ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΉ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΉ ΙΣΤΟΡΙΚΉ ΟΡΘΌΔΟΞΗ ΤΩΝ ΚΟΡΥΤΣΑΙΩΝ ΗΠΕΙΡΩΤΏΝ - GAZETË ELEKTRONIKE, KULTURORE, HISTORIKE, ORTHODHOKSE E KORÇARËVE EPIROTË
Πέμπτη 3 Δεκεμβρίου 2020
Vangjeli apo Evangelou ?
Το σφράγισμα, η απουσία του ΕΟΔΥ και τα αλβανικά δημοσιεύματα
Επιχειρηματίες και επαγγελματίες οδηγοί φορτηγών ζητούν την επαναλειτουργεία του συνοριακού σταθμού της Κρυσταλλοπηγής υπό προϋποθέσεις
Βαγγέλης Στολάκης
Σήμα κινδύνου εκπέμπουν επιχειρηματίες και οδηγοί φορτηγών μετά την απόφαση της κυβέρνησης να βάλει προσωρινό «λουκέτο» στον συνοριακό σταθμό της Κρυσταλλοπηγής, τη δεύτερη σε κίνηση μετά την Κακαβιά συνοριακή διάβαση της χώρας μας με την Αλβανία, ζητώντας την άρση της απαγόρευσης υπό αυστηρές προϋποθέσεις διαφορετικά, όπως αναφέρουν οδηγούνται σε οικονομικό στραγγαλισμό.
υς ήταν η προσκόμιση στην Αστυνομία: της ηλεκτρονικής φόρμας PLF και το αρνητικό τεστ κορονοϊού με τη μέθοδο PCR από εργαστήρια αναφοράς της χώρας προέλευσης (Αλβανίας). Σύμφωνα με το πρώτο άρθρο παρ. 5 της Δ1α/Γ.Π.οικ. 71354/7.11.2020, επιτρεπόταν η χωρίς αριθμητικό περιορισμό διέλευση οδηγών φορτηγών με εμπορική δραστηριότητα μέσω των συνοριακών σημείων ελέγχου Προμαχώνα, Κακαβιάς, Κρυσταλλοπηγής, Ευζώνων, Νυμφαίας, Ορμενίου, Κήπων και Εξοχής, χωρίς την υποχρέωση προσκόμισης αρνητικού τεστ. Κάτι, που όπως εξηγούν στη «ΜτΚ» επαγγελματίες οδηγοί συμβαίνει σε όλους τους τελωνειακούς σταθμούς.
«Τα εμπορεύματα που κυρίως μεταφέρονται από το Τελωνείο Κρυσταλλοπηγής εξυπηρετούν πόλεις της βορείου Αλβανίας η οποία σημειωτέον έχει ένα άσχημο οδικό δίκτυο και κατά συνέπεια, η απαγόρευση διελεύσεως φορτηγών συνεπάγεται την αύξηση τόσο του λειτουργικού κόστους όσο και των ωρών ταξιδίου. Ευπαθή εμπορεύματα τα οποία προέρχονται από τη Βόρεια Ελλάδα, κινδυνεύουν με καταστροφή λόγω των αυξημένων ωρών ταξιδιού» αναφέρουν μεταξύ άλλων οδηγοί φορτηγών οχημάτων. Σύμφωνα με πληροφορίες καθημερινά από τον συγκεκριμένο συνοριακό σταθμό διέρχονται κατά μέσω όρο ημερησίως περίπου 150 οχήματα, αριθμός δηλαδή που είναι διαχειρίσιμος εάν στο σημείο τοποθετηθεί κάποιο κλιμάκιο του ΕΟΔΥ που θα πραγματοποιεί rapid tests.
Το κλείσιμο του τελωνειακού σταθμού δημιουργεί πρόβλημα όμως και σε επιχειρηματίες και δασκάλους της Καστοριάς. Όπως λέει ο κ. Σαββόπουλος γιατρός που διαθέτει τρία διαγνωστικά κέντρα στην Αλβανία, τα οποία μάλιστα στελεχώνονται από Καστοριανούς που στο παρελθόν πηγαινοερχόντουσαν, πλέον καλούνται είτε να μετακινούνται μέσω της Κακαβιάς είτε να μείνουν στην Αλβανία για να μπορούν να δουλέψουν. Δρομολόγια είναι αναγκασμένοι να κάνουν και 8 δάσκαλοι που διδάσκουν σε ελληνικό εκπαιδευτήριο της Αλβανίας και πιο συγκεκριμένα στην Κορυτσά.
SOS και από τους βιοτέχνες
Σήμα κινδύνου εκπέμπουν και οι βιοτέχνες της Β. Ελλάδας. Μάλιστα, το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης σε επιστολή του προς τους υπουργούς Εσωτερικών και Οικονομικών, Τάκη Θεοδωρικάκο και Χρήστο Σταϊκούρα, αντίστοιχα, ζητά να δοθεί η δυνατότητα διέλευσης ανθρώπων και εμπορευμάτων σύμφωνα με όλους τους προβλεπόμενους υγειονομικούς κανόνες και αντίστοιχους ελέγχους.
«Αντιλαμβανόμαστε τους λόγους που οδηγούν την κυβέρνηση στη λήψη μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας, τα οποία την ίδια στιγμή επιδεινώνουν την οικονομία και δυσκολεύουν τις εργασίες των επιχειρήσεων. Ωστόσο, μεταφέρουμε την κραυγή αγωνίας των επιχειρήσεων που διατηρούν εμπορικές συναλλαγές με επιχειρήσεις της Αλβανίας», αναφέρεται στην επιστολή. Τονίζεται, δε, πως «στόχος θα πρέπει να είναι, εν μέσω της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας που βιώνουν οι ΜμΕ, η αποφυγή επιβολής οικονομικών ρητρών καθυστέρησης στην υλοποίηση των παραγγελιών και προπάντων η οικονομική τους καταστροφή».
Μιλώντας στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος του ΒΕΘ, Αναστάσιος Καπνοπώλης σχολιάζει: «Υπάρχει επιλεκτική διαχείριση της κατάστασης. Δεν γίνεται να κλείνεις το ένα τελωνείο και να κρατάς ανοικτό το άλλο. Η Βόρεια Ελλάδα πλήττεται οικονομικά από κάθε άλλη περιοχή στη χώρα.
Ενώ στην Αθήνα ανακοινώνονται επενδύσεις και έργα, στη Βόρεια Ελλάδα σφραγίζουν τα σύνορα με κίνδυνο να μην υπάρξουν εξαγωγές» αναφέρει ο πρόεδρος του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης και καταλήγει «Ζητάμε να εφαρμοστεί και στην Κρυσταλλοπηγή, ό,τι ισχύει σε όλα τα τεωνεία της χώρας».
«Θα έπρεπε η Κρυσταλλοπηγή να ανοίξει τουλάχιστον για τα εξαγόμενα εμπορεύματα. Για την είσοδο θα έπρεπε να ανοίξει ο συνοριακός σταθμός αλλά με κλιμάκιο του ΕΟΔΥ. Η λύση θα ήταν απλή. Αυτή τη στιγμή υπάρχει μεγάλη συμφόρηση στην Κακαβιά. Οι νταλίκες περιμένουν» υποστηρίζει από την πλευρά του ο κ. Λυκίδης.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 29 Νοεμβρίου 2020
Τρίτη 1 Δεκεμβρίου 2020
Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΗΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΕΓΚΑΙΝΙΑΣΕ ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΗΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΕΓΚΑΙΝΙΑΣΕ ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ
«Το αρχιτεκτονικό θαύμα της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως ως έκφραση της
Οικουμενικής Ρωμιοσύνης» είναι ο τίτλος της πολύγλωσσης διαδικτυακής Έκθεσης η
οποία εγκαινιάστηκε στις 29 Νοεμβρίου 2020.
Δευτέρα 30 Νοεμβρίου 2020
Ταξιδέψτε στη Δερόπολη και στο Πωγώνι με ηπειρώτικη μουσική (ΒΙΝΤΕΟ)
Τον γνήσιο ήχο της περιοχής μας μεταφέρουν, με τα όργανα και το τραγούδι τους, τα μέλη της «Κομπανίας Βέρδη»: Κώστας Βέρδης (κλαρίνο), Στέφανος Βέρδης (βιολί), Μιχάλης Βέρδης (λαούτο) και Βαγγέλης Βέρδης (ντέφι). Συμμετέχει και ο εξαιρετικός ηπειρώτης τραγουδιστής Γιάννης Λίτσιος, με καταγωγή από τη Δερβιτσάνη της Δερόπολης.
Τα μέλη της κομπανίας κατάγονται από το χωριό Βουλιαράτι της Δερόπολης, όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν ο Κώστας Βέρδης με τον αδελφό του Βαγγέλη. Εκεί, στα γλέντια και στα τοπικά πανηγύρια, μυήθηκαν στην πλούσια μουσική παράδοση της περιοχής, με τα μοιρολόγια, τους χορευτικούς σκοπούς και τα πολύ ιδιαίτερα πολυφωνικά τραγούδια.
Ως «Συγκρότημα Κώστα Βέρδη» ξεκίνησαν στα μέσα της δεκαετίας του 1970 σε όλη την ευρύτερη περιοχή της Δερόπολης, σε συνεργασία με σημαντικούς τοπικούς οργανοπαίκτες. Με το άνοιγμα των συνόρων το 1991, τα δύο αδέρφια εγκαταστάθηκαν στα Γιάννενα, συνεχίζοντας τη μουσική τους δραστηριότητα και μέσα από ηχογραφήσεις, συναυλίες και μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Τα τελευταία 10 χρόνια το μουσικό σχήμα μετονομάστηκε σε «Κομπανία Βέρδη» όταν εντάχθηκαν σ’ αυτό και οι δύο γιοι του Κώστα, ο Μιχάλης στο λαούτο και ο Στέφανος στο βιολί.
Στόχος τους είναι η διάδοση της ηπειρώτικης μουσικής παράδοσης, με έμφαση στο αυθεντικό ρεπερτόριο του τόπου καταγωγής.
ΕΝΑΣ ΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ, ΕΝΑΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΚΑΙ Ο ΠΑΠΑ ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΧΑΛΑ …
Η αθλιότητα συνεχίζεται.. Για 14 ακόμη μέρες δεν λειτουργεί ο συνοριακός σταθμός της Κρυσταλλοπηγής!
Η αθλιότητα συνεχίζεται και για 14 ημέρες (θα δείξει μέχρι
πότε). Σύμφωνα με την εφημερίδα της κυβερνήσεως με ημερομηνία 29 11 2020, η είσοδος
την χώρα δεν επιτρέπεται από το συνοριακό φυλάκιο της Κρυσταλλοπηγής διότι δεν αναφέρεται πουθενά στο κείμενο.
Οι υπεύθυνοι ανεύθυνοι που παίρνουν αυτές τις αποφάσεις, δεν γνωρίζουν
πως οι Έλληνες υπήκοοι από την περιοχή της Κορυτσάς απέχουν τουλάχιστον 5 ώρες
από την Κακαβιά μέσα από δρόμο που σου βγαίνει η ψυχή. Δεν γνωρίζουν πως χώρισαν
οικογένειες, δεν μπορούν να πάρουν τα φάρμακα τους οι ηλικιωμένοι της περιοχής.
Δεν μπορούν να έχουν καμία μορφής ιατρικής περίθαλψης που το κράτος είναι
υποχρεωμένο να τους παρέχει διότι έχουν πληρώσει την ασφάλιση τους και είναι Έλληνες πολίτες, Είναι απομονωμένοι
και εγκαταλελειμμένοι χωρίς καμία βοήθεια. Είναι χωρισμένοι από τα παιδιά τους που
δεν μπορούν να έρθουν ούτε να τους δουν ούτε να τους θάψουν, Θεός φυλάξει.
Δεν ξέρουμε ποιος αναλαμβάνει
την ευθύνη αν κάποιος χάσει την ζωή του υπό τις συνθήκες αυτές με κλειστά σύνορα, διότι δεν μπορεί να έχει αυτά που το κράτος υποχρεούται μα του παρέχει. Φυσικά
καλούμε όλους τους Έλληνες πολίτες να πράξουν όσα πρέπει νομικά εναντίον τον υπευθύνων
της εγκατάλειψης τους.
Επιπλέον η οικονομική ζημιά στους Έλληνες της περιοχής είναι
ανυπολόγιστη, η πίκρα μεγάλη και η απογοήτευση
σχεδόν καταστροφική. Οι οικονομικοί ιστοί που συνδέουν την Κορυτσά με
την Ελλάδα είναι εκατοντάδων ετών και τώρα η κυβέρνηση αυτή δείχνει πως δεν
γνωρίζει και δεν σέβεται τίποτα.
Το αστείο δόγμα της κυβέρνησης πως θα πρέπει να λειτουργεί ένας
συνοριακός σταθμός μα κάθε χώρα, δεν είναι μόνο ανεύθυνο, είναι σκόπιμο και σκοπεύει
στην καταστροφή μας, διότι δεν έχει η Ελλάδα, η «πατρίδα», ομογενείς στα
Σκόπια, στην Βουλγαρία, έχει εδώ στην Β Ήπειρο, στην πολύπαθη Κορυτσά. Δεν
μπορεί να μας συγκρίνει ή να μας μεταχειριστεί όπως τους άλλους γιατί απλά εδώ
έχει τουλάχιστον 25000 υπηκόους χωρίς να υπολογίσουμε τα ΕΔΤΟ . Είναι ΕΓΚΛΗΜΑ.
Από που προκύπτει αυτή η αναισθησία, μήπως έχει ως στόχο την
πολλοστοί απογοήτευση των Ελλήνων της Κορυτσάς και την τελική αφομοίωση τους.
Τι σκοπεύει; Αναμένουμε απάντηση. Κανείς όμως δεν αντιδρά. Εκεί στην ΝΔ μήπως
έχετε δικτατορία; Που πήγαν οι «πατριώτες» βουλευτές, αν υπάρχουν ή υπάρχουν
μόνο για την φιγούρα.
Καλούμε όλους τους Έλληνες πολίτες της Κορυτσάς να μην ξαναψηφίσουν
κανένα κόμμα που δεν μας σέβεται και σφυρίζει αδιάφορα. Καλούμε και όλους τους Έλληνες πολίτες που ζουν στην πατρίδα και έχουν
συναίσθηση και αντίληψη του εγκλήματος που συντελείται να κάνουν το ίδιο.
Δεν είναι απλά έκλεισαν για ένα μήνα, τι έγινε;
Είναι η ίδια η πράξη και η αίσθηση που μας δημιουργεί σε
πολλά επίπεδα, συναισθηματικά κυρίως (μέχρι στιγμής), που απογοητεύει τους πάντες.
ΝΤΡΟΠΗ.
Εφημερίδα της Κυβερνήσεως 29 11 2020 by Pelasgos Koritsas on Scribd
Πρακτικόν Παραδόσεως Πόλεως Κορυτσάς στον Ελληνικό Στρατό το 1940! - Procesverbal i dorëzimit të qytetit të Korçës tek Ushtria Helene në vitin 1940!
Φωτογραφία: Το πρακτικό παράδοσης της πόλης της Κορυτσάς στο
Ελληνικό Στρατό το 1940, μετά από την απελευθέρωση της από τις φασιστικές ιταλικές
δυνάμεις. Ακολουθεί το κείμενο:
«Πρακτικόν Παραδόσεως
Πόλεως Κορυτσάς
Η κάτωθι υπογεγραμμένη επιτροπή της
πόλεως Κορυτσάς αποτελομένη από των κυρίων : Αντιπροσώπου αρχιερέως Κορυτσάς
Παπαϊωσήφ Σταυροφόρου του Οσιωτάτου Μουφτή Αφέζ Τζαφερλλή
του γραμματέως του Δημαρχείου Κορυτσάς Πετράκη Πιλκάτη, του προέδρου επιμελητηρίου Χαράλαμπου Μάνου , του Κοτσί Τζότζε,
Θεοδώρου Μαλικίου οδοντοϊατρού, Βασιλείου Μπάλη, Σκενδέρη Βίλα, Μηνά Θάτση, Τζάλε Ντισνιτσα, Μουαρέμ
Μπούτκα, Σωτηρίου Γκούμα, Ναούμ Στράλλα, Ε Χαρισιάδη ιατρού παρδίδει την πόλη
Κορυτσάς είς τους εκπροσώπους των Ελληνικών Στρατευμάτων Αντι/ρχων Θεοδωράκου
Δημητρίου και ταγ. Πεζικού Χατζήν Δημήτριον. Εν Κορυτσά στις 22
Νοεμβρίου 1940 Η παραδιδούσα Επιτροπή (Υπογραφές )»
Σχόλιο: Για το ιστορικό πλαίσιο πολλά έχουν γραφτεί και δεν
έχουμε κάτι να προσθέσουμε. Θα παρατηρήσουμε όμως μόνο κάτι. Αν προσέξετε τις
υπογραφές, πολλοί εκ των Κορυτσαίων που υπογράφουν και είναι ελληνορθόδοξοι
υπογράφουν το 1940, ελληνικά, πράγμα που δείχνει πως ακόμη, παρά τους πολλαπλούς
διωγμούς διατηρούσαν την ελληνική συνείδηση και την γλώσσα, σε αντίθεση με άλλους
όπως ο Κότσι Τζότζε που εξαλβανίστηκαν. |
Fotografi: Procesverbali i
dorëzimit të qytetit të Korçës tek Ushtria Helene në vitin 1940 pas çlirimit
të qytetit nga forcat fashiste italiane. Në vijim teksti
origjinal:
“Procesverbal i dorëzimit të qytetit të Korçës.
Komisioni
i poshtënënshkruar i qytetit të Korçës, i përbërë nga zotërinjtë: Përfaqësues
Kryepriftit të Korçës Papajosif Stavroforos,
të nderuarit Myfti Hafiz Xhaferli, sekretarit të Bashkisë Korçë Petraq
Pilkati, kryetarit të dhomës së tregëtisë Harallamb Mano, Koçi Xoxes, Theodhor
Maliqi dentist, Vasil Balli, Skender Vila, Mina Thaci, Xhale Dishnica,
Muharrem Butka, Sotir Guma, Naum Stralla, E Harisiadhi mjek, dorëzon qytetin
e Korçës në përfaqësuesit e Forcave Ushtarake Helene Nënkolonelit Dhimitri Theodhoraku
dhe Majorit të këmbësorisë Dhimitër Haxhi.
Në Korçë më 22 Nëntor 1940 Komisioni Dorëzues (firmat)”
Koment: Përsa i përket
kontekstit historik janë shkruar mjaftueshëm dhe nuk kemi çfarë të shtojmë.
Nëse vëreni nënshkrimet, firmat, shumë prej korçarëve që janë helenorthodhoksë,
nënshkruajnë në vitin 1940, në greqisht, gjë që tregon se megjithë
përndjekjet ata ruanin ndërgjegjien greke dhe gjuhën e tyre, në kundërshtim me
të tjerë si Koçi Xoxe që u shqiptarizuan.
|
Ο πρωταγωνιστής και Φρούραρχος της Κορυτσάς
Αντισυνταγματάρχης Πεζικού Δημήτριος Π. Θεοδωράκης Protagonisti dhe Mbrojtësi i Korçës Nënkoloneli i Këmbësorisë Dhimitër P Theodhoraki |
Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2020
Μητροπολίτης Ἀργυροκάστρου Νεόφυτος Κεκέζης (1835-1841) - Mitropoliti i Gjirokastrës Neofit Kekezi (1835-1841)
Οι χριστιανοί χωρικοί της Φλώρινας στα χρόνια της τουρκοκρατίας – Γράφει ο Δημήτρης Μεκάσης
Η περιοχή της Φλώρινας, τα έτη 1521 – 1522, ως διοικητική περιφέρεια ήταν Σαντζάκι και ήταν Χάσι, δηλαδή ιδιοκτησία του Χασάν Μπέη[1], που ήταν γιος του Ισά Μπέη. Το Χάσι της Φλώρινας έδινε έσοδα 200.000 ακτσέδες. Ήταν το πιο μικρό Σαντζάκι της Ρούμελης και το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων προέρχονταν από τα χωράφια του κάμπου και την κτηνοτροφία των βουνών.
Το οικονομικό σύστημα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στηριζόταν στην αγροτική παραγωγή. Έτσι όλη η φορολογία έπεφτε στις πλάτες των αγροτών, που εκτός τον προσωπικό φόρο, την «σπέντζα», και το δικαίωμα βοσκής, πλήρωναν την δεκάτη των δημητριακών, την δεκάτη των αμπελιών και του μούστου, τον φόρο του κρασιού, τους φόρους των λαχανόκηπων, των οπωροφόρων δένδρων, και την δεκάτη των μελισσιών. Οι κτηνοτρόφοι πλήρωναν τον φόρο των αιγοπροβάτων και των χοίρων. Οι μυλωνάδες τον φόρο των μύλων. Όποιος δεν πλήρωνε έγκαιρα είχε να πληρώσει και το πρόστιμο. Οι φόροι εισπράττονταν για το κράτος. Στη συνέχεια ο τσιφλικάς έπαιρνε το μερίδιο του και στους χωρικούς έμεναν μόνο λίγες ποσότητες για την σπορά, και τρόφιμα τόσα όσο να περάσουν την χρονιά αυτοί και τα ζώα τους.
Το τέλος του 18ου και αρχές του 19ου αιώνα, συμπίπτει με την ηγεμονία του Αλή Πασά στην Μακεδονία. Το Χάσι της Φλώρινας, που ήταν ιδιοκτησία μιας οικογένειας, διαιρέθηκε σε τσιφλίκια και δόθηκαν σε τουρκαλβανούς Μπέηδες φίλους του Αλή Πασά. Αυτήν την περίοδο οι τουρκαλβανοί Μπέηδες έφεραν τα πρωτοπαλίκαρά τους και τους έκαναν επιστάτες στα κτήματά τους και φοροεισπράκτορες. Η κάθοδος των τουρκαλβανών και η εξουσία τους έγινε μάστιγα για όλο όλον τον αγροτικό πληθυσμό. Η καταπίεση ήταν μεγάλη και οι εξευτελισμοί συχνοί, τόσο που όταν βγήκαν οι πρώτες ομάδες ανταρτών στο τέλος του 19ου αιώνα πρώτα χτύπησαν τους τουρκαλβανούς Μπέηδες και τους άνδρες τους. Ο Καπετάν Κώττας εξόντωσε μερικούς από αυτούς που καταπίεζαν τους χωρικούς. Επίσης ένα τμήμα του βουλγάρικου κομιτάτου είχε σοσιαλιστική κατεύθυνση και ως στόχο είχαν τους αλβανούς Μπέηδες για δυο λόγους: πρώτον, κατευθυνόμενοι από την πολιτική τους ιδεολογία, και δεύτερον, για να κερδίσουν την συμπάθεια των καταπιεζόμενων χωρικών. Στις αρχές του 20ου αιώνα πολλοί Μπέηδες απέφευγαν να πηγαίνουν στον κάμπο στα κτήματά τους, από φόβο για την ζωή τους, και μερικοί μάλιστα Μπέηδες της Φλώρινας πήγαν και κατοίκησαν στο Μοναστήρι για να είναι πιο ασφαλείς.
Στα χρόνια του Αλή Πασά σε πολλά χωριά του Καζά της Φλώρινας, η Δημογεροντία του χωριού φορολογούσε τους συγχωριανούς και συγκέντρωναν χρήματα. Με αυτά τα χρήματα αγόραζαν από τους Μπέηδες χωράφια, βοσκότοπους και δάση. Η περιουσία ήταν κοινοτική και τα χωράφια δίνονταν με κλήρο στους συγχωριανούς. Αφού πλήρωναν τους κρατικούς φόρους, η υπόλοιπη παραγωγή φορολογούταν από την Δημογεροντία και τα έσοδα αποταμιεύονταν στο ταμείο του χωριού. Με αυτά τα χρήματα αγόραζαν άλλα κτήματα. Οι τοκογλύφοι όμως και οι συντεχνίες της Φλώρινας, του Μοναστηρίου και των Ιωαννίνων καρτερούσαν, και με την πρώτη ζημία που πάθαινε η σοδιά από τις καιρικές συνθήκες, δάνειζαν στους Δημογέροντες χρήματα με υπερβολικούς τόκους. Εάν οι Δημογέροντες δεν μπορούσαν να ξεχρεώσουν τους τοκογλύφους πήγαιναν πάλι στους Μπέηδες και πουλούσαν όλο το χωριό για να ξεχρεωθούν. Το χωριό γινόταν πάλι τσιφλίκι του Μπέη. Οι τοκογλύφοι ήταν χριστιανοί των πόλεων, που έφεραν τους χωρικούς σε τέτοια κακή οικονομική κατάσταση, χειρότερη από αυτήν των Μπέηδων. Έτσι χάθηκε η ευκαιρία για πολλά χωριά να γίνουν ελευθεροχώρια και παρέμειναν κολίγοι στους τσιφλικάδες και τους Μπέηδες. Τα χωριά που προόδευσαν ήταν κυρίως τα ορεινά, όπου η ελευθερία που τους παρείχαν τα βουνά και η απόκρυψη της παραγωγής, ώστε να πληρώνουν λιγότερους φόρους, είχαν ως αποτέλεσμα να βρίσκονται σε καλύτερη οικονομική κατάσταση από αυτή των καμπίσιων χωριών. Μερικά χωριά όπως το Μπούφι, ο Πολυπόταμος, η Δροσοπηγή, το Φλάμπουρο, τα χωριά των Κορεστίων και άλλα ήταν προοδευμένα χωριά. Ήταν χωριά οικοδόμων, που σχημάτιζαν παρέες και πήγαιναν σε όλες τις βαλκανικές χώρες, όπου έχτιζαν σπίτια. Οι καμπίσιοι χωρικοί παρέμειναν κολίγοι μέχρι την διάλυση των τσιφλικιών, που θέριζαν όλο τον κάμπο με το δρεπάνι στο χέρι, ενώ οι βουνίσιοι ήταν ελεύθεροι βοσκοί με μεγάλα κοπάδια προβάτων.
Μετά το 1900 περίπου, άρχισαν να επιστρέφουν οι πρώτοι μετανάστες από την Αμερική. Όλοι έφερναν πολλά δολάρια μαζί τους τα οποία επένδυσαν στα χωριά τους. Στην Αμερική γνώρισαν έναν άλλο πολιτισμό, που τους επηρέασε στον τρόπο ζωής. Τότε άρχισαν να χτίζουν καλά σπίτια στα χωριά. Μέχρι τότε τα σπίτια των καμπίσιων χωρικών έμοιαζαν περισσότερο με καλύβες, που αντί για κεραμίδια είχαν στάχυα. Στην Πρέσπα οι χωρικοί ζούσαν μέσα σε καλύβες κατασκευασμένες από καλάμια, ενώ στα ορεινά χωριά, τα σπίτια ήταν καλύτερα αλλά δεν είχαν τζάμια στα παράθυρα. Οι μετανάστες με τα δολάρια επέστρεψαν στην κατάλληλη στιγμή, που οι Μπέηδες και οι τσιφλικάδες πουλούσαν τα κτήματά τους, από φόβο εξ αιτίας των καταστάσεων και έτσι πολλοί απέκτησαν ιδιόκτητα κτήματα, μικρά και μεγάλα, σε μια εποχή που τα απελευθερωτικά κινήματα πίεζαν την οθωμανική εξουσία στα Βαλκάνια.
Ο αγροτικός πληθυσμός δεν αποδεκατιζόταν μόνο από τους φόρους, αλλά και από τις επιδημίες, που έκαναν συχνά την εμφάνισή τους εξ αιτίας της βρωμιάς που επικρατούσε στα χωριά και στις πόλεις. Ήταν χαρακτηριστικό της τουρκοκρατίας. Στις αρχές τους 19ου αιώνα η πανώλη είχε ερημώσει τον κάμπο της Φλώρινας, και τα «πρόβατα έβοσκαν μαζί με τα ζαρκάδια»[2], επειδή ο πληθυσμός είχε μειωθεί σημαντικά. Στην απογραφή[3], που έγινε το 1831 στον άρρενα πληθυσμό, ο Καζάς της Φλώρινας παρουσίαζε 5.253 άρρενες χριστιανούς, 5.596 άρρενες μουσουλμάνους και 365 άρρενες τσιγγάνους. Οι αριθμοί αυτοί δηλώνουν ότι οι χριστιανοί χωρικοί ήταν τα θύματα της πανώλης. Εξ αιτίας αυτής οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι ήταν μισοί μισοί. Τα χωράφια του κάμπου όμως χρειάζονταν πολλά εργατικά χέρια για να φέρουν κέρδη στους τσιφλικάδες. Τέτοια προβλήματα η τουρκική εξουσία τα έλυνε με υποχρεωτικές μετακινήσεις αγροτικών πληθυσμών από άλλες περιοχές. Εξανάγκαζαν τους χωρικούς με βία και δολοφονίες να εγκαταλείψουν τα χωριά τους και να κατοικήσουν στα τσιφλίκια που υποδείκνυαν οι Μπέηδες. Πολλές υποχρεωτικές μετακινήσεις πληθυσμών έγιναν στα χρόνια του Αλή Πασά και μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. Οι περισσότεροι ήρθαν από τα Τζουμέρκα και το Ραδοβίζι της περιοχής της Άρτας και άλλοι από τις περιοχές της Βορείου Ηπείρου. Οι ντόπιοι χωρικοί και οι νέοι κάτοικοι έσμιξαν γρήγορα, αντάλλαξαν στοιχεία των ηθών και των εθίμων τους και παγιώθηκε ένας πολιτισμός, αυτόν που σήμερα ονομάζουμε παραδοσιακός πολιτισμός της Φλώρινας.
Στα μέσα του 19ου αιώνα οι κάτοικοι κάποιων χωριών της Ηπείρου αγόρασαν εκτάσεις και ήρθαν και εγκαταστάθηκαν σε αυτές. Η Δημογεροντία του χωριού Πληκάτι της Κόνιτσας[4], αγόρασε το 1842, από τους καστοριανούς Μπέηδες, την δασώδη περιοχή της Μπελκαμένης και έχτισαν το σημερινό χωριό της Δροσοπηγής. Αργότερα κάποιοι άλλοι Πρόκριτοι από τα χωριά Νίτσα, Λινοτόπι και Φράσαρι της περιοχής Μοσχοπόλεως αγόρασαν τα κτήματα και τα άδεια σπίτια των χωριών Νεγοβάν και Λιμπάνιστσα, και εγκαταστάθηκαν σε αυτά. Τα χωριά αυτά ανήκαν στον τραπεζίτη του Μοναστηρίου Δήμκο Ίτσο και πουλήθηκαν το 1861. Οι Ηπειρώτες κάτοικοί του ήταν κυρίως χτίστες και από τα δυο χωριά που υπήρχαν έχτισαν ένα, το σημερινό Φλάμπουρο[5]. Ποιοι λόγοι έφεραν τους Ηπειρώτες χωρικούς στην Φλώρινα είναι άγνωστο. Βέβαιο όμως είναι ότι η περιοχή ήταν άδεια, αποτέλεσμα της πανώλης, και επειδή οι γαιοκτήμονες δεν μπορούσαν να τα εκμεταλλευτούν χωρίς εργατικά χέρια, πούλησαν τις περιοχές σε χαμηλές τιμές. Πιθανότατα το χαμηλό κόστος της αγοράς ήταν το κίνητρο που έφερε τους Ηπειρώτες στην Φλώρινα.
Εξαίρεση των παραπάνω αποτελούν τα βλαχοχώρια Πισοδέρι και Νυμφαίο, επειδή οι κάτοικοι των παραπάνω χωριών δεν ήταν ραγιάδες με την έννοια του χωρικού κολίγου του κάμπου ή του βοσκού των βουνών. Τα βλαχοχώρια σε όλη την βαλκανική απολάμβαναν προνόμια[6] από τα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας. Τα προνόμια αυτά ήταν η απαλλαγή από πολλούς φόρους, πλήρωναν μόνο την μισή της δεκάτης, είχαν περισσότερα δικαιώματα στην αυτοδιοίκηση και δεν υπόκειντο στην συνεισφορά του παιδομαζώματος. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η οικονομική ανάπτυξη και η μόρφωση τους, που τους έκανε να διαφέρουν, από όλους τους άλλους κατοίκους της περιοχής. Οι Πισοδερίτες ήταν κλεισουροφύλακες και φύλαγαν το πέρασμα της Βίγλας. Όταν όμως μετά την ελληνική επανάσταση ο Σουλτάνος κατήργησε τους αρματολούς και σταδιακά τους κλεισουροφύλακες τους αντικατέστησε με μουσουλμάνους αλβανούς, οι περισσότεροι Πισοδερίτες ακολούθησαν το πατροπαράδοτο επάγγελμα τους, του χαντζή και του μπακάλη, ανοίγοντας χάνια και μπακάλικα σε πολλά χωριά και πόλεις, από το Μοναστήρι μέχρι την Καστοριά και από την Κορυτσά μέχρι την Έδεσσα και την Θεσσαλονίκη. Οι Νεβεσκιώτες ή Νυμφαιώτες ήταν κυρίως αργυροχρυσοχόοι και έμποροι, σκορπισμένοι σε πόλεις της Μακεδονίας, αλλά και στην Σουηδία και στην Ρουμανία και μέχρι την Αίγυπτο. Το Νυμφαίο ήταν το μόνο χωριό στην περιφέρεια με τόσο πλούτο, από το εμπόριο και την αργυροχρυσοχοΐα στα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας.
Συνοπτικά, οι βλαχόφωνοι είχαν προνόμια και έζησαν καλύτερα από όλους τους άλλους. Αντίθετα οι σλαβόφωνοι χωρικοί ήταν οι κολίγοι του κάμπου, χωρίς προνόμια και δικαιώματα. Αυτοί κακοπέρασαν. Οι σλαβόφωνοι των ορεινών χωριών απολάμβαναν την ελευθερία τους και πλούτιζαν από την φοροδιαφυγή. Όλα αυτά μέχρι που τελείωσε η τουρκοκρατία και εδραιώθηκε ο φιλελευθερισμός.
Δημήτρης Μεκάσης
[1] Τοντόροφ Νικολάι, Η Βαλκανική πόλη, 15ος – 19ος αιώνας, τ. Α΄, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 1986, σ. 127
[2] Πουκεβίλ Φ., Ταξίδι στην Ελλάδα, Μακεδονία Θεσσαλία, Εκ. Τολίδη, Αθήνα 1995, σ.72
[3] Τοντόροφ Νικολάι, όπ.π. σ.433
[4] Νεδέλκος Δ. «Ένα ιστορικό έγγραφο της Μπελκαμένης», περ. ΕΤΑΙΡΙΑ, τ. 13, Φλώρινα 1993, σ. 21
[5] Πόγας Ανασ. «Το Δημοτικό Σχολείο Φλαμπούρου, ένα πνευματικό φυτώριο του Ν. Φλωρίνης», περ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, τ. 160 – 161, Φλώρινα 1983, σ. 5 – 6.
[6] Τοντόροφ Νικολάι, όπ. π. σ.69