Δάσκαλοι του σχολείου της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας Τιράνων

Ιερείς και ενορίτες στον Ι. Ν. Αγίου Προκοπίου Τιράνων

Ο Γρηγόριος Σταυρίδης (Παραλίτσας) από την Αχρίδα, γράφει:

''Μετά από δυο μήνες ήρθε ο αχριδιανός Σίμος Τσέβλαρης από τα Τίρανα και είπε πως οι Τιρανέζοι ψάχνουν για δάσκαλο με διόμισι χιλιάδες γρόσια. Το ποσό μου φάνηκε αστρονομικό.

- Τι λες, μανούλα;

- Πήγαινε.

Εκείνη έκανε όλες τις απαραίτητες προετοιμασίες για το ταξίδι, μου έδωσε μουσαμάδες για να τυλίγω το πονεμένο μου πόδι και φιλώντας με στα μάτια και στο πρόσωπο μου έδωσε την ευχή της. Έκλαιγα, τα μάτια όμως, όπως και στον Όμηρο, έστεκαν σαν κέρατα ή σαν σίδερο: για να μου δώσει θάρρος έκρυβε τα δάκρυα της. 

Έφθασα στα Τίρανα. Εκεί με πλάκωσε η νοσταλγία (πόνος για την πατρίδα). Ήμουν δεκαοχτάρης και ξενιτευόμουν για πρώτη φορά. Τη νύχτα έκλαιγα συχνά όλη την ώρα για την μάνα. Για να την παρηγορήσω, βιάστηκα να της γράψω πως στα Τίρανα βρήκα μιαν αξιοσέβαστη μπάμπω, που μου υποσχέθηκε πως θα με γιατρέψει εντελώς.

Για καλή μου τύχη ξενιτευόταν στα Τίρανα και ο Σίμος, που τον θεωρούσα σαν πατέρα μου και δίδασκα το γιό του σαν να ήταν αληθινός αδερφός μου. Όταν τελείωσε η χρονιά, αποφάσισα να εκπληρώσω την παλιά μου επιθυμία, να πάω στην Αθήνα. 

[ ] Εκείνη την εποχή, πάντως, ηχούσε σ' εμάς μόνον το όνομα της Αθήνας και των Ιωαννίνων.

[ ] Να ομολογήσω πάντως και τούτο: Πήγα στην Αθήνα, όχι μόνο για να σπουδάσω [ιατρική] αλλά και για να γιατρευτώ, επειδή νόμιζα πως πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχουν καλύτεροι γιατροί από τους Αθηναίους, όπως δεν υπάρχει καλύτερος ποιητής στον κόσμο από τον Όμηρο. Διαφορετικά, ίσως να μη μου το επέτρεπε και η μητέρα μου.

Ξεκίνησα τον Αύγουστο του 1849 με χίλια πεντακόσια γρόσια[1].

Ο Κωνσταντίνος Νίσκου ήταν δάσκαλος και ο πρώτος διανοούμενος της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας Τιράνων, της οποίας τα μέλη ήταν κυρίως Βλάχοι που κατάγονταν από τον νότο (Μπελίτσα, Γκραμπόβα, Μοσχόπολη κ.α.). Η οικογένεια του Κωνσταντίνου Νίσκου προέρχονταν από την Γκραμπόβα. Από το 1900 ήταν διευθυντής του επτατάξιου ελληνικού σχολείου της κοινότητας (πρωτοβάθμια εκπαίδευση). Οι μαθητές που ήθελαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους, παρακολουθούσαν την δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο ελληνικό γυμνάσιο του Μοναστηρίου ή των Ιωαννίνων. Ο Δημήτριος Μπεντούλης αναφέρει ότι ''ο Κωνσταντίνος Νίσκου ήταν ανοιχτόμυαλος άνθρωπος και όταν άνοιξε αλβανικό σχολείο στα Τίρανα, όχι μόνο δεν εμπόδισε τους μαθητές του (ελληνικού) σχολείου της κοινότητας αλλά τους ενθάρρυνε να πάνε σ' αυτό για να μάθουν την ομιλούμενη γλώσσα και την αλβανική γραφή''[2], γεγονός που υποδηλώνει ότι ως τότε δεν γνώριζαν αλβανικά. 

Θα πρέπει όμως να επισημανθεί ότι, η ελληνορθόδοξη κοινότητα Τιράνων ήταν μικρή και ανίσχυρη για να υπερασπιστεί τα δικαιώματα της όταν λήφθηκε η απόφαση κατάργησης του ελληνικού σχολείου και ενοποίησης της εκπαίδευσης των πολιτών. Το 1904, σύμφωνα με το μητρώο της συγκεκριμένης κοινότητας, στην πόλη των Τιράνων υπήρχαν συνολικά 724 ορθόδοξοι, περίπου 140 οικογένειες -κυρίως Βλάχων[3]. Η πρώτη απογραφή της πόλης, που διενεργήθηκε λίγα χρόνια αφού έγινε πρωτεύουσα (περίπου το 1920), έδειξε συνολικό πληθυσμό 10.845[4]. Οι βλαχόφωνοι των Τιράνων, όπως αποκάλυψε μέσα από αρχειακές πηγές η καθηγήτρια του πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ελευθερία Νικολαϊδου, υφίσταντο πιέσεις από τους μπέηδες της περιοχής για να ενδώσουν στην ρουμανική προπαγάνδα που επιδίωκε να πετύχει την καταγραφή τους με τον χαρακτηρισμό τους ως ''Βλαχ μιλιέτ'' όταν, κατά τις αρχές του 1906, θα διενεργόταν από την τουρκική κυβέρνηση γενική απογραφή του πληθυσμού. Επίσης όπως ανέφεραν οι ίδιοι, χρησιμοποιήθηκε από τους μπέηδες και βία εναντίον τους, πέντε χρόνια νωρίτερα, προκειμένου να ενδώσουν. Πρόσθεσαν ακόμη ότι, στο παρελθόν είχε γίνει και απόπειρα δελεασμού τους με χρήματα[5].

Αξιοσημείωτη είναι η αναφορά του Αναστάση Τοπάλη από την Μπελίτσα (βλαχοχώρι δυτικά της Στρούγκας):

''Παρεμ­πιπτόντως αναφέρω, ότι ο πατέρας μου, έμπορος στα Τίρανα 'Αλβανίας επί πολλά έτη, φιλομαθής κι αυτοδίδακτος, είχε πλουτίσει τη βιβλιοθήκη με πολλά βιβλία. ’Έτσι υπήρχαν σ’ αυτή το Ψαλτήρι, η ’Οκτώηχος, ο ’Απόστολος κ.ά., που στις πρώτες σελίδες ανέγραφαν τα 24 γράμματα του αλφαβήτου με κόκκινα γράμματα. Με αυτά μάθαιναν στο παλιό σχολείο ανάγνωση και γραφή. Σώζονταν βιβλία τυπωμένα στο τυπογραφείο Μοσχοπόλεως παλιά κι ένα λεξικό ελληνο-αλβανικό που συγγραφέας του ήταν, όπως ενθυμούμαι καλά, ο Κωνσταντίνος Χριστοφορίδης. Αυτός ήταν δάσκα­λος, τελειόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής Κωνσταντινοπόλεως, καταγόταν από το Έλμπασάν και δίδαξε στα σχολεία της πατρίδας του, αλλά και των Τιράνων πολλά χρόνια. Κοντά του ο πατέρας μου, στενός φίλος του, μορφώθηκε όσο μπόρεσε''[6]. 

Ο Κωνσταντίνος Χριστοφορίδης (''λογοτεχνικό'' ψευδώνυμο) γεννήθηκε στο Ελβασάν, το 1827 ή 1830, και προερχόταν από την οικογένεια αργυροχρυσοχόων Νέλκου, πιθανώς σύντομη μορφή του επωνύμου Νεδέλκος[7] -που συναντάται κυρίως σε Έλληνες του μακεδονικού χώρου*. Να σημειωθεί ότι, στο Ελβασάν της Βορείου Ηπείρου ένας από τους µεγαλύτερους δρόµους ονοµαζόταν «Λεωφόρος των Ελλήνων χρυσοχόων»[8]. Η οικογένεια Νέλκου αναφέρεται για πρώτη φορά το 1723. Ο πατέρας του Χριστοφορίδη ονομαζόταν Αναστάσιος Νέλκος και η μητέρα του Βασιλεία. Ολοκλήρωσε το ελληνικό δημοτικό σχολείο στην γενέτειρα του και στη συνέχεια φοίτησε στην Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων[9]. Η πορεία του Χριστοφορίδη, μιάς μάλλον τυχοδιωκτικής μορφής (κινούμενου μεταξύ Ιωαννίνων, Σμύρνης, Μάλτας Κωνσταντινούπολης, Τύνιδας, Τιράνων), άλλαξε άρδην μετά την γνωριμία του με τον Αυστριακό πρόξενο στα Γιάννενα Johann Georg von Hahn και τον προσηλυτισμό του στον προτεσταντισμό. Υποστήριζε την πελασγική προέλευση των Αλβανών, αλλά και τους δεσμούς τους με τους Έλληνες, απόψεις που σήμερα ουδείς επιστήμονας αποδέχεται πλέον και θεωρούνται τουλάχιστον ξεπερασμένες[10].

Ο Γεώργιος Πάνου του Αλεξάνδρου γεννήθηκε στα Τίρανα το 1893 από οικογένεια της ελληνορθόδοξης κοινότητας, η οποία αναφέρεται στον κώδικα της εκκλησίας του Αγίου Προκοπίου που είχε χτίσει η κοινότητα ήδη από το 1780. Η οικογένεια Πάνου είλκε την καταγωγή της πιθανώς από την Μπελίτσα, από την οποία προέρχονταν κι ορισμένες άλλες οικογένειες που μετακινήθηκαν για εμπορικούς σκοπούς στα Τίρανα, το Δυρράχιο κ.α.[11]. Ο Γ. Πάνου ολοκλήρωσε την επταετή εκπαίδευση στο ελληνικό σχολείο Τιράνων και συνέχισε την δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο ελληνικό γυμνάσιο του Μοναστηρίου. Μετά την αποφοίτηση του, το 1912, εργάστηκε για λίγο ως δάσκαλος στο ελληνικό σχολείο της γενέτειρας του. Το 1913, όταν αποφασίσθηκε η κατάργηση του σχολείου της ελληνορθόδοξης κοινότητας, διορίσθηκε διευθυντής του αλβανικού σχολείου. Συμμετείχε στον Σύλλογο "Bashkimi" υπό την ηγεσία του Avni Rustemi. Το 1924 παρακολούθησε το πρώτο συνέδριο των εκπαιδευτικών που πραγματοποιήθηκε στα Τίρανα. Την ίδια χρονιά συμμετείχε στην επανάσταση του Ιουνίου που ανέτρεψε την κυβέρνηση του βασιλιά Αχμέτ Ζώγου. Αυτό επιτεύχθηκε υπό την ηγεσία του Φαν Νόλι (πραγματικό όνομα: Θεοφάνης Μαυρομάτης), για τον οποίο έτρεφε ιδιαίτερη συμπάθεια. Μεταξύ των επιδιώξεων του κινήματος του Νόλι ήταν και η αναδιοργάνωση της δημόσιας εκπαίδευσης σε εθνική βάση[12]. Την ιδια περίοδο που κάποιοι ελληνόφωνοι και βλαχόφωνοι Έλληνες απορροφούνταν στο αλβανικό εθνικό κίνημα, παρόμοιες περιπτώσεις καταγράφονται ακόμα και με σερβόφωνους εκείνης της περιοχής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Millosh Gjergj Nikolla, ο οποίος είχε ως μητρική γλώσσα τη σερβική, είχε φοιτήσει σε σερβικά και ρωσικά εκπαιδευτικά ιδρύματα για να εξελιχθεί αργότερα σε Αλβανό δάσκαλο και ποιητή, ο οποίος έγραφε στα αλβανικά έντυπα υπό το ψευδώνυμο Migjeni[13]. Το 1926-27, ο Γ. Πάνου επιλέχθηκε από τους δασκάλους των Τιράνων ως πρόεδρος της Ένωσης Εκπαιδευτικών. Το 1936, κατά την βασιλική περίοδο, μετατίθεται στην Κρούγια ως οπαδός του Νόλι και κυρίως λόγω της επιρροής που ασκούσε στους συντοπίτες του και ιδιαίτερα στην μαθητική νεολαία. Κατά την διάρκεια του Β' ΠΠ συμμετείχε στο αντιφασιστικό κίνημα και το σπίτι του αποτέλεσε βάση, αλλά και τα παιδιά του Ουρανία και Αριστείδης θεωρούνται ηρωικοί μάρτυρες. Μετά τον πόλεμο συμμετείχε στο Δημοκρατικό Μέτωπο και εξελέγη βουλευτής στο αλβανικό κοινοβούλιο[14].

* Το επώνυμο Νεδέλκος σημαίνει ''Κυριάκος'', είναι δάνειο από την σλαβική γλώσσα ( < ne-dělja, άπρακτος ημέρα, δηλ. μη εργάσιμη, Κυριακή), βλ. π.: Το γλωσσικό ιδίωμα γηγενών σε περιοχές της Μακεδονίας, ethnologic.blogspot.gr.

[1] Γκριγκόρ Παρλίτσεφ, Αυτοβιογραφία, Εκδ. Μαύρη Λίστα, Αθήνα 2000, σελ. 60-62.

[2] Kodiku i kishës së Shën Prokopit të Tiranës: 1818-1922, Dhimitër Beduli, Tiranë: Botues; Kisha Orthodokse Autoqefale e Shqipërisë, viti 1997.

[3] Jovan Bizhyti, Bashkësia ortodokse e Tiranës, βλ.: gazetadita.al

[4] Τίρανα, el.wikipedia.org

[5] Αχ. Λαζάρου, Ελληνισμός και Λαοί Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Τόμος Β', Αθήνα 2009, σελ. 56-57.

[6] Αναστάση Τοπάλη, Τα χωριά Άνω και Κάτω Μπεάλα, σελ.22, βλ. εδώ
[7] Peter Bartl, Kristoforidhi Konstandin, in: Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas. Bd. 2. Hgg. Mathias Bernath / Felix von Schroeder. München 1976, S. 506-507, βλ.: biolex.ios-regensburg.de
[8] Ελληνικός χρυσός και χρυσοχοϊα - Νεοελληνική περίοδος, βλ.: vlahofonoi.blogspot.gr
[9] Peter Bartl, Kristoforidhi Konstandin, in: Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas. Bd. 2. Hgg. Mathias Bernath / Felix von Schroeder. München 1976, S. 506-507, βλ.: biolex.ios-regensburg.de

[10] Δημητρίου Ε. Ευαγγελίδη, Η καταγωγή των Αλβανών και οι αρβανιτόφωνοι Έλληνες, Εκδ. Ινφογνώμων, Αθήνα 2014, σελ. 266.

[11] Αναστάση Τοπάλη, Τα χωριά Άνω και Κάτω Μπεάλα, σελ. 10-11 & 56, βλ. εδώ

[12] Το φαινόμενο Θεοφάνης Μαυρομάτης (Φαν Νόλι) - Η σκοτεινή πλευρά της Σελήνης, pelasgoskoritsas.gr

[13] Migjeni, albanianliterature.net

[14] Kodiku i kishës së Shën Prokopit të Tiranës: 1818-1922, Dhimitër Beduli, Tiranë: Botues; Kisha Orthodokse Autoqefale e Shqipërisë, viti 1997.

Παπαστεργίου Δέσποινα

Vlahofonoi@gmail.com

 

http://vlahofonoi.blogspot.al/ 

Στην Ιταλία γιόρτασαν την «Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας»!! - Në Itali festuan "Ditën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës Helene"

Στιγμιότυπα από τη δεύτερη παγκόσμια ημέρα της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού στη Νάπολη σήμερα(9/2) . Η Νάπολη πρωτοπορεί περήφανη.

Çaste nga dita e dytë e eventeve me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës Helene (9/02). Napoli mban krenare stafetën duke mos harruar dhe origjinën e saj Helene. 

 Istantanee dalla maratona della seconda giornata mondiale della lingua e della cultura ellenica. NAPOLI ha aperto e indicato la strada! Riconoscente ai ragazzi e ai docenti dei licei classici, ai ragazzi della comunità e a tutta la squadra organizzativa. Insuperabili tutti. Riconoscente, fiero e commosso. Noi continuiamo e gli altri restino a guardare!

Από την εκδήλωση μαθητών Κλασικών Λυκείων για την «Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας και Ελληνικού Πολιτισμού»!

Nga eventi i nxënësve të Liceve Klasikë për "Ditën e Gjuhës dhe Kulturës Greke"


Οι Ιταλοί μαθητές Κλασσικών Λυκείων τιμούν την Ελληνική Γλώσσα.

Nxënësit Italianë nga Licetë Klasikë nderojnë Ditën e Gjuhës Greke


Μαθητές απαγγέλνουν αρχαιοελληνικά κείμενα.

Nxënësit lexojnë tekste në greqishten e vjetër

"Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική… "

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Στις 21 Φεβρουαρίου, εορτάζεται η Διεθνής Hμέρα Μητρικής Γλώσσας, που καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση της UNESCO στις 17 Νοεμβρίου 1999

Η χρήση της μητρικής γλώσσας είναι ιερό δικαίωμα ενώ η προστασία και η ανάδειξη της υποχρέωση της κάθε πολιτείας.

Παρόλο που το Αλβανικό κράτος δεσμεύτηκε υπογράφοντας διεθνείς συμβάσεις για την προστασία των μειονοτικών γλωσσών, η χρήση της μητρικής μας γλώσσας όχι μόνο δεν ανταποκρίνεται στις προβλεπόμενες συμβάσεις αλλά πολλές φορές διώκεται άμεσα ή με την ανοχή του κράτους. Αποκορύφωμα αυτής της δίωξης ήταν το τραγικό περιστατικό της δολοφονίας του Αριστοτελη Γκούμα στη Χειμάρρα, στις 13 Αυγούστου 2010.

Η χρήση των Ελληνικών στην εκπαίδευση της ΕΕΜ στην Αλβανία είναι πολύ περιορισμένη σε σχέση με τα προβλεπόμενα, στη δημόσια διοίκηση ανύπαρκτη ενώ οι ελάχιστες δημόσιες πινακίδες στα ελληνικά παραμένουν για χρόνια μουντζουρωμένες, για να μας θυμίζουν την άγριο περιβάλλον στο οποίο επιβιώνει.

Η ΔΕΕΕΜ «ΟΜΟΝΟΙΑ» επαναλαμβάνει την έκκληση της προς την Αλβανική Κυβέρνηση για την κατάρτιση του «Νόμου για τις Μειονότητες» στον οποίο θα προβλέπεται με σαφήνεια η χρήση της μητρικής γλώσσας, να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία της και παράλληλα να καλλιεργήσει κλίμα ειρηνικής συμβίωσης της πλειοψηφίας με τις μειονότητες.

Γραφείο Τύπου και Επικοινωνίας της ΔΕΕΕΜ «ΟΜΟΝΟΙΑ»

Γκάρεθ Οουενς: «Η Φωνή του Δίσκου της Φαιστού» - Gareth Owens: “Zëri i Diskut të Festu”

Γκάρεθ Οουενς: «Η Φωνή του Δίσκου της Φαιστού» «Η α' πλευρά του δίσκου μιλάει για την έγκυο θεότητα που λάμπει και η β΄πλευρά έχει μια πρόταση σε δυο στίχους, με μινωική παρήχηση, που αναφέρεται στη θεότητα που δύει. Η δύση της Αστάρτης/Αφροδίτης/Αφαίας. Με τη δική σας βοήθεια θα ήθελα μια μέρα στο μέλλον να μεταφράσουμε αυτούς τους στίχους για τη θεότητα του έρωτα, να ξέρουμε πιο πολλά». Με αυτά τα λόγια ο γλωσσολόγος δρ. Γκάρεθ Οουενς, ειδικός σε θέματα μινωικής γραφής, έκλεισε την ενδιαφέρουσα ομιλία του με τίτλο «Η Φωνή του Δίσκου της Φαιστού» που έδωσε σήμερα Τετάρτη στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ), διοργάνωση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) σε συνεργασία με το ΤΕΙ Κρήτης. «Είναι 61 λέξεις στις δυο πλευρές και 18 στίχοι σαν σονέτο με ομοιοκαταληξία. Εξι λέξεις μιλάνε για το φως και έξι λέξεις για τη δύση του φωτός. Τρεις λέξεις μιλάνε για την έγκυο θεότητα και άλλες 10 για τη θεότητα με διάφορα επίθετα», επισήμανε ο δρ. Οουενς, απευθυνόμενος, σε άπταιστα ελληνικά, στο πολυπληθές ακροατήριο που κατέκλυσε το αμφιθέατρο του ΕΙΕ για να ακούσει την πειραματική ερμηνεία του για τις περισσότερες από τις μισές λέξεις του δίσκου, η οποία έχει βασιστεί σε πολυετή επιστημονική έρευνα. «Και σε άλλες επιγραφές» «Λέξεις και μια ολόκληρη πρόταση από τον Δίσκο της Φαιστού βρέθηκαν και σε άλλες μινωικές θρησκευτικές συλλαβικές επιγραφές και στο σπήλαιο του Αρκαλοχωρίου και στο Βουνό Γιούχτα δίπλα στις Αρχάνες και στην Κνωσό. »Οι θρησκευτικές αυτές επιγραφές εντοπίστηκαν και με τάματα, συνεπώς οι μινωικές λέξεις που ήταν με τα μινωικά τάματα έχουν σχέση και με τη θρησκεία και με την υγεία. »Αρα έχουμε ένα λογικό περιεχόμενο (context), ότι δηλαδή ο Δίσκος της Φαιστού είναι μια μινωική θρησκευτική συλλαβική επιγραφή που διαβάζεται με επιγραφική συνέχεια και έχει σχέση με σχεδόν παράλληλα κείμενα τα οποία σχετίζονται με ιερούς τόπους και με τάματα, δηλαδή με ευχές και προσευχές και πάνω από όλα με την υγεία», ανέφερε. Και τόνισε επίσης ότι «χωρίς τους καλούς φίλους και συναδέλφους δεν θα είχαμε φτάσει στην ανάγνωση, που πιστεύω ότι είναι η καλύτερη δυνατή που υπάρχει τα τελευταία 110 χρόνια ή τους τελευταίους 37 αιώνες που κάποιος ή κάποια διάβασε τον Δίσκο στην Κρήτη ίσως για τελευταία φορά, 500 χρόνια πριν τον Τρωικό Πόλεμο» Και συμπλήρωσε: «Φυσικά έχω κάνει λάθη. Παίρνω όλη την ευθύνη πάνω μου. Αλλά έχουμε κάνει και μια προσπάθεια. Δεν υπάρχει κάποιος που δεν έχει κάνει λάθη, απλώς υπάρχει κάποιος που δεν έχει κάνει την προσπάθεια. Απόψε θα ήθελα να μοιραστώ αυτή την προσπάθεια μαζί σας με την ελπίδα ότι θα κάνουμε βελτιώσεις και διορθώσεις μαζί. »Με την ανάγνωσή μας πιστεύουμε πλέον ότι μπορούμε να διαβάζουμε το 99% από τον Δίσκο της Φαιστού με τις φωνητικές αξίες της μυκηναϊκής Γραμμικής γραφής Β. Εχουμε συνολικά 242 σημεία γραφής, δηλαδή συλλαβογράμματα, με 45 διαφορετικά σημεία. Ηρθε η ώρα να κάνουμε το επόμενο βήμα στην κατανόηση» πρόσθεσε. «Τώρα μπορούμε να μιλάμε για το τι μπορεί να σημαίνουν πιο πολλές από τις μισές λέξεις του δίσκου» και πως για το 10% από τις 61 λέξεις «έχουμε ενδείξεις γλωσσολογικές ότι σημαίνουν κάτι» χωρίς να γνωρίζουμε την ακριβή σημασία τους, είπε. «Ισως η φωνή μιας μινωικής Σαπφούς ή Υπατίας μιλάει για την Αστάρτη της μινωικής Κρήτης, τη θεότητα του έρωτα. Ο δίσκος έχει 18 στίχους με ομοιοκαταληξία, με ποιητική παρήχηση. Μήπως μιλάμε για στίχους σαν το σονέτο του Σαίξπηρ; Ή μήπως για κάτι σαν τις μαντινάδες από την Κρήτη;» αναρωτήθηκε, μυώντας το κοινό του στα μυστικά του Δίσκου της Φαιστού, που ακόμα έχει πολλά να αποκαλύψει. Στην εκδήλωση απηύθυναν χαιρετισμούς η δρ. Εύη Σαχίνη, διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και ο καθηγητής Γιάννης Καλιακάτσος, τέως αντιπρύτανης, ακαδημαϊκός διευθυντής Γραφείου Διεθνών Σχέσεων ΤΕΙ Κρήτης. Ακολούθησαν ερωτήσεις από το κοινό.http://www.tanea.gr/

Gareth Owens: “Zëri i Diskut të Festu” “Nga ana nr 1 e diskut flitet për një hyjni shtatzënë e cila ndriçon ndërsa krahu nr 2 ka një fjali në dy vargje, me aliteracion minoik, e cila flet për hyjninë që perëndon. Perëndimi i Astratit/Afërditës/Afeas. Me ndihmën tuaj do të doja një ditë në të ardhmen të përkthejmë vargjet për hyjninë e dashurisë, të mësojmë më shumë”. Me këto fjalë, glosologu Dr Gareth Ouens, që është një specialist në shkrimin minoik, mbylli ligjëratën e tij interesante me titullin “Zëri i Diskut të Festu” që mbajti në Instutin e Kërkimeve Shtetërore,  të organizuar nga Qëndra Kombëtare e Vërtetimeve në bashkëpunim me Universitetin e Kretës. “Janë 61 fjalë nga të dyja anët dhe 18 vargje si soneta me rrimë. Gjashtë fjalë i rreferohen  dritës dhe gjashtë fjalë perëndimit të djellit. Tre fjalë flasin për një hyjni  shtatzënë dhe dhjetë të tjera për hyjninë me mbiemra të ndryshëm”, theksoi o doc. Owens, duke ju drejtuar,  me një greqishte të përsosur, dëgjuesve të shumtë të cilët kishin mbushur sallën e Institutit për të dëgjuar interpretimin eksperimental të tij për më shumë se gjysmën e fjalëve të diskut, i cili është bazuar në një kërkim shumëvjeçar shkencor. “Të tjera mbishkrime”. “Fjalë dhe një fjali e plotë nga Disku i Festu u gjendën  dhe në mbishkrime rrokjesh minoike fetare dhe në shpellën e Arkalohoriout dhe në malin Juhta pranë Aharnes dhe në Konso. “Këto mbishkrime u gjetën dhe me dedikime, si rrjedhim fjalën minoike që ishin me dedikime minoike kanë lidhje me fenë dhe me shëndetin. “Pra kemi një përbërje llogjike (kontekst), që do të thotë se Disku i Festos është një mbishkrim në rrokje minoik fetar i cili lexohet me një vazhdimësi mbishkrimore dhe ka lidhje me pothuajse tekste paralele me të cilat kanë ldihje me vende të shenjta dhe dedikime, dmth me urata dhe lutje dhe mbi të gjitha me shëndet”, përmendi profesori. Gjithashtu theksoi se “Pa miqtë dhe kolegët e mirë nuk do të kishim arritur në leximin e tekstit, që besoj se është dhe më i miri i mundshëm këtu e 110 vitet e fundit ose 37 shekujt e fundit që dikush lexoi Diskun në Kretë ndoshta për herë të fundit, 500 vjet para Luftës Trojane”. Plotësoi: “ Natyrsisht kam bërë gabime. Marr përsipër të gjithë përgjegjësinë mbi vete. Por kemi bërë një përpjekje. Nuk ekziston dikush që nuk ka bërë gabime, thjesht ekziston dikush që nuk është përpjekur. Sot do të doja që të ndaj këtë përpjekje me ju, me shpresën se do të bëjmë përmirësime dhe korrigjime sëbashku. “ “Me leximin tonë besojmë tashmë se mund të lexojmë 99% të diskut të Festu me vlerat fondetike të shkrimet linear mikinaik B. Kemi tërësisht 242 pika shkrimi, dmth gërma rrokje, me 45 pika të ndryshme. Erdhi çasti që të bëjmë hapin tjetër mbi kuptimin” shtoi ai. “Tani mund të flasim mbi se çfarë kuptimi kanë shumë nga gjysmat e fjalëve të diskut” dhe se si për 10%  nga 61 fjalë “kemi gjurmë gjuhore se ato kanë një kuptim” pa ditur kuptimin e tyre ekzakt.” “Ndoshta  zëri i një Sapfoje minoike ose zëri i Ipatias flet për Astartin e Kretës Minonike, perëndeshën e erosit. Disku ka 18 vargje me rrimë, me një ngjyrim poetik. Mos ndoshta flasim për vargje si soneta e Shekspirit? Apo si mandinadhat e Kretës?” pyeti, duke e futur publikun në sekretet e Diskut të Festu, i cili ka shumë akoma për të na zbuluar. Këtë event e përshëndetën dr Evi Sahini, drejtoresha e Qëndrës Kombëtare të Dokumentacionit dhe profesori Jani Kaliakatsos, ish rektor, drejtor akademik i Zyrës të marrdhënieve Ndërkombëtare  të Universitetit të Kretës. Më pas u dëgjuan pyetjet e spektatorëve.  Përktheu përgatiti: Pelasgos Koritsas

Οι Αλβανοί και η καταγωγή τους: (Αλβανικοί) μύθοι και ιστορική πραγματικότητα

Η αλβανική εθνική αφύπνιση - Η ίδρυση του αλβανικού κράτους - Οι αλβανικές θεωρίες για την καταγωγή τους από τους αρχαίους Ιλλυριούς

Η αλβανική εθνική αφύπνιση, γνωστότερη ως "Αλβανική Εθνική Αναγέννηση" (rilindja), ξεκίνησε τις δεκαετίες του 1830 και του 1840. Τουλάχιστον στο ξεκίνημά του, το αλβανικό εθνικό κίνημα, ήταν παρόμοιο με τα άλλα εθνικά κινήματα της ευρύτερης περιοχής. Ξεκίνησε από μια μικρή ελίτ διανοούμενων που ζούσαν, κυρίως, σε μεγάλες πόλεις της οθωμανικής αυτοκρατορίας αλλά και την Ευρώπη.

Αυτοί άντλησαν τις ιδέες και τα οράματά τους, κυρίως από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό.

Ο 19ος αιώνας, βρήκε τους Αλβανούς, ως έναν από τους πλέον καθυστερημένους και απομονωμένους λαούς της Ευρώπης. Ήταν αποκομμένοι και χωρίς επαφές με τον υπόλοιπο κόσμο. Υπήρχε υποτυπώδες οδικό δίκτυο (μουλαρόδρομοι θα λέγαμε καλύτερα) και πλήρης αναρχία, ως τις αρχές του 20ου αιώνα, όπως γράφει ο Αλβανός ποιητής Ασντρένι που ζούσε στο Βουκουρέστι και χρειάστηκε δύο μέρες για να μεταβεί από το Δυρράχιο στα Τίρανα, που απέχουν περίπου 40 χιλιόμετρα!

Άλλο βασικό πρόβλημα της Αλβανίας, ήταν η έλλειψη ενός μεγάλου διοικητικού, οικονομικού και πολιτιστικού κέντρου. Υπήρχε μεγάλος αριθμός περιφερειακών κέντρων τα οποία είχαν διαμάχες μεταξύ τους και αποτελούσαν έτσι, παράγοντες διχόνοιας.

Από την άλλη πλευρά, οι Οθωμανοί, ιδίως μετά τη Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζί (1774), που υπογράφτηκε έπειτα από την συντριπτική τους ήττα από τους Ρώσους και σήμανε την αρχή του εδαφικού κατακερματισμού της αυτοκρατορίας, υιοθέτησαν απέναντι στους Αλβανούς μια πολιτική υποκίνησης εσωτερικών τοπικών και θρησκευτικών διαιρέσεων και διαφορών. Θεωρούσαν τους Αλβανούς απλώς ως "Τούρκους" ή «Ορθόδοξους», κάτι που αποτέλεσε ένα από τα σοβαρότερα εμπόδια που συνάντησαν οι Αλβανοί στη δημιουργία της εθνικής τους ταυτότητας.

Παράλληλα, μεγάλο πρόβλημα αντιμετώπιζαν οι Αλβανοί και στην εκπαίδευση. Ως τα τέλη του 19ου αιώνα, σε ολόκληρη την Αλβανία υπήρχαν μόνο 2 αλβανικά σχολεία, ενώ τα ελληνικά και τα τουρκικά, έφταναν τα 5.000. Το αλβανικό αλφάβητο καθιερώθηκε μόλις το 1908! Λίγο πριν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, σε ολόκληρη περιοχή της Miredita, μόνο τρεις (!) άνθρωποι μπορούσαν να γράφουν και να διαβάζουν σε συνολικό πληθυσμό 18.000. Ο Σέρβος, πρώην πρωθυπουργός, Vladan Georgevitch στο βιβλίο του "Les Albanais et les Grandes Puissances", που κυκλοφόρησε στο Παρίσι το 1913 και μεταφράστηκε και στα γερμανικά, προσπαθούσε να πείσει τους αναγνώστες του, ότι οι Αλβανοί ήταν τόσο υποανάπτυκτοι, που εξακολουθούσαν να έχουν ουρές!

Αλλά και ο Ιταλός E. Guicciardini, στο βιβλίο  του "Impressioni d' Albania. Nuova Antologia" εξηγεί ότι: "Η Τουρκία συμπεριφέρεται στους Αλβανούς Μουσουλμάνους χειρότερα από τους Χριστιανούς, εξαιτίας του φόβου που έχει ότι η ενότητα του Ισλάμ θα δοκιμαστεί αν δημιουργηθεί εθνική συνείδηση σε ένα μέρος του μουσουλμανικού κόσμου, προβάλλοντας τη θρησκευτική αλληλεγγύη.

Στην Αλβανία, αυτή η αποτρεπτική πολιτική εκτείνεται επίσης και στον χριστιανικό πληθυσμό (η μόνη περίπτωση), καθώς οι Τούρκοι φοβούνται ότι θα έχουν αρνητική επιρροή επάνω στους Αλβανούς μουσουλμάνους"

Οι θεωρητικοί του αλβανικού εθνικού κινήματος

Ο Naum Vedilarxhi (1767 – 1846), ήταν ο πρώτος ιδεολόγος του αλβανικού εθνικού κινήματος. Συνέκρινε την κατάσταση των Αλβανών, με εκείνη της προνύμφης που μια μέρα θα γίνει πεταλούδα.

Ο Πάσχο Βάσα ήταν πατριώτης, πολιτικός και μυθιστοριογράφος από τη Σκόδρα. Στο ποίημα του "O moj Shqypni" ("Ω φτωχή μου Αλβανία"), γράφει:

"Αφυπνισθείτε Αλβανοί, ξυπνήστε από το βαθύ ύπνο σας. Ας ορκιστούμε όλοι μας, σαν αδέλφια, να μην νοιαζόμαστε για εκκλησίες και τζαμιά. Η πίστη των Αλβανών είναι ο Αλβανισμός!"

Ο Naim Frasheri (1846 – 1900), ήταν Αλβανός εθνικιστής, μουσουλμάνος (Μπεκτασής), σημαντικός ρομαντικός ποιητής και σημαίνουν στέλεχος της "Αλβανικής Αναγέννησης"

Ο Fan Noli (Theofan Stilian Noli), (1882 – 1965), ήταν Αλβανός εθνικιστής, συγγραφέας, λόγιος, διπλωμάτης, πολιτικός και ιερωμένος, ιδρυτής της Αλβανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και πρωθυπουργός της Αλβανίας το 1924.

Τέλος, ο Gjergi Fishta (1871 – 1940), ήταν Αλβανός εθνικιστής, Φραγκισκανός μοναχός, ποιητής και μεταφραστής.

Το Συνέδριο του Βερολίνου - Η Λέγκα του Πρίζρεν

Μετά τη Συνθήκη Ειρήνης του Αγίου Στεφάνου και τα προβλήματα που αυτή δημιούργησε, συγκλήθηκε το Συνέδριο του Βερολίνου (1878) με σκοπό ένα πιο ορθολογικό διαχωρισμό της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ανάμεσα στις άλλες αποφάσεις του Συνεδρίου, αποφασίστηκε  το μοίρασμα επαρχιών που κατοικούνταν από Αλβανούς σε άμεσους γείτονες. Το Συνέδριο δεν αναγνώριζε καν ότι υπήρχε "Αλβανικό Ζήτημα" και ο Γερμανός καγκελάριος Μπίσμαρκ, έστειλε ένα άλλο, πολύ πιο ανησυχητικό σήμα, λέγοντας ότι η "Αλβανία δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια γεωγραφική έκφραση". Δύο Αλβανοί Εθνικιστές ηγέτες ο Abdyl Frasheri και ο Υani Vreto που πήγαν στο Συνέδριο, δεν κατάφεραν να συναντήσουν κανένα σημαντικό πρόσωπο.

Αυτή η αποτυχημένη προσπάθεια, είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία της Λέγκας του Πρίζρεν, μίας πολιτικο -στρατιωτικής οργάνωσης, που σήμανε ουσιαστικά τη μετάβαση του "ρομαντικού" εθνικού κινήματος, σε ένα πραγματικά εθνικό κίνημα με εθνική αλβανική ιδεολογία.

Παρά την στρατιωτική ήττα της Λέγκας από τους Οθωμανούς, η ίδρυσή της αποτελεί μια ιστορική καμπή στην ιστορία των Αλβανών.

Η αυστριακή και ιταλική διείσδυση στην Αλβανία – Η ίδρυση του αλβανικού κράτους

Πάγιος στόχος της Ρωσίας κατά τον 19ο αιώνα, όπως έχουμε δει και σε άλλα άρθρα, ήταν η κάθοδος της στο Αιγαίο. Από την άλλη πλευρά, η Αυστροουγγαρία είχε εδαφικές βλέψεις στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και άλλες βορειοδυτικές περιοχές των Βαλκανίων. Η δε Ιταλία, δεν μπορούσε να δεχτεί μια μεγάλη Ελλάδα και θεωρούσε την Αλβανία, περίπου ως προτεκτοράτο της. Με την ίδρυση σχολείων, τη συνδρομή του Βατικανού αλλά και με πολιτιστικές παρεμβάσεις, οι Ιταλοί είχαν πετύχει να διεισδύσουν στην Αλβανία.

Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, Ιταλία και Αυστροουγγαρία έκαναν τα πάντα για να δημιουργήσουν αλβανικό κράτος, σε βάρος της Σερβίας στον βορρά και της Ελλάδας στο νότο.

Παρά την καθυστέρηση στην κατάληψη των Ιωαννίνων, οι ελληνικές δυνάμεις στη συνέχεια, κατέλαβαν την Κορυτσά, την Πρεμετή, το Αργυρόκαστρο και το Τεπελένι, ενώ Σέρβοι και Μαυροβούνιοι προέλαυναν προς το Δυρράχιο (οι πρώτοι) και τη Σκόδρα, την οποία και κατέλαβαν (οι δεύτεροι).

Παράλληλα, ελληνικές δυνάμεις ξεκίνησαν από την Πρέβεζα για την Αυλώνα. Οι Ιταλοί που το πληροφορήθηκαν, υποκίνησαν τους Αλβανούς να ανακηρύξουν ανεξάρτητο κράτος με πρωτεύουσα την Αυλώνα(26/11/1912). Αρχηγός της κίνησης αυτής, ήταν ο Τούρκος Ισμαήλ Κεμάλ, ο οποίος "αυτοχρίστηκε" Αλβανός και ζήτησε από τις Μεγάλες Δυνάμεις, να αποτρέψουν την κατάληψη από τις ελληνικές δυνάμεις της Αυλώνας, κάτι που πέτυχε.

Ασφυκτικές πιέσεις ασκήθηκαν προς τους Σέρβους να οπισθοχωρήσουν, αλλά και τους Μαυροβούνιους, να εγκαταλείψουν τη Σκόδρα.

Με τη Συνθήκη του Λονδίνου, στις 17/5/1913 και το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας, στις 17/12/1913, καθορίστηκαν τα σύνορα του νέου αλβανικού κράτους, παρά τις διαμαρτυρίες και τις προσπάθειες της ελληνικής πλευράς, που έβλεπε ένα μεγάλο κομμάτι της Βόρειου Ηπείρου να προσαρτάται στην Αλβανία.

Οι Αλβανοί και η Ιλλυρία

Το όνομα "Αλβανία", παρουσιάζεται για πρώτη φορά στα μέσα του 11ου αιώνα στην "Ιστορία" του Μιχαήλ Ατταλειάτη. Στην ίδια "Ιστορία", υπάρχει και η λέξη "Αρβανίτης". Στον Γ. Ακροπολίτη, οι τίτλοι αυτοί πολλαπλασιάζονται, παρουσιάζονται σαν "Άλβανον" και "Αλβανίτης", ενώ στον Εφραίμ (1313), βρίσκουμε τις λέξεις "Αλβανούς" και "Άλβανον".

Η λέξη «Αρβανίτης» εμφανίζεται και στην «Αλεξιάδα», της Άννας Κομνηνής.

Ο Peter Lock, στο έργο του «Οι Φράγκοι στο Αιγαίο, 1204-1500», γράφει ότι η πρώτη αναφορά σε οργανωμένες επιθέσεις Αλβανών στην Ελλάδα, υπάρχει σε βενετικά αρχεία.

Συγκεκριμένα, η πρώτη μαζική επίθεση, έγινε στον Πτελεό της  Θεσσαλίας το 1350.

Τον 17ο – 18ο αιώνα, οι Σκιπετάρ, όπως αποκαλούνταν οι ίδιοι ως τότε, άλλαξαν το όνομα τους σε «Αλβανοί».

Οι δύο, σκοτεινοί αυτοί αιώνες, της αλβανικής ιστορίας, ο 17ος και ο 18ος , είναι επίσης συνδεδεμένοι με τον προσηλυτισμό της πλειονότητας των Αλβανών στο Ισλάμ.

Αρχικά, η αλβανική ελίτ, υποστήριξε ότι ήταν απόγονοι των Πελασγών! Στη συνέχεια όμως, οι Πελασγοί αντικαταστάθηκαν από τους Ιλλυριούς. Ειδικά μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν πολλοί Αλβανοί διανοούμενοι βρέθηκαν στις Η.Π.Α., η προπαγάνδα τους, άγγιξε τα όρια της γελοιότητας.

O Fan Noli, έγραφε το 1916: "Οι Αλβανοί είναι οι μόνοι νόμιμοι κάτοικοι της Αλβανίας. Κατέχουν αυτή τη χώρα προ αμνημονεύτων χρόνων πολύ πριν τους Έλληνες και τους Σλάβους που ήρθαν στη Βαλκανική Χερσόνησο" .

Ο Kristo Dako, έγραφε: "(Οι Αλβανοί), είναι οι απόγονοι των αρχικών κατόχων του εδάφους" (1917)

Τον Σεπτέμβριο του 1918, στην αμερικανική εφημερίδα "New York Evening Sun", δημοσιεύεται ένα άρθρο με τίτλο "Οι αρχαίοι Ιλλυριοί στην Αντάντ: Μετά 2.000 χρόνια μοναχικού αγώνα οι Αλβανοί ενώνουν τις δυνάμεις τους με τους στρατιώτες της δημοκρατίας – Το λυκόφως ενός γλαφυρού λαού" (όλα αυτά είναι οι Αλβανοί, όπως καταλαβαίνετε…)

Οι Fan Noli, Faik Konitsa, Kostadin Cekrezi και Kristo Dako, που βρέθηκαν στις Η.Π.Α. στις αρχές του 20ου αιώνα, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην παρουσίαση της Αλβανίας στον υπόλοιπο κόσμο.

Το 1919, ο Cekrezi, έγραφε ότι "σήμερα είναι γενικώς αναγνωρισμένο (σημ: από ποιους;) ότι οι Αλβανοί είναι η πιο αρχαία φυλή στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Όλες οι ενδείξεις (σημ: ποιες είναι αυτές;), τονίζουν το γεγονός ότι είναι απόγονοι των πρώτων ινδοευρωπαίων μεταναστών που εμφανίστηκαν στους ιστορικούς χρόνους από τους συγγενείς Ιλλυριούς, Μακεδόνες και Ηπειρώτες".

Παράλληλα, η αλβανική προπαγάνδα, διατυμπανίζει ότι ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Πύρρος ήταν Αλβανοί, η Θέτις (μητέρα του Αχιλλέα), πήρε το όνομά της από το det (θάλασσα), η θεά Ήρα από το ere (άνεμος), ο Δευκαλίων από το dhe Ka lene (αυτός που άφησε τη Γη), ενώ ο Cekrezi πάλι, αναφέρεται στον "Αλβανό Δία (!), του οποίου η ανάμνηση επιβιώνει ακόμα και σήμερα με την ονομασία του θεού ως Zot από τους σύγχρονους Αλβανούς"…

Μια πρώτη απάντηση στις αλβανικές θεωρίες

Ένας από τους πρώτους που αμφισβήτησαν την καταγωγή των Αλβανών από τους αρχαίους Ιλλυριούς της Βαλκανικής, ήταν ο Νικόλαος Νικοκλής, στο έργο του "Περί της Αυτοχθονίας των Αλβανών ήτοι Σκιπετάρ", που έγραψε στη Γερμανία το 1855. Ο Νικοκλής, θεωρούσε ότι οι Αλβανοί κατάγονται από την περιοχή του Καυκάσου.

Στον εκτενή πρόλογό του, στο βιβλίο της Μαρίας Μιχαήλ – Δέδε, "Οι Έλληνες Αρβανίτες", ο Αχιλλέας Γ. Λαζάρου, αναφέρεται σε μια σειρά επιστημόνων οι οποίοι αρνούνται την εντοπιότητα των Αλβανών στο έδαφος της σημερινής Αλβανίας. Αυτοί είναι μεταξύ άλλων, ο Ρουμάνος Th. Capidan, οι επίσης Ρουμάνοι Al. Rosetti και Radu Vulpe, ο Βούλγαρος Vl. Georgiev  κ.α.

Στο θέμα αυτό, με τις αντίθετες απόψεις από αυτές των Αλβανών, θα επανέλθουμε σύντομα. Κλείνουμε αυτό το κεφάλαιο με, ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Γάλλου διπλωμάτη Ρενέ Πιο (1883-1951), με τίτλο ‘’Η Δυστυχισμένη Ήπειρος’’:

‘’Η Ευρώπη πρόκειται να επιτρέψει τη διάπραξη ενός εγκλήματος και η τύχη των μερών της Β. Ηπείρου θα είχε ήδη κανονιστεί. Οι Μεγάλες Δυνάμεις, υποκλινόμενα προ των ιταλικών ορέξεων θα έχουν παραχωρήσει εις το υποθετικόν  βασίλειον  της Αλβανίας εδάφη κατοικημένα από Έλληνες πατριώτες, παραδίδουσι αυτούς εις την τυραννίαν των Αλβανών. Η Ιταλία ζητούσα να κάμει την Αλβανίαν όσο δυνατόν μεγάλην, προς μόνον σκοπόν να την μοιραστεί αργότερον με την Αυστροουγγαρίαν, νομίζοντας ότι η συνένοχος της θα την αφήσει να εγκατασταθεί εις τον Αυλώνα και να τον κάμει πρωτεύουσα της Ιταλικής αποικίας εις Αλβανίαν’’.

Έλληνες και Αλβανοί τον 19ο αιώνα - Προσπάθειες προσέγγισης

Τον Απρίλιο του 1847, ξεσηκώθηκαν οι εξισλαμισμένοι Έλληνες μουσουλμάνοι της περιοχής της Αυλώνας, ενάντια στον σουλτάνο, αφού ήρθαν σ’ επαφή με τον τότε πρωθυπουργό  της χώρας μας, Ιωάννη Κωλέττη. Αρχηγός του κινήματος, ήταν ο καταγόμενος από το Κούτσι της Αυλώνας Ζεϊνέλ (μπέης) Γκιώνη Λέκα, ο οποίος είχε προσωπική φιλία με τον Κωλέττη, από τον οποίο και επηρεάστηκε στις παράτολμες ενέργειές του.

Αρχικά, το κίνημα είχε πολλές επιτυχίες και εξαπλώθηκε από το Μπεράτι μέχρι την Κόνιτσα και τη Θεσπρωτία. Τελικά, οι Τούρκοι μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό, συγκέντρωσαν ισχυρές δυνάμεις από τα Γιάννενα και το Μοναστήρι και συνέτριψαν τους επαναστάτες. Το κίνημα, είχε διάρκεια 5 μήνες (Απρίλιος- Αύγουστος 1847). Ο Γκιώνη Λέκα, κρύφτηκε μερικούς μήνες και αφού είδε ότι δεν υπήρχε σωτηρία, παραδόθηκε τον Οκτώβριο του 1848. Στις 15 Αυγούστου 1847, στο χωριό Κουρλέσι της Αυλώνας, 47 μπέηδες και άρχοντες της περιοχής, συνέταξαν ένα έγγραφο το οποίο έστειλαν στο Κωλέττη, με τον σύνδεσμο τους Στέφανο Τσάλη , από το Κηπαριό της Χειμάρρας. Σ’ αυτό, οι μουσουλμάνοι της περιοχής, δηλώνουν ότι είναι απόγονοι Ελλήνων και ζητούν βοήθεια της μητέρας Ελλάδας! Ουσιαστικά δηλαδή, την ένωση με τη χώρα μας.

Ο θάνατος του Κωλέττη (31 Αυγούστου 1847), έδωσε τέλος σε οποιαδήποτε σκέψη για περαιτέρω κινήσεις, ενώ ήταν καθοριστικός και για την αποτυχία του κινήματος του Γκιώνη Λέκκα . Μια δεύτερη προσπάθεια, φαίνεται ότι έγινε αργότερα, στα χρόνια του Γεώργιου Α’! Καθώς στη χώρα μας υπήρχε η άποψη ότι η Αλβανία δεν μπορεί ν’  αποτελέσει ξεχωριστό κράτος, έγιναν προσπάθειες δημιουργίας δυαδικού βασιλείου, με ηγεμόνα τον Γεώργιο Α! Ο Leonidas Embirikos στο ‘’Histoire de la Langue albanaiseen Grece de la Greation de l’ Etact Hellenidue Jusdn’ a nos Jours’’(2002), δημοσιεύει δυο σχέδια συντάγματος του σχεδιαζόμενου ελληνοαλβανικού κράτους.

Η προοπτική δημιουργίας ενιαίου ελληνοαλβανικού κράτους, υποχωρεί μετά την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα και παύει μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και την ίδρυση της Αλβανίας .

Πηγές: ‘’ΒΑΛΚΑΝΙΑ 1913- 2011- Εκατό Χρόνια θύελλες και Χίμαιρες ‘’, ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ , Θεσσαλονίκη, 2012

ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ, ‘’ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ, Η συνεχιζόμενη ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ.

Μαρία Μιχαήλ-Δέδε, ‘’Οι Ελληνες Αρβανίτες ‘’, Εκδόσεις Δωδώνη 1977

Stephanie Schwander- Sierers, Bernd J.Fischer (επιμέλεια),’’Αλβανικές Ταυτότητες , Μύθος και Ιστορία’’, Εκδόσεις Παπαζήση 2012

Νικόλαος Νικοκλής, ‘’Περί της Αυτοχθονίας των Αλβανών ήτοι Σκιπιτάρ ‘’, Α’ έκδοση 1855, Επανέκδοση Αναστατικές Εκδόσεις Διονυσίου Νότη Καραβία Κωνσταντίνος Α. Βακαλόπουλος, ‘’Ιστορία του Βόρειου Ελληνισμού – Ήπειρος’’ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΑΔΕΛΦΩΝ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ 1992

http://www.protothema.gr/