armiqësore për këtë lloj kontrolli. T’i nxisësh nxënësit të mësojnë osmanishten do të jetë e vështirë. Edhe më e vështirë do të jetë, të kontrollohet sesi ata i përdorin aftësinë e fituara rishtas./  “Foreign Affairs” /
a.g./www.bota.al