Stavri Dajo, një libër për refugjatët grekë në Shqipërinë e Enver Hoxhës

Foto e madhe shoqëron shkrimin e publikuar nga Kathimerini. Djathtas, libri i ri i Dr. Stavri Dajos

Komuniteti i emigrantëve shqiptarë në Selanik dhe jo vetëm, e njeh Dr. Stavri Dajon si një pjesëmarrës dhe mbështetës të veprimtarive të ndryshme, sidomos atyre letrare dhe artistike që organizohen. Por mbi të gjitha Dajo është gjerësisht i njohur për kontributin e vyer që jep qysh prej viteve 1980, në njohjen prej publikut shqiptar të disa kryeveprave të letërsisë greke. Ndërsa këto vitet e fundit, edhe për veprat e tij që trajtojnë temën e nxehtë të marrëdhënieve midis Greqisë e Shqipërisë, bazuar në shfrytëzimin e arkivave shtetërorë në të dy vendet.

Një nga këto libra është “Greqi-Shqipëri, 50 vjet mosbesimi reciprok”, botuar në 2015, për të cilin kemi shkruar edhe më herët. I shkruar me një gjuhë të rrjedhshme, ku çdo paragraf argumentohet me referenca arkivore, libri përbën një vështrim krejtësisht të ftohtë mbi historinë e marrëdhënieve shqiptaro-greke, në një periudhë tejet interesante: nga viti 1945 deri më 1991. Autori ka shfrytëzuar jo vetëm arkivat greke dhe shqiptare, por edhe ato të fuqive të mëdha dhe vendeve të tjera që kanë patur rol kyç në rajon. Ky bollëk materialesh arkivore, përveçse plotëson një kërshëri të kuptueshme, mëton edhe të shpjegojë në masë të madhe se përse marrëdhëniet midis të dy vendeve karakterizohen nga mosbesimi reciprok.

Tashmë, Dajo i rikthehet kësaj teme, duke trajtuar një subjekt jo shumë të njohur nga bota shqiptare, por tepër të ndjeshëm në Greqi: Fatin e pjesëtarëve të ushtrisë demokratike (komuniste) greke pas disfatës në luftën civile, që përfunduan si refugjatë në Shqipëri, por edhe të një numri pjesëtarësh të ushtrisë qeveritare që ishin rrëmbyer nga luftëtarët komunistë dhe ishin dërguar dhunshëm në Shqipëri. Edhe këtu Dajo ka hulumtuar për vite me radhë burimet arkivore shqiptare dhe greke, duke nxjerrë konkluzione që, siç vënë në dukje studiuesit, rrëzon shumë prej qëndrimeve solide të historisë zyrtare në Greqi.

Libri i ri është botuar sërish nga shtëpia botuese “Literatus”, që ka krijuar Stavri Dajo në Selanik.

Këtij libri i ka kushtuar një shkrim edhe e përditshmja e madhe greke, Kathimerini.

Më poshtë, po riprodhojmë shkrimin, që titullohet “Refugjatë në Shqipërinë e Hoxhës”, ka për autor gazetarin e njohur grek Tasos Telolgou, ndër të tjera edhe një njohës i mirë dhe komentator objektiv i temës së Shqipërisë:



Në fillim të majit 1949, një anije polake që transportonte materiale për Ushtrinë Demokratike të Greqisë u ankorua në Durrës. Autoritetet shqiptare të regjimit të Enver Hoxhës u orvatën të përvetësonin për nevojat e tyre një pjesë të ndihmës. Numri dy i partisë komuniste greke, V.Bartziotas, “i përgjërohej Mehmet Shehut, ministër i brendshëm dhe zëvendëskryetar i qeverisë, mirëpo pala shqiptare nxirrte pengesa, duke e përligjur vonesën me një defekt teknik të anijes”.

Disi kështu fillojnë marrëdhëniet e pasluftës midis komunistëve grekë dhe shqiptarë, që në vazhdim do të përcaktonte pozitën e refugjatëve grekë në Shqipërinë e Enver Hoxhës. Këtë bashkëjetesë të pamundur konturon me shumë referime ndaj materialeve arkivore të panjohura më herët, historiani Stavri Dajo, në librin e tij “Refugjatë grekë në Shqipëri 1945-1990”, duke e bërë këtë libër një vepër unikale.

Një kapitull i veçantë në librin e Dajos është raporti i atyre që ndodheshin në Shqipëri me autoritetet e sigurisë. Në Shqipëri ndodheshin –përveç anëtarëve dhe simpatizantëve të partisë Komuniste greke-, edhe 550 blegtorë (shumica u riatdhesuan me mijëra bagëti), 116 të arratisur nga ushtria qeveritare, por edhe të rrëmbyer apo dhe kriminelë ordinerë që kishin ikur nga Greqia.

Të arratisurit, si rregull, mbylleshin në kampet e krijuara për “monarkofashistët”, ku ndërkaq, siç zbulon Dajo, mbaheshin edhe “demokratët që kishin bërë gabime disiplinore”. Dajo shkruan se në planizimin fillestar të palës shqiptare ishte mbajtja ndaras e “demokratëve” nga “monarkofashistët”, mirëpo në një vend të varfër si Shqipëria, pesë vjet pas përfundimit të luftës, kjo u dëshmua praktikisht e pamundur.

Në një raport të drejtorisë së sigurimit të shtetit, pranohet se “Autoritetet tona i fyen, i torturonin për gabimin më të vogël, ndërsa përkundrazi, u ofronin lehtësira atyre që tregonin sjellje të mirë dhe atyre që kishin marrë përsipër organizimin e brendshëm; dhe këta nga ana e tyre, ndëshkonin pa mëshirë të pabindurit, duke iu hequr ushqimin, duke i torturuar apo diskredituar publikisht... Trajtimi i tyre në pikëpamje materiale dhe morale nuk ishte i mirë, përderisa ushqimi ishte i pakët dhe për këtë arsye ata detyroheshin të konsumonin barishte, breshka, bretkosa. Të gjithë ata flinin në kasolle kashte që pikonin ujë, nuk kishin veshje të mjaftueshme, nuk u ofrohej kujdes mjekësor, nuk kishin kushte higjienike. Të gjithë ishin të ngarkuar me sëmundje...”.



Dëshpërim

Nuk është rastësi që madje edhe mënyrat e vetëvrasjes shprehnin një dëshpërim të thellë: “Ushtari Pasas nga Pireu nguli dy gozhdë në zemër dhe u vetëvra...”, ndërsa “Haralambos Danellis, kuzhiner, u vetëvra duke goditur kokën me gurin e kandarit...”.

Këto kushte shpunë në tentativa arratisjeje të përbashkëta, “demokratësh” dhe “monarkofashistësh” që të largoheshin nga ai burg stërmadh që ishte Shqipëria. Mirëpo këto tentativa kishin sukses minimal (vetëm dy persona ia arritën). Brenda në burgje shqiptarët kishin rekrutuar 61 informatorë, që i kërcënonin me “zhdukje”. Shumë prej tyre pranuan për shkak të mbijetesës fizike dhe psikike.

Ndoshta lirinë më të madhe nga grekët që ndodheshin në Shqipërinë e Hoxhës që përshkruan Dajo e kishin blegtorët. Shkonin ku të donin (pothuajse) me bagëtitë e tyre, i thyenin rregullat, me rezultat autoritetet shqiptare t’i akuzojnë për “spiunazh në favor të Greqisë”, ndërsa të tjerë shisnin prodhimet e bulmetit, duke kërkuar që të paguheshin në flori. Ata u rebeluan në mesin e viteve 1950 dhe shumica e tyre u riatdhesuan në Greqi”.

http://www.tribuna-news.com/

Kristofor Kisi

Kristofor Kisi vdiq në Tiranë në rrethana misterioze, njihet si një nga kryepeshkopët që i bëri rezistenc të vazhdueshme presionit nga autoritetet italiane që mbasi pushtuan Shqipërinë kërkonin të kontrollonin dhe kishën ortodokse shqiptare. Është për t'u habitur fakti se ky personazh kaq i rëndësishëm është harruar nga shteti dhe nga disa "shoqata patriotike" të cilat çuditërisht nuk harrojnë të kujtojnë disa priftërinj që nuk kishin asnjë influencë në shoqerinë shqiptare të asaj kohe. 

Kryehirësia e tij Imzot Kristofor Kissi, Kryepiskop i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, lindi në vitin 1890 në lagjen Kala të Beratit. I prirë për jetën shpirtërore, iu kushtua studimeve fetare. Ato i kurorëzoi me mbarimin e shkollës së lartë Theologjike të Halkit (Hejbeli) të Stambollit, më 1908.

Pas mbarimit të studimeve u emërua profesor në gjimnazin e Jovan Bangës, në qytetin e Korçës. Para Luftës Ballkanike, Kryepisko Kissi u kthye në Stamboll dhe në vitin 1916 u hirotonis episkop dhe u emërua në selinë episkopale të Makriqojt të Konstandinopojës, duke qëndruar aty deri në vitin 1923. Atë vit u dërgua në Stamboll një komision i posaçëm nga qeveria shqiptare, me autorizimin që të zhvillonte negociata me Patrikanën Ekumenike rreth Autoqefalisë, të cilat dështuan. Pas dështimit të qëllimeve të këtij komisioni, për t’i dhënë fuqi dialogut dhe mbështetje kanonike këtyre përpjekjeve ndërhyri Patrikana Ekumenike duke dërguar një episkop erudit dhe me autoritet, si Imzot Kristofor Kissi. Ai la Stambollin dhe erdhi në Shqipëri dhe po këtë vit (1923) u emërua Episkop i Beratit.

Së bashku me episkop Jerotheun, me origjinë nga Përmeti, i dërguar edhe ky më parë si Eksark nga Pa- trikana Ekumenike, më 21 nëntor 1923 hirotonisën në episkop atë Fan Nolin, në kishën e Shën Gjergjit në Korçë.

Në vitin 1929 tërhiqet në manastir, për të mos marrë pjesë në veprimet antikano-nike që po kryheshin. Pas dorëheqjes së Imzot Visarion Xhuvanit, më 29 maj 1936, Imzot Kristofori pranon të vihet në krye të atyre që donin që Autoqefalia e Kishës Orthodhokse të Shqipërisë të njihej kanonikisht.

Më 12 prill 1937, Sinodi i Shenjtë i Patrikanës dekretonte njohjen e Kishës Autoqefale dhe po atë ditë, Tomosi Patriarkal i dorëzohej Imzot Kristofor Kissit. (Më 16 prill edhe Imzot Visarion Xhuvani kërkoi dhe mori faljen e Patrikanës dhe u tërhoq në Manastirin e Shën Joan Vladimirit).

Për shumë vjet në krye të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, Imzot Kristofori dha një kontribut tepër të madh për ruajtjen dhe zhvillimin e Orthodhoksisë në vendin tonë. Kështu, në vitin 1942 Kryepiskop Kristofor Kisi u thirr në Luogotenencë nga mëkëmbësi i ish-mbretit Viktor Emanuel i III, Jakomoni. Ai i bëri presion që në vendet episkopale, deri atëherë vakante, të emëroheshin në krye të hierarkisë orthodhokse të Shqipërisë episkopë unitë nga Kalabria, të cilët vareshin nga Papa, në përpjekje për ta kthyer gjithë Kishën tonë në unite. Këtë propozim Kryepiskopi Kristofor Kissi nuk e pranoi dhe thirri menjëherë teologun Ilia Banushi, që kishte mbaruar studimet teologjike në Beograd, i cili pranoi të hirotoniset, duke marrë emrin Irine dhe titullin Episkop i Apollonisë. Hirotonisja e tij Episkop u bë në manastirin e Shën Naunit në rrethin e Pogradecit, i cili në atë kohë ishte nën administrimin e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë.

Në hirotonisjen e tij morën pjesë Episkopi i Korçës Agathangjel dhe Mitrofor Atë Vasil Marku. Kështu shmangu një rrezik të madh për Kishën tonë, që donte t’ia impononte pushtuesi. Menjëherë pas çlirimit të vendit, regjimi komunist e mënjanoi Kryepiskop Kristofor Kissin nga Kryetar i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, sepse nuk mund ta toleronte autoritetin e tij në Komunitetin Orthodhoks dhe e izoloi në kishën e Shën Prokopit, ku qëndroi deri sa ndërroi jetë më, 17 qershor 1958, në rrethana të dyshimta

ortodoksshqiptar

Priftërinj orthodhoksë pranë Skënderbeut

- Sipas një dokumenti të kohës -

Nga Dhimitër Beduli

Mendojmë se çdo informatë që ka lidhje me jetën dhe periudhën e lavdishme të heroit tonë kombëtar Gjergj Kastriotit - Skënderbeut, sado e thjeshtë që të jetë, vlen që të vihet në dukje e të studiohet, sepse ndihmon në plotësimin e kuadrit historik të asaj periudhe.

Disa të dhëna lidhur me këtë periudhë, gjenden dhe në veprën agjiografike ortodokse “Jeta dhe veprimtaria e Nifonit, patrik i Konstandinopojës”, shkruar nga fillimi i shek. XVI. Pjesën që i takon vendit tonë, e kemi nxjerrë nga botimi i fundit i veprës në gjuhën rumune më 1937 nga Tit Simedrea. Pjesa ka këtë përmbajtje:

“... Dhe Zaharia me Nifonin, si ndenjën pak kohë atje [në Ohri], deshnë të shkojnë në vendin e Askulunit; (këtu kuptohet Shqipëria) me ata u bashkuan dhe shumë të tjerë. Dhe u nisën nga Justiniana, disa nga ana e tokës, disa me anije dhe arritën në një qytet të madh me emrin Durrës, i cili është në vendin e Askulunit dhe që andej u ngjitën në qytetin e Krujës, e cila është rreth 6 mile larg nga Durrësi. Dhe vanë te Gjergji, prijës i Shqipërisë, i cili quhej Skënderbe dhe pranoi me gëzim të madh e me dashuri, sepse ky edhe më përpara kish dëgjuar për jetën e tyre, që ta ketë [Zaharinë] at shpirtëror dhe mësues dhe edukator për të gjithë njerëzit dhe organizator të shpëtimit të të gjithë-ve, ndërsa Nifonin, me bekimin e arhiereut të Krujës e bëri prift atje, duke e dorëzuar, si edhe vetë arhie-reun, i lumturi patrik Nikolla...

Pas pak kohe u ngritën turqit nga Lindja dhe pushtuan të gjithë viset drejt Perëndimit, pikërisht gjer në detin e Oqeanit dhe gjer në Shqipëri dhe çdo gjë që gjenin e thernin, e plaçkisnin dhe i vinin zjarrin. Njerëzit, pra, iknin nga mundte secili. Dhe etërit e lumtur [Zaharia me Nifonin] lanë Shqipërinë dhe erdhën përsëri në qytetin e madh të Ohrisë.”

Kjo është përmbajtja sipas variantit të botuar nga Tit Simendrea. Por edhe sipas një varianti tjetër që disponojmë, të botuar në mënyrë përmbledhëse nga N. A. Konstandinesku, e njëjta përmbajtje del. Ja ky varianti i dytë:

“... Të dy miqtë lanë Artën për një udhëtim më të gjatë, duke u ndaluar pak kohë në Justinianë, ku ishte qendra e patrikut ortodoks, nga i cili vareshin bullgarët, serbët dhe shqiptarët.

Meqenëse qyteti ishte nën sundimin e turqve, të dy kallogjerët u drejtuan për në Shqipërinë e lirë të Gjergj Kastriotit, të quajtur Skënderbe: ata arrijnë në vendqëndrimin e tij, në qytetin Krujë, pasi kaluan Durrësin dhe pritnë shumë mirë në oborrin e tij: Zaharinë e bëri at shpirtëror dhe Nifonin e bëri prift...

Por valët e luftës musulmane ua prishën edhe këtu qetësinë; bota ikte e tmerruar prej hordhive turke duke kërkuar shpëtim në det ose në shpellat e maleve. Nën mbrojtjen e rrobës së kallogjerit, ata u kthyen në Ohri...”

Natyrisht kjo pjesë, në të dyja variantet e saj që njohim deri tani, nuk përmban ndonjë gjë të re dhe të rëndësishme për kohën dhe jetën e Skënderbeut. E reja qëndron, në radhë të parë, në atë që fondit të burimeve historike për këtë periudhë të shkëlqyer të historisë sonë kombëtare, i shtohet dhe një doku-ment tjetër me prejardhje nga arkivat e pagjurmuara akoma mirë të Ajonorosit, me të cilin familja e Kastriotëve ka pasur, siç dihet, lidhje të vazhdueshme.

Megjithatë ne mendojmë se edhe në këtë pjesë ka disa elemente të reja, të konfirmuara edhe nga burime të tjera, rreth gjendjes kishtare të Krujës në kohën e Skënderbeut, të lidhjeve të asaj me patriarkinë e mobilizimin e masave në luftën kundër turqve.

Në këtë pjesë përmenden emrat e dy klerikëve ortodoksë, Zaharisë dhe Nifonit, për jetën e të cilëve Skënderbeu kishte dëgjuar edhe më parë.

Nga disa të dhëna biografike del se Nifoni ishte shqiptar nga gjaku, në mos edhe Zaharia, po të kemi parasysh se u ngarkua me misionin e atit shpirtëror gjatë qëndrimit të tij në Krujë, mision i cili kërkon që të dish gjuhën e popullit.

Nga teksti nuk del e qartë as koha e ardhjes së tyre në Krujë, as koha e largimit nga Kruja.

Për sa i përket ardhjes, ne mendojmë, duke marrë parasysh edhe moshën e Nifonit i cili ka lindur rreth vitit 1434, se ajo duhet të ketë ndodhur nga viti 1458-1460, gjatë apogjeut të fitoreve të popullit tonë, ndërsa për sa i përket largimit, ky duhet të ketë ndodhur gjatë vitit 1466, sepse këtë vit ata gjenden përsëri në Ohri, në manastirin e Shën Marisë, ku ishte dhe selia e patriarkisë. Kjo del dhe nga përmendja në tekst e ardhjes së turqve në Shqipëri, që duhet të jetë ajo e qershorit të vitit 1466, të cilën e kryesoi vetë Sulltan Mehmeti i II-të, që i shkaktoi vendit dëme të mëdha.

Se ç’i ka shtyrë këta dy klerikë të vijnë në Krujë, madje “bashkë edhe me shumë të tjerë”, kjo, besojmë se del vetë nga ngjarjet e kohës.

Pushtimi i Konstandinopojës në maj të vitit 1453, nga ana e Sulltan Mehmetit të II-të, që i dha fund perandorisë mijëvjeçare bizantine, kishte shkaktuar një panik dhe një dëshpërim të madh si në popujt e Ballkanit, ashtu dhe në të gjithë Evropën.

E vetmja kala e pamposhtur në Ballkan, ku turqit thyenin vazhdimisht kokën, e vetmja shkëndijë e fortë që ndizte zjarrin e luftës kundër pushtuesit, për të shpëtuar lirinë dhe qytetërimin, ishte Shqipëria dhe populli i saj i vogël, por heroik, nën udhëheqjen e Gjergj Kastriotit.

Çdo fitore e popullit tonë kundër turqve pritej me padurim dhe përhapej me shpejtësi të rrufeshme, duke shkaktuar jehonë të madhe dhe admirim në popujt e shtypur, ngjallte shpresa dhe nxiste për luftë çdo njeri, të cilit i dhimbseshin liria, atdheu, traditat.

Pikërisht nga këto shkaqe u nisën dhe Zaharia me Nifonin dhe erdhën në Shqipërinë e lirë të Gjergj Kastriotit, në Krujën kreshnike, për t’i shërbyer edhe ata sado pak kauzës së përbashkët. Mund të shtojmë se fenomene të tilla në këtë kohë janë të pakta. Një funksion të tillë si vatra që kishin mbetur të lira dhe ku kërkonin strehim dhe mundësinë për të vazhduar veprimtarinë e tyre shumë persona të ikur nga vendet e pushtuara, e loznin dhe principata e Vllahisë dhe ajo e Moldavisë. Edhe kthimi më 1466 nga Kruja në Ohër i dy personave në fjalë nuk mund të ketë qenë pa qëllim, pa ndonjë mision të posaçëm nga ana e Skënderbeut, i cili në këtë kohë për t’i bërë ballë gjendjes kritike në të cilën ndodhej vendi, po u bënte thirrje të fundit për luftë e bashkëpunim gjithë aleatëve dhe fqinjëve të tij.

Nuk përjashtohet supozimi, mendojmë ne, që ata të jenë dërguar për t’u lidhur me krerët e Ohrisë nëpërmjet kryepiskopit për ndonjë kryengritje, e cila në fakt do të jetë organizuar, por ka dështuar, sepse siç mësojmë nga një kronikë e kohës në gjuhën sllave, Sulltan Mehmeti i II-të, kur po kthehej nga Shqipëria më 1466, dha urdhër që kryepiskopi i Ohrisë, Dhorotheu, bashkë me shumë krerë dhe klerikë të vendit, të internoheshin në Stamboll. Ndërmjet të internuarve kanë qenë dhe Zaharia me Nifonin.

Nga pjesa që u përmend, del se Kruja në kohën e Skënderbeut ishte një nga të paktat qendra episkopale ortodokse në territore të lira, në mos e vetmja, e cila sigurisht luante edhe ajo një rol në mobilizimin e masave për luftën kundër turqve, pavarësisht nga përpjekjet që bënte Roma, duke përfituar nga rrethanat politike, për të tërhequr shqiptarët nën ndikimin e saj.

Këtë aspekt kaq të rëndësishëm për atë periudhë ishte e pamundur të mos e shfrytëzonte Skënderbeu në favor të mbrojtjes së atdheut, duke përdorur klerikët me influencë në detyra dhe misione të ndryshme, siç ishte rasti i Zaharisë dhe i Nifonit ose i episkopit Stefan në nënshkrimin e traktatit të Gaetës, më 1451, e i të tjerëve për anën orthodhokse, apo i Pal Engjëllit e të tjerëve, kur ishte fjala për marrëdhëniet me Romën.

* * *

Sot është 550-vjetori i fjetjes së Heroit tonë Kombëtar, Gjergj Kastriotit (Skënderbeut). Me këtë rast, ky vit është shpallur jubilar dhe i është kushtuar atij dhe do të jetë i mbushur me veprimtari shkencore e përkujtimore.

Gjergj Kastrioti është krenaria jonë për rezistencën 25-vjeçare që bëri në kohët më të errëta kundër pushtimit otoman, që e shkëputi vendin nga familja evropiane. Në një kohë kur kërkojmë të bëhemi pjesë e BE, figura legjendare e tij vlerësohet gjithnjë e më shumë, jo vetëm për atë që simbolizoi në vitet e okupimit dhe për Rilindjen Kombëtare, por edhe për atë që duam përsëri të jemi në shekullin e XXI. Pjesë përbërëse, me shpirt dhe vepra, e Evropës së Bashkuar.

Me këtë rast, do të botojmë shkrime e materiale, nga studiues, nga koleksionet e “Ngjallja”, “Kërkim” etj., burime dokumentare dhe risi që ky vit jubilar do të sjellë. E nisim me një shkrim të 25 viteve më parë, të z. Dhimitër Beduli.

Μακεδονία!

Αλβανοί και Έλληνες στον τεκέ Ντουρμπαλή Σουλτάν στην Θεσσαλία (βίντεο) - Video/Grekë dhe shqiptarë së bashku në teqenë e Sulltan Durbalit në Thesali

Teqeja e Sulltan Durbalit ndohet në Thesali të Greqisë dhe bashkon më 1 maj besimtarë shqiptarë të sektit bektashi , por edhe grekët orthodhoksë . Videoja në fjalë është realizuar nga Manoël Pénicaud dhe u shfaq në Muzeun e  Fotografisë në Selanik, në datat 23 shtator- 31 dhjetor 2017. Teqeja është një vend ku janë vendosur edhe ikona të besimit orthodhoks, në një shembull tjetër tolerance që na vjen nga bektashizma aq e përhapur edhe në Shqipëri. “Zoti është kudo”, shprehet një besimtare. http://www.respublica.al/

Ο Τεκές του Σουλτάνου Ντουρμπαλή βρίσκεται στην Θεσσαλία, και ενώνει κάθε πρωτομαγιά τους αλβανούς πιστούς μπεκτασήδες αλλά και τους έλληνες ορθοδόξους. Το βίντεο που θα δείτε δημιουργήθηκε από Μανουέλς Πενικάουντ και εμφανίστηκε στο Μουσείο της Φωτογραφίας στην Θεσσαλονίκη, στις 13 Σεπτεμβρίου έως 31 Δεκεμβρίου 2017. Το Τεκέ βρίσκεται σε σημείο όπου υπάρχουν  και ορθόδοξες εικόνες, ένα δείγμα της θρησκευτικής ανεκτικότητας των δύο θρησκειών αφού ο μπεκστατισμός είναι πολύ διαδεδομένος στην Αλβανία. Ο «Θεός είναι παντού» εκφράζεται μια πιστή που βρίσκεται στο χώρο. Για περισσότερα δείτε το βίντεο.

ΒΑΣΩ ΚΩΝ. ΝΟΥΛΑ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ

ΕΙΔΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΔΑ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΦΑΡΣΑΛΩΝ

Ο ταφικός περίβολος από ΒΔ

   Ένας από τους ακμαιότερους τεκέδες των Μπεκτασήδων στον ελλαδικό χώρο, ενεργός μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1970, βρισκόταν στο χωριό Ασπρόγεια Φαρσάλων, μέσα σε ένα ειδυλλιακό, βουκολικό τοπίο.

   "Τεκέδες" ονομάζονταν τα μοναστήρια των μωαμεθανών μυστικιστών και ήταν συχνά μεγάλα ιδρύματα στην ύπαιθρο, δομημένα και οργανωμένα μέσα σε περιβόλους, κατ' αντιστοιχία με τα χριστιανικά μοναστήρια.

   Το μουσουλμανικό μοναστήρι ήταν γνωστό παλαιότερα και με την προσωνυμία "Ιρενί Τεκές", από το τουρκικό όνομα του χωριού Ασπρόγεια Φαρσάλων, που ήταν "Ιρενί" και υπήρξε ιδιαίτερα γνωστό καθ' όλη τη διάρκεια λειτουργίας του, δηλαδή από τα τέλη του 15ου αιώνα έως το 1973, οπότε και απεβίωσε ο 33ος και τελευταίος μπουμπάς ή μπαμπάς (ηγούμενος) του μοναστηριού.

   Όπως πολύ συχνά συνέβαινε με τους τεκέδες, ο Ιρενί τεκές χτίσθηκε επάνω στα ερείπια ενός Βυζαντινού, όπως ομολογείται, μοναστηριού του 10ου αιώνα, αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο. Τόσο η ανοικοδόμηση, όσο και η λειτουργία του οφείλουν πολλά στα πρότυπα των χριστιανικών μοναστηριών. Ως ιδρυτής του φέρεται ο Τούρκος, φανατικός Μπεκτασί – δερβίσης, Ντουρμπαλή, που καταγόταν από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας και φαίνεται να φτάνει στην Ασπρόγεια περί τα 1492 / 911 έτος Εγίρας. Οι επίσημες τουρκικές αρχές της Θεσσαλίας παραχωρούν στο δερβίση Ντουρμπαλή την άδεια να ιδρύσει τεκέ στο Ιρενί, ως αναγνώριση των ανεκτίμητων στρατιωτικών υπηρεσιών, που εκείνος τους πρόσφερε στο πολεμικό πεδίο και οι οποίες συνέτειναν στην ολοκληρωτική κατάκτηση της Θεσσαλίας, την υποταγή του χριστιανικού πληθυσμού της και δυνάμει στον εξισλαμισμό του. Μέσα στους επόμενους αιώνες, ο τεκές του Ιρενί ενισχύθηκε με τα τσιφλίκια των χωριών Ιρενί (Ασπρόγεια Φαρσάλων) και Αρντουάν (Ελευθεροχώρι Μαγνησίας), μια έκταση, δηλαδή, τριάντα δύο χιλιάδων (32.000) στρεμμάτων, γεγονός που τον κατέστησε οικονομικά ισχυρό.

   Σύμφωνα με την άποψη ορισμένων μελετητών, όπως ο παλαιός αρχαιολόγος Ν. Γιαννόπουλος, ο Ντουρμπαλή Σουλτάν ήταν μυθικό πρόσωπο και ο Τεκές οφείλει το όνομά του στην παραφθορά της τουρκικής λέξης τουρμπές ή ντουλμπές, που σημαίνει "τάφος". Έτσι, λοιπόν, ονομάζονταν τα μαυσωλεία, πολλές φορές και τα τεμένη, ίσως εδώ και ολόκληρο το μοναστήρι, δηλαδή Ντουλμπαλή Τεκές = Τεκές των Τάφων ή των Ενταφιασμένων.

   Οι τεκέδες λειτουργούσαν, αφενός ως φυλάκια, κέντρα ανεφοδιασμού και σύνδεσης με την περιφερειακή διοικητική εξουσία, αφετέρου, υπήρξαν, κυρίως, χώροι προπαγάνδας για την προώθηση της τουρκικής γλώσσας, πολιορκητικοί κριοί για τη διάδοση του μωαμεθανισμού και του εξισλαμισμού χριστιανικών πληθυσμών.

   Η σέκτα των Μπεκτασί υπήρξε ένα από τα πολλά μυστικιστικά τάγματα που αναπτύχθηκαν μέσα στους κόλπους του Ισλάμ, το οποίο κατά την εξελικτική του διαμόρφωση ευνόησε τη δημιουργία εσωτερικών ταγμάτων και του μυστικισμού (tasavvuf). Οι μυστικιστές ήταν γνωστοί με το γενικό όρο "Δερβίσηδες" και δημιούργησαν ξεχωριστά τάγματα, το καθένα από τα οποία είχε το δικό του λατρευτικό τυπικό και τους δικούς του χώρους λατρείας.

Για την συνέχεια διαβάστε http://www.farsala.gr/

Ο αλβανικός εθνικισμός στα βήματα του Φαλμεράγιερ - Nacionalizmi shqiptar në gjurmët e Flamajerit.

Ο αλβανικός εθνικισμός στα βήματα του Φαλμεράγιερ Αλλεπάλληλες είναι κατά το τελευταίο διάστημα οι προκλήσεις της αλβανικής κυβέρνησης σε βάρος της Ελλάδος, εκδηλώσεις ενός ακμαίου αλβανικού εθνικισμού, ο οποίος φαίνεται σήμερα να αναζωπυρώνεται. Από τα πλέον επίσημα χείλη της αλβανικής κυβέρνησης, αυτά του πρωθυπουργού Έντι Ράμα, εγείρεται εκ νέου ζήτημα Αλβανοτσάμηδων, με συνέπεια να διατυπώνονται οικονομικές διεκδικήσεις σε βάρος της χώρας μας, ενώ η προπέτεια των Αλβανών φτάνει μέχρι του σημείου να αμφισβητηθεί η καθαρότητα του ελληνικού πληθυσμού των Αθηνών στα τέλη του 17ου αιώνα με αναφορές σε δήθεν σωτήρια επέμβαση του «Αλβανού» επισκόπου της πόλης Γεωργίου Δούσμανη, ώστε να προστατευτεί ο Παρθενώνας από τα «βέβηλα» χέρια του ενετού επίδοξου κατακτητή Μοροζίνι το 1686. Φαίνεται λοιπόν ότι το ρολόι του χρόνου στη γείτονα χώρα βρίσκεται «κολλημένο» στον 19ο αιώνα, εποχή κατά την οποία εκδηλώθηκαν στην Ευρώπη ισχυρά εθνικιστικά κινήματα, τα οποία οδήγησαν σταδιακά στην αποσύνθεση των μεγάλων πολυεθνικών αυτοκρατοριών και στην ανάδυση νέων εθνικών κρατών. Είναι φανερό ότι η αλβανική ηγεσία επιχειρεί να προβάλει με ατεκμηρίωτα ιστορικά επιχειρήματα το παρελθόν στο παρόν. Οι «επισημάνσεις» του αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα περί φυλετικής αλλοίωσης των Ελλήνων και αφομοίωσής τους από τους Αλβανούς εκκινούν ακριβώς από το σημείο που είχε σταματήσει ο αυστριακός ιστορικός του 19ου αιώνα Γιάκομπ Φίλιπ Φαλμεράγιερ. Συγκεκριμένα, ο Φαλμεράγιερ, στο έργο του «Ιστορία της Χερσονήσου του Μορέως στη διάρκεια του Μεσαίωνα» (1830), είχε αμφισβητήσει την ελληνική καταγωγή των κατοίκων του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, τους οποίους είχε θεωρήσει ως απογόνους Σλάβων και Αλβανών. Σύμφωνα με την  άποψή του, η καταστροφή που οδήγησε στη φυλετική αλλοίωση των Ελλήνων ήταν αποτέλεσμα των επιδρομών σλαβικών φύλων στη διάρκεια του Μεσαίωνα, τα οποία χρησιμοποιούσαν ως ορμητήριό τους την περιοχή ανάμεσα στον ποταμό Δούναβη και τη Βαλτική θάλασσα. Οι επιδρομές αυτές είχαν επιφέρει, κατά τον Φαλμεράγιερ, την ολική διάληση  της Ελλάδος, την αποψίλωση του πληθυσμού της και την καταστροφή των μνημείων του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάτω από την πίεση της θεωρίας του Φαλμεράγιερ, για την ανασκευή της οποίας επιστρατεύτηκαν οι θεμελιωτές της ιστορικής επιστήμης, της Αρχαιολογίας και της Λαογραφίας στην Ελλάδα, ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος αποκατέστησε την ελληνικότητα και το κύρος του Βυζαντίου που είχε τρωθεί από τις απόψεις του Γίββωνα και των διαφωτιστών, διακήρυξε την ενότητα της ελληνικής ιστορίας, αρχαίας, μέσης και νεότερης, και έγινε ο πρόδρομος του «εθνικού» ιστοριογράφου Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου. Επανερχόμενοι, λοιπόν, στο σήμερα, οι ανιστόρητοι ισχυρισμοί που εκφράζονται από τους ιθύνοντες του σύγχρονου αλβανικού κράτους δικαιολογημένα προκαλούν ανησυχίες στην ελληνική πλευρά. Η πρόσληψη ψευδών μηνυμάτων από τους Ευρωπαίους αναφορικά με τις ανύπαρκτες «διεκδικήσεις» που προβάλλει η αλβανική ηγεσία επί της Ελλάδος και η υιοθέτηση αναθεωρητικών τάσεων αποτελούν ασφαλώς αντικείμενο προβληματισμού για το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών. Επιπλέον, είναι αξιοσημείωτο ότι οι αλβανικές προκλήσεις εκδηλώθηκαν αμέσως μετά τις δηλώσεις του τούρκου προέδρου Ρετζέπ-Ταγίπ Ερντογάν για τα «σύνορα της καρδιάς» του, στα οποία συμπεριέλαβε και ελληνικά εδάφη, και την τουρκική αμφισβήτηση της συνθήκης της Λοζάνης. Είναι γνωστό άλλωστε ότι η Αλβανία αποτελεί μέρος του λεγόμενου ισλαμικού τόξου στα Βαλκάνια και προφανώς ανήκει στις περιοχές στις οποίες προσβλέπει ο νέο-οθωμανισμός του «σουλτάνου». Τη στιγμή, λοιπόν, που στην υπόλοιπη Ευρώπη ζητήματα διευθέτησης συνόρων ουσιαστικά δεν υφίστανται, καθώς η προσοχή των περισσότερων κρατών είναι στραμμένη στη διαχείριση του προσφυγικού προβλήματος καθώς και σε θέματα ασφάλειας των πολιτών τους, στην εύφλεκτη γειτονιά μας, στα Βαλκάνια, αναβιώνουν οι παλιοί εθνικισμοί, καθώς οι πολιτικές ηγεσίες των γειτονικών χωρών επιλέγουν με τη στροφή στον εθνικισμό να αντιμετωπίσουν δικά τους προβλήματα και να ικανοποιήσουν με τον τρόπο αυτό το ακροατήριο στο εσωτερικό των χωρών τους. Δυστυχώς, η χώρα μας, η οποία τη δεδομένη χρονική στιγμή βρίσκεται σε στενωπό λόγω της εφαρμογής των Μνημονίων και της συνακόλουθης οικονομικής δυσπραγίας και εξαθλίωσης που γνωρίζει σημαντικό τμήμα του πληθυσμού, μεταβάλλεται σταδιακά σε βαλβίδα εκτόνωσης πολιτικής έντασης και εσωτερικών κρίσεων γειτονικών κρατών. Με βάση τα νέα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί στην περιοχή μετά τις παρεμβάσεις των ισχυρών παγκόσμιων «παικτών» λόγω συριακής κρίσης και γειτνίασης με τη Μέση Ανατολή, δεν μπορεί να αποκλειστεί ούτε το ενδεχόμενο δυσμενών εξελίξεων στα εθνικά ζητήματα (ιδιαίτερα στο Κυπριακό). Η πολιτική ηγεσία είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσει το μέγεθος των κινδύνων που ελλοχεύουν και να επαγρυπνά χωρίς να αναλώνεται σε ατελέσφορες κινήσεις ανταγωνισμού. Ο κ. Βασίλης Πλατής, είναι φιλόλογος-δρ Ιστορίας Α.Π.Θ.

Nacionalizmi shqiptar në gjurmët e Flamajerit. Gjatë kohëve të fundit janë të njëpasnjëshme provokimet e qeverisë shqiptare në dëm të Greiqsë, shprehje të një nacionalizmi ekstrem, i cili duket tashmë që po rindizet. Nga buzët zyrtare të qeverisë shqiptare, ato të vetë kryeministrit Edi Rama ngrihet çështja e shqiptaroçamëve, me rrjedhim formulimin e pretendimeve ekonomike në dëm të vendit tonë, ndërsa peripecia e shqiptarëve arrin deri atj deri sa të diskutojë pastërtinë e popullatës helene të Athinës në fund të shekullit të 17-të duke përmendur dhe gjoja ndërhyrjen shpëtimtare të episkopit “shqiptar” të qytetit Gjeorgjio Dushmani, që të mbrohej Parthenoni nga duart “e përdhosura” të pretenduesit për pushtim Morozini në vitin 1686. Duket pra se ora në vendin fqinj ka mbetur e “ngjitur” në shekullin e 19-të, kohë kur u shfaqën në Europë lëvizjet e mëdha nacionaliste, të cila çuan hap pas hapi në çmontimine perandorive multinacionale dhe ngritje e shteteve të reja kombëtare. Është e dukshme se udhëheqja shqiptare, përpiqet që të shpalosë argumenta historikë të pavërtetushëm të së kaluarës në të sotmen.  “Konstatimet” e kryeministrit shqiptar Edi Rama mbi tjetërsim fisnor të Helenëve dhe të asimilimit të tyre nga shqiptarët fillojnë pikërisht atje ku historiani austriak i shekullit të 19-të Jakob Filip Falemarayer. Më konkretisht Falmerajer, në veprën e tij “Historia e Gadishullit të Moresë gjatë Mesjetës” (1830), kishte ngritur dyshime mbi prejardhjen greke të banorëve të shtetit të ri helen të sapo themeluar, të cilët i kishte konsideruar si pasardhës së sllavëve dhe shqiptarëve. Sipas mendimit të tij, shkatërrimi që çoi dhe në tjetërsimin fisnor të Helenëve ishte rezultat i fushatave të fiseve sllave gjatë mesjetës, të cilat përdornin si pikënisje të tyre zonat ndërmjet lumit Danub dhe Detit Baltik.  Këto bastisje kishin sjellë, sipas Flamerajer, shpërbërjen totale të Greqisë, tjetërismin e popullatës së saj dhe shkatërrimin e monumenteve të kulturës së lashtë helene. Ja vlen këtu që të përmendet se nën presionin e teorisë së Falmerajer, për rrëzimin e së cilës morën pjesë themelues të shkencës së historisë, të Arkeologjisë dhe Laografisë në Greqi,  Spiridhon Zampelios, restauroi helenitetin dhe dinjitetin e Bizantit që ishte grryer nga opinionet e Gibbon dhe të iluministëve, shpalli unitetin e historisë helene, të asaj të lashtë, të mesme dhe të re, dhe u bë pararendës  i historiografit “kombëtar” Konstandin Paparrigopoulo. Për t’u rikthyer në sot, pretendimet jo-historike që shprehen nga përfaqësuesit e shtetit modern shqiptar në mënyrë të justifikuar shkakëtojnë shqetësime në palën greke. Marrja e mesazheve të rreme nga Europianët në lidhje me “pretendime” inekzistente që shpalos udhëheqja shqiptare ndaj Greqisë dhe adaptimi i tendencave reformator, përbëjnë sigurisht një objekt shqetësii për Ministrinë e Jashtme Helene. Për më tepër, ja vlen të përmendet se provokimet shqiptare, u shfaqën menjëherë pas deklaratave të presidentit Turk Rexhep Taip Erdogan për “kufijtë e zemrës” së tij, në të cilat përfshiu dhe territoret helene, dhe vendosjen në diskutim të marrveshjes së Lozanës. Është gjithashtu e njohur që Shqipëria është pjesë e së ashtuquajtit bosht islamik në Ballkan dhe me sa duket i përket zonës që ka shënjeshtër neo-otomanizmi i sulltanit. Në çastin pra që në pjesën  tjetër të Europës çështje të rregullimit të kufijve, esencialisht, nuk ekzistojnë, pasi vëmendja e shumicës së shteteve është e kthyer drejt problemit të emigracionit si dhe çështje të sigurisë së qytetarëve të saj, në lagjen tonë delikate, në Ballkan, ripërjetohen nacionalizmat e vjetër, pasi udhëheqjet politike të vendeve fqinje, zgjedhin, me kthesën e tyre në nacionalizëm, të përballojnë problemet e tyre dhe të kënaqin me këtë mënyrë dëgjuesit brenda ambientit të tyre. Fatkeqësisht, vendi ynë, i cili në këto momente gjendet në vështirësi për shkak të aplikimit të Marrveshjeve ekonomike dhe si rrjedhim dhe të mungesës së fondeve ekonomike dhe mjerimit që përjeton një pjesë e popullatës, po shndërrohet hap pas hapi në një valvidhë shfryrjeje të tensionit politik dhe krizave të brendshme të vendeve fqinje. Duke pasur parasysh këto të dhëna që janë krijuar në zonë pas ndërhyrjeve të “lojtarëve” të fortë botërore për shkak të krizës siriane dhe afërsisë me Lindjen e Mesme, nuk mundet që të përjashtohet dhe mundësia të zhvillimeve negative në çështjet kombëtare (në veçanti me atë të Qipros). Udhëheqja politike ka nevojë që të ndërgjegjësohet mbi masën e rreziqeve që janë fshehur dhe të jetë në gadishmëri pa u konsumuar në lëvizje konkuruese që nuk sjellin asnjë rezultat. Vasil Plati, Filolo Dr. Historisë A.U.TH Përktheu- Përgatit Pelasgos Koritsas.