Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε !

ΤΟ ΣΦΡΑΓΙΣΜΕΝΟ ΒΙΒΛΙΟ

π. Δημητρίου Μπόκου

Στο πρώτο κιόλας τροπάριο του κανόνα του Ακαθίστου Ύμνου η παρουσία της Υπεραγίας Θεοτόκου, ευφρόσυνα παρηγορητική μέσα στο κατανυκτικό φόντο του Τριωδίου, προβάλλει δυναμικά με έναν ολοζώντανο συμβολισμό από τα προφητικά κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης:

«Χριστού βίβλον έμψυχον,

εσφραγισμένην σε Πνεύματι,

ο μέγας αρχάγγελος,

Αγνή, θεώμενος…»

Ο Γαβριήλ, υπουργός (=υπηρέτης) του μεγάλου μυστηρίου της Γεννήσεως του Χριστού, βλέπει την Παναγία σαν ζωντανό βιβλίο του Χριστού, σφραγισμένο από το Άγιο Πνεύμα.

Τα λόγια αυτά θυμίζουν τη συνήθη προτροπή του Θεού να γράψουν οι προφήτες τους λόγους του σε βιβλίο και εν συνεχεία να το κλείσουν και να το σφραγίσουν, ώστε να φυλαχθούν με ασφάλεια για τις μελλοντικές γενιές. Έτσι, π. χ., «και συ, Δανιήλ, λέγει, κλείσε τους λόγους μου “και σφράγισον το βιβλίον” έως τον καιρό του τέλους» (Δαν. 12, 4). Αντιστοίχως και στον προφήτη Ησαΐα λέγει: «Οι λόγοι αυτοί του Κυρίου θα είναι σαν τους λόγους του βιβλίου που μένει σφραγισμένο και κλεισμένο. Αν δοθεί αυτό σε άνθρωπο που γνωρίζει γράμματα και του ειπούν: “Διάβασε αυτά που περιέχει το βιβλίο”, εκείνος θα απαντήσει: “Δεν μπορώ να τα διαβάσω, γιατί το βιβλίο είναι κλεισμένο και σφραγισμένο”» (Ησ. 29, 11).

Η Εκκλησία συνδέει άμεσα τις προφητικές αυτές εικόνες με την Παρθένο Μαρία, για να τονίσει την απόλυτη καθαρότητά της, την αμόλυντη παρθενία της. Αυτή είναι το κλειστό (σφραγισμένο) βιβλίο, όπως λέγεται στα προεόρτια της Γέννησής της: «“Το εσφραγισμένον νυν βιβλίον αποτίκτεται, όπερ αναγνώσεται ουδόλως φύσεως νόμω βροτός”, το οποίο κανένας θνητός δεν θα αναγνώσει κατά τον φυσικό νόμο, αφού φυλάσσεται (κλειστό) για κατοίκηση του Λόγου του Θεού, όπως προφήτευσαν τα βιβλία των θεοφόρων προφητών διά του Αγίου Πνεύματος» (Κανών 7^ης Σεπτ., ωδή ε ).

Η προφητική ρήση του Ησαΐα εκπληρώνεται τη στιγμή ακριβώς του Ευαγγελισμού, όταν αποστέλλεται υπό του Θεού ο αρχάγγελος Γαβριήλ, κομίζων «χαράς ευαγγέλια», προς την Παρθένο Μαρία, αρραβωνιασμένη ήδη με τον Ιωσήφ.

«Άκουσε τί λέγει ο προφήτης γι’ αυτόν τον άνθρωπο και γι’ αυτήν την παρθένο: “Θα δοθεί αυτό το σφραγισμένο βιβλίο σε άνθρωπο, που γνωρίζει γράμματα”. Τί άλλο εκτός από την αμόλυντη παρθένο σημαίνει το σφραγισμένο βιβλίο; Από ποιους θα δοθεί; Είναι φανερό πως θα δοθεί από τους ιερείς. Σε ποιον; Στον Ιωσήφ τον ξυλουργό. Αυτός ο Ιωσήφ προηγουμένως είχε συνάψει σεμνό γάμο και απέκτησε τέκνα. Αφού όμως έχασε τη γυναίκα του, ζούσε την υπόλοιπη ζωή του με σωφροσύνη, ανατρέφοντας τα τέκνα του “εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου”. Οι ιερείς λοιπόν αρραβώνιασαν τη Μαρία με τον Ιωσήφ λόγω της σωφροσύνης του και την εμπιστεύτηκαν σ’ αυτόν, αναμένοντας τον καιρό του γάμου. Αυτός όμως, αφού έλαβε την Παρθένο, έμελλε να τη φυλάξει αμόλυντη.

Αυτό προαναφώνησε από πολύ παλιά ο προφήτης: “Θα δοθεί, λέγει, αυτό το σφραγισμένο βιβλίο σε άνθρωπο που γνωρίζει γράμματα”, δηλαδή που έχει λάβει πείρα του γάμου και εκείνος θα πει: “Δεν μπορώ να το διαβάσω”. “Γιατί, Ιωσήφ, δεν μπορείς;” “Δεν μπορώ, θα απαντήσει ο Ιωσήφ, να το διαβάσω, γιατί το βιβλίο έχει σφραγισθεί (είναι κλειστό)”. “Για ποιον φυλάσσεται;” “Φυλάσσεται για κατοικητήριο του Δημιουργού των όλων”» (αγ. Ιω. Χρυσόστομος κ. α.).

Με την έλευση του αρχαγγέλου στην Παρθένο και την αποκάλυψη της αρχαίας βουλής του υψίστου Θεού, φανερώνεται ακριβώς ο λόγος για τον οποίο η Παναγία σφραγίστηκε από το Άγιο Πνεύμα και παραμένει κλειστό πλέον βιβλίο, απρόσιτο σε κάθε άνθρωπο. Η ταπεινή κόρη θα είναι στο εξής Νύμφη ανύμφευτη του Πλαστουργού της, πάντοτε παρθένος στο σώμα και στην ψυχή, διά βίου πάναγνη σε παντέλειο βαθμό. «Αειπάρθενος». Γι’ αυτό και αξιώνεται να εγγράψει μέσα της και να φανερώσει με αληθινό και μοναδικό τρόπο τον Χριστό. Να γίνει «Χριστού βίβλος έμψυχος, εσφραγισμένη» διά του Πνεύματος.

Ας διδαχθούμε από τον τρόπο της για να γίνουμε κι εμείς βιβλίο Χριστού. Να γραφτεί «επιστολή Χριστού» και μέσα σε μας, «εν πλαξί καρδίας σαρκίναις», στις σάρκινες πλάκες της καρδιάς μας. Όχι με μελάνι, «αλλά Πνεύματι Θεού ζώντος» (Β΄ Κορ. 3, 3).

Τί μας εμποδίζει να μαθητεύσουμε κοντά της;

Ο ΘΕΟΓΡΑΦΟΣ ΤΟΜΟΣ 

Το μυστήριο της Θείας Οικονομίας, το σχέδιο δηλαδή του Θεού για την τελική αποκατάσταση του ανθρώπου, είναι «το μυστήριον το κεκρυμμένον από των αιώνων και των γενεών». Ο Θεός προετοίμαζε τον κόσμο για τη μέλλουσα σωτηρία αποκαλύπτοντας σταδιακά, δια μέσου των προφητών, το μυστικό περιεχόμενο του σχεδίου του. Λέγει στον προφήτη Ησαΐα: «Πάρε ένα βιβλίο (ή πίνακα) καινούργιο και μεγάλο («τόμον καινού μεγάλου»), και γράψε «γραφίδι ανθρώπου», με γράμματα καθαρά και γλώσσα καταληπτή από τον άνθρωπο, μια προφητεία για κάποιον, που θα έρθει να λαφυραγωγήσει γρήγορα και ολοκληρωτικά» (Ησ. 8, 1).

Στον καινούργιο τόμο του Ησαΐα η Εκκλησία βλέπει την Αειπάρθενη Μητέρα του Θεού. «Ελλαμφθείς Ησαΐας τω Πνεύματι, του Ιωακείμ και της Άννης το κύημα τόμον καινόν εώρακεν, ω εγράφη ο Λόγος σαρκούμενος» (Κανών 9^ης Σεπτ., ωδή στ΄). Με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος ο Ησαΐας βλέπει το κύημα του Ιωακείμ και της Άννας (την Θεοτόκο) σαν καινούργιο τόμο, μέσα στον οποίο γράφτηκε ο Λόγος, αποτυπώθηκε ο Χριστός με την ενσάρκωσή του.

Το ίδιο λέγει και ένας ύμνος απ’ τον κανόνα του Ακαθίστου, που υμνεί την Παναγία ως τόμο (βιβλίο ή πίνακα), μέσα στον οποίο έχει εγγραφεί από το δάκτυλο του Θεού Πατέρα ο Λόγος, ο Υιός του Θεού. «Χαίρε ο τόμος, εν ω δακτύλω εγγέγραπται Πατρός ο Λόγος, Αγνή». Εδώ υπονοείται και η παρθενία της Θεοτόκου, διότι η μυστική αυτή αποτύπωση του Υιού και Λόγου του Θεού μέσα της δεν έγινε με ανθρώπινη μεσολάβηση, αλλά με θεϊκή ενέργεια, αχειροποίητα, υπερφυσικά. Όχι από ανθρώπινο χέρι, αλλά «δακτύλω Πατρός». Από το χέρι του Θεού. Και τούτο, διότι από όλες τις γενιές των ανθρώπων, αυτήν μονάχα έκρινε άξια ο Θεός να της αποκαλύψει το «χρόνοις αιωνίοις σεσιγημένον μυστήριον». Θεώρησε ότι μόνο αυτή ήταν ικανή να υπηρετήσει το επί αιώνες κρυμμένο σχέδιο της σωτηρίας μας.

Με τον τρόπο αυτόν η Θεοτόκος Μαρία έγινε ένα βιβλίο που έκλεισε μέσα του τη θεία βουλή, το αρχέγονο επτασφράγιστο μυστικό σχέδιο της Θείας Οικονομίας, «βουλήν Υψίστου αρχαίαν, αληθινήν». Και το κατόρθωσε αυτό η Παναγία, διότι είχε ενδύσει τον εαυτό της με «χιτώνα αμόλυντον» και τον είχε ασφαλίσει με «σφραγίδα άθραυστον». Και η σφραγίδα αυτή ήταν και όλα τα άλλα βέβαια χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, αλλά κυρίως η παρθενία και η αγνότητά της. Η αγία Παρθένος φυλάττει τέλεια τα θεία μυστήρια που της εμπιστεύεται ο Θεός, διότι είναι «τη αγνεία εσφραγισμένη και παρθενία φυλαττομένη». Έτσι η Παναγία γίνεται «Χριστού βίβλος έμψυχος, εσφραγισμένη» διά του Πνεύματος (βλ. και ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. φ. 380, Μαρτ. 2015).

Όντας όμως η Θεοτόκος «βίβλος έμψυχος, μυστικώς γεγραμμένη», και «τόμος θεόγραφος» (αγ. Νεκτάριος), κατάφερε να φέρει εις πέρας τη μεγάλη της αποστολή απολύτως μυστικά, να επιτελέσει εντελώς αθόρυβα «το μέγα μυστήριον του τόκου» της, «το πριν τοις αγγέλοις άγνωστον και προ αιώνων τηρούμενον». Και οι άγγελοι ακόμη, πλην του Γαβριήλ, «ουκ έγνωσαν πως εσαρκώθη» ο Κύριος. Αλλά το σπουδαιότερο ήταν, ότι όλα αυτά διέφυγαν της προσοχής του διαβόλου. «Και έλαθε τον άρχοντα του αιώνος τούτου η παρθενία Μαρίας και ο τοκετός αυτής, ομοίως και ο θάνατος του Κυρίου». Τρία κραυγαλέα μυστήρια, τα οποία όμως πραγματοποιήθηκαν μέσα στη σιγή, «εν ησυχία Θεού», (αγ. Ιγνάτιος Αντιοχείας).

Την υπέροχη Θεομήτορα, που μας τιμάει αφάνταστα με το να δέχεται να είναι και δική μας μητέρα, ας υμνούμε και μεις με τα λόγια του αγ. Θεοδώρου του Στουδίτου: «”Χαίρε, βιβλίον εσφραγισμένον, …χαίρε, τόμος καινού μυστηρίου”, εσύ που λόγω της αφθαρσίας σου έμεινες άθικτη από τα πάντα και όπου ο Λόγος του Θεού, χωρίς να έχει πρώτα (ορατή) μορφή, ζωγραφίστηκε με γραφίδα ανθρώπινης μορφής, έλαβε δηλαδή σώμα από σένα, αυτός που έγινε σε όλα όμοιος με μας, πλην της αμαρτίας».

Και κυρίως ας μιμούμαστε την αγία ζωή της, με το να δεχόμαστε και μεις «νόμον θεόγραφον ένδον, εν πλαξί των καρδιών ημών θεόθεν», όπως έπραξε εκείνη και όλη η χορεία των αγίων μας (Κανών 20ής Μαρτ., ωδή ζ΄).

(ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. φ. 380, Μάρτιος 2015 - επηυξημένο)

Α ν τ ι ύ λ η

Ι. Ναός Αγ. Βασιλείου, 481 00 Πρέβεζα

Τηλ. 26820 25861/23075/6980 898 504

e-mail: antiyli.gr@gmail.com