Η Μοσχόπολη της Δασσαρητίας - Βασιλείου Κυράνη

Από το οπισθόφυλλο του Τόμου Α':
Β. Κυράνη, Ελληνο - Ηπειρωτικά

Μία από τας σπουδαιοτέρας πόλεις της Ηπείρου, κατά την διάρκειαν της τουρκοκρατίας, υπήρξεν η Μοσχόπολις της Δασσαρητίας. Η Μοσχόπολις ή Βοσκόπολις, κείται εις απόστασιν 24 χλμ., ΒΔ της Κορυτσάς. Κατά τας μαρτυρίας των διαφόρων συγγραφέων, η Μοσχόπολις συνωκίσθη περί τω 1330 μ.χ. Η πόλις αυτή της ΒΑ Ηπείρου ολίγον κατ' ολίγον αυξηθείσα και δυναμωθείσα κατέστη περίβλεπτος πατρίς των ενδοξοτέρων ανδρών του πνεύματος και του εμπορίου. Από τας αρχάς της ΙΗ' εκατονταετηρίδος οι κάτοικοι της Μοσχοπόλεως, πρώτοι μεταξύ των Ελλήνων, είδον επιλάμψαντα από του γραφικού αυτής ορίζοντος την ηώ (αυγήν) των φώτων.

Οι Μοσχοπολίται υπήρξαν οι μάλλον φιλόπονοι και ρηξικέλευθοι (φιλοπρόοδοι) εξ όλων των Ελλήνων της περιόδου εκείνης. Ανήγειρον πολυτελείς οικίας, μεγαλοπρεπείς ναούς, διάφορα κοινωφελή ιδρύματα και κατασκεύασαν ευρείας και λαμπράς αγοράς, πολλάς και ωραίας πολυκρούνους κρήνας, ως και εργοστάσια ταπήτων και εριούχων (τσόχας), τα οποία απησχόλουν μέγαν αριθμόν εργατών. Οι Μοσχοπολίται υπήρξαν άριστοι οπλοποιοί, χαλκείς, μαχαιροποιοί, σμηγματοποιοί (σαπωνοποιοί), υφανταί, κ.ο.κ. Τα εντόπια προϊόντα εξήγοντο εις τα κυριώτερα εμπορικά κέντρα της Ευρώπης και ηύξανον τα εισοδήματα της Μοσχοπόλεως. Απειράριθμοι αγορασταί επλήρουν τας πλουσίας αγοράς της Μοσχοπόλεως εξ' όλων των μερών της Ηπείρου και της Μακεδονίας. Τοιαύτη και τοσαύτη κίνησις εδημιουργήθη εις την Μοσχόπολιν, ώστε πανταχόθεν της Ελλάδος συνέρρεον δι' εμπορικάς και εκπαιδευτικάς υποθέσεις. Υπολογίζεται δε ότι, κατά την ακμήν της Μοσχοπόλεως, ο αριθμός των κατοίκων της πόλεως ταύτης της Ηπείρου ανήλθεν εις τας εξήκοντα χιλιάδας ψυχών. Διά τοσούτων πλεονεκτημάτων κεκοσμημένη η Μοσχόπολις, εμφανίζεται ανυπέρβλητος, ως αξιοθαύμαστον μνημείον της Ηπείρου και πάσης της τουρκοκρατούμενης Ελλάδος. Διά τα έξοχα δε αυτής προτερήματα, και διά την σπουδαιότητα των κατ' αυτήν διαλαμψάντων λογίων ανδρών, η πόλις αύτη της Δασσαρητίας εγένετο αντικείμενον θαυμασμού του πανελληνίου και εν γένει πάντων των λογίων της τότε πεπολιτισμένης Ευρώπης.

Ούτως εχόντων των πραγμάτων, τω καιρώ εκείνω, η της Μοσχοπόλεως κατάστασις ήτο πολλώ της των άλλων Ελληνικών πόλεων καλλιτέρα και σχετικώς επίζηλος. Την φήμην ταύτην απέκτησεν η Μοσχόπολις υπέρ πάσας τας Ελληνικάς πόλεις ιδίως μετά την ίδρυσιν του Ελληνικού Τυπογραφείου, τω 1731, το οποίον υπήρξε δεύτερον μετά εκείνου της Κωνσταντινουπόλεως. Έκτοτε τοσούτον εξυψούτο η Μοσχόπολις, ώστε συντόμως ιδρύθη και Ελληνικόν Φροντιστήριον, το οποίον συν τω χρόνω απέβη μέγα φυτώριον του Ελληνισμού. Η σχολή αύτη βραδύτερον τελειοποιηθείσα μετωνομάσθη, τω 1744, Νέα Ακαδημία στεγαζομένη εις μεγαλοπρεπέστατον κτίριον με αξιόλογον βιβλιοθήκην, ένθα συνεκεντρούντο όλα τα μέχρι τότε υπάρχοντα συγγράμματα. Η σχολή αύτη της Μοσχοπόλεως μετωνομάσθη εις Νέαν Ακαδημίαν, διότι τα εν αυτή διδασκόμενα Ελληνικά, Φιλοσοφικά και Θεολογικά μαθήματα έφερον χαρακτήρα ακαδημαϊκόν.

Τοιαύτην πνευματικήν και φιλανθρωπικήν άνοδον εσημείωσαν οι Ηπειρώται ούτοι της Δασσαρητίας, ώστε τω 1750 ίδρυσαν και πτωχοκομείον εν Μοσχοπόλει. ''Η Μοσχόπολις, αναφέρει ο Κούμας, ενόσω ήκμαζεν, ημιλλάτο να γείνη έξαρχος του φωτισμού των Ελλήνων με τα κοινωφελή έργα της. Προ εκατόν περίπου ενιαυτών δεν διετήρει μόνον δύω σχολεία Ελληνικά, αλλά μετέφερεν από την Ευρώπην και τυπογραφείον, διά του οποίου εξέδιδε τα αναγκαία εις μάθησιν βιβλία''. 

Εν ολίγαις λέξεσιν η Μοσχόπολις κατέστη μέγα βιοτεχνικόν και εμπορικόν κέντρον της τε Ηπείρου και της Μακεδονίας και ο τηλαυγέστατος πνευτικός φάρος του υπόδουλου Ελληνικού Έθνους, διότι εν τη πόλει ταύτη εγεννήθησαν άνδρες των επιστημών και των γραμμάτων, οίτινες διέλαμψαν ως διδάσκαλοι του απανταχού Ελληνισμού.

Ατυχώς όμως διά τον Ελληνισμόν, η τοιαύτη αλματώδης πολιτιστική, πνευματική, εμπορική και δημογραφική άνοδος της πόλεως ταύτης της ΒΑ Ηπείρου, προκάλεσε τον φθόνον των Τουρκαλβανών αρχιληστών, οίτινες τη παρωτρύνσει της τουρκικής κυβερνήσεως, κατέστρεψαν την Μοσχόπολιν εν έτει 1769. Μετά την καταστροφήν της Μοσχοπόλεως, οι κάτοικοι αυτής, άλλοι μεν μετηνάστευσαν προς την Βιέννην, Βουδαπέστην και αλλαχού, άλλοι δε ηύξησαν τον πληθυσμόν της Κορυτσάς. Βραδύτερον δε πολλοί εκ των διασκορπισθέντων Μοσχοπολιτών, συσσωρευθέντες πανταχόθεν εις την καταστραφείσαν πόλιν ταύτην της Δασσαρητίας συνώκησαν εκ νέου την Μοσχόπολιν, ήτις εκ νέου ήκμασε μέχρι τω 1916 οπότε εδοκίμασε παρόμοιαν καταστροφήν υπό των αξέστων Αλβανών κατακτητών. Οι Μοσχοπολίται διεκρίθησαν τόσον διά το εμπόριον όσον και διά το διαυγές πνεύμα και τον ακραιφνή πατριωτισμόν. Ο δέ Μοσχοπολίτης Κωνσταντίνος Χ. Σκενδέρης, όστις εν έτει 1928 συνέγραψε την ''Ιστορίαν της Αρχαίας και Συγχρόνου Μοσχοπόλεως'' εν ταις σελίσι 170-173, μεταξύ άλλων σημειοί και τα εξής αξιοσημείωτα:

''Υπό τοιούτου πατριωτισμού και αισθημάτων ενεφορούντο οι τον κόσμον διά του εμπορίου κατακτήσαντες κάτοικοι της ενδόξου εκείνης πόλεως!

Τα ήθη και έθιμα της τε πόλεως και απάσης της περιοικίδος είναι συνέχεια και αντιγραφή των αρχαίων ελληνικών τοιούτων. Την εξιστόρησιν και απαρίθμησιν αυτών δεν θα επήρκων σελίδες ολόκληροι να περιγράψωσι.

Συνοπτικώς σημειούμεν τα ολίγα ταύτα τα οποία αποδεικνύουν την μετά των Ελλήνων συγγένειαν, την οποίαν οι τας τύχας των μικρών εις χείρας έχοντες ισχυροί κατέγιναν να παραχαράξουν, οι δέ μισέλληνες Αλβανοί πλειοδοτούντες, νόθον την ιστορίαν να αποδείξουν καταγίνονται. 

Αι τελεταί του γάμου, των κηδειών τα μοιρολόγια, οι χαιρετισμοί, τα συμπόσια κατ' ουδέν διαφέρουν των των αρχαίων ελλήνων.

Αρκεί να σημειώσωμεν τινά, μεταξύ των οποίων και τα πορθμεία του Χάρωνος, τα οποία μετά θρησκευτικής ευλαβείας εκ των μη εκφυλισθέντων εισέτι, μέχρι σήμερον τηρούνται ήτοι εις το στόμα του νεκρού θέτουν το λεγόμενον άσπρο ελάχιστον τμήμα του αργυρού τουρκικού νομίσματος. Εκ κηδείας επιστρέφοντες, νίπτουν εις την εξώθηραν τας χείρας επί δαυλού καιομένου. Οι αρχαίοι Έλληνες ένιπτον χείρας και πόδας. Οι γάμοι εγίνοντο ακριβώς όπως των αρχαίων με ουδεμίαν παραλλαγήν. Αναπόσπαστον μέρος της τελετής τούτων ήσαν και τα επιθαλάμια, άσματα αδόμενα την πρώτην νύχτα, καθ' ήν οι νεόνυμφοι κλειόμενοι εις την νυμφικήν παστάδα, ενανουρίζοντο υπό των ασμάτων τούτων. Εις το τμήμα Οπάρεως διατηρείται ακόμη εν πολύ αρχαιότερον έθιμον.

Οι νεόνυμφοι την πρώτην νύκτα, προτού δηλαδή γνωρισθώσιν έτρωγον, ή μάλλον εδάγκωνον, από κοινού μήλον, ως αρραβώνα τρόπον τινά, δεσμού αγάπης, ομονοίας. Το έθιμον τούτο είχε καθιερώσει κατά την αρχαιότητα ο Σόλων, όστις είχε θεσπίσει κυδώνιον.

Τι δέ περί των Νηρηίδων, των αρχαίων θεών, της οιωνοσκοπίας και οστεοσκοπίας, η οποία παρά τοις λησταίς εισέτι διατηρείται; Αλλά και αυτοί οι πανάρχαιοι όρκοι, διά των οποίων ομνύουσιν εις τας δυνάμεις της φύσεως, τον ουρανόν, την γην, την Σελήνην, τα άστρα, το ύδωρ της Στυγός, το πυρ κ.λπ., δεν είναι ικανοί ν' αποδείξουν την μετά του Ελληνισμού συγγένειαν;

Παραλείπομεν τας παιδιάς, αι οποίαι είναι ακριβής αντιγραφή των αρχαίων με ουδεμίαν παραλλαγήν.

Μήπως τα άσματα, κατά τα οποία άδοντος ενός υψιφώνου, μεθ' ενός βαθυφώνου έκαστον στίχον, των λοιπών μόνον παρακολουθούντων και τελευτώντων την στροφήν, δεν υπομιμνήσκουν των αρχαίων Ελλήνων την μουσικήν;

Αλλά και αυτή η όρχησις είναι η αυτή των αρχαίων, ως αποδεικνύεται εκ του πυρριχίου (τσάμικου) χορού μετά των στροφών, αλμάτων και υπτιασμών.

Εκτός τούτων και άλλα έθιμα, μεταξύ των οποίων και αι προπόσεις, (εντολή, κοινώς εις την εγχώριον γλώσσαν ντολή ονομαζομένη) αποδεικνύει, πόσον οι κάτοικοι εκείνοι στερρώς έχονται των αρχαίων ηθών και εθίμων''.

Τοιούτοι Έλληνες υπήρξαν οι φιλογενείς Μοσχοπολίται. Επανερχόμενοι δέ εις το θέμα της παιδείας υπογραμμίζομεν ότι εις πλούσιος Μοσχοπολίτης, ονόματι Ζώτος Λούρος, εγκατεστημένος και εμπορευόμενος εν Βιέννη, κατέθεσεν ογδοήκοντα χιλιάδας φράγκα διά την ανέγερσιν της Ελληνικής σχολής της Πρεμετής, ιδρυθείσαν τω 1778.

Πηγή: Βασιλείου Κυράνη, Ελληνο - Ηπειρωτικά, Τόμος Α', Εκδ. Μαίανδρος, σελ. 522-525.

 https://vlahofonoi.blogspot.com/

Παλαιός γερμανικός σχολικός χάρτης της αρχαίας Ηπείρου - φυσικά η Αλβανία δεν αναφέρεται πουθενά! - Hartë gjermane e pasluftës, as që përmendet Shqipëria!

Ένας παλαιός γερμανικός χάρτης, του 1953, φτιαγμένος για να αναρτάται σε τοίχους γερμανικών σχολείων, στην έκταση της Ηπείρου, σημειώνει τους Χάονες στα παράλια, τους Παραβαίους, τους Ατιντάνες, τους Τυμφαίους, τους Αθαμάνες, τους Δρύοπες, τους Δόλοπες, και τους Θεσπρωτούς – φυσικά ούτε λόγος για Αλβανία και Αλβανούς! Και φυσικά στα όρια της Ηπείρου σημειώνει και την νήσο Σάσωνα. Ο χρωματιστός χάρτης αυτός ανηρτάτο στα γερμανικά σχολεία, ανάμεσα σε δύο ξύλινους ράβδους. Σημειώνει την Ελλάδα στην κλασσική αρχαιότητα. Δείχνει την διοικητική διαίρεση με βάση τις Ιωνικές, Δωρικές, Αιολικές και Θεσσαλικές πόλεις. Όλα τα γεωγραφικά ονόματα είναι στα Λατινικά. Επάνω από τον χάρτη γράφει: «Albert van Kampen, Graecia». Παρακάτω: «VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha / Γεωγραφικό-Χαρτογραφικό Ινστιτούτο Gotha». Η κλίμακά του είναι 1:375000. Ο χάρτης αυτός της Ελλάδος είχε κυκλοφορήσει αρχικώς το 1889 και επεξεργάσθηκε από τον Albert van Kampen (1842-1899).

Një hartë e vjetër gjermane, e vitit 1953, e krijuar pë tu vendosur në murret e shkollave gjermane, në zonën e Epirit ka shënuar, Kaonët, Paravenjtë, Antitanët, Timfeut, Athamanët, Dhriopët, Dholopët dhe Thesprotët - natyrisht asnjë fjalë për Shqipëri dhe Shqiptarë! Natyrisht si kufij natyralë të Epirit ka shënuar ishullin Sazan. Harta e ngjyrosur varej në shkollat gjermane në dy steka druri. Ka të shënuar Greqinë gjatë antikitetit klasik. Tregon ndarjen administrative me bazë qytetet, Ionike, Dorike, Eolike dhe Thessalike. Të gjitha emërtime gjeografike janë në latinisht. Mb Hartë Shkruan «Albert van Kampen, Graecia».  Më poshtë: «VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha/ Instituti Hartografisë Gëte" Shkalla 1:375000. Kjo hartë e Greqisë kishte qarkulluar si fillim në vitin 1889 dhe u përpunua nga Albert van Kampen (1842-1899).

Ευχαριστήρια επιστολή του ΥΠ.ΕΞ κ Κοτζιά προς τον Πρόεδρο της Ομόνοιας Κορυτσά κ Καραμέλο και όλα τα μέλη της Ομόνοιας Κορυτσάς!- Letër falenderimi e M. të Jashtë z Kotzia drejtuar Kryetarit të Omonias z Karamelo dhe anëtarëve të Omonias Korçë

Με ιδιαίτερη χαρά μάθαμε πως Υπ. Εξ της Ελλάδας, ο αξιότιμος κ Νίκος Κοτζιάς, έστειλε ευχαριστήρια επιστολή στον Πρόεδρο του Παραρτήματος Κορυτσάς κ Γρηγόρη Καραμέλο και μέσω αυτού, προς όλα τα μέλη της Ομόνοιας, για να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του για την βοήθεια που προσέφεραν στην ανακαίνιση του Κτιρίου Σεφέρη όπου και θα στεγαστεί το Γενικό Ελληνικό Προξενείο Κορυτσάς και που επί πολλά χρόνια ήταν ερείπιο. Στην επιστολή του  ο κ Κοτζιάς αναφέρει τα παρακάτω: Αθήνα 4 Ιουνίου 2018 Ε/198 Αξιότιμο κ Γρηγόρη Καραμέλο, Πρόεδρο ΔΕΕΜ "ΟΜΟΝΟΙΑ" Κορυτσάς. Αξιότιμε κ Πρόεδρε, Με την παρούσα θα ήθελα να σας ευχαριστήσω βαθύτατα για την ευγενική και ιδιαίτερα γενναιόδωρη χορηγία της οργάνωσης σας για την υλοποίηση της αποκατάστασης του "Κτιρίου Σεφέρη" στην Κορυτσά. Η συγκινητική αυτή προσφορά καταδεικνύει με το πλέον ξεκάθαρο τρόπο τη βούληση των μελών της Ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία να διατηρήσουν τους δεσμούς με την Ελλάδα και αποτελεί την έμπρακτη και αδιάψευστη απόδειξη της δυναμικής παρουσίας της στη χώρα αλλά και του γεγονότος ότι αποτελεί μια γέφυρα φιλίας ανάμεσα στους δυο λαούς. Σας παρακαλώ να δεχθείτε, αξιότιμε κ Πρόεδρε, την έκφραση της υψηλής μου εκτίμησης. Με εκτίμηση Νίκος Κοτζιάς.

Me gëzim të veçantë.  mësuam se Ministri i Jashtëm i Greqisë, shkëlqesia e tij z Niko Kotzias, dërgoi një letër falenderimi drejtuar Kryetarit të Omonias Dega Korçë, z Ligoraq Karamelo dhe nëpërmjet tij të gjithë anëtarëve të Omonias, ku shpreh mirënjohjen e tij për kontributin që ofroi organizata në ridërtimin  e ndërtesës Seferi ku do të strehoet Konsullata e Përgjithshme e Greqisë në Korçë e cila për shumë vjet ishte e shkretuar. Në letrën e tij z Kotzias thotë si mëposhtë: Athinë 4 Qershor 2018, E/198 I nderuar z Ligoraq Karamelo, Kryetar i organizatës Omonia Dega Korçë. I nderuar z Kryetar, Me këtë letër do të doja që thellësisht t'iu falenderoj për kontributin tuaj fisnik dhe në veçanti të konsiderueshëm të organizatës tuaj për materializimin e rikonstruksionit të ndërtesës "Seferi" në Korçë. Ky kontribut, prekës, tregon në mënyrën më të qartë dëshirën e anëtarëve të komunitetit Helen në Shqipëri që të ruajnë lidhjet e tyre me Greqinë dhe përbën një vërtetim me vepra dhe të papërgënjeshtrueshëm  të prezencës  dinamike të tij në vend si dhe të faktit që përbën një urrë miqësie ndërmjet dy popujve. Ju lutem, të pranoni, i nderuar z Kryetar, shprehjen e vlerësimit tim maksimal. Me respekt Nikos Kotzias.

ΤΟΥΡΚΙΑ , Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ - ΣΑΡΑΝΤΟΣ ΚΑΡΓΑΚΟΣ 2 5 2018

ΙΛΛΥΡΙΟΙ: ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ - Illirët: Legjenda dhe Realiteti.

ΙΛΛΥΡΙΟΙ: ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ο Ιλλυριός Πρόσφατα στη Γαλλική εφημερίδα «Le Figaro», ο γνωστός ιστορικός Μωρίς Ντριώ με δύο άρθρα του υπεστήριξε την εκ των Ιλλυριών καταγωγή των Ελλήνων. Όμως θα ήταν πολύ πειστικότερος αν υποστήριζε την εκ των Ελλήνων καταγωγή των Ιλλυριών! Αυτό που ονομάσθηκε στους μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση χρόνους Ιλλυρία, Ιλλυριοί, Ιλλυρικές Επαρχίες και σε πολύ νεώτερα χρόνια Ιλλυρισμός είναι ένα νεφέλωμα γεωγραφικό, ιστορικό, πολιτισμικό και γλωσσικό. Οπωσδήποτε ο αρχαίος ιλλυρικός κόσμος, λόγω ελλείψεως μαρτυριών εκ μέρους των ιδίων των Ιλλυριών, είναι αδύνατον να μελετηθεί, αν δεν συνεξετασθεί με την ιστορία των αρχαίων Ελλήνων. Πιο απλά: χωρίς τις μαρτυρίες των Ελλήνων και των Ρωμαίων ο ιλλυρικός κόσμος θα ήταν terra incognita. Είναι ενδεικτικό ότι και το χρησιμοποιούμενο όνομα Ιλλυριός, απ' όπου το γεωγραφικό Ιλλυρίς, συνδέεται με τις μυθολογικές παραδόσεις του ελληνικού χώρου και κόσμου. Το όνομα, παρόλο που είναι δύσκολο να ετυμολογηθεί, συνδέεται με το γλωσσικό και πληθυσμιακό κοίτασμα των ανθρώπων που αποτέλεσαν το πληθυσμιακό υπόστρωμα των λαών της Χερσονήσου του Αίμου και εν μέρει της Ιταλικής Χερσονήσου. Σύμφωνα με τις μυθολογικές παραδόσεις των Ελλήνων, ο Ιλλυριός, ο γενάρχης της φυλής των Ιλλυριών, γεννήθηκε από τον αρχαίο οικιστή των Θηβών, τον Κάδμο11 και την Αρμονία, που, κατά μία μυθολογική εκδοχή, αναγκάσθηκαν να φύγουν από τη Θήβα, και να τραπούν προς τα βόρεια σύνορα της Μακεδονίας. Εκεί στις όχθες του ποταμού Ιλλυρικού, η Αρμονία, κόρη του Άρη και της Αφροδίτης, κυριεύθηκε από τις ωδίνες του τοκετού και γέννησε τον τελευταίο της γιο, τον Ιλλυριό. Οι γονείς όμως εγκατέλειψαν το βρέφος και συνέχισαν το δρόμο τους. Ένα μεγάλο φίδι βρήκε το μωρό και το έσωσε από το ψύχος, περιελισσόμενο γύρω από το σώμα του. Το φίδι ανέλαβε την όλη φροντίδα του παιδιού, μέχρι που έγινε έφηβος. Το φίδι με το περιτύλιγμά του έδωσε στον Ιλλυριό δύναμη τρομακτική, χάρη στην οποία μπόρεσε, όταν μεγάλωσε, να υποτάξει όλες τις περιοχές προς Β. της Μακεδονίας, οι οποίες από το ονομά του πήραν την ονομασία Ιλλυρία. Όταν πέθανε ο Ιλλυριός, οι υπήκοοί του τον θεοποίησαν και τον λάτρευαν με τη μορφή φιδιού. Ο μύθος, που έχει πλασθεί στη Βοιωτία, δεν είναι άμοιρος πολιτικών σκοπιμοτήτων. Η μυθολογία στους αρχαίους Έλληνες έπαιξε το ρόλο της ιδεολογίας και πιο συγκεκριμένα το ρόλο του ιδεολογικού προσχήματος. Βλέπε εν προκειμένω την αρπαγή της Ελένης από τον Πάρι, που έδωσε το ιδεολογικό πρόσχημα για την εκστρατεία εναντίον της Τροίας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση που εξετάζουμε, φαίνεται πως οι Βοιωτοί είναι οι πρώτοι των Ελλήνων που κινήθηκαν προς Β. και δημιούργησαν οικισμούς, δίνοντας στην εκεί εγκατάστασή τους ένα «μυθο‐ιδεολογικό» ένδυμα. Άλλωστε ο μύθος περί Ιλλυριού είναι υστερογενής, ο τελευταίος που πλάστηκε σχετικά με τον Κάδμο, και πλάστηκε μάλιστα με τρόπο βεβιασμένο, παράταιρο θα λέγαμε προς τις προηγούμενες μυθολογικές παραδόσεις, απλώς και μόνο για να δικαιολογηθεί ηθικά η εγκατάσταση Βοιωτών σε κάποιες περιοχές του Βορρά. Είναι ενδεικτικό ότι σε μεταγενέστερη εποχή, όταν άρχισαν οι επιδρομές Κελτών και Γαλατών στην Ελληνική Χερσόνησο12, που σήμερα κακώς ονομάζεται Βαλκανική, έγινε ειδική μετατροπή του μύθου, ώστε να προσαρμόζεται προς τα νέα δεδομένα. Ο Ιλλυριός τώρα αλλάζει γονείς και γίνεται γιος του Πολύφημου και της Γαλάτειας και αδελφός του Κέλτη και του Γαλάτη! Με άλλα λόγια οι νέες πολιτικές εξελίξεις επέβαλαν την αναπροσαρμογή και ανασημασιοδότηση του μύθου. ..... Σελ 33, 34, Σαράντος Ι. Καργάκος ΑΛΒΑΝΟΙ, ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ, ΕΛΛΗΝΕΣ Μελέτες Β' ΕΚΔΟΣΗ, 2000 Ετοίμασε Πελασγός Κορυτσάς.

Illirët: Legjenda dhe Realiteti. Iliri. Kohët e fundit në gazetën e njohur franceze "Le Figaro", historiani i njohur Moris Drio me dy artikuj të tij mbështeti  tezën e prjeardhjes së helenëve nga Ilirët. Por, do të ishte më bindës nëse mbronte tezën e prejardhjes helene të ilirëve! Ajo që u quajt pas viteve të pushtimit romak si IIiri, Ilirë, Zona Ilirike dhe në vitet më të vonta Ilirisëm, është një nebul gjeografike, historike, kulturore dhe linguistike. Me patjetër që bota e lashtë ilirike, për shkak të dëshmive nga vetë ilirët, është e pamundur që të studiohet, nëse nuk  analizohet sëbashku me historinë e Helenëve të lashtë. Më thjesht: pa dëshmitë e helnëve dhe të romakëve , bota ilirike do të ishte terra icognita. Karakteristike është që dhe vetë përdorimi i emërtimit Ilir, nga ku vjen dhe përkufizimi gjeografik Iliri, lidhet me traditat mitologjike të ambientit dhe botës helene. Megjithatë emri i cili është i vështirë për t'i gjetur kuptimin etimologjik, lidhet me pasurinë gjuhore dhe të përbërjes popullore të njerëzve që përbënë nënshtresën e popujve të Gadishullit Ballkanik dhe pjesërisht të atij Italian. Sipas traditave mitologjike të Helenëve, Iliri,  paraardhësi  kryesor i  fisit të Ilirëve, u lind nga banori i lashtë i Thivës, Kadmo, dhe nga Armonia, të cilët  sipas një prej versioneve mitologjike, u detyruan që të ikin nga Thiva, dhe të shkojnë drejt kufijve veriorë të Maqedonisë. Atje në bregun e lumit Ilirik, Armoninë, vajzën e Plutonit dhe Afërditës,  e kapën dhimbjet e lindjes dhe lindi djalin e saj të fundit, Ilirin. Por, prindërit e braktisën foshnjën dhe vazhduan rrugën e tyre. Një gjarpër i madh  e gjeti fëmijën dhe e shpëtoi nga e ftohta, duke u mbështjellë rreth trupit të tij. Gjarpri mori pësipër të gjithë përkujdesjen për djalin, deri sa u bë adoleshent. Gjarpri me mbështjelljen e tij i dha Ilirit një forcë të tmerrshme, në sajë të sëcilës mundi që të nënshtrojë të gjitha zonat nga Veriu i Maqedonisë  dhe këto zona nga emri i tij morën dhe emërtimin Iliri. Kur vdiq Iliri, banorët e tij e hyjnëzuan dhe adhuronin me formën e gjarprit.  Legjenda , e cila është krijuar në Boeci, nuk është e pandikuar nga qëllimet politike. Mitologjia në Helenët e Lashtë luante rolin e ideologjisë dhe më konkretisht rolin e pretekstit ideologjik. Për këtë rast shikoni rrëmbimin e Elenës nga Pari, e cila ofroi pretekstin ideologjik për një fushatë kundër Trojës. Në rastin që ne po analizojmë, duket se Boecët janë të parët e Helenëve që lëvizën drejt Verit dhe krijuan koloni, duke i dhënë vendosjes së tyre atje një veshje "mito-ideologjike". Pos kësaj, miti, legjenda, mbi Ilirin është më e vontë, dhe është e fundit e krijuar për Kadhmon, si dhe u krijua në mënyrë të nxituar,  në mënyrë të papërshtatëshme do të thoshim përsa i përket traditave të tjera mitologjike,  thjesht që të justifikohej moralisht vendosja e Boecëve në disa zona të Veriut. Është karakteristk  fakti, që në një periudhë më të vonët, kur filluan dhe invazionet e Keltëve dhe Galatëve në Gadishullin Helen, që sot në mënyrë të gabuar quhet Ballkanik, u bë një përshtatje e posatshme e legjendës, në mënyrë që të përshtatej në të dhënat e reja. Iliri tani ndryshoi prindër dhe bëhet i biri i Polifimos dhe i Galatias dhe vëllai i Keltit dhe i Galatit! Me fjalë të tjera, zhvillimet e reja politike ndikuan në ripërshtatje dhe risimbolizim të mitit.  ................. Fq 33,34, Sarantos I Kargakos, Shqiptarë, Arvanitë, Helenë, Studime, Botimi i II-të , 2000 Përshtati, përktheu Pelasgos Koritsas