Περιπτώσεις παραβίασης της Συμφωνίας των Πρεσπών από τα Σκόπια

GWENGOAT VIA                                                                  GETTY IMAGES

 Μαρία Μοτίκα

Ερευνήτρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου, στον Τομέα Ρωσίας, Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης

Έχουν περάσει σχεδόν επτά μήνες από την κύρωση από την ελληνική Βουλή της Συμφωνίας των Πρεσπών που υπεγράφη μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων στις 17 Ιουνίου 2018 και, μεταξύ άλλων, προβλέπει την αλλαγή του ονόματος της γειτονικής χώρας σε «Βόρεια Μακεδονία» erga omnes, δηλαδή έναντι όλων, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό και σε διεθνείς οργανισμούς. Ωστόσο, μια σύντομη έρευνα στο διαδίκτυο αρκεί για να διαπιστώσει κανείς αρκετές παραβιάσεις της Συμφωνίας εν σχέσει προς το ονοματολογικό σκέλος.

Σε πολλές ιστοσελίδες δημοσίων και κρατικών οργανισμών, η γειτονική χώρα εξακολουθεί να αναφέρεται με τον όρο «Μακεδονία» ή «Δημοκρατία της Μακεδονίας» ενώ προβληματισμό προκαλούν και οι ονομασίες ορισμένων μνημείων. Παρακάτω, για λόγους συντομίας θα αναφέρουμε μόνο κάποιες αλλά χαρακτηριστικές περιπτώσεις[1].

Στην ιστοσελίδα για την τουριστική προβολή της χώρας, για την οποία είχε προκληθεί σάλος πριν λίγο καιρό στην Ελλάδα επειδή συνεχιζόταν η χρήση του όρου Μακεδονία (Macedonia Timeless), μπορεί να άλλαξε ο τίτλος σε “North Macedonia Timeless”[2] ωστόσο, ο όρος “North Macedonia”  εμφανίζεται μόνο σε δύο ενότητες: «Basic Information about Republic of North Macedonia” και “Tourism in Republic of North Macedonia”. Σε όλα τα άλλα κείμενα του ιστότοπου, η χώρα εξακολουθεί να αναφέρεται με τον όρο «Μακεδονία» ή «Δημοκρατία της Μακεδονίας», π.χ.  “Feel “MACEDONIA” through senses”.  Επίσης, στην ενότητα εκδηλώσεις (events), γίνεται αναφορά στο Μαραθώνιο της Αχρίδας που θα λάβει χώρα σε λίγες εβδομάδες με την επισήμανση ότι αποτελεί το μεγαλύτερη αθλητική διοργάνωση στη «Μακεδονία»  (This international sporting event is the biggest in “Macedonia”)[3].

Στη δε επίσημη ιστοσελίδα του Μαραθωνίου αναφέρεται ότι λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο την «Ημέρα Ανεξαρτησίας της “Δημοκρατίας της Μακεδονίας”»[4] ενώ στον κατάλογο των χορηγών συγκαταλέγεται  η Αθλητική Ομοσπονδία της «Μακεδονίας» με το αντίστοιχο λογότυπο.

Εθνική ομοσπονδία καγιάκ 

Η εθνική ομοσπονδία καγιάκ φέρει τον τίτλο ‘Кајакарската федерација на “Македонија”’ και στην ιστοσελίδα της[5] υπάρχουν αναφορές σε “Μακεδονία” και “Δημοκρατία της Μακεδονίας”.Στο Facebook, η επίσημη ιστοσελίδα «Macedonia Timeless» παραμένει ενεργή κι επικαιροποιείται συνεχώς. Φέρει λογότυπο που αποτελείται από έναν ήλιο και τη φράση «Macedonia Timeless».  Ακόμη και σήμερα οι αναρτήσεις περιλαμβάνουν το όνομα «Μακεδονία» σκέτο και το hashtag #Macedonia Timeless π.χ. εντοπίσαμε δημοσίευση από τις 30 Ιουλίου 2019, όπου αναφέρεται στα Αγγλικά, «η Δοϊράνη είναι μια ιστορική πόλη στη νοτιοανατολική πλευρά της «Δημοκρατίας της #Μακεδονίας» συνοδεία ανάλογης φωτογραφίας, στις 25 Ιουλίου 2019 αναφέρεται ότι «η “Μακεδονία” είναι μια μικρή χώρα στη Βαλκανική Χερσόνησο» κ.ά.. Υπάρχουν 3-4 παλαιότερες δημοσιεύσεις με τον όρο «Βόρεια Μακεδονία» και περιττό να αναφέρουμε τη σωρεία αρνητικών μηνυμάτων από πολίτες της γείτονος που απαιτούσαν από τους υπεύθυνους της σελίδας  να αποκαλούν τη χώρα τους με το όνομα «Μακεδονία», απαίτηση που προφανώς ικανοποιήθηκε.

Υπουργείο Μεταφορών κι Επικοινωνιών

Στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Μεταφορών κι Επικοινωνιών εμφανίζεται στην αρχική σελίδα στο δεξί μέρος χάρτης της χώρας με την ένδειξη «Δημοκρατία της Μακεδονίας»[6].

Σχετικά με τη δημόσια επιχείρηση[7], “Македонијапат”, η οποία είναι αρμόδια για τη συντήρηση και την προστασία εθνικών και περιφερειακών δρόμων, αρχικώς γεννάται το ερώτημα αν είναι νόμιμο να φέρει στην ονομασία της το όνομα «Μακεδονία». Επίσης, στην ιστοσελίδα της, υπάρχει ανακοίνωση από την 1η Ιουλίου 2019 για την «απαγόρευση κυκλοφορίας βαρέων φορτηγών οχημάτων σε κρατικούς δρόμους στη “Δημοκρατία της Μακεδονίας”»[8] (“ЗАБРАНА ЗА ТЕШКИ ТОВАРНИ ВОЗИЛА на државните патишта во ‘Република Македонија’”).

Δημόσια Εταιρία Μεταφορών

H «JCΠ Скопје» αποτελεί Δημόσια Εταιρία Μεταφορών που αναφέρεται ότι υπάγεται στη δικαιοδοσία του Δήμου των Σκοπίων. Σε έγγραφο με ημερομηνία ανάρτησης/δημοσίευσης 29/6/2019 σχετικά με την απασχόληση διοικητικών υπαλλήλων, ενώ στον τίτλο η χώρα αποκαλείται «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας» εντός του κειμένου αναφέρεται αρκετές φορές ότι αυτοί πρέπει να είναι πολίτες της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» (“да е државјанин на ‘Република Македонија’”)[9] .

city tour

Στην επιλογή ’city tour’[10] στην ίδια ιστοσελίδα, εμφανίζεται φυλλάδιο όπου αναφέρονται κάποια σημαντικά αξιοθέατα της πρωτεύουσας π.χ. η Αψίδα «Μακεδονία», η Γέφυρα Γκότσε Ντέλτσεφ «αφιερωμένη στο μεγαλύτερο εθνικό ήρωα της «Μακεδονίας»», Μουσείο «Μακεδονικού» Επαναστατικού Αγώνα, Μουσείο Ολοκαυτώματος για τους Εβραίους από τη «Μακεδονία».

Εθνικό Θεάτρο

Στη σελίδα του Εθνικού Θεάτρου, (“Македонски народен театар”), στις υποενότητες ‘στόχος του θεάτρου’ (Објект)[11] και ‘ιστορία’ (Историјат)[12] της ενότητας ‘Σχετικά με το Εθνικό Θέατρο’ (зa MHT) καθώς και στη διεύθυνση επικοινωνίας[13] ,η χώρα αποκαλείται με τον όρο «Μακεδονία».

Visit Skopje

Στην ιστοσελίδα ‘Visit Skopje’, που όπως αναφέρεται στο κάτω μέρος της σελίδας σε μαύρο φόντο αποτελεί «την επίσημη ιστοσελίδα της πόλης των Σκοπίων , στη “Μακεδονία”», στην ενότητα ‘τουριστικές πληροφορίες’ υπάρχει η φράση «Καλώς Ήλθατε στα Σκόπια! Την πρωτεύουσα της Γης του Ήλιου, τη “Δημοκρατία  της Μακεδονίας”»[14]. Στην ενότητα ‘επίσημες γιορτές’ κι αργίες γίνεται λόγος για Αλβανούς, Σέρβους, Βλάχους, Βόσνιους και Τούρκους πολίτες της «Μακεδονίας»[15] και γενικώς, σε διάφορα σημεία της ιστοσελίδας, η χώρα ονομάζεται «Μακεδονία». Στα μουσεία, όλες οι ονομασίες περιλαμβάνουν τον όρο «Μακεδονία» ενώ το σπίτι της Μητέρας Τερέζας βρίσκεται στην οδό «Μακεδονίας».

Μουσείο-Οικίας της Μητέρας Τερέζα

Στη σελίδα του Μουσείου-Οικίας της Μητέρας Τερέζα (Memorial House of Mother Teresa), αναφέρεται στην ενότητα ‘ιστορία’ ότι η Μητέρα Τερέζα ήταν από τη «Μακεδονία» ενώ παρουσιάζονται και αναμνηστικά προς πώληση «εμπνευσμένα από την πολιτιστική κληρονομιά της ”Δ.(ημοκρατίας της) Μακεδονίας”» (inspired by the cultural heritage of ”R. Macedonia”)[16] μεταξύ των οποίων και κεραμικά σε σχήμα παραδοσιακού παπουτσιού που φέρουν τον όρο «Μακεδονία» αλλά και μινιατούρα μακεδονικής ασπίδας «συμβόλου της αιωνιότητας» του 4ου αι. π.Χ. που, προφανώς, στην πραγματικότητα αποτελεί μέρος της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς.

Εθνική Πινακοθήκη

Η Εθνική Πινακοθήκη, αρχικώς, φέρει τον τίτλο “НАЦИОНАЛНА ГАЛЕРИЈА НА “МАКЕДОНИЈА”. Στην επίσημη ιστοσελίδα της το λογότυπό της αποτελείται από τα αρχικά ΝGΜ (National Gallery of “Macedonia”) και στην ενότητα ιστορία η χώρα αποκαλείται «Μακεδονία»[17].

Κέντρο Μνήμης του Ολοκαυτώματος

Το Κέντρο Μνήμης του Ολοκαυτώματος φέρει τον τίτλο “Holocaust  Memorial Center for the Jews of Macedonia”  (Κέντρο Μνήμης για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της ‘’Μακεδονίας’’». Στη σελίδα του στο Facebook, βρήκαμε 2 φωτογραφίες αναρτημένες από τουρίστες στις 7 Αυγούστου 2019, όπου φαίνεται σε σιδερένια επιγραφή που βρίσκεται στον εξωτερικό χώρο το μουσείο να αναφέρεται με αυτόν ακριβώς τον τίτλο στην τοπική γλώσσα, τα Αγγλικά, τα Εβραϊκά και τα Ισπανικά καθώς και μια φωτογραφία από μια επιτοίχια επεξηγηματική επιγραφή στο εσωτερικό του μουσείου, όπου και πάλι γίνεται λόγος για Εβραίους της «Μακεδονίας».  Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι κατά τις εκδηλώσεις μνήμης τον περασμένο Μάρτιο το συγκεκριμένο χώρο επισκέφθηκε και ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ, οπότε πιθανόν να διαπίστωσε ιδίοις όμμασι την κατάσταση.

“Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα”

Το θέμα του “Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα” είναι ιδιαιτέρως πολύπλοκο, ιδίως για τα όσα περιέχονται κι αναφέρονται στους 2.000 m2 εκθεσιακούς χώρους του, γεγονός που καθιστά αναγκαία την επιτόπια έρευνα από ελληνική αντιπροσωπεία. Περιοριζόμαστε, λοιπόν, σε κάποιες διαδικτυακές πληροφορίες. Στην ιστοσελίδα του, η χώρα αποκαλείται συνεχώς «Μακεδονία» ή «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Στο βιογραφικό του Πάβελ Σάτεφ διαβάζουμε ότι ήταν υπέρμαχος της δημιουργίας «ενός γενικού μακεδονικού απελευθερωτικού κινήματος  και στα τρία τμήματα της διαιρεμένης Μακεδονίας»[18] , απηχώντας ευθέως επεκτατικές βλέψεις έναντι τρίτων χωρών. Στην ενότητα ‘ιστορία’ εμπεριέχεται η φράση “на Македонскиoт народ”[20] που μπορεί να μεταφραστεί και ως «του μακεδονικού έθνους»  (πβ. «Μακεδονικό Εθνικό Θέατρο» - “ Македонски народен театар”) και ως «του μακεδονικού λαού» αλλά όποια ερμηνεία κι αν προκριθεί δημιουργεί πρόβλημα.

Μνημείο αφιερωμένο στην εξέγερση του Ίλιντεν

Τέλος, στο Κρούσεβο υπάρχει ένα μνημείο-μουσείο φουτουριστικής αρχιτεκτονικής, το οποίο είναι αφιερωμένο στην εξέγερση του Ίλιντεν του 1903 και τη θνησιγενή Δημοκρατία του Κρούσεβο, όπου κάθε χρόνο στις 2 Αυγούστου γίνεται εκδήλωση με προσκεκλημένη την πολιτική και πολιτειακή ηγεσία όπως συνέβη και φέτος παρουσία, μεταξύ άλλων, του Πρωθυπουργού, Ζόραν Ζάεφ. Το μνημείο αυτό ονομάζεται «Ilinden Spomanik» αλλά και…  “Makedonium”, όπως είναι ευρύτερα γνωστό, και με αυτό τον όρο αποκαλείται και σε άρθρο της 2ας Αυγούστου 2019[21] στην επίσημη ιστοσελίδα της κυβέρνησης της γείτονος.

Και ο κατάλογος δε σταματά εδώ. Για λόγους συντομίας, όμως, όπως προείπαμε περιοριζόμαστε στην παράθεση αυτών των χαρακτηριστικών περιπτώσεων. Στη διάθεσή μας βρίσκονται πολλά παρόμοια στοιχεία.

Εκ των προαναφερθέντων καθίσταται αντιληπτό ότι η γειτονική χώρα δεν έχει συμμορφωθεί εξ ολοκλήρου στις επιταγές της Συμφωνίας των Πρεσπών ακολουθώντας μια επιλεκτική στάση τήρησης των συμπεφωνημένων. Μπορεί η επίσημη ονομασία όλων των υπουργείων να έχει αλλάξει αλλά σε πληθώρα περιπτώσεων διαπιστώθηκε η εξακολούθηση της χρήσης του όρου «Μακεδονία» και «Δημοκρατία της Μακεδονίας» σε κρατικές και δημόσιες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο ενώ και η ονομασία κρατικών/δημόσιων οργανισμών, μνημείων κι οδών δημιουργεί πρόβλημα.

Γεννάται, λοιπόν, το ερώτημα για ποιο λόγο δεν τηρείται η συμφωνία αλλά κι αν υπάρχει κάποιος για να ελέγξει αυτές τις παραβιάσεις και τι δέον γενέσθαι. Αυτό που συμπεραίνεται είναι ότι αν ο Τύπος ή απλοί πολίτες της Ελλάδας δεν κινητοποιούνται, η γειτονική χώρα πολλές φορές δεν προχωρά στις απαιτούμενες αλλαγές με αποτέλεσμα η ελληνική πλευρά να είναι αναγκασμένη να βρίσκεται σε επαγρύπνηση λαμβάνοντας ατύπως το ρόλο του επιτηρητή. Η δε κυβέρνηση της Ελληνικής Δημοκρατίας έχει δυο επιλογές: είτε την άσκηση πίεσης για την άμεση και πιστή εφαρμογή της Συμφωνίας από το έτερο συμβαλλόμενο μέρος είτε τη συλλογή όλων των παραβιάσεων που γίνονται από την άλλη πλευρά με σκοπό την κατάργηση της Συμφωνίας με επίκληση του άρθρου 60 της Συμβάσεως της Βιέννης, το οποίο αναφέρει ότι υπάρχει η δυνατότητα λήξεως ή αναστολής εφαρμογής μιας συνθήκης σε περίπτωση ουσιώδους παραβιάσεως των όρων της.

[1] Ο έλεγχος των στοιχείων που παραθέτουμε ολοκληρώθηκε στις 10/8/2019

[2]www.northmacedoniatimeless.com

[3]https://northmacedonia-timeless.com/eventscontent?id=8

[4]http://iamo.mk/en_US/info/

[5]https://canoe.mk/login/за-кфм/

[6]www.mtc.gov.mk , πατώντας επάνω στο χάρτη εμφανίζεται σε μεγέθυνση στο: http://www.mtc.gov.mk/Files/Partneri/2018/PatnaKarta_01.pdf

[7]http://makedonijapat.com.mk/page_detail_en.asp?ID=1

[8]http://makedonijapat.com.mk/zabrani.asp

[9]http://www.jsp.com.mk/proekt.aspx?proekt=55

[10]www.jsp.com.mk/citytour.aspx

[11]http://mnt.mk/mk/za-mnt/mnt/objekt-mnt

[12]http://mnt.mk/mk/za-mnt/mnt/objekt-mnt

[13]http://mnt.mk/mk/kontakt

[14]https://visitskopje.mk/tourist-information/

[15]https://visitskopje.mk/national-holidays/

[16]http://memorialhouseofmotherteresa.com/category/souvenirs/cultural-heritage-of-r-macedonia/

[17]http://nationalgallery.mk/istorijat/ , http://nationalgallery.mk/history/?lang=en

[18]https://www.mmb.org.mk/index.phphttp://mmb.org.mk/muzej/index.php/mk/музејска-поставка-mk/2016-01-28-16-45-14/тринаесетто-одделение

[19] Ibid.

[20]http://mmb.org.mk/muzej/index.php/mk/za-nas/историјат

[21] “ВМРО-ДПМНЕ дезинформира дека биле спречени да дојдат на Македониум, напротив, беа уредно поканети и потврдени, но не се појавија’’. Στο:  https://www.vlada.mk/node/18717

Οι Άγιοι μας: Ο θρύλος της εικόνας και τα θαύματα της Αγίας Βαρβάρας Αλύκου

H παλιά εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας χτίστηκε τέλη του 5ου αρχές του 6ου αιώνα και έπαψε να στέκει όρθια από το βάρος των αιώνων, είτε από κάποια άλλη αιτία: καταστροφή από φωτιά, από επιδρομές βαρβάρων ή από σεισμό, στα τέλη του 17ου αιώνα. Στη διάρκεια των 12 αιώνων η εκκλησία επισκευάστηκε μερικές φορές. Μας το επιβεβαίωσε ο αρχαιολόγος κ. Τσιόντης από τα ευρήματα οικοδομικών υλικών διαφόρων περιόδων. Στην τελευταία ερείπωση η εικόνα της Αγίας Βαρβάρας βρέθηκε από τους χωρικούς στην κορυφή του λόφου. Την πήραν και την τοποθέτησαν ξανά στην μισογκρεμισμένη εκκλησία. Την επομένη η εικόνα βρέθηκε ξανά στην κορυφή του λόφου και αφού αυτό το θαυματουργό γεγονός επαναλήφθηκε, τότε οι χωρικοί των χωριών Αλύκο, Τσαούσι και Τρέμουλη αποφάσισαν και έκτισαν την εκκλησία στην κορυφή του λόφου, στο μέρος όπου επέλεξε η Αγία, εκεί όπου η θέα ήταν εξαιρετική, στο μέρος όπου βρίσκεται και σήμερα.

Τοn θρύλο της φυγής της εικόνας τον συναντάμε συχνά όπως: «Η θαυματουργή “Παναγία η Καναλιώτισσα” εργασμένη από το χέρι του Αγίου Λουκά, εικόνα που έφευγε μόνη της από το χωριό Κανάλια της Καρδίτσας και ανέβαινε στη Μεταμόρφωση που προτιμούσε να μείνει. Όσες φορές τη γύριζαν στη θέση της, τόσες ξανάφευγε, ώσπου την άφησαν ήσυχη να μένει 11 μήνες στα Μετέωρα κι ένα μήνα στο χωριό». Και άλλα παραδείγματα όπως: του Π. Αραβαντινού στο βιβλίο του: «Χρονογραφία της Ηπείρου», τόμος δεύτερος σελ. 185, όπου αναφέρει την μετάσταση της εικόνας της Υπεραγίας Θεοτόκου. Ο Βασίλης Μπαράς στο βιβλίο του: «Το Δέλβινο …» γράφει: «Την πήραν την εικόνα της Αγίας Τριάδος με δώδεκα παπάδες ιεροφορεμένους και την έβαλαν στο προσκυνητάρι της εκκλησίας της Πέπελης, για να προσκυνάει ο κόσμος. Η εικόνα, όμως, έφυγε από κει και ξαναβρέθηκε στην πρώτη θέση της. Εκεί χτίστηκε η ονομαστή Μονή της Πέπελης». Όσο για τα θαύματα:

1. Όταν το χωριό Τρέμουλη έγινε τσιφλίκι, όπως μας μετέφερε η παράδοση, ο αγάς, ο ονομαζόμενος Μέτο, στο κέντρο του χωριού έχτισε το σαράι του με Έλληνες μαστόρους από την Κόνιτσα. Όταν φτάσανε στη σκεπή ρώτησαν τον αγά το πού θα έβρισκαν την ξυλεία. «Για ορέ», τους είπε και τους έδειξε το όμορφο δασάκι που βρίσκονταν γύρω στα 300 μ. ΒΑ του χωριού. Ένα μοναχικό δασάκι με αιωνόβια δέντρα, σ’ ένα λοφίσκο στους πρόποδες του μεγάλου λόφου. «Δε γίνεται, αγά μας, είναι βακούφι και είναι αμαρτία», του απάντησαν οι μαστόροι και άλλοι χωριανοί. Αντέδρασε δυναμικά και ο παπα-Γιώρης. «Δε γίνεται αυτό, αγά, δεν μπορείς να χαλάσεις την εκκλησιά». Ο αγάς οργισμένος, πήδηξε πάνω στο άλογό του και βρόντηξε: «Me ndiqni, ore” (ακολουθείσθε με, ορέ). Σε λίγα λεπτά όλοι τους βρέθηκαν στο δασάκι. Στο εσωτερικό του πύργοι. Άλλοι στέκονταν ακόμα όρθιοι και άλλοι είχαν γίνει σωροί από μαυρισμένες πέτρες. Βλέποντας το τοπίο ο αγάς, αφού είχε κατέβει από το άλογο, το οποίο όρμησε ορεξάτο στο παρθένο περιβόλι για βοσκή, βροντοφώναξε με ύφος θριάμβου: «Πού είναι η εκκλησιά, βρε παππά;. Εγκώ δε αλάω εκκλησιά, εδώ αλάσματα είναι, μπρε». «Δεν επιτρέπετε, αγά, είναι η εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας, είναι μεγάλη αμαρ…». Δεν πρόκανε να τελειώσει τη φράση ο παππάς, όταν ακούστηκε η αγριοφωνάρα του αγά. «Τι φοβάστε, μπρε γκιαούρηδες, από μια γκυναίκα; Αν έχει δύναμη ας κάνει ένα θαύμα, μπρε και τότε να την πιστέψω κι εγκώ». Άπλωσε το χέρι του να πάρει ένα τσεκούρι, για να ’ριχνε αυτός τις πρώτες τσεκουριές, αλλά για μεγάλη του έκπληξη το χέρι του δεν υπάκουγε, ήταν παράλυτο. Κρύος ιδρώτας έλουσε το σώμα του και οι χτύποι της καρδιάς του έμοιαζαν με χτύπους τσεκουριάς όπου γκρέμιζε το δέντρο. «Όχι δεν είναι δυνατόν», ψέλλισε με τρεμάμενη φωνή ο αγάς. Μετά από λίγο ακούστηκε το σπαραχτικό χλιμίντρισμα του αλόγου. Όλοι κοίταξαν προς τα κει. Το άλογο σπάραζε καταγής από φρικτούς πόνους. Είδαν ένα τεράστιο φίδι όπου το είχε δαγκώσει στο στόμα και του είχε ζωθεί στο λαιμό. Τότε ήταν που ο αγάς έπεσε καταγής και ψέλλισε: «Συγχώρα με, Παναγιά μου! Συγχώρα με, Αγία Βαρβάρα μου!». Λιποθύμησε για μια στιγμή και συνειδητοποίησε το τι είχε συμβεί όταν άκουσε τον παπα-Γιώρη να ψάλλει το: «Άγιος ο Θεός, Άγιος ισχυρός, Άγιος αθάνατος, ελέησον ημάς». Στα χέρια μετέφεραν τον αγά οι υπηρέτες του στο σπίτι του μουχτάρη του χωριού όπου τον έπλυναν, γιατί είχε λερωθεί και βραχεί για τα καλά. Ο Μέτος, ο αγάς, βοήθησε να χτιστεί η νέα εκκλησία και άφησε παρακαταθήκη στα παιδιά του να μην πειράξουν ποτέ την εκκλησία και τα βακούφια, αν και το χέρι του έμεινε παράλυτο για όλη του τη ζωή, για να θυμίζει στους απογόνους του να σέβονται το Θεό και τους Αγίους των Ελλήνων Χριστιανών.

2. Ένα άλλο θαυματουργό γεγονός συνέβη στις ημέρες του Δεκέμβρη του 1912 (λίγο μετά το χαλασμό του 12). Μετά τη σφαγή των τεσσάρων Αλυκιωτών και δεκάδων άλλων από τα γύρω χωριά από τους Τουρκαλβανούς, (28-29.11.1912) οι μέρες που ακολούθησαν στόχευαν στο πλιατσικολόγημα και σε ολοκληρωτικές καταστροφές σε κατοικίες, σχολεία και εκκλησίες. Μια ομάδα Κουρβελέσηδων, αφού είχε τελειώσει το μακάβριο έργο της με το χωριό Αλύκο, έβαλε φωτιά και στο σχολείο που βρίσκονταν δίπλα στην εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας. Με αναμμένο πυρσό, ένας νεαρός Κουρβελεσιώτης, όρμησε προς την εκκλησία φωνάζοντας: «Τώρα θα δεις τι θα πάθεις». Κλώτσησε την μισάνοιχτη πόρτα και μπήκε μέσα. Μετά από λίγο, οι άλλοι απ’ έξω, άκουσαν βογκητό και σπαρακτικές φωνές που ζητούσαν βοήθεια. Έτρεξαν και τον βρήκαν καταγής με τον πυρσό σβησμένο κοντά στα μάτια του, μπροστά στην εικόνα της Αγίας Βαρβάρας. «Τι έπαθες;» «Τι έπαθες;», του είπαν κι αυτός κλαίγοντας με λυγμούς τους απάντησε: «Δε βλέπω! Τυφλώθηκα, τυφλώθηκα».

Το Μάρτη του 1913, όταν επέστρεψαν οι διωγμένοι δια της βίας κάτοικοι του Αλύκου, αφού είδαν τα καμένα και ρημαγμένα σπίτια τους, επισκέφτηκαν την εκκλησία και το σχολείο. Το σχολείο ήταν ένα ερείπιο με αποκαΐδια και μισογκρεμισμένους τοίχους. Για απορία όλων η πόρτα της εκκλησίας ήταν ανοιχτή και η εκκλησία άθικτη. Μπροστά από την εικόνα της Αγίας Βαρβάρας ένας μισοκαμένος πυρσός. Η εκκλησία δεν είχε πάθει ούτε την παραμικρή ζημιά. «Μυστήριο, μυστήριο! Θαύμα, θαύμα!», έλεγαν οι χωριανοί. Μετά από χρόνια ένας αυτόπτης μάρτυρας, χωριανός του δράστη από το Κουρβελέσι, ομολόγησε το θαυματουργό συμβάν.

3. Πολλά θαύματα της Αγίας Βαρβάρας μάς είναι γνωστά, άλλα πολύ περισσότερα είναι άγνωστα για μας. Θ’ αναφερθώ στην ομολογία της άτυχης Κ. λίγο πριν φύγει απ’ τη ζωή: «Γέννησα το γιο μου με σοβαρά προβλήματα υγείας. Τον έτρεξα, για χρόνια, στους καλύτερους γιατρούς. Τον πήγα και ως την πρωτεύουσα στα Τίρανα και όλοι μου έλεγαν ό,τι δε γίνεται τίποτε με το γιο σου και ό,τι θα μείνει φυτό. Τότε έτρεξα στην εκκλησία και προσκύνησα την Αγία Βαρβάρα. Κάθισα στα γόνατα μπροστά στην εικόνα της και ζήτησα συγχώρεση και έλεος για το γιο μου. «Βοήθα τον, Αγία μου, να σηκωθεί στα πόδια του», έλεγα και τα δάκρυά μου έπεφταν βροχή. Κάποια στιγμή ένιωσα ένα χέρι στα μαλλιά μου και άκουσα μια φωνή να μου λέει: «Πήγαινε, ο γιος σου θα περπατήσει». Και το ’κανε το θαύμα η Αγία Βαρβάρα. Ο γιος μου περπάτησε».

Βασίλης Ιωάννου, τέως έπαρχος Αλύκου

http://www.sfeva.gr/

Η δημιουργία της Αλβανίας

Παζάρι στα Τίρανα

Ενώ η Βουλγαρία αναγεννήθηκε το 1878, για να υπηρετήσει τα πανσλαβικά σχέδια του Τσάρου της Ρωσίας, η Αλβανία δημιουργήθηκε μέσα από τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13, ως δυτικό ανάχωμα σε αυτά.
Εμπνευστές του σχεδίου η Αυστρία και η Ιταλία, είδαν το νέο κράτος ως μόνη λύση για να εμποδίσουν τη Σερβία να βγει στην Αδριατική.
Και χάρη στις πιέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, οι Αλβανοί πήραν από το Μαυροβούνιο την περιοχή της Σκόδρας, από τη Σερβία όλα τα εδάφη που κυρίευσε ως το Δυρράχιο και από την Ελλάδα τη Βόρεια Ήπειρο, για να σχηματιστεί έτσι η Αλβανία.

Όλα ξεκίνησαν από την συμφωνία που είχαν συνυπογράψει Νεότουρκοι και Αλβανοί τον Αύγουστο του 1912, με την οποία η Οθωμανική αυτοκρατορία αναγνώρισε την ύπαρξη της αλβανικής εθνότητας και παραχώρησε προνόμια.
Τον Νοέμβριο του 1912, οι Οθωμανοί είχαν εγκλωβιστεί από τους Έλληνες στα Γιάννενα κι από τους Μαυροβούνιους στη Σκόδρα, και ανάμεσα σε αυτούς και τις λοιπές οθωμανικές δυνάμεις μεσολαβούσαν η Ήπειρος, η Μακεδονία και η Δυτική Θράκη, ενώ ο Ελληνικός Στόλος εμπόδιζε την θαλάσσια επικοινωνία.
Οι Αλβανοί φύλαρχοι εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία και στις 28 Νοεμβρίου 1912, στον Αυλώνα, ανακήρυξαν την αυτονομία της Αλβανίας. Αυστρία και Ιταλία είδαν τα σχέδιά τους να υλοποιούνται. Και έθεσαν το ζήτημα στη συνδιάσκεψη του Λονδίνου.

Στις 20 Δεκεμβρίου, και ενώ όλα τα άλλα ζητήματα ακόμη εκκρεμούσαν, οι Μεγάλες Δυνάμεις αναγνώρισαν την αυτονομία της Αλβανίας. Και την εφάρμοσαν με τα όπλα. Οι στόλοι των Μεγάλων Δυνάμεων ξεκίνησαν στις 28 Μαρτίου 1913 θαλάσσιο αποκλεισμό του Μαυροβουνίου. Έτσι αυτό, παρ’ όλο που στις 13 Απριλίου είχε καταλάβει τη Σκόδρα, εξαναγκάστηκε να την παραδώσει σε διεθνές απόσπασμα, στις 23 του ίδιου μήνα.

Κι ενώ η Σερβία πιεζόταν συνεχώς από την Βουλγαρία σχετικά με την διανομή των εδαφών, η Αυστρία την απείλησε πως θα εισέβαλλε στο έδαφός της, αν οι δυνάμεις της δεν αποχωρούσαν από την παραλία της Αδριατικής. Η Σερβία υπέκυψε. Η μισή Αλβανία είχε ήδη εξασφαλιστεί. Απέμενε η υπόλοιπη.

Στις 29 Ιουλίου 1913, την επομένη της συνθήκης του Βουκουρεστίου, ορίστηκε Διεθνής Επιτροπή για να χαράξει τα σύνορα της Αλβανίας. Ήταν φανερό πως, για να δημιουργηθεί το νέο κράτος, θα έπαιρναν εδάφη και από την Ελλάδα.

Επιτροπές Ελλήνων Βορειοηπειρωτών άρχισαν να οργώνουν τις Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ζητώντας δικαίωση, χωρίς αποτέλεσμα. Οργάνωσαν και έκτακτο «Ηπειρωτικό Συνέδριο» για να τεθούν οι βάσεις του μελλοντικού τους αγώνα.

Στις 17 Δεκεμβρίου 1913, ανακοινώθηκε ρύθμιση των ελληνοαλβανικών συνόρων με το «Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας»: Ότι υπάρχει πάνω από το Καλπάκι, κατακυρωνόταν στην Αλβανία. Μαζί και η νήσος Σάσων, που είχε δοθεί στην Ελλάδα το 1864, ως μέρος των Ιονίων νήσων.

Η Ελλάδα διαμαρτυρήθηκε με έντονη διακοίνωση, στις 21 Φεβρουαρίου 1914, αλλά τέθηκε προ του ωμού διλήμματος:
Την Βόρεια Ήπειρο ή τα νησιά του Αιγαίου; Και με την έμμεση απειλή για αναθεώρηση της Συνθήκης του Βουκουρεστίου, την οποία διακαώς επιθυμούσαν Βούλγαροι και Ρώσοι, αναγκάστηκε να υποχωρήσει.

Η αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού από τη Βόρεια Ήπειρο συνδυάστηκε με γενική εξέγερση των Βορειοηπειρωτών. Η περιοχή ανακηρύχτηκε Αυτόνομη και ο μέχρι τότε Γενικός Διοικητής Ηπείρου, Γεώργιος Χρηστάκη Ζωγράφος (1863 - 1920), σχημάτισε Προσωρινή Κυβέρνηση, με μέλη τρεις Μητροπολίτες και τρεις λαϊκούς.

Με τη βοήθεια Ελήνων Αξιωματικών, που δρούσαν με την ανοχή της ελληνικής Κυβέρνησης, σχηματίστηκε βιαστικά Βορειοηπειρωτικός Στρατός, που εμπόδισε τον Αλβανικό να καταλάβει τα εξεγερμένα μέρη, γεγονός που επέτρεψε στους Βορειοηπειρώτες να διακηρύξουν την ανεξαρτησία τους.

Όμως, κάτω από την πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων, η Ελλάδα υποχρεώθηκε στις 17 Μαΐου 1914 να υπογράψει το «Πρωτόκολλο της Κέρκυρας», με το οποίο αναγνωριζόταν μεν η ελληνικότητα της Βορείας Ηπείρου, αλλά στα πλαίσια του κράτους της Αλβανίας, με ειδικά προνόμια που θα παρέχονταν στον ελληνικό πληθυσμό.

Δυο μήνες νωρίτερα (Μάρτιος 1914), είχε οριστεί Βασιλιάς της Αλβανίας ο Αυστριακός πρίγκιπας Γουλιέλμος Βιντ. Οι Ιταλοί όμως δεν τον δέχονταν. Τον Σεπτέμβριο 1914, και ενώ είχε ήδη ξεκινήσει ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος, έγινε πραξικόπημα που τον οδήγησε σε παραίτηση. Ακολούθησε περίοδος μεγάλης αναρχίας και οι Μεγάλες Δυνάμεις ζήτησαν από την Ελλάδα να καταλάβει το νεοσύστατο κράτος για να επιβάλει την τάξη (Οκτώβριος 1914). Ταυτόχρονα, οι Ιταλοί έκαναν απόβαση και κυρίευσαν τον Αυλώνα, την τότε πρωτεύουσα της Αλβανίας. Όμως, οι Αυστριακοί, οι οποίοι προέλαυναν νικηφόρα μέσα από τα εδάφη της Σερβίας, απώθησαν και τους Ιταλούς στο ελληνικό έδαφος.

Η κατάσταση περιπλέχτηκε ακόμη περισσότερο, καθώς οι σύμμαχοι της Αντάντ θεώρησαν ότι θα εξασφάλιζαν τη σύμπραξη των Αλβανών, αν τους έδιναν ένα κράτος. Και αφού ήταν αδύνατο να ξαναστήσουν την Αλβανία στη σωστή περιοχή, τη χάραξαν πιο νότια στον χάρτη, μέσα στο ελληνικό έδαφος.
Το κατασκεύασμα αυτό ονομάστηκε «Αλβανική Δημοκρατία» αλλά ούτε τους Αλβανούς εξυπηρετούσε, αφού ζούσαν πιο βόρεια, ούτε τους Έλληνες, από τους οποίους αφαιρούσαν ολόκληρη την Ήπειρο (βόρεια αλλά και νότια).

Η «Αλβανία» αυτή διαλύθηκε, ενώ οι Γάλλοι κυρίευσαν την Κορυτσά (έμειναν εκεί ως το 1920). Αργότερα, η περιοχή του Αυλώνα δόθηκε πάλι στην Ιταλία, στην οποία δόθηκε και η επικυριαρχία της Αλβανίας, με αντάλλαγμα να μπει στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ (26 Απριλίου 1915).

Το τέλος του 1ου ΠΠ, δεν ξεκαθάρισε την κατάσταση προς όφελος των Βορειοηπειρωτών, καθόρισε όμως τα οριστικά σύνορα, όπως αυτά ισχύουν μέχρι σήμερα, με την Βόρεια Ήπειρο στην Αλβανία και την Νότια στην Ελλάδα.

 Fotis Sarantopoulos