Σούλι και Σουλιώτες ! - Trimëria e suliotëve ! Si u tradhëtuan e u luftuan

Άλλο Αλβανοί - Σκιπετάρ και άλλο Έλληνες - Αρβανίτες - Tjetër Shqiptar dhe tjetër Grek - Arvanit.

 

Το αστείο με την αλβανική προπαγάνδα είναι ότι οι αρβανίτες έκαναν επανάσταση για μια ελεύθερη Ελλάς (και όχι για μια ελεύθερη Αλβανία όπου ούτε καν σαν ιδέα δεν υπήρχε εκείνη την εποχή) ενώ πολέμησαν πολλές φορές τους λεγόμενους τουρκαλβανούς. Άγνοια ή και διαστρέβλωση της ιστορίας προδίδει η καινοφανής άποψη που ακούσθηκε ότι δηλαδή μεγάλοι ήρωες του 1821 και των μετέπειτα εθνικών αγώνων υπήρξαν Αλβανοί. Γίνεται σύγχυση με τους Αρβανίτες, τους αρβανιτόφωνους Έλληνες. Άλλο, όμως, Αλβανοί - Σκιπετάρ και άλλο Αρβανίτες. Υπάρχει μεγάλη διαφορά. Και εξηγούμεθα: Ο Μάρκος Μπότσαρης, στην μνήμη του οποίου ασεβούν πολλοί, ήταν Έλλην αρβανιτόφωνος, όπως όλοι οι Σουλιώτες. Η Ελληνική του συνείδηση φαίνεται και από την περίφημη φράση που είπε όταν πρωτοπάτησε στα Επτάνησα: "Ο Έλλην δεν μπορεί να αισθάνεται ελεύθερος εκεί όπου κυματίζει η Βρεττανική σημαία". Το δε Λεξικό που έγραψε ήταν της αρβανίτικης - όχι αλβανικής - και νεοελληνικής απλής. Άλλωστε δεν θα μπορούσε να έχει αλβανική εθνική συνείδηση, διότι κάτι τέτοιο εμφανίζεται μόλις το 1878 με την Λίγκα της Πριζρένης - Κοσσυφοπεδίου και μάλιστα ως τεχνιτό κατασκεύασμα ξένων δυνάμεων και θρησκευτικών προπαγανδιστών. Κατά την Τουρκοκρατία δεν υπήρχε έθνος Αλβανών. Οι κάτοικοι της σημερινής Αλβανίας διεκρίνοντο με κριτήριο την θρησκεία τους. Οι Ορθόδοξοι ήσαν  Έλληνες, εντεταγμένοι στο ίδιο γένος με τους υπόλοιπους Έλληνες. Οι Μουσουλμάνοι ένοιωθαν πιο κοντά στους Τούρκους, εξ ου και ο όρος Τουρκαλβανοί. Εάν μιλούμε για αλβανική συμμετοχή στην Ελληνική Επανάσταση δεν πρέπει να αναφερόμαστε στους Μποτσαραίους, την Μπουμπουλίνα και τους Κουντουριώτηδες, αλλά στους Τουρκαλβανούς που χρησιμοποιήθηκαν από την άλλη πλευρά ως σφαγείς των Ελλήνων. Οι Έλληνο-Βυζαντινοί πρόγονοί μας δεν ανέφεραν ποτέ Αλβανούς στην Βαλκανική. Ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος ονομάζει Αλβανούς μία φυλή του Καυκάσου. Ο Γεώργιος Καστριώτης - Σκεντέρμπεης, που θεωρείται εθνικός ήρωας των σημερινών Αλβανών, ονόμαζε εαυτόν Ορθόδοξον Ηπειρώτη (15ο αιών). Σε έγγραφα της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας στα τέλη του 15ου αιώνος η λέξη "Αλβανός" ερμηνεύεται " Έλληνες από την Ήπειρο και την Πελοπόννησο" χωρίς να αμφισβητείται η Ελληνική συνείδησή τους. Η αλβανική συνείδηση είναι οπωσδήποτε ξενόφερτο κατασκεύασμα όπως αποδεικνύουν και μαρτυρίες των ιδίων των ενδιαφερομένων , τις οποίες κατέγραψε ο σύγχρονός μας διαπρεπής Βαλκανιολόγος Αχιλλεύς Λαζάρου. Όταν η Ιταλία και η Αυστροουγγαρία για δικούς τους λόγους προσπαθούσαν να κατασκευάσουν αλβανικό κράτος ώστε να ελέγχουν την είσοδο της Αδριατικής, οι Τουρκαλβανοί ύψωναν στο Δυρράχιο την οθωμανική σημαία...! Οι μουσουλμάνοι της Ηπείρου προτιμούσαν την τουρκική παρά την άγνωστη σ' αυτούς αλβανική εθνική συνείδηση. Άλλωστε και στους Βαλκανικούς πολέμους οι Μουσουλμάνοι της Αλβανίας πολέμησαν, και μάλιστα δυναμικά, στις τάξεις του Οθωμανικού στρατού. Μετά το 1908 πολλά από τα μέλη του Νεοτουρκικού κομιτάτου, το οποίο σχεδίασε και ξεκίνησε τον διωγμό των Ελλήνων ήταν Τουρκαλβανοί. Η λέξη Αλβανία, σημαίνει Λευκή Χώρα από το λατινικό ΑΛΜΠΑ (λευκή). Είναι όρος με γεωγραφική και όχι εθνολογική σημασία. Ο όρος Αρβανίτης που αφορά τους Σουλιώτες, τους Υδραίους, τους Σπετσιώτες και πολλούς κατοίκους των Μεσογείων, προέρχονται από τελείως διαφορετική ρίζα. Συγκεκριμένα από τη λέξη "Άρβανον", τοπωνύμιο της Βορείου Ηπείρου, που το βρίσκουμε ήδη από τον 11ο αιώνα στα κείμενα της Άννας Κομνηνής. Από το Άρβανον, δηλαδή από την Ελληνικοτάτη Βόρειο Ήπειρο, κατέβηκαν σε πόλεις και νησιά της Νοτίου Ελλάδος Ελληνικοί πληθυσμοί που μιλούσαν αρβανίτικα. Δηλαδή μία διάλεκτο ανάμικτη με αρχαία ελληνικά, λατινικά, τουρκικά και εντόπια βαλκανικά γλωσσικά στοιχεία. Οι αρβανιτόφωνοι Έλληνες ουδέποτε είχαν διαφορετική συνείδηση από τους υπόλοιπους Έλληνες. Παρεμφερές παράδειγμα μας δίδουν οι σλαβόφωνοι Μακεδονομάχοι Κώττας, Κύρου, Νταλίπης και άλλοι, οι οποίοι πολέμησαν υπέρ της Ελλάδος κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Καθώς και οι τουρκόφωνοι Ορθόδοξοι της Καππαδοκίας που κράτησαν μέσω της εκκλησίας την Ελληνικότητά τους αν και έχασαν την Ελληνική γλώσσα. Οι δίγλωσσοι Έλληνες αρβανιτόφωνοι, βλαχόφωνοι, σλαβόφωνοι, κ.λ.π. μας προσφέρουν χαρακτηριστικές αποδείξεις ότι στα Βαλκάνια κατά τους τελευταίους πέντε τουλάχιστον αιώνες η Ορθόδοξη πίστη - και γενικότερα η θρησκεία - διαμορφώνει την εθνική συνείδηση πολύ περισσότερο και από το γλωσσικό ιδίωμα. Η σύγχυση μεταξύ των λέξεων Αλβανός και Αρβανίτης δημιουργείται μόνον στην ελληνική γλώσσα, διότι φαίνονται να μοιάζουν οι δύο όροι ηχητικά. Η ομοιότης είναι μόνο επιφανειακή. Στην ουσία διαφέρουν κατά πολύ. Άλλωστε οι ίδιοι οι Αλβανοί αποκαλούν εαυτούς Σκιπετάρ και την χώρα τους Σκιπερία (χώρα των Αετών). Τι κοινό μπορούν να έχουν ένας Σκιπετάρ και ένα Έλλην αρβανιτόφωνος; Ίσως ο ένας να μπορεί να καταλαβαίνει κάποιες λέξεις από τον άλλο. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είχαν η έχουν την ίδια εθνική συνείδηση...Μην ξεχνούμε ότι Σέρβοι, Κροάτες και Βοσνιομουσουλμάνοι μιλούν ακριβώς την ίδια γλώσσα, παρά ταύτα συγκρούσθηκαν μεταξύ τους με οδυνηρές συνέπειες. Σέβομαι και κατανοώ τις προσπάθειες πολιτικών και δημοσιογράφων να περιορίσουν τα ενδεχόμενα φαινόμενα ρατσισμού και ξενοφοβίας - αν και οι ρίζες των προβλημάτων δεν έχουν μελετηθεί σωστά - στην κοινωνία μας. Όμως κάτι τέτοιο δεν γίνεται με άγνοια η παραποίηση της ιστορικής αλήθειας. Ας μάθουμε καλά την Ιστορία μας ώστε και τους Έλληνες Αρβανίτες να τιμούμε για την εθνική τους προσφορά και με τον αλβανικό λαό να διατηρούμε σχέσεις καλής γειτονίας, χωρίς βεβαίως να λησμονούμε την Ελληνική κοινότητα της Βορείου Ηπείρου. Κων/νος Χολέβας Πολιτικός επισήμονας

Qesharakja me propagandën shqiptare është se arvanitët bënë kryengritje për një Greqi të lirë ( dhe jo për një Shqipëri të lirë gjë e cila as si ide nuk ekzistonte në atë kohë) ndërsa luftuan shumë herë të quajturit trukoshqiptarë. Injorancë apo shtrembërim i historisë, tregon ky opinon i ri i cili u dëgjua se heronj të mëdhenj të 1821-shit dhe të betejave të më pasme kombëtare ishin Shqiptarët. Ka një ngatërresë me Arvanitët, grekët arvanitofolës. Por tjetër gjë shqiptarët dhe tjetër arvanitët. Ka një ndryshim të madh dhe po e shpjegojmë. Marko Bocari, në kujtim të së cilit shumë bëjnë përdhosje, ishte grek arvanitofolës, si të gjithë Suliotët. Ndërgjegjia e tij Helene duket dhe nga fraza e njohur që ai tha kur shkeli për herë të parë në Ishujt Jonianë: “Heleni nuk mund të ndjehet i lirë atje ku valvitet flamuri Britanik”. Ndërsa Fjalori që ai shkroi ishte e arvanitishtes dhe jo i shqipes – në gjuhën e thjeshtë neohelene. Ndryshe nuk do të mundej që të kishte një ndërgjegjie kombëtare shqiptare, sepse diçka e tillë shfaqet për herë të parë në vitin 1878 me Lidhjen e Prizrenit – Fushëkosovës bile si një krijim i fuqive të huaja dhe propagandisëtve fetarë. Gjatë periudhës së mbizotërimit Osman nuk ekzistonte komb shqiptarësh. Banorët e sotëm të Shqipërisë dalloheshin me kriter fenë e tyre. Orthodhoksët ishin Helenë, të instaluar në vetë fisin e tyre me Helenët e tjerë. Myslymanët ndjeheshin më pranë me Turqit, prandaj dhe përkufizimi turkoshqiptarë. Nëse flasim për pjesmarrje shqiptare në Kryengritjen Helene nuk duhet të përmendim Boçarenjtë, Bubulinën dhe Kunduriotët, por TURKOSHQIPTARËT të cilët u përdorën nga krahu tjetër si masakrues të Helenëve. Paraardhësit tanë Heleno-Bizantinë nuk na përmendën kurrë shqiptarët në Ballkan. Konstandin Porfirogjeniti i quan shqiptarët fis i Kaukazit.Gjergj Kastriot – Skëndërbeu, i cili konsiderohet dhe hero kombëtar i shqiptarëve të sotëm, e quante veten Epirot Orthodhoks ( shek i 15-të). Në shkrimet e Republikës së Venecias në fund të shekullit të 15-të fjala “shqiptar” interpretohet “Helenë nga Epiri dhe Peloponezi” pa u vënë në diskutim ndërgjegjia e tyre HELENE. Ndërgjegjia shqiptare është me patjetër diçka e krijuar nga të huajt, ashtu siç tregojnë dhe vetë dëshmitë e të interesuarve, të cila i ka regjistruar dhe Ballkanologu i shquar dhe modern Ahileas Lazarou. Kur Italia dhe Austrohungaria për arsyet e tyre përpiqeshin që të ndërtonin një shtet shqiptar në mënyrë që të kontrrollonin  hyrjen në Adriatik, turkoshqiptarët ngritën në Durrës flamurin OSMAN....! Myslymanët e Epirit preferonin më tepër një ndërgjegjie turke sesa një ndërgjegjie kombëtare shqiptare që ishte plotësisht e panjohur për ta. Për më tepër dhe luftrat Ballkanike, myslymanët e Shqipërisë luftuan, dhe bile fort, në rradhët e ushtrisë Osmane. Pas 1908-ës, shumë anëtarë të komitetit Neoturk, i cili planifikoi dhe filloi përndjekjen e helenëve ishin turkoshqiptarë. Fjala Albania, do të thotë një Vend i Bardhë nga fjala latine  ALBA( E Bardhë). Është një përkufizim me kuptim gjeografik dhe jo kombëtar. Përkufizimi Arvanit që i referohet Suliotëve dhe Hidrenjëve, Speciotëve dhe shumë banorëve të Mesdheut, vjen nga një fjalë me rrënjë komplet të ndryshme. Më konkretisht nga fjala  “Arvanon”, një toponim i Epirit të Veriut, të cilin e gjejmë qënga shekulli i 11-të në tekstet e Ana Komninisë. Nga Arvanon, dmth nga Epiri Verior i cili është në mënyrë padiskutueshëm helen, zbritën në qytete dhe ishuj të Greqisë së Jugut, popullatat helene të cilat flisnin arvanitishten. Dmth një dialekt që pëfshinte elementë gjuhorë nga greqishtja, latinishtja, turqishtja dhe gjuhë të tjera lokale të ballkanit. Helenët arvanitofolës kurrë nuk kishin ndërgjegjie të ndryshme nga Helenët e tjerë. Një shembull të përafërt na japin luftëtarët për lirinë e Maqedonisë, sllavofonët Kotta, Kiru, Dalipi dhe të tjerë, të cilët luftuan për Greqinë kundër komitaxhinjëve bullgarë. Gjithashtu dhe turkofonët orthodhoksë të Kapadhokisë të cilët ruajtën nëpërmjet kishës ndërgjegjien e tyre helene ndërsa humbën gjuhën helene. Helenët dygjuhësh, arvanitofonë, vllahofonë, sllavofonë etj na ofrojnë vërtetime karakteristike se në Ballkan gjatë pesë shekujve të fundit besimi orthodhoks – dhe në përgjithësi feja- krijon ndërgjegjien kombëtare shumë më tepër nga dialektet gjuhore. Ngatërresa ndërmjet fjalëve Shqiptar dhe Arvanit krijohet vetëm në gjuhën helene, pasi duket sikur ngjasojnë si tingull të dyja përkufizimet. Por kjo ngjashmëri është vetëm sipërfaqësore. Në esencë ndryshojnë shumë. Vetë shqiptarët i thërrasin veten ndryshe dhe vendin e tyre Shqipëri ( vendi i shqiponjave). Por, çfarë të përbashkët mund të kenë një shqiptar dhe një helen arvanitofon? Ndoshta njëri mund të kuptojë disa fjalë nga tjetri. Kjo nuk do të thotë se kanë të njejtën ndërgjegjie kombëtare... Mos harrojmë se Serbë, Kroatët dhe Boshnjakët myslymanë flasin të njejtën gjuhë, por u përplasën ndërmjet tyre me rrjedhime të tmerrshme. I respektoj dhe i mirëkuptoj përpjekjet e politikanëve dhe gazetarëve që të izolojnë fenomenet e mundshme të racizmit dhe ksenofobisë – mgjth se rrënjet e problemëve nuk janë studiuar drejt- në shoqërinë tonë. Por diçka e tillë nuk bëhet pa ndërgjegjie ose shtrembërim të së vërtetës historike. Le të mësojmë mirë Historinë tonë në mënyrë që dhe Arvanitët Helenë  t’i nderojmë për kontributin e tyre kombëtar dhe me popullin shqiptar të ruajmë marrdhënie të fqinjësisë së mirë, pa harruar natyrisht komunitetin Helen që jeton në Epirin e Veriut. Konstandin Holeva Shkenca Politike Përgatiti, përktheu Pelasgos Koritsas.

Ο Ηρωικός Θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη - Vdekja heroike e Marko Bocarit

8-9 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1823: Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΟΥ-(ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΟ) ΚΑΙ Ο ΗΡΩΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΜΠΟΤΣΑΡΗ Η Μάχη του Κεφαλόβρυσου (ή Μάχη του Καρπενησίου) έλαβε χώρα κοντά στο Καρπενήσι, το βράδυ της 8ης Αυγούστου προς 9η Αυγούστου 1823, μεταξύ δύναμης επαναστατημένων Ελληνών ατάκτων και των Οθωμανικών στρατευμάτων (τουρκαλβανων). Οι Έλληνες πολέμησαν υπό την καθοδήγηση του Σουλιώτη Μάρκου Μπότσαρη. Τα μεσάνυχτα 8 προς 9 Αυγούστου του 1823, πέντε ώρες μετά το βασίλεμα του ήλιου, ο Μάρκος Μπότσαρης με 350 μπαρουτοκαπνισμένους Σουλιώτες, εκ των οποίων οι 20 Ευρυτάνες, χωρισμένοι σε μικρές ομάδες, εισβάλουν στο στρατόπεδο του Κεφαλόβρυσου από την ποταμιά. Οι Σουλιώτες, για την αναμεταξύ τους αναγνώριση (για την αποφυγή σύγχυσης), φοράνε μαντίλια στο κεφάλι, ανασκουμπώνουν τα μανίκια τους, και χρησιμοποιούν το σύνθημα «ποιός είσαι συ;» και ως παρασύνθημα το «σίδερο». Με αυτόν τον τρόπο εισέβαλαν στο κέντρο του στρατοπέδου, χωρίς να τους πάρουν είδηση. Οι περισσότεροι Τουρκαλβανοί κοιμόντουσαν και οι υπόλοιποι, αμέριμνοι από την ήσυχη νύχτα του Αυγούστου, δεν υποψιάζονται το κακό που τους περιμένει. Οι Σουλιώτες, σαν τα ξωτικά της νύχτας, διαβαίνουν ανάμεσά τους και μέσα απ' τις φορεσιές τους, σιγά-σιγά, φανερώνονται τα αστραφτερά γιαταγάνια τους. Ξάφνου, την γαλήνη της νυχτιάς την αναστατώνει η σάλπιγγα της επίθεσης. Τα σουλιώτικα γιαταγάνια δε γυαλίζουν πια από το φεγγαρόφωτο της νύχτας, αλλά από το αίμα των τρομοκρατημένων Τουρκαλβανών, που προσπαθούν να κρυφτούν ακόμη και από την ίδια τους την σκιά. Το Κεφαλόβρυσο, μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, μετατρέπεται σε ένα απέραντο σφαγείο ανθρώπων. Οι Σουλιώτες, αλαλάζοντας σαν τρελοί, δεν ανασαίνουν ούτε στιγμή. Ήταν ένας αγώνας δρόμου, για να μην προλάβουν οι Τουρκαλβανοί να συνέρθουν και ο κάθε Σουλιώτης έσφαζε τους εχθρούς του τον έναν πίσω από τον άλλον. Βλέποντας τους "αήττητους" του Μουσταή Πασά της Σκόνδρας πανικοβλημένους και πνιγμένους στο αίμα, ορμούν με ακόμα περισσότερη μανία και ατέλειωτο πάθος. Μεγάλος είναι ο πανικός και η σύγχυση που επικρατεί στους Τουρκαλβανούς. Δεν ξέρουν από ποιον να φυλαχτούν και σφάζονται μεταξύ τους. Ο Μάρκος, που δεν χορταίνει τον πανικό που έσπειρε, ψάχνει για αξιωματούχους προς σφαγή. Με το βλέμμα του αετού που αναζητεί το θήραμά του και με το αιματοβαμμένο σπαθί στο χέρι του, τραυματίζεται κοντά στα σκέλια του από βόλι, αλλά αδιαφορεί και απτόητος συνεχίζει. Σώνει και καλά, ψάχνει να βρει το θύμα του. Ξάφνου βρίσκεται στο "κουλούρι του Καραγιάννη" που πίστεψε, ότι υπήρχαν αξιωματικοί και γεμάτος πάθος ορμά στον μαντρότοιχο. Δεν τα κατάφερε όμως. Ένα βόλι τον βρίσκει πάνω από το δεξί του μάτι και έγειρε, γονάτισε, έπεσε καταγής. Το λιοντάρι της Ηπείρου κείτεται πια νεκρό! Ο Θανάσης Τούσιας Μπότσαρης, ο ξάδερφος του Μάρκου, βλέποντάς τον πεσμένο στο χώμα, τον αρπάζει στις πλάτες του και με γρήγορες κινήσεις εγκαταλείπει το διαλυμένο πλέον στρατόπεδο. Σε λίγο ξημερώνει και το σύνθημα της αποχώρησης σηματοδοτεί το τέλος της μάχης. Καθώς οι πρώτες αχτίδες του ήλιου διαπερνούν τον αχνό της πρωινής υγρασίας, ανακατεμένον μ' εκείνον του καμένου μπαρουτιού και του αίματος που αχνίζει, οι Σουλιώτες αποχωρούν χωρίς τον κίνδυνο να τους ακολουθήσει κανείς. Εξάλλου, οι Τουρκαλβανοί, δεν συνειδητοποίησαν ακόμη τι τους συνέβη και συνεχίζουν να σφάζονται μεταξύ τους. Λουσμένοι πατόκορφα απ' το εχθρικό αίμα γελούν με το κατόρθωμά τους. Μαζί τους, εκτός τα πολλά λάφυρα, σέρνουν αιχμάλωτο και τον διοικητή του στρατοπέδου, τον Άγο Βασιάρη. Όταν απομακρύνονται αρκετά από το διαλυμένο στρατόπεδο και χάνονται οι κραυγές του πόνου και της απελπισίας, φτάνουν σε ένα αναπάντεχο θέαμα. Σε ένα πλάτωμα του Κώνισκου, βλέπουν τον αρχηγό τους, τον Μάρκο, νεκρό. Δίπλα του, οι συνοδοί του σκυφτοί και αμίλητοι. Η χαρά της νίκης μετατρέπεται σε οδύνη και το μίσος της εκδίκησης τρελαίνει το μυαλό τους. Με μιας γονατίζουν τον αιχμάλωτο Άγο Βασιάρη μπρος στο σώμα του αρχηγού τους και τον σφάζουν. Η είδηση του χαμού του Μάρκου Μπότσαρη ακούγεται σαν στρίγγλα και σχίζει βουνά και λαγκάδες σέρνοντας μοιρολόγια σε όλη την επαναστατημένη Ελλάδα. Ο Μάρκος Μπότσαρης, εκεί, στο Κεφαλόβρυσο, διάβηκε την πύλη της αιωνιότητας. Μαζί και 60 σύντροφοί του. Οι συμπολεμιστές του Μάρκου τον τοποθέτησαν όρθιο επάνω εις το άλογό του, σαν να ίππευε, στήριξαν το κεφάλι του σε μία φούρκα, τον μετέφεραν κατ’ αρχάς στην μονή του Προυσσού και ακολούθως στο Μεσολόγγι, όπου έγινε μέσω γενικού πένθους η κηδεία του. Το μίσος του Μουσταή Πασά της Σκόνδρας, έπειτα από το χαλασμό που του προξένησαν οι Σουλιώτες, δεν περιγράφεται. Περί τους χίλιους οι νεκροί αντάμα με τους τραυματίες, χώρια αυτοί που σκόρπισαν και δεν επέστρεψαν από τον πρωτόγνωρο τρόμο που έζησαν. Μα πάνω απ' όλα καταρρακώθηκε το ηθικό του στρατού του. Από τους δυο ομήρους του πασά, ο μεν Γιάννης Ράμος απαγχονίστηκε αμέσως, ο δε παπα-Γιώργης, την νύχτα του χαλασμού, κατάφερε να δραπετεύσει. Η μάχη του Κεφαλόβρυσου στο Καρπενήσι ήταν επιτυχής. Το αποτέλεσμά της, όμως, θα ήταν καλύτερο, αν δεν υπήρχε η αδικαιολόγητη καθυστέρηση συμμετοχής στην μάχη του τμήματος από την ανατολική πλευρά. Μόνο ο Κίτσος Τζαβέλλας με τους πολεμιστές του ενήργησε έγκαιρα, πράγμα που αποδείχτηκε σωτήριο για την έκβασή της. Η σύγχυση μεταδόθηκε και στα υπόλοιπα εχθρικά στρατόπεδα, τα οποία, μη γνωρίζοντας τι συμβαίνει, καθηλώθηκαν στις θέσεις τους. Το νεκρό οπλαρχηγό συνόδευσαν στο Μεσολόγγι, 100 παλικάρια του, όπου στις 10 Αυγούστου, την επομένη του θανάτου του, κηδεύτηκε με εξαιρετικά μεγάλες τιμές.

8-9 Gusht  1923: Betja e Karpenisit (Kefalovriso) dhe vdekja heroike e Marko Bocarit Beteja në Kefalovrisi (Beteja e Karpenisit) u zhvillua në Karpenis, mbrëmjen e 8-të Gushtit duke u gëdhirë 9-të Gusht të vitit 1823, ndërmjet forcave të kryengritësve Grekë dhe  Ushtrisë Osmane të përbërë nga turkoshqiptarë (shqiptarë myslymanë me ndërgjegjie turke) . Helenët luftonin nën udhëheqjen e Suliotit Marko Bocari. Në mesnatë të datës 8 për 9 Gusht të vitit 1923, pesë orë pas perëndimit të djellit, Marko Bocari me 350 Suliotë të mbushur me barut, ndër të cilët dhe 20 evritanë, të ndarë në grupe të vogla, hynë në kampin ushtarak të Kefalovrisos nga lumi. Suliotët, për tu dalluar me njëri tjetrin (dhe të mos ngatërroheshin) kishin vënë shami në kokë, kishin mbledhur mëngët dhe kishin vendosur për sinjal fjalët “kush je ti?” përgjigjia duhet të ishte “hekur”. Në këtë mënyrë hynë në qendër të kampit ushtarak, pa e kuptuar dikush. Shumica e Turkoshqiptarëve, flinin ndërsa të tjerët, të pa preokupuar nga nata e qetë e Gushtit, nuk dyshuan në asnjë moment për të keqen që i priste. Suliotët si zana të natës, kaluan ndërmjet tyre e veshjeve të tyre, me ngadalë shfaqen jataganët e tyre të ndritshëm. Papritur, qetësinë e natës e prish sinjali i sulmit. Jataganët e suliotëve nuk ndriçojnë mënga drita e hënës së natës, por nga gjatku i turkoshqiptarëve të terrorizuar, të cilët përpiqen që të fshehen akoma dhe nga vetë hija e tyre. Kefalovriso, brenda pak minutash u ktyhe në një therrtore të vërtetë njerëzish. Suliotët, duke thirrur si të çmendur, nuk merrnin frymë në asnjë momen. Ishte një garë që të mos arrinin që turkoshqiptarët të vijnë në vete dhe çdo Suliot vriste armiqtë njëri pas tjetrit. Duke parë “të pamundëshmit” e Mustai Pasha të Shkodrës, nën panik e të mbytur në gjak u vërsulën akoma me më tepër furri dhe pasion të tmerrshëm. Paniku dhe ngatërresa ishte shumë e madhe ndër turkoshqiptarët. Nuk dinin nga të rruheshin dhe filluan po vriteshin me njëri-tjetrin. Markoja që nuk ngopej nga ky panik që mbolli, kërkonte për oficerë që ti vriste. Me shikim prej shqiponje që kërkon viktimën e saj dhe me shpatën e tij të përlyer me gjak në dorë, u plagos në mes të trupit nga një plumb, por nuk donte t’ia dinte, kështu indiferent dhe i pashqetësuar vazhdon. Kërkon që të gjejë viktimën e tij. Papritur gjendet në “kulura e Karajanit” që besoi se atje do të kishte oficerë dhe gjithë vrrull u sul tek murri. Por nuk ja doli mbanë. Një plumb e zuri mbi syrin e tij të djathtë dhe u përul, u gjunjëzua, ra në tokë. Luani i Epirit ishte tashmë i shtrirë! Thanas Tusha Bocari, kushëriri i Markos, duke e parë të rënë në tokë, e rrëmbeu e hipi mbi shpinën e tij dhe lëvizje të shpejta braktisi kampin ushtarak të shkatërruar tashmë. Pas pak gëdhihet dhe sinjali i tërheqjes shënoi dhe fundin e betejës. Gjatë kohës që rrezet e para të djellit depërtojnë igrasinë e mëngjesit, të nakatosura me atë të barutit të djegur dhe të gjakut që mpikset, Suliotët tërhiqen pa u rrezikuar ti ndjekë dikush. Turkoqshiptarët, nuk e kishin marrë vesh akoma se çfarë ju kishte ndodhur dhe vazhdonin të luftonin me njëri- tjetrin. Të lyer nga maja e kokës deri në fund të këmbëve me gjakun e armikut, qeshin me bëmat e tyre. Bashkë me ta, përveç plaçkës së luftës, tërhiqnin si rrob dhe komandantin e kampit, Ago Vasiarin. Kur u larguan mjaftueshëm nga kampi i shkatërruar dhe po  thirrjet e dhimbjes e të dëshpërimit nuk dëgjoheshin më, u gjendën përballë një pamjeje të pa imagjinueshme. Në një prej rrapeve të Koniskut shikojnë udhëheqësin e tyre, Markon, të vdekur. Pranë tij, shoqëruesit e tij me kokën poshtë dhe të heshtur.  Gëzimi i fitores shndërrohet në indinjatë dhe urrejtja për hakmarrje po çmend mendjen e tyre. Menjëherë gjunjëzojnë Ago Vasiarin para trupit të udhëheqësit të tyre dhe i presin kokën. Lajmi i vdekjes së Marko Bocarit  dogjohet si ulërrimë dhe çan fusha e male duke marrë me vete dhe vajtimet në të gjithë Greqinë. Marko Bocari, atje, në Kefalovriso, kaloi derën e përjetësisë. Bashkë me 60 bashkëluftëtarët e tij. Bashkëluftëtarët e Markos e vendosën më këmbë në kalin e tij, sikur të kalëronte, mbështetën kokën e tij në një furkë, e morën si fillim në manastirin e Prusut dhe më pas në Mesologj, ku dhe u prit në zi dhe vaj të përgjithshëm varrimi i tij. Urrejta e Mustai Pashait të Shkodrës, pas shkatërrimit që i shkakëtuan Suliotët, nuk përshkruhet.  Rreth njëmijë të vdekur së bashku me të plagosurit përveç atyre që ja mbathën nga tmerri  i paparë që jetuan. Por mbi të gjitha u shkatërrua morali i ushtrisë së tij. Nga dy rrobërit e pashait, Jani Ramoja u varr në litar menjëherë, ndërsa papa Jorgji, natën e shkatërrimit ja doli që t’ia mbathte. Beteja e Kefalovrisos në Karpenis ishte e suksesshme. Por, rezultati i saj, do të ishte më i mirë nëse nuk do të ishte vonesa e pajustifikueshme  në betejë e krahut lindor. Vetëm Kiço Xhavella me luftëtarët e tij luftuan në kohë, gjë e cila ishte shpëtimtare për suksesin e betejës. Udhëheqësin e vdekur e shoqëruan në Mesologj 100 trimat e tij,  dhe më 10 Gusht, të nesërmen e vdekjes së tij, u varros me nderime jashtëzakonisht të mëdha. ........ Konstatime: Për kë u vra Marko Bocari? Për Greqinë. Çfarë ndërgjegjie kishte ai dhe Suliotët? 100% Helene. Cilët e Vranë Markon? Shqiptarët myslymanë të cilët vazhdojnë të kenë ndërgjegjie turke.  Kush e nderoi dhe e nderon? Helenët Orthodhoksë.  A janë arvanitët shqiptarë? Le të shkojnë njëherë këta pseudohistrianët e ti pyesin do ta pësojnë si Ago Vasiari e nuk do të kthehen më.  Të gjithë orthodhoksët në perandorinë osmane kishin origjinë dhe ndërgjegjie helene dhe kjo nuk ka diskutim. Përrallat e sistemit komunist që i mbajnë gjallë sa trushplarë me mashtrime, keqinterpretime e tjetërsime deri në gafa të historisë nuk mund të fshehin të vërtetën.

Të Krishterët e ritmit Helenik të Siçilisë dhe dëshmia e tyre e kulluar

Të Krishterët e ritmit Helenik të Siçilisë dhe dëshmia e tyre e kulluar

 

Në periudhën e nacionalizmave dhe irredentizmave të rinj, që erdhën në gadishullin ballkanik dhe jo vetëm me bekimet e autoriteteve zyrtare, zërat e kulluar, që dëshmojnë në mënyrë autotentike identitetin dhe koshiencën e tyre larg qëllimtarive të çfarëdo natyrem janë të dobishme më shumë se kurrë herë tjetër.

Këtë domosdoshmëri e shërben edhe rifreskimi i një materiale burimor, që u botua në numrat 22, 23-24 të vitit 1973 dhe 1-2, 3-4 të vitit 1974 të revistës “EKKLISIA” që u botua si riprodhim (Athinë 1974) nga shkrimtari i teksteve respektive z. Gr. Th. Stathi, nëpunës në atë kohë në Sinodin e Kishës së Greqisë, i cili me shumër dëshirë mër vuri në dispozicion materialin rshivor dhe fotografik. E falenderoj nga zemra. Këto artikuj i referohen, në hollësi, çështjeve që lidhen me vizitën zyrtare të Delegacionit Sinodikal të Kishës së Greqisë në Sipili (Palermo, 11-14.10.1973) në kthim të vizitës nën parullën “Guidë e Vëllazërisë” (Crociera della Fraternita) në krye të së cilës ishin Kryepiskopi i Palermos z. Francesco Caprino (Athinë, 13.9.1970). në atë delegacion mirrte pjesë Episkopi i të Krishterëve të Ritmit Helenik të Rajonit të “Piana dei Greci” (Fusha e Helenëve) z. Josif Pernicaro i shoqëruar nga shumë priftërinj dhe besimtarë.

Këta të vetëpërcaktuarit si Helenoalbanë (Grecoalbanessi) banorë të rajonit origjinën e tyre e kanë nga Peloponezim janë kolonë të shek. 15të dhe Kisha e tyre është e ritmit Helenik – ndjek pra tipikonë bizantine dhe në të gjitha akolluthitë adhuruese përdor gjuhën greke. Vendi i vendosjes së tyre mbante qysh prej vitit 1488, emrin “Piana dei Greci” (Fusha e Helenëve). Ky emrë u ndryshua në “Piana degli Albanesi” (Fusha e Albanëve) në vitin 1939m ne vendim të  fashistit Musolini për arsye të qarta të qëllimeve politike. Arsye po të njëjta e imponuan, gjithashtu, përfshirjen e Kishës së tyre nën juridiksionin e Papatit të Romës, të cilën sot e përbëjnë dy Episkopata të ritmit Helenik. E para funksionoi në vitin 1919 në Lungro të Kalabrisë dhe e dyta në vitin 1938 në Piana dei Greci të Siçilisë, pasi i kishin paraprirë beteja të mëdha dhe të vështira të banorëve.

Sipas sa argumentoi Episkopi i Helenoritmëve z. Josif Perniciaro, marrdhëniet e tyre me lindjen e mbajtën konsistente deri edhe në mesin e shekullit të 19të: “Me të vërtetë, kur gjatë shekullit të 15të komunitetet tona u vendosën në Perëndim – dëshmitar kam hostorinë – nuk e ndërprenë “kungatën” me Lindjen; përkundrazi kultivuan dhe zhvilluan këtë komunikim, përmes këmbimit të priftërinjve dhe episkopëve, të cilët vinin nga Lindja deri para një shekulli, që të meshonin në kishat tona, të hirotonisin dhjakonët dhe priftërinjtë tanë, të bekojnë antimisiot dhe miron e shenjtë. dhe që këtu largoheshin përsëri për në Lindje, që të bashkëpunojnë për ruajtjen e besimit të krishterë të vëllezërve tanë, të cilët kishin mbetur nën barrën e pushtimit të huaj...”

Të Krishterët e Ritmit Helenik të Siçilisë, sikundër edhe komuniteti respektiv i Lungros në Kalabri, bëhen përditë mbajtës të një agresiviteti të organizuar për “disiplinim etnik” nga mjetet shqiptare të  informimit masiv elektronik apo të shkruar dhe nga shërbimet diplomatike të vendit fqinj. Distanca në kohë nga kjo vizitë e sipërpërmendur zyrtare e përfaqësisë së Kishës së Greqisë në Siçili (1973) e imponon një shikim të shkurtër të atyre sa u thanë publikisht gjatë takimeve. Dhe kjo sepse shprehin në mënyrë autentike dhe të pastër realitetin historik, dhe pa qenë që në këto pozicionime të kenë gjetur terren qëllimtari nacionaliste apo të tjera të kohës përsa i përket të Krishterëve të Ritmit Helenik.

Së pari zgjodha pjesë nga përshëndetja e Kryepiskopit të Palermos z. Salvatore Pappalardo për përfaqësinë e Kishës së Greqisë: “Sot kumbon tradita e lashtë apostolike e Kishës së Sirakusëve; sot përsëri lëshon gjeth lulëzimi i pashoq bizantin e Kishave të Akragantos dhe Mesinës... sot dridhet dhe dëfrehet Kisha e “Fushës së Helenëve”... që të këmbejnë përsëri përqafim mes vëllezërve në besë dhe në gjak... Sot kremtojnë në Palermo... dhe nesër në “Fushën e Helenëve”, ku kanë për t’iu rrethuar vëllezërit, të cilët në Perëndim ishin përfaqësues të përhershëm të Krishterimit Helenik...”.

Gjithashtu rëndësi të posaçme kanë fjalët e Episkopit të Ritmit Helenik z. Josif Pernitsiarom gjatë pritjes së përfaqësisë së Kishës së Greqisë në Kishën e Shën Dhimitrit në “Fushën e Helenëve” (12.10.1973), gojëmbyllëse të histerisë nacionaliste shqiptare të kohëve të fundit: “Vëllezër të shtrenjtë më kryepriftëri dhe gjithë ju, pjesëtarë të përfaqësisë së Kishës së Greqisë. Na lejoni t’iu sigurojmë, se gëzimi ynë sot është shumë më tepër i madh nga ai i kishave të tjera të shenjta më Siçili. Sot, me të vërtetë, ju mirëpresim në shtëpinë tonë,   që është edhe shtëpia juaj, sepse ju për ne jini vëllezër të vërtetë prej gjaku dhe prej bese, për shkak të lidhjeve, që burojnë nga tradita e përbashkët liturgjikale, nga gjuha, nga mentaliteti, nga raca. Pikërisht këtë hipostazë tonën e njohu edhe Perëndimi, që atëherë kur thuajse pesëqind vjetë më parë na priti në këtë tokë të diasporës sonë, që për ne u bë tanimë atdheu i dytë. Në aktet publike, në shkresat e autoriteteve Kishëtare dhe shtetërore, si edhe në gjuhën e përditshme të banorëve përdoret gjithmonë për ne një nocion vetëm dhe karakteristik dhe pa lojë fjalësh “Helenët”. Dhe për këtë emër jemi gjithmonë krenarë...”.

Së fundi, në “Komunikatën e përbashkët” zyrtare, që qarkulloi me përfundimin e vizitës së përfaqësisë së Kishës së Greqisë, thuhet si më poshtë: “Kulmimi i kësaj hareje dhe çudie ishte takimi në eparchinë e “Piana të Helenëve”, e cila hap perspektivat e një bashkëpunimi të mëtejshëm më dashurinë e Krishtit”.

Në diakroninë historike Greqia ka qenë atdheu i të parëve i Siçilianëve të “Magna Grecia”, i Siçilisë Bizantine dhe i Grecoalbanesi të Ritmit Helenik të “Fushës së Helenëve” (Piana dei Greci).  Përbën kuadrin brenda të cilit mundet që të kërkojmë ato sa na bashkojnë dhe jo atë çfarë na ndan. Mjafton që kërkimi të manifestohet me ndjenja reciproke dhe të shprehet me autenticitet dhe sinqeritet. Në rastin ndryshe historia është e rreptë për ata sa me ndërgjegje e shtrembërojnë.

 

MICHALIS Chr. PANTOULAS

“Proinos Logos” – Ioanina

14.7.2017  

   Shënim: Ky artikull është përgatitur posaçërisht në shqip vetëm për faqen Pelasgos Koritsas. Nuk lejohet shpërndarja pa iu referuar burimit.

Ο μύθος τής Αλβανικής συμβολής στην ανεξαρτησία τής Ελλάδος. - Legjenda e kontributit shqiptar në pavarësinë e Greqisë

ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ Ελλονοαλβανοί, Τουρκαλβανοί, Αρβανίτες, Ηπειρώτες, Βλάχοι. Ο μύθος τής Αλβανικής συμβολής στην ανεξαρτησία τής Ελλάδος. Οι «Αρβανίτες» συμπολεμιστές τού Αλέξ. Υψηλάντου και μισθοφόροι τής Δύσεως. Αρβανιτοχώρια. Μέχρι των αρχών τού περασμένου αιώνος περίπου, αναφέρονται δυό κυρίως κατηγορίες Αλβανών, νοουμένων και των Ηπειρωτών, έξω τής Ηπείρου, Ελληνοαλβανοί = Έλληνες τής Αλβανίας, κατά το σημερινό Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι και Τουρκαλβανοί = Αλβανοί εκτουρκισμένοι. Το όνομα Ηπειρώτες μάλλον αγνοείται. Αργότερα, παρεμβάλλεται και ή κατηγορία των Ιταλοαλβανών = Αλβανών τής Ιταλίας, δημιούργημα τού Βατικανού και τής ανθελληνικής Ιταλικής πολιτικής που για πρώτη φορά τούς παρουσίασε ή Ιταλία ως δήθεν Αλβανούς διαμαρτυρομένους κατά τής επεκτάσεις τής Ελλάδος στην Ήπειρο, θεωρουμένης ως Αλβανικής πατρίδος, επέκταση που είχε προτείνει το Συνέδριο τού Βερολίνου, κατά το 1878. Τύπος αλβανικής εθνικότητος, όπως νοείται σήμερα, ήταν ανύπαρκτος και αδιανόητος μέχρι τέλους σχεδόν τού περασμένου αιώνος. Ως ελληνοαλβανοί ελογίζοντο, χριστιανοί ορθόδοξοι, ελληνόφωνοι και αλβανόφωνοι ομού, προερχόμενοι από την Ήπειρο και Αλβανία, οι οποίοι δεν διέφερον κατά τίποτε ανάμεσά τους, εκτός από ένα νόθο αλβανικό οικογενειακό ιδίωμα τού οποίου έκαναν χρήσι μερικοί, λεγόμενοι ως εκ τούτου αλβανόφωνοι. Το ιδίωμα τούτο μάλιστα ήταν τόσο νόθο, ώστε με την πάροδο τού χρόνου, να καθίσταται δύσκολη αν όχι αδύνατη ή συνεννόησι μεταξύ αυτών και τών τουρκαλβανών. Αργότερα, όπως συνήθως συμβαίνει, χάριν συντομίας, παρελήφθη το πρώτο συνθετικό «έλλην» και «τουρκ» και έκτοτε γίνεται λόγος, ακαθορίστως, για «αλβανός», πράγμα πού ταυτίζει τις δυό τελείως διαφορετικές έννοιες τού «αλβανού - ελληνοαλβανού» και τού «αλβανού τουρκαλβανού». Επέρχεται δηλ. σύγχυσις πού γίνεται εμφανέστερη, μετά την ανάπτυξι τής αλβανιστικής κινήσεως—έργον εχθρών τού ελληνισμού— πού είχεν εν τελευταία αναλύσει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία Αλβανικού Κράτους. Το θρήσκευμα όμως αποτελεί βασικά διακριτικό γνώρισμα απαραίτητο, μεταξύ των δύο αυτών αλβανικών κατηγοριών, για κείνον πού σέβεται και εκτιμά την ιστορική αλήθεια. Πρόκειται για ένα τεραστίας σημασίας εθνικό και μάλιστα Ηπειρωτικό θέμα, για το οποίο δεν εδόθη ή δέουσα προσοχή. Υπήρχαν οι Αλβανοί μουσουλμάνοι, άσπονδοι εχθροί των ομοφύλων τους χριστιανών και φυσικά παντός χριστιανού, με πρωτόγονο φανατισμό, πού αγωνίζονταν υπέρ τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά τής οποίας ενσυνειδήτως εταυτίζοντο. Παραλλήλως δε, υπήρχαν Αλβανοί ορθόδοξοι χριστιανοί, εχθροί των μωαμεθανών Αλβανών, πού εμάχοντο για μία πατρίδα ελληνική και όχι αλβανική. Ο Αλβανός μουσουλμάνος Εκρέμ Βλιώρα, στο βιβλίο του «Φύλλα Ημερολογίου από το Βεράτιον και το Τομόρι» γράφει, ότι ή Αλβανία έχει δώσει 36 από τούς ικανότατους Μ. Βεζύρηδες τής Τουρκίας και τελευταίως τον Φερήτ πασάν τον Πρώτον Μ. Βεζύρην τής Ν. Τουρκίας και 100 αρχηγούς τού τάγματος των Γενιτσάρων. Επίσης ό Τζαβάτ Καλαντζής, δ)ντής τής αλβ. «Δημοκρατίας» τού Αργυροκάστρου, έγραφε το 1931 μάλιστα: «Διατί να το αποκρύψωμεν. Εάν τα τουρκικά σύνορα ήσαν κοντά, θα είμεθα Τούρκοι την συνείδησιν όπως οι χριστιανοί αποβλέπουν εις την Ελλάδα». Εξ άλλου ό Παπαρρηγόπουλος, γράφει τα εξής σχετικά με τη συμπεριφορά των τουρκαλβανών κατά την Πελοποννησιακή επανάστασι τού 1770 (Ορλώφ): «Οι Αλβανοί τούς οποίους ή Υψηλή Πύλη απέστειλε κατά τής Πελοποννήσου, αφού ευχερώς κατέπνιξαν το ασθενές εκείνο κίνημα, εξετράπησαν εις λεηλασίαν και δήωσιν δεινήν. Συμποσωθέντες βαθμηδόν εις 60 χιλιάδας, κατέστρεψαν πόλεις και χωρία και τούς μεν ευπορωτέρους παντελώς γυμνώσαντες, κατηνάγκαζον να υπογράψωσιν ομολογίας μεγάλων ποσών τούς δε πενεστέρους απεμπόλουν ως κτήνη. «Οι κάτοικοι τής Βοστίτζης (Αίγιον), καταφυγόντες εις την μονήν των Ταξιαρχών άπαντες εσφάγησαν... Είκοσι χιλιάδες Πελοποννήσιοι επωλήθησαν ως δούλοι εις την Αλγερίαν... Δεν εφείσθησαν ουδέ των πέριξ νήσων. Ιδίως αι Σπέτσαι αίτινες έλαβον μέρος εις τον αγώνα, έπαθον πολλά από Αλβανούς προερχομένους εξ Αργολίδος. Η Πελοπόννησος ηρημώθη κατοίκων, διότι, όσοι δεν εξηνδραποδίσθησαν ή μετηνάστευσαν εις Επτάνησα ή κατέφυγον εις τα κρησφύγετα των ορέων και των σπηλαίων. Η οικτρά αυτή κατάστασις διήρκεσεν 9 έτη. «Οι Αλβανοί, όχι μόνον δεν επείθοντο να απέλθωσιν εκ Πελοποννήσου, όπως κατ’ επανάληψιν διετάχθησαν υπό τής Οθωμανικής κυβερνήσεως, αλλ’ αντέστησαν. Τότε ή τελευταία αυτή ανέθηκε την κατατρόπωσίν των εις τον αρχιναύαρχον Χασάν και τη βοηθεία των εντοπίων (Σ. Σ. φυσικά Αλβανών χριστιανών και Ελλήνων) κατετρόπωσαν αυτούς». Επίσης, κατά την επανάστασιν τού 1821, «οι εντόπιοι αλβανόφωνοι —χριστιανοί φυσικά— γράφει ό Κ. Τριανταφύλλου, έλαβον τα όπλα κατά των Τούρκων ομού μετά των Ελλήνων, άνευ άλλης τινός διακρίσεως, ενώ οι Αλβανοί μωαμεθανοί απετέλουν μονάδας τού τουρκικού στρατού, κατελθόντες μετ’ αυτού κατά των εντοπίων». Κλασσικό παράδειγμα τέλος —ένα από τα άπειρα— αποτελεί ό αρβανίτης Αλή πασάς πού εξόντωσε τούς λεγομένους αρβανίτες τού Σουλίου Τζαβελαίους, Μποτσαραίους κλπ. Συνεπώς, όταν γίνεται λόγος αορίστως περί Αλβανών, ασχέτως δηλ. θρησκεύματος, είναι μακράν τής ιστορικής πραγματικότητος. Εν τούτοις, σύγχρονοι Αλβανοί, διαστρεβλώνοντας την εν λόγω ωμή πραγματικότητα, εν γνώσει των, διατείνονται, ότι ό Αλβανικός λαός αντίκρυσε με συμπάθεια τις εθνικές κινήσεις για την ελευθερία και ανεξαρτησία των γειτονικών τους λαών έναντι των ξένων κατακτητών. Ενώ είναι παγκοίνως γνωστό ότι οι Αλβανοί συνέβαλον στην προσπάθεια τής καταστολής κάθε ελληνικού απελευθερωτικού κινήματος και μάλιστα εκείνης τού 1821. Επί παραδείγματι ή εφημερίς Μπασκίμι τής 7 - 11 - 1962 γράφει: «οι Μποτσαραίοι, ό Αλή Φαρμάκης, ό Μιαούλης, ή Μπουμπουλίνα συνέβαλαν αποφασιστικώς εις τον πόλεμον των Ελλήνων κατά τού Τούρκου δυνάστου». Όλοι όμως αυτοί οι χριστιανοί «αλβανοί» και πολυάριθμοι άλλοι «αρβανίτες» ηγωνίζοντο για την πίστι τους και για την ίδρυσι Ελληνικού Βασιλείου, «Ρωμέϊκου» και όχι αλβανικού. Μεμονωμένες δε εξαιρέσεις αποτελούσαν οι τουρκαλβανοί εκείνοι πού ένεκα διαφόρων λόγων ατομικών είτε εξ ατταβισμού ως απόγονοι εξισλαμισθέντων διέκειντο συμπαθώς στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων. Εάν όλοι οι φερόμενοι ως Αλβανοί, ήταν πράγματι τέτοιοι και είχαν αλβανική εθνική συνείδησι, τότε θα ηγωνίζοντο για αλβανική εθνική αποκατάστασι, όπως οι Έλληνες, Σέρβοι κ.ά. Άφθονες άλλωστε μαρτυρίες και αυτά τα αναλλοίωτα και ανόθευτα δημοτικά τραγούδια στα οποία είναι διάχυτη ή οιμωγή και ό θρήνος τού Ελληνικού λαού για όσα υπέφερε εκ μέρους των Αλβανών μουσουλμάνων κατά την Τουρκική δουλεία των 400 ετών. Μετά την κατάρρευσι (1798) τής υπερδυνάμεως για την εποχή Ενετίας, τής οποίας οι ένοπλες δυνάμεις απετελούντο κατά 80 % περίπου από μισθοφόρους ελληνοαλβανούς, γνωστούς με τα ονόματα Στρατιότι, Μορντάτι, Στρατοκόπι, Αλβανοί κλπ. διελύθησαν. Από τότε δε γίνεται χρήσις περισσότερο αν όχι αποκλειστικά τού ονόματος αλβανοί ή αρβανίτες, νοουμένων ως τέτοιων των μισθοφόρων εκείνων χριστιανών ορθοδόξων πού προήρχοντο κυρίως εξ Ηπείρου Αλβανίας, κατά παράδοσι και συνέχεια των μισθοφόρων Στρατιότι, Μορντάτι κλπ. Πολλές φορές δε μέσα στα σώματα των εν λόγω μισθοφόρων ήταν και άλλοι, ξένοι, προς την Αλβανία και την Ήπειρο. Στις παραδουνάβιες χώρες λόγου χάριν, υπήρχαν «αρβανίτες» για τη δημόσια ασφάλεια — δεν επετρέπετο παρουσία τουρκικών δυνάμεων, βάσει ρωσσοτουρκικής συνθήκης — «αρβανίτες» για προσωπική φρουρά των ηγεμόνων, «αρβανίτες» με την έννοια τού χωροφύλακος, αγροφύλακος κλπ. Υπολογίζονται μάλιστα σε 4 χιλιάδες οι «αρβανίτες» τού είδους αυτού πού έλαβον μέρος στην επανάστασι τού Αλ. Υψηλάντη, πού μετά την αποτυχία, κατήλθαν στην επαναστατημένη Ελλάδα και συνέπραξαν στον απελευθερωτικόν μας αγώνα. Εξ αυτού δε προέρχονται και πολυάριθμα επώνυμα από παρεπώνυμα, όπως Αρβανίτης... άκης... όπουλος, Αρβανιτογιάννης, Αρβανιτογιώργος, κ.ά. πού σε πολλές περιπτώσεις δεν σχετίζονται ούτε με την Ήπειρο, ούτε με την Αλβανία και ενδεχομένως να πρόκειται περί απογόνων Σέρβων, Βουλγάρων κ.ά. Σχετικώς, οι καθηγηταί π.χ. Κλ. Νικολαΐδης τού Πανεπιστημίου τής Βιέννης πού συνεβουλεύθη και τα αρχεία τού υπουργείου των εξωτερικών τής Αυστρίας και Γκιουρέσκου τού Πανεπιστημίου τού Βουκουρεστίου, γράφουν τα εξής περιστατικά από το Κίνημα τού Υψηλάντη: Ο Ιερός λόχος υπό τον Ν. Υψηλάντη παρεπείσθη υφ’ ενός των ηγετών των αλβανών ονόματι Καραβία... Οι αρχηγοί των αλβανών Γεωργάκης, Φαρμάκης και Πρόδανος διεσκορπίσθησαν έκαστος μεθ’ εκατοντάδων τινων αλβανών εις τα ορεινά τής Βλαχίας... Των πυρήνα τού στρατεύματος τού Υψηλάντη όταν διέβη τον Προύθον απετέλουν 250 Αλβανοί. Οι Τούρκοι δεν κατεδίωξαν τον Υψηλάντην, χάρις εις το γεγονός, ότι ό Γεωργάκης Ολύμπιος μετά των αλβανών του». Χαρακτηριστικό δε είναι το κατωτέρω έγγραφο προαγωγής τού τελευταίου, όταν ηγωνίζετο (1807) στο πλευρό των Ρώσσων κατά τον Ρωσσοτουρκικόν εκείνον πόλεμον, το οποίον αντιγράφομεν από την εφημ. «Εστία» των Αθηνών τής 14-3- 1975 (Ιστορήματα): «Τω κυρίω συνταγματάρχη Γεωργίω Νικολάου Ολυμπίω. Η αυτού Εκλαμπρότης ό κ. Γενικός Αρχιστράτηγος (…….) με ειδοποίησεν, ότι υμείς, κατά το τής Α. Μεγαλειότητος Δ)μα το εκδοθέν (. . . . . .) τη 30 τού παρελθόντος Αυγούστου, διά την εξαίρετον ανδρείαν υμών εκδηλωθείσαν εν τη μάχη κατά τού τουρκικού στρατού εν τω χωρίω Οστροβίου μετωνομάσθητε από Αλβανόν λοχαγόν, συνταγματάρχης τού στρατού (. . . . . . ). Διέταξα δε να ορκισθήτε εις τον βαθμόν τούτον. τη 3-12- 1807, Κραϊόβα. Ο υποστράτηγος Ι. Σμολένσκης». Διευκρινίζει δε ό συγγραφεύς, ότι «αλβανοί» εκαλούντο οι εθελονταί οι συρρέυσαντες εκ των δυτικών περιφερειών. «Ο Αναστάσιος Μπίκμπασης, έγραφε ό Μιχ. Σούτσος στον Υψηλάντη, ελθών ενταύθα, χωρίς να συμβουλευθή τούς άλλους εφόρους ή άλλον τινά, ήρχισε να καταγράφη αναφανδόν και να ορκώνη ανεξετάστως αρβανίτας των εντοπίων αρχόντων». Όρκιζε δηλαδή και κατέγραφε «αρβανίτες» για τούς σκοπούς τής Φιλικής Εταιρείας. Είναι φανερό, πώς κάθε άλλο παρά περί μουσουλμάνων αλβανών πρόκειται. Μιά άλλη πλήρη σχετική απόδειξι μάς παρέχουν και τα αρχεία τής Ηπειρωτικής εκκλησίας Παναγία των Ξένων Κερκύρας: Όταν το 1813 κατείχαν την Κέρκυρα οι αυτοκρατορικοί Γάλλοι, είχαν στην υπηρεσία τους, όπως και οι Ενετοί, μισθοφορικά τάγματα «αρβανιτών». Τη χρονιά εκείνη εκκενώθη ή θέσις του εφημερίου τής εν λόγω εκκλησίας ένας δε ιερέας ονόματι Αρσένιος Γιαννούσης πού υπηρετούσε στο «Τάγμα των αρβανιτών» υπέβαλε αίτησι στον χιλίαρχο των «αρβανιτών» ονόματι Μηνάν στην οποίαν λέγει και τα εξής: «Ο γραικός ιερεύς τής εκκλησίας Υ. Θ. Φανερωμένης των Ξένων, μέλλει μετ’ ολίγον να εκλεγή ... ό υπογεγραμμένος ζητεί την δυνατήν προστασίαν τής υμετέρας εξοχότητος διά να λάβη τον τιμητικόν και εξαιρετικόν τίτλον του εφημερίου τής αυτής εκκλησίας, ευγάζοντάς τον με τοιούτον τρόπον από την άκραν δυστυχίαν εις την οποίαν ούτος ευρίσκεται εξ αιτίας τής μετριότητος των μισθών όπου λαμβάνει ως πνευματικός πατήρ του αλβανικού στρατιωτικού τάγματος». Εν συνεχεία ό «χιλίαρχος των αρβανιτών Μηνάς» την υποβάλλει στο Γάλλο κομισσάριο διά τα περαιτέρω. Το «αλβανός — αρβανίτης», επαναλαμβάνομε, είχε την έννοια του ορθοδόξου χριστιανού μισθοφόρου και όχι άτομο αλβανικής εθνικότητος, ακατανόητος για την εποχή. Πρόκειται δε περί χριστιανών κυρίως τής Ηπείρου, γιατί αυτοί εγκατέλειπαν τον τόπο τους για να αποφύγουν τον τουρκαλβανικόν ζυγό, και τον εκτουρκισμό. Στον ξένο τόπο δε μη έχοντες άλλο πόρο ζωής, εύρισκαν σαν πρόχειρο επάγγελμα εκείνο τού μισθοφόρου, το όπλο, με το οποίο ήταν εξοικειωμένοι και αποτελούσε οικογενειακή παράδοσι γι’ αυτούς. Έτσι είχε δημιουργηθή «αλβανική» παράδοσι μισθοφόρων. (Βλ. και 22ον Κεφ.) Οι εκτουρκισθέντες αλβανοί δεν είχαν λόγους εκπατρισμού, εκτός σπανίων εξαιρέσεων, γιατί αποτελούσαν το καθεστώς, ως γαιοκτήμονες όργανα τής εξουσίας, τής διοικήσεως κλπ. ενώ οι χριστιανοί ήταν είλωτές τους. Έτσι, στην πραγματικότητα και τα λεγόμενα Αρβανιτοχώρια ή Βλαχοχώρια τού Παναχαϊκού, Πελοποννήσου, Κεφαλληνίας κ.ά. έξω τού Ελλαδικού χώρου, όπως το Αρβανιτοχώρι τού Μ. Τυρνόβου Βουλγαρίας λ.χ. απετελούντο — παρά το όνομά τους — από ελληνοφώνους, αλβανοφώνους και βλαχόφωνους χριστιανούς ορθόδοξους με κοινή καθημερινή γλώσσα την ελληνική, που κυριαρχούσε παντού. Συνέβαινε δε τούτο, γιατί επλεόναζε το ελληνόφωνο στοιχείο. Η παρουσία του δε παντού, εθεωρείτο σαν κάτι το αυτονόητο, το φυσικό. Εντυπωσίαζε εξ άλλου και ή ύπαρξι ξενοφώνων ανάμεσά του και στο γεγονός αυτό οφείλεται το διακριτικό όνομα «Αρβανιτοχώρι ή Βλαχοχώρι» σε μερικές περιπτώσεις. Ενώ σ’ άλλες το Αρβανιτοχώρι δηλοί Ηπειρωτοχώρι, δεδομένου, ότι εταυτίζοντο Ηπειρώτες και Αλβανοί χριστιανοί. Πρωτίστως, εξεπατρίζοντο ελληνόφωνοι — οι βλαχόφωνοι ήταν ασήμαντη μειονότης και κατά το πλείστον νομάδες — οι δε αλβανόφωνοι είχαν κατά το μεγαλύτερο μέρος εξισλαμισθή, προ, κατά και μετά την αποτυχία τού Καστριώτη (1468). Κατά τον Παπαρρηγόπουλο (Ε-292) «οι αλβανοί εφ’ ων πολλοί ήδη (1444) είχον ασπασθή τον ισλαμισμόν βραδύτερον ηυτομόλησαν προς αυτόν πολυαριθμώτεροι, ίσως όλων των λοιπών ιθαγενών τής Ανατολής». Μιά από τις μεγάλες αφορμές τής εκτεταμένης αυτής αλβανικής αλλαξοπιστίας ήταν, το ότι οι Αλβανοί δεν είχαν στεριωμένη τη χριστιανική τους πίστι γιατί εθρησκεύοντο, όχι με τη δική τους μητρική γλώσσα αλλά μέσον τής ελληνικής. Είναι κοινώς γνωστό άλλωστε, ότι ή Αλβανία, από τότε αποτελούσε την κοιτίδα τού μουσουλμανισμού, σ’ ολόκληρη σχεδόν τη Βαλκανική. Οι πρώτοι εξισλαμισθέντες, ήταν ό αλβανός φύλαρχος Ισαήμ, ή Ισάμ μετά των ανδρών του πού ήταν εντεταλμένοι να εμποδίσουν την εισχώρησι των τούρκων από την Μακεδονία στην Ήπειρο — αρχές τού 14ου αιώνος — οι οποίοι όχι μόνον δεν παρημπόδισαν την τουρκική προέλασι προς την Ήπειρο αλλά και συνειργάσθησαν ως τούρκοι πλέον εναντίον της πατρίδος τους. Εξ αυτού δε —κατά τον Παραμυθίας Αθηναγόραν—και το όνομα «Τσάμης» από το Ισάμης πού εννοεί τον άπιστον, τον προδότη και σώζεται σήμερα προκειμένου περί θεσπρωτών. Τότε, λέγει, όλους τούς νεοφωτίστους μουσουλμάνους τούς ωνόμαζαν Τσάμηδες και τούς άλλους χριστιανούς γκιαούρηδες, δηλ. απίστους. Ανάλογο σχετικό περιστατικό αναφέρει και ό Π. Καρολίδης, για αλβανούς τής Πελοποννήσου (1460). Οι αλβανοί πού υπερήσηιζαν, λέγει, την τοποθεσία Ταρσό υπό την αρχηγία τού Λοξία, δεν αντέταξαν ισχυρή άμυνα προς τον σουλτάνο. Παρέδωσαν δε τη θέσι και 300 νεαροί αλβανοί αλλαξοπιστήσαντες κατετάγησαν αμέσως στο τάγμα των γενιτσάρων. Συνεπώς, όπου γίνεται λόγος περί Αλβανών χριστιανών ορθοδόξων κατά το παρελθόν πρόκειται κυρίως περί Ηπειρωτών —Ελλήνων και κατόπιν περί αλβανοφώνων. Σημειωτέον, ότι οι καθολικοί Αλβανοί έτρεφαν εχθρικώτατα αισθήματα εναντίον των ορθοδόξων, μέσα στην Ήπειρο δε λέγοντας «Αρβανίτες», εννοούσαν πάντοτε, κατά κανόνα, Τουρκαλβανό. Τέτοιου είδους «Αρβανίτες», Ελληνοαλβανούς δηλ. είχε υπ’ όψιν του (1797) κι’ ό Ρήγας Φεραίος με το θούριό του: «Βούλγαροι και Αρβανίτες και Σέρβοι και Ρωμιοί — Νησιώτες, Ηπειρώτες με μιά κοινή ορμή — για την ελευθερία να ζώσωμε σπαθί....». Ειδικώτερα, εάν υποθέσωμε λ.χ. ότι οι άποικοι τής Ύδρας, λεγόμενοι Αλβανοί ανήρχοντο σε 1000 άτομα εξ αυτών τα 700—800 θα ήσαν Ηπειρώτες δηλ. ελληνόφωνοι και τα υπόλοιπα αλβανόφωνοι. Η αυτή αναλογία δε θα πρέπει να υπάρχη προκειμένου και περί των λεγομένων Αλβανών τής Αττικής, Πελοποννήσου, κ.ά. Υπήρχε πάντοτε και επλεόναζε το ελληνόφωνο στοιχείο και στο γεγονός αυτό οφείλεται ή γνώσις και χρήσις τής καθημερινής ελληνικής διαλέκτου παρ’ όλων. Οπωσδήποτε δε, στερείται λογικής βάσεως ή άποψις, ότι επρόκειτο μονοπλεύρως περί ελληνοφώνων ή αλβανοφώνων και το όνομα Αρβανιτοχώρι ή Βλαχοχώρι πρέπει να εννοείται πάντοτε με την παρουσία πλεονάζοντος ελληνοφώνου στοιχείου. Ανάμικτοι ζούσαν στην πατρίδα, μετά την αποτυχία Σκεντέρμπεη, ανάμικτοι αποδημούσαν και ανάμικτοι κατά κανόνα εγκαθίσταντο και στην καινούργια πατρίδα, όποια και αν ήταν. Προκειμένου δε περί των Βλάχων, έτσι εξηγείτο το διπλό φαινόμενο πού ανεφάνη κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων τού αλβανικού μετώπου και τής κατοχής. Σε μερικές περιοχές γράφει ό Σ. Γυαλίστρας, ευρέθησαν στην Πίνδο, μερικοί λεγόμενοι Κουτσοβλαχικοί πληθυσμοί που συμπεριεφέρθησαν πατριωτικώς έναντι των μαχομένων ελληνικών στρατευμάτων. Ευρέθησαν όμως και κουτσοβλαχικοί πληθυσμοί, ιδίως στα Ιταλοκρατούμενα μέρη, όπου ή συγγένεια τού γλωσσικού ιδιώματος ίσως, καθίστα ευχερέστερη την εξαγορά των συνειδήσεων, οι οποίοι συνεμάχησαν μετά των Ιταλών καραμπινιέρων. Μετά δε την σκόπιμη υπό των ιταλικών αρχών Κατοχής αποφυλάκισι Ελλήνων βαρυποινιτών, υπέβαλον τούς ελληνικούς πληθυσμούς τής υπαίθρου εις μαρτύρια εφάμιλλα τής Ιεράς Εξετάσεως. Εξ όλων των ανωτέρω προκύπτει σαφώς, ότι όταν γίνεται λόγος κατά τούς περασμένους αιώνες για «Στρατιώτες», Μορντάτι, Ελληνοαλβανούς, Αρβανίτες» κλπ. αφορά στο σύνολό τους, Ηπειρώτες, δηλ. χριστιανούς ορθοδόξους Έλληνες, μερικοί από τούς οποίους έκαναν χρήσι και του νόθου αλβανικού προφορικού και μόνον ιδιώματος. Εάν οι χιλιάδες των λεγομένων Αλβανών πού εγκατεστάθησαν κατά καιρούς στην Ελλάδα ήταν αλβανικής εθνικής συνειδήσεως και αλβανόφωνοι, τότε, θα είχαμε ακόμα και σήμερα μιά πολύ μεγάλη αλβανική μειονότητα, όπως συμβαίνει με εκείνη του Κοσσυφοπεδίου τής Γιουγκοσλαβίας. Εν κατακλείδι, όλοι αυτοί οι Ηπειρώτες τής διασποράς διά μέσου των αιώνων και μάλιστα των πρώτων τέτοιων μετά την κατάκτησι, πολεμοχαρείς, σκληραγωγημένοι, πειθαρχικοί, μισόξενοι και πρωτόγονοι στη λιτότητα και απλότητα του ήθους τους, θυμίζουν τους Δωριείς. Η συμβολή τους όμως στην εθνική μας επιβίωσι και εν τελευταία αναλύσει και στην αναγέννησι τής συγχρόνου Ελλάδος, αποφασιστικής ίσως σημασίας, δεν έχει ερευνηθή και αξιολογηθή. Πηγή: Το βιβλίο του Σπύρου Στούπη, Ηπειρώτες και Αλβανοί –η προσφορά της Ηπείρου προς το έθνος, εκδόσεις Ιδρύματος Βορειοηπειρωτικών Ερευνών, Ιωάννινα 1976. http://www.e-istoria.com/

Vorio Epiri Helenoshqiptarë, turkoshqiptarë, Arvanitë, Epirotë, Vllehë. Legjenda e kontributit shqiptar në pavarësinë e Greqisë. “Arvanitët” bashkëluftëtarë të Aleksandër Ipsilantit dhe mercenarët e Perëndimit. Fshatrat Arvanitase Deri në filli të shekulli të kaluar, përafërsisht, përmenden dy kategori shqiptarësh, duke përfshirë Epirotët dhe ata jashtë Epirit. Helenoshqiptarët- Grekët e Shqipërisë, ashtu siç quhen sot dhe helelnoqipriotët, turkoqipriotët dhe Turkoshqiptarët= Shqiptarë të turqizuar. Emërtimi Epirot më tepër nuk njihet. Më vonë shtohet kategoria e italoshqiptarëve=shqiptarëve të Italisë krijimi i Vatikanit dhe e politikës antihelene që ndjek Italia e cila për herë të parë paraqiti Italia si gjoja protestues shqiptarë ndaj planeve aneksuese të Greqisë në Epir, duke cënuar atdheun e konsideruar si të tillë Shqipërinë, një aneksim që kishte propozuar Konferenca e Berlinit gjatë shek të 1878. Një lloj kombësie shqiptare, ashtu siç konceptohet sot, ishte inekzistente deri në gjysmën e  fundit të shekullit të kaluar. Helenoshqiptarët mendoheshin si të krishterë orthodhoksë, grekofolës dhe shqipfolës gjithashtu, që kanë prejardhje nga Epiri dhe Shqipëria, të cilët nuk ndryshonin aspak ndërmjet tyre, përveçse nga cilësia e adoptuar, familjare shqiptare, përdorim të sëcilës bënin vetëm disa prej tyre, dhe që si rrjedhim quheshin shqipfolës. Kjo cilësi bile ishte kaq shumë e dobët, sa me kalimin e kohës, ishte tepër i vështirë , në mos i pamundur, komunikimi i tyre me turkoshqiptarët. Më vonë, siç ndodh rëndom, për shkak të shkurtimit, u morr, u hoq, pjesa e parë përbërëse e emërtimit “helen” dhe “turk” dhe që prej atëhere bëhet fjalë në mënyrë të përgjithëshme “shqiptarë”,  gjë e cila përputh dy nocione komplet të kundërta të “shqiptarit – helenoshqiptarit” dhe të “shqiptarit-turkoshqiptar”. Vjen si rrjedhim pra ngatërrimi i mëvonshëm që shfaqet fort pas zhvillimit të lëvizjes shqiptare- vepër e armiqëve të helenizmit- që në fund të fundit solli si rezultat dhe krijimin e Shtetit Shqiptar. Por, feja përbente një karakteristikë dalluese bazë dhe të domosdoshme, ndërmjet dy këtyre kategorive, për atë , natyrisht, që respekton të vërtetën historike. Bëhet fjalë për një çështje tepër të rëndësishme kombëtare dhe bile çështje Epirote, të cilës nuk ju dha rëndësia e nevojshme. Ekzistonin shqiptarë mysylmanë, armiq të pabesë të të krishterë bashkëkombas të tyre dhe natyrisht ndaj çdo të krishteri, me një fanatizëm primitv, që luftonte në krah të Perandorisë Osmane me të cilën me ndërgjegjie të plotë përputheshin. Në të njejtën kohë, ekzistonin shqiptarë orthodhoksë, armiq të muhamendanëve shqiptarë, që luftonin për atdheun e tyre grek dhe jo atë shqiptar. Shqiptari myslyman Eqerem Vlora, në librin e tij “Fletë ditari nga Berati e Tomorri” shkruan se Shqipëria i kishte dhënë Turqisë 36 nga Vezirët më të aftë, me të fundit Ferrit Pashanë, Vezirin e Parë të Madh të Turqisë Jugore dhe 100 udhëheqës së trupës ushtarake të Jeniçerëve. Gjithashtu Xhavat Kalanxhi , drejtor i “Demokracisë” shqiptare të Argjirokastrës, shkruante në vitin 1931: “Përse ta fshehim. Nëse kufijtë turq ishin afër, do të ishim me ndërgjegjie turke dhe ashtu si të krishterët që shohin nga Greqia”. Ndër të tjera Paparigopouloja, shkruan si mëposhtë për sjelljen e turkoshqiptarëve gjatë kryengritjes së Peloponezit të vitit 1770 (Orlof): “Shqiptarët të cilët Porta e Lartë  i dërgoi kundër Peloponezit, pasi shtypën atë lëvizje të dobët, devijuan në plaçkitje dhe dhunë të egër. Duke u mbledhur gradualisht në 60.000 mijë, shkatërruan qytete e fshatra dhe ata që ishin në gjendje ekonomike i zhveshën lakuriq, plotësisht, i detyruan që të nënshkruanin letra me vlerë në shuma të mëdha ndërsa më të varfërit i trajtonin si kafshë. “Banorët e Vosticës (Egion) , pasi u strehuar në manastirin e Kryeëngjëjve u masakruan që të gjithë... Njëzetmijë  banorë të Peloponezit u shitën si skllevër në Algjeri... Nuk lanë gjë as në ishujt pranë. Në veçanti në Speces banorët e së cilës morën pjesë në kryengritje, vuajtën shumë nga shqiptarët të cilët erdhën nga Argolidha. Peloponezi u shkrretua nga banorët, sepse, ata sa nuk u vranë ose emigruan në Eptanisat (ishujt e Jonit) ose u fshehën nëpër male e shpella. Kjo gjendje e mjerueshme zgjati për 9 vjet. “Shqiptarët, jo vetëm nuk bindeshin që të largoheshin nga Peloponezi, siç u urdhëruan për të disatën herë nga qeveria Osmane, por dhe rrezistonin. Atëhere, për herën e fundit, ju caktua largimi i tyre, kryekapitenit Hasan me ndihmën e vëndasve (të krishterëve shqiptarë dhe të grekëve) që ti largonin ata”. Gjithashtu, gjatë kryengritjes së 1821, “shqipfolësit vendas - të krishterët natyrisht- shkruan K Triandafillou, rrëmbyen  armët kundër turqve sëbashku me grekët, pa asnjë lloj dallimi, ndërsa myslymanët shqiptarë që ishin pjesë e ushtrisë turke  erdhën që të luftonin kundër vendasve”.  Një shembull karakteristik – nga të panumurtat- përbën dhe arvaniti Ali Pasha që masakroi arvanitët e njohur të Sulit, Xhavellat, Boçarenjtë etj. Si rrjedhim kur bëhet fjalë në përgjithësi për Shqiptarë, duke shtrembëruar këtë realitet të padiskutueshëm, nënkuptohet, dhe pranohet në mënyrë të gabuar, me ndërgjegjie, se populli shqiptar e priti me simpati lëvizjet kombëtare për liri dhe pavarësi të popujve të tyre fqinj kundër pushtuesve të huaj. Ndërsa është gjërësisht e ditur se shqiptarët ndihmuan me çdo mënyrë për të shtypur lëvizjen kombëtare helene për liri dhe sidomos atë të vitit 1821. Le të marrim akoma dhe një shembull. Gazeta Bashkimi e dt 7-11-1962 shkruan: “Boçarenjtë, Ali Farmaqi, Miauli, Bubilina kontribuan në mënyrë deçizive në luftën e grekëve ndaj dinastit turk”. Por të gjithë këta të krishterë “shqiptarë”dhe numër i pafund “arvanitë” luftonin për besimin e tyre dhe për themelimin e mbretërisë Helene, “Romeikon” dhe jo atë shqiptare. Raste të rralla ishin ata turkoshqiptarë të cilët për shkak të interesave të tyre personale ose dhe kujtesës së tyre si parardhës së të krishterëve të kthyer në myslymanë, që shikonin me sy të mirë betejën për liri të Helenëve. Nëse të gjithë ata sa duken si  shqiptarë, ishin me të vërtetë të tillë dhe kishin ndërgjegjie kombëtare shqiptare, atëhere di të luftonin për çlirimin kombëtar shqiptar, ashtu si Helenët, Serbët etj.  Janë të panumërta dëshmitë dhe këngët e panjollosura, popullore në të cilat është i ndjeshëm vajtimi i popullit Helen nga ato sa vuajti nga shqiptarët myslymanë gjatë skllavërimit Turk në 400 vjet. Pas rrënies (1798) të superfuqisë së asaj kohe   Venecias, forcat luftarake të së cilës të përbëra kryesisht, 80%, nga mercenarë helenoshqiptar, të njohur me emrat e tyre Stratioti, Mordati, Stratokopi, Albanë etj, u shpërbënë. Që prej atëhere, përdoret, më tepër, nëse jo vetëm, emërtimi shqiptar ose arvanit, për të kuptuar si të tillë ata mercenarë të krishterë orthodhoksë që kishin prejardhjen nga Epiri i Shqipërisë, tradicionalisht dhe vazhdimësi e mercenarëve Stratioti, Mordati etj. Shpesh herë në këto trupa, të mercenarëve në fjalë ishin dhe të tjerë të huaj, në lidhje me Shqipërinë dhe Epirin. Në vendet përbri Danubit psh, ekzistonin “arvanitë”për sigurinë publike – nuk lejohej prezenca e forcave turke,  për shkak të marrveshjes ruso-turke – “arvanitët” për mbrojtje personale të udhëheqësve, “arvanitë” në kuptimin e korofillakëve, agrofilakëve etj. Bile, llogariten  në 4000 “arvanitët” të këtij lloji që morën pjesë në kryengritjen e Aleksandër Ipsilantit,  të cilët pas dështimit, zbritën në Greqinë e kryengritur dhe morën pjesë në betejën tonë për liri. Prej tyre vijnë si rrjedhojë dhe shumë mbiemra si Arvanitis, Arvanitaqis, Arvanitopulos, Arvanitojanis, Arvanitojorgos etj. Të cilat në shumë raste nuk kanë lidhje as me Epirin as me Shqipërinë dhe me sa duket bëhet fjalë për pasardhës të Serbëve, Bullgarëve etj. Në lidhje me këtë, profesorët psh Kl Nikolaidhis i Univesitetit të Vjenës i cili u konsultua dhe me arkivat e ministrisë së jashtme të Austrisë dhe Jureskut të Universitetit të Bukureshtit, përmendin këto të ndodhi nga Lëvizja e Ipsilantit: Batalioni i Shenjtë i N Ipsilantit  mashtrua nga një prej udhëheqësve të shqiptarëve me emrin Karavia... Udhëheqësit e shqiptarëve Gjeorgaqis, Farmaqis dhe Prodhanos u shprandanë secili  me qindra prej shqiptarëve në lartësitë e Vllahisë... bërthamën e ushtrisë së Ipsilantit kur kaloi Pruson e përbënin 250 shqiptarë. Turqit nuk ndoqën Ipsilantin, për shkak të Gjeorgaqis Olimpio dhe shqiptarëve të tij” Karakteristike është dhe shkresa e mëposhtme e ngritjes në detyrë të këtij të fundit, kur luftonte(1807) në krah të Rusëve gjatë luftës ruso-turke, të cilën po e kopjojmë nga gazeta “Estia” e Athinës 14-03-1975 (Histori): “Zotit nënkolonel Gjeorgjio Nikolau Olimpio. Shkëlqesia e tij z Gjeneral i Përgjithshëm  (......) më lajmëroi, se ju, sipas Shkëlqesisë së tij Urdhër i nxjerrë (....) dt 30 të Gushtit të kaluar, për burrërinë tuaj e cila u shpreh në betejë ndaj ushtrisë turke në fshatin Ostrov, emëroheni nga oficer shqiptar në kolonel të ushtrisë (....) kam urdhëruar që të betoheni në këtë gradë në dt 03 12 1807, Krajova. Nëngjenerali I Smolenski”. Këtu sqaron shkrimtari se “shqiptarë” quheshin të gjithë vullnetarët e ardhur nga zonat perendimore. “Anastas Bikbashi, i shkruante Mih. Sutso, tek Ipsilanti, erdhi këtu pa u konsultuar me taksambledhësit e tjerë apo ndonjë tjetër, filloi që të rregjistrojë pa kriter dhe të betojë pa i testuar arvanitët e udhëheqësve lokalë”. Betonte dmth betonte dhe rregjistronte  “arvanitë” për qëllimet e Filiki Eterias. Është e dukshme, se për çdo gjë tjetër mund të bëhet fjalë përveç se për myslymanët. Një vërtetim të plotë në lidhje me këtë na jep dhe arkivi i kishës Epirote të së Tërëshenjtës e të Huajve në Korfuz: Kur  më 1813-ën zotëronin Korfuzin, francezët perandorakë, kishin në shërbimin e tyre, ashtu si dhe Venecianët, batalione mercenarësh me “arvanitë”. Atë vit u zbraz vendi i famulltarit i kishës në fjalë dhe një prift me emrin Arsen Janusi që i shërbente “Batalionit të arvanitëve” bëri një kërkesë tek njëmijëshi i “arvanitëve” me emrin Mina tek i cili i shkruante si më poshtë: “Prifti grek i kishës I.F i Shën Marisë së të Huajve, do të zgjidhet pas pak ... i nënshkruari kërkon mbrojtje të fortë të shkëlqesisë sonë që të marrë titullin e nderuar dhe të shkëlqyer të famulltarit të kësaj kishe, duke e nxjerrë në këtë mënyrë nga mjerimi i plotë në të cilin ai gjendet për shkak të rrogës së ultë të cilën merr si atë shpirtëror i batalionit ushtarak shqiptar”. Në vazhdim “njëmijëshi i shqiptarëve Minai” i shkruan komisarit Francez për të tjerat. “Shqiptar-Arvani”, e përsërisim kishte kuptimin e mercenarit të krishter orthodhoks dhe jo të një personi me kombësi shqiptare diçka që ishte e pakuptueshme për atë kohë. Bëhet fjalë për të krishterët kryesisht të Epirit, sepse ata braktisin vendin e tyre për t’iu shmangur zgjedhës turkoshqiptare dhe turqizimit. Në vend të huaj duke mos patur tjetër mënyrë jetese, gjenin si profesion të përkohshëm atë të mercenarit, armën , me të cilën ishin të ambientuar dhe përbënte një traditë familjare për ta. Kështu ishte krijuar, tradita e mercenarëve “shqiptarë” (shiko kap. 22). Shqiptarët e turqizuar nuk ishin arsye që të largoheshin nga atdheu, përveç se në raste të rralla, sepse përbenin vetë pushtetin, si pronarë, vegla të pushtetit, të komandës etj, ndërsa të krishterët ishin elotët/punëtorët e tyre. Kështu, në realitet dhe fshatrat që quheshin Arvanitohoria ose Vllahohoria të Panahaikisë, Peloponezit, Kefalinisë etj jashtë ambientit Helen, si arvanitohori M Tirnavu i Bullgarisë psh përbëhej nga të krishterë orthodhoksë grekofonë, shqipfolës dhe vllahofonë me një gjuhë të përbashkët të përditëshme greqishten, e cila mbizotëronte kudo. Ndodhte kjo sepse mbizotëronte elementi grekofon. Ndërsa prezenca e tij kudo, konsiderohej  si diçka e vetëkuptueshme , e natyrshme. Ndër të tjera impresiononte gjithashtu dhe prezenca e të huajve ndërmjet këtij elementi prandaj quheshin  dhe arvanitohoria/fshatra arvanite apo vllahohoria në disa raste. Ndërsa në vende të tjera arvanitohori ishte emërtim deklarues i fshtarave Epirote duke pasur parasysh se Epirotët dhe shqiptarët orthodhoksë përputheshin.  Kryesisht largoheshin nga atdheu  grekofonë- vllahofonët ishin një numër i vogël banorësh të cilët kryesisht jetonin në fise – ndërsa shqipfolësit në shumicën e rasteve ishin kthyer në myslymanë, para, gjatë dhe pas dështimit të Kastriotit (1468). Sipas Paparigopoulos “një numër i madh ishte islamizuar tashmë, më shpejt se çdo popull tjetër i zonës i që i përkiste Lindjes” Një prej shkaqeve të mëdha të këtij ndryshimi në besë të shqiptarëve ishte fakti se Shqiptarët nuk e kishin të stabilizuar besimin e tyre të krishter sepse kryenin gjithçka në lidhje me besimin, jo në gjuhën e tyre por nëpërmjet greqishtes. Është e ditur nga të gjithë se Shqipëria, që prej atëhere përbënte dhe djepin e myslymanizmit, në të gjithë Ballkanin. Të islamizuarit e parë ishin kryetari i fisit Isaim, ose Isam, me gjithë burrat e tij që ishin të urdhëruar të mos hynin turqit  nga Maqedonia në Epir – fillimi i shek të 14-të – të cilët jo vetëm që nuk ndaluan marshimin turk drejt Epirit por dhe bashkëpununa si turq  kundër atdheut të tyre. Nga ky fakt- sipas Athinagorës së Paramithisë – dhe emërtimi “Çam” nga Isami që do të thotë i pabesi, tradhëtari dhe ka shpëtuar deri më sot në rastin konkret për thesprotët. Atëhere thotë, të gjithë myslymanët e rinj në besë i quanin Çamë dhe të krishterët e tjerë kaurë, dmth të pabesë. Një ndodhi të ngashme, në lidhje me këtë rrëfen dhe P. Karolidhi, për shqiptarët e Peloponezit (1460).  Shqiptarët që  rrezistuan, thotë, në Tarso nën udhëheqjen e Loksias, nuk përgatitën një mbrojtje të fortë përballë sulltanit.  Dorëzuan vendin dhe 300 shqiptarë të rinj që ndërruan besë dhe u rradhitën menjëherë në batalionin e jeniçerëve.  Si rrjedhim, atje ku përmenden të krishterët orthodhoksë shqiptarë gjatë së kaluarës bëhet fjalë për Epirotë- HELENË dhe në rradhë të dytë për shqipfolës. Duhet shënuar këtu se shqiptarët katolikë ushqenin ndjenja armiqësore të theksuara  kundër orthodhoksëve, brenda në Epir duke thënë “Arvanitë” nënkuptonin gjithmonë, si rregull, turkoshqiptarët. Të tillë "arvanitë” dmth helenoshqiptarë ksihte parasysh më 1797-ën dhe Riga Fereo në  “thurio” –n e tij: “Bullgarë dhe Arvanitë dhe Serbë e Romii-ishulltarë , Epirotë me një vrull – për lirinë le të kapim shpatën....” Më specifikisht, nëse supozojmë psh se kolonizatorët e Hidrës, të quajturit Shqiptarë  ishin rreth 1000 persona prej këtyre 700-800 ishin Epirotë dmth grekofonë dhe të tjerët shqipfolës. Kjo analogji nuk duhet të ekzistojë kur iu rreferohemi të ashtuquajturve shqiptarë të Atikës, Peloponezit etj. Ekzistonte gjithmonë dhe tepronte elementi grekofon dhe pikërisht nga kjo vjen dhe përdorimi e njohja e gjuhës së përditëshme greke nga të gjithë. Natyrisht që nuk ka llogjikë as bazë as argument, ideja që bëhej fjalë  në mënyrë të njëanshme për grekofonë ose shqipfolës dhe emërtimi Arvanitohorë ose Vllahohor duhet gjithmonë të nënkuptohet me prezencën e elementit helen që mbizotëronte. Të ngatërruar jetonin në atdhe , pas dështimit të Skendërbeut, të ngatërruar emigronin e të ngatërruar, si rregull, vendoseshin në atdheun e tyre të ri kudo që të ishte ai. Më konkretisht për Vllehët, kështu shpjegohet dhe fenomeni i dyfishtë i cili u shfaq gjatë përplasjeve në frontin shqiptar dhe gjatë pushtimit. Në disa zona shkruan S Jalistra, u gjendën në Pindho, disa që popullata që quhen Kucovllehë që u sollën si patriotë ndaj forcave luftarake greke. Por pati dhe popullata kucovllahe, në veçanti në zonat të cilat ishin të pushtuara nag italianët ku afrimiteti i dialektit që përdornin, ndoshta, bëri më të lehtë blerjen e ndërgjegjies , dhe solli përkrahjen e tyre ndaj karabinierëve italianë. Pas çlirimit të qëllimshëm nga ana e administratës pushtuese italiane të kriminelëve grekë, popullatat greke të periferisë ju nënshtruan tortuarave të përafërta me ato të mesjetës. Nga të gjitha sa përmendëm më sipër, natyrisht që sel, se gjatë shekujve të kaluar “Stratiotes/ushtarë”, Mordati, helenoshqiptarë, arvanitë etj” iu rreferohen në tërësinë e tyre Epirotëve dmth të krishterëve orthodhoksë Helenë, disa prej të cilëve përdornin dialektin e dobët, dhe vetëm atë,  të gjuhës shqipe. Nëse mijërat e të quajturve shqiptarë që u vendosën kohë pas kohe në Greqi ishin me ndërgjegjie shqiptare dhe shqipfolës, atëhere, do të kishim deri më sot një minoritet të madh shqiptar, siç ndodh në Kosovë të Jugosllavisë. Për ta mbyllur, të gjithë këta Epirotë të diasporës ndër shekuj dhe sidomos në të parët pas pushtimit, luftarakë, të mësuar me jetën e vështirë, të disiplinuar, urrejtës të të huajve, primitivë  në thjeshtësinë e moralit dhe jetën e tyre, të kujtojnë Dhorianët. Por kontributi i tyre, në mbijetesën tonë kombëtare dhe në fund të fundit dhe në rilindjen e Greqisë moderne,  i një karakteri të deçiziv, nuk është gjetur për tu vlerësuar. Burimi: Libri i Spiro Stupit, Epirotë dhe Shqiptarë – kontributi i Epirit ndaj kombit, Botimet e Institutit të Kërkimeve Vorioepirote Janinë, 1976. Përktheu, përgatiti, pelasgoskoritsas