Μεγάλη Παρασκευή 13 Ἀπριλιου 1947, Τό διά Σταυροῦ μαρτύριο τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος Γεωργίου Σκρέκα.

Μεγάλη Παρασκευή 13 Ἀπριλιου 1947, Τό διά Σταυροῦ μαρτύριο τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος Γεωργίου Σκρέκα.

Πρωτ. Φωτοπούλου Ἰωάννου

Εἰσερχόμενοι στήν Μ. Ἑβδομάδα τῶν Ἀχράντων Παθῶν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καλούμαστε νά «συμπορευθῶμεν Αὐτῷ καί συσταυρωθῶμεν καί νεκρωθῶμεν δι’Αὐτόν ταῖς τοῦ βίου ἡδοναῖς ἵνα καί συζήσωμεν Αὐτῷ».  Αὐτό ἀκριβῶς παριστάνει μιά τοιχογραφία στήν ἱ. Μονή Διονυσίου στό ἅγιο Ὄρος, ὅπου εἰκονίζεται ὁ Ἑσταυρωμένος μοναχός. Ἕνας μοναχός πάνω στό σταυρό μέ τά χέρια ἁπλωμένα καρτερικός δέχεται τά βέλη τῶν  ἐπιθέσεων  τῶν παθῶν πού ὑποβάλλουν οἱ δαίμονες : ὑπερηφάνεια, πορνεία, φιλαργυρία φθόνος κατάκριση. Μένει ὅμως στό σταυρό ἀκολουθώντας τόν Χριστό, συσταυρούμενος μέ Αὐτόν πού ανῆλθε στόν Σταυρό νεκρώνοντας τόν παλαιό ἄνθρωπο, χύνοντας τό πανάχραντο αἷμα Του πεθαίνοντας καί ἀναπλάθοντας τόν ἄνθρωπο.  Ὅμως ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά συμμετάσχει σ΄αὐτό τον Σταυρό πολεμώντας τά πάθη γιά νά κάνει δική του τή νίκη τοῦ Χριστοῦ, νά γίνει καινούργιος ἄνθρωπος.

 Ριζική πάντως καί τελειωτική νίκη κατά τῶν τριῶν αὐτῶν ἐχθρῶν τοῦ χριστιανοῦ, τῆς σάρκας τοῦ κόσμου καί τοῦ διαβόλου ἐπιτυγχάνουν οἱ ἅγιοι Μάρτυρες. Ἀψηφοῦν τή «γλυκειά» ζωή, τήν ὁποία ὡς εὐάρεστη  θυσία τήν προσφέρουν στόν Θεό καταλαμβανόμενοι ἀπό θεῖον ἔρωτα. Δίνουν τήν ὁμολογία τῆς πίστεως στόν Θεάνθρωπο Χριστό ἐλπίζοντας στά ἀγαθά πού νοῦς δέν τό φαντάστηκε, μάτι δέν εἶδε κι αὐτί δέν ἄκουσε. Κατά τή διάρκεια τοῦ μαρτυρίου τους ἤ καί μετά τήν τελείωσή τους συμβαίνουν θαυμαστά γεγονότα. Ἀκολουθοῦν θαύματα τά ὁποῖα ἐπιτελεῖ ὁ Κύριος μέ τά ἐνδύματά τους, μέ τό αἷμα τους μέ τά τίμια λείψανά τους. Ἄλλοτε Θεῖο φῶς, ἄκτιστο καταλάμπει μετά τό μαρτύριο τά σώματα τῶν μαρτύρων, καί ἄρρητη, ὑπερκόσμια εὐωδία πλημμυρίζει τούς προσκυνοῦντας τά Ἅγιά τους λείψανα.

 Εἶναι σέ ὅλους γνωστοί οἱ παλαιοί μάρτυρες, τῶν ὁποίων πολλοί ἐξ ἡμῶν φέρουμε τά ὀνόματά τους. Ὅμως ὁ καλός Θεός γιά νά δυναμώνει, νά θερμαίνει τήν πίστη τῶν ὀρθοδόξων οἰκονομεῖ καί τήν παρουσία καί ἄλλων νεωτέρων μαρτύρων.  Πάρα πολλοί οἱ νεομάρτυρες τήν ἐποχή τῆς Τουρκοκρατίας, ὅπως ὁ ἅγιος Κωνσταντῖνος ὁὙδραῖος, ὁ ἅγιος Γεώργιος ὁ ἐν Ἰωαννίνοις, ὁ ἅγιος Θεόδωρος τῆς μιτυλήνης, ἠ ἁγία ὁσιομάρτυς Φιλοθέη καί ἄλλοι γνωστοί καί ἄγνωστοι.  Πολλῶν τά μαρτύρια ἔχει καταγράψει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στό Νέο Μαρτυρολόγιο. 

Ἀπό τίς ἀρχές τοῦ 20^ου αἰῶνος ἔχουμε μιά μεγάλη στρατιά μαρτύρων πού δίνουν τήν ὁμολογία τῆς πίστεως καί ὑπομένουν μαρτύρια καί θάνατο στά ἀθεϊστικά καθεστῶτα. Στήν πατρίδα μας κατά τή διάρκεια τοῦ ἐμφυλίου ἔχουμε ἄνω τῶν 250 κληρικούς πού μαρτύρησαν γιά τό Χριστό, πολλοί ἐκ τῶν ὁποίων μέ φρικτά βασανιστήρια.        Ἐφέτος στίς 13 Ἀπριλίου 2017 συμπληρώνονται 70 χρόνια ἀπό τό μαρτύριο ὄχι ἑνός ἐσταυρωμένου μοναχοῦ, ἀλλά ἑνός ἐσταυρωμένου ἱερέως, τοῦ ἱερομάρτυρος Γεωργίου Σκρέκα στό Νεραϊδοχώρι Τρικάλων. Ὁ θαυμαστός αὐτός μάρτυρας τοῦ Χριστοῦ γεννήθηκε στή Μεγάρχη Τρικάλων τό 1910.  Τέλειωσε τό Δημοτικό σχολεῖο καί τό ἑλληνικό σχολεῖο.  Εννιά χρόνια ἦσαν τότε οἱ ἐγκύκλιες σπουδές. Πηγαίνει στό στρατό καί στή συνέχεια ἐπιστρέφοντας στό χωριό του ἐπιδίδεται σέ ἀγροτικές ἐργασίες.  Ὅμως μέσα του τόν κατατρώγει ἡ ἐπιθυμία νά προσφέρει τόν ἑαυτό του στήν ὑπηρεσία τοῦ Χριστοῦ, νά γίνει ἱερεύς. Σέ ἡλικία 23 ἐτῶν νυμφεύεται ἕνα καλό καί ἁγνό κορίτσι ἀπό τό χωριό του τήν Ευθυμία Ντούμα μέ τήν ὁποία ἔκανε 6 παιδιά (ζοῦν σήμερα τά 5). Τὀ 1938 σέ ἠλικία 28 ἐτῶν ἔχοντας ἤδη φοιτήσει σέ κάποιο σύντομο  ἱερατικό σεμινάριο, ὅπου μέ ζῆλο καταρτίσθηκε γιά τό μεγάλο ἔργο τῆς ἱερατικῆς διακονίας, χειροτονεῖται διάκονος στήν ἱερά Μονή ἁγίου Στεφάνου Μετεώρων καί δύο μέρες ἀργότερα πρεσβύτερος.  Τοποθετεῖται γιά λίγο ὡς ἐφημέριος στά χωριά  Νικλίτσι καί Κρανιά Καλαμπάκας καί τό 1941 ὅταν δημιουργήθηκε κενό στή Μεγάρχη, τό χωριό του, τοποθετεῖται ἐκεῖ ὡς μονιμος ἐφημέριος στόν παλαιό ναό Ἀναλήψεως, ὅπου παραμένει μέχρι τό μαρτύριό του.

Σεμνός καί πιστός στό ἱερατικό του καθῆκον ὁ π. Γεώργιος ὑπηρέτησε τόν Θεό καί τούς ἀδελφούς του συγχωριανούς μέ συνέπεια κατά τή γερμανική κατοχή καί στή συνέχεια κατά τή διάρκεια τοῦ ἐμφυλίου.  Πάθη καί μίση φοβερά ἐγκλήματα ἦταν τά χαρακτηριστικά τῆς περιόδου αὐτῆς. Ἀδέλφια καί γονεῖς φονεύονταν μεταξύ τους. Δυό φορές οἱ ἀριστεροί ἀντάρτες συνέλαβαν τόν παπα-Γιώργη, ἀλλά καί τίς δυό φορές γλύτωσε. Πρέπει ἐδῶ νά ποῦμε ὅτι ὁ συνεφημέριος του εἶχε συνταχθεῖ μέ τους ἀθέους. Ὁ π. Γεώργιος ἔμεινε μακριά ἀπό τά κομματικά μίση, παράδειγμα καλοσύνης, ἀγάπης,  ἀλλά καί πιστότητος στό καθῆκον του. Εἶχε γράψει σέ κάποιον θεῖο του : «Ἡ κατάσταση ἐδῶ στό χωριό, θεῖε μου, εἶναι πολύ δύσκολη. Ἐγώ ὅμως εἶμαι ἀποφασισμένος νά μείνω ἐδῶ μέχρι τέλους καί νά ἐκπληρώσω τό ἔργο πού μοῦ ἐνεπιστεύθη ὁ Κύριος, ὁσονδήποτε ἐπικίνδυνο καί ἄν εἶναι». Μέσα σ’αὐτό τό πλαίσιο τῆς διακονίας του, χωρίς νά λογαριάζει τήν ἀσφάλεια τή δική του καί τῆς οἰκογενείας του, φιλοξενοῦσε στό σπίτι του τούς πάντες. Ὅπως ἔλεγε ἡ πρεσβυτέρα του «στό σπίτι μας ὅλοι χωροῦσαν. Καλοί, κακοί, φίλοι, έχθροί...Οἱ φιλοξενούμενοι γιά μᾶς ἦταν ἱερά πρόσωπα». Συνέβη κάποτε νά φιλοξενοῦν ἀξιωματικούς τοῦ ἐθνικοῦ στρατοῦ στό πάνω πάτωμα καί κάτω ἀντάρτες.  Ὁ π. Γεώργιος ὅλους τούς εὐεργετοῦσε ἀκόμη καί τόν ἀποστάτη συνεφημέριο του, πού τοῦ ἔστελνε τό μισθό του στό βουνό ὅπου κρυβόταν. Ἀλλά ὅπως συνέβη καί μέ τόν Κύριό μας συνεργείᾳ τοῦ Σατανᾶ, οἱ ἄθεοι φθόνησαν

καί μίσησαν τόν ἀγαθό ἱερέα τοῦ Ὑψίστου.          

Ξαφνικά κάποιο θεϊκό σημάδι τάραξε τό χωριό τῆς Μεγάρχης.  Τήν παραμονή τοῦ Ευαγγελισμου 1947 οἱ καμπάνες καλοῦσαν τό λαό τοῦ Θεοῦ στήν Ἐκκλησία τῆς ἀναλήψεως νά δοῦν ἕνα θαῦμα. Οἱ εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Παναγίας δάκρυζαν . Ἕνας εὐλαβής χριστιανός ὀνόματι Ξυδᾶς γύριζε στό χωριό καί ἔδειχνε τό μουσκεμένο μαντήλι μέ τό ὁποῖο σκούπιζε τίς δακρυσμένες εἰκόνες. Σημεῖο φοβερό πού προμήνυε τά πάθη καί τά μαρτύρια τοῦ ἱερέως πού θά ἀκολουθοῦσαν. Ὁ ἱερεύς Γεώργιος ἔνιωθε τή δοκιμασία νά πλησιάζει.  Στίς 27 Μαρτίου ἦταν ἡ τελευταία φορά πού συνέφαγε μέ τήν οἰκογένειά του, ἀλλά καί ἄλλους στενούς συγγενεῖς του δίνοντάς τους τίς τελευταῖες συμβουλές καί νουθεσίες, προπάντων γιά τήν ἀγάπη πού ἔπρεπε νά ἔχουν μεταξύ τους.  Τό βράδυ 27 πρός 28 Μαρτίου οἱ ἀντάρτες σάν ἄγρια θηρία ὅρμησαν νά συλλάβουν τόν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ. Τούς ὑποδέχτηκε μέ καλοσύνη : «Ὁρίστε, ἐλᾶτε  παιδιά κοπιάστε, περάστε μέσα» . Πρός στιγμή τά χάνουν, ἀλλά στή συνέχει τόν συλλαμβάνουν μέ βρισιές καί βλαστήμιες. Τόν χώνουν στό σταῦλο καί ἀρχίζουν νά τόν δέρνουν και νά τόν βασανίζουν μέσα στό σκοτάδι .  Ματαια προσπαθοῦσε ἡ πρεσβυτέρα του νά τόν βοηθήσει.  Οἱ ἄθεοι ἅρπαξαν ὅλα τά ζῶα τῆς οἰκογένειας, ὅλα τά τροφιμα καί ὅ,τι ἄλλο εἶχε κάποια ἀξία. Κάποιος ἀντάρτης ἔδεσε τόν ἱερέα πίσω ἀπό τό ἄλογό του καί τόν ἔσερνε ματωμένο καί ντυμένο μόνο μέ τή φανέλα καί τό σχισμένο παντελόνι του στούς τραχεῖς δρόμους τοῦ χωριοῦ.

Στή συνέχεια τόν πέρασαν ἀπό τά χωριά, Γοργογύριο, Τύρνα  Ξυλοπάρικο. Ἀπό τόν παπᾶ τοῦ Γοργογυρίου ἔχουμε τά τελευταῖα λόγια τοῦ ἱερομάρτυρος. Εἶπε στόν ἱερέα : « Ὅ,τι μοῦ ζητησαν τούς τό ἔδωσα...Τώρα ἀφοῦ πῆραν καί ὅ,τι ἄλλο εἶχε ἀπομείνει, πῆραν καί μένα. Τό μόνο κακό πού τούς ἔκανα ἦταν ὅτι δέν πήγαινα μαζί τους...Προσευχήσου καί σύ μαζί μου... νά εἶναι τό τέλος μου σύντομο, μέ μιά σφαῖρα στό κεφάλι ὄχι μέ βασανιστήρια».  Συμφωνα μέ ἄλλη μαρτυρία[1] πρόσθεσε : «Ὁ Θεός γνωρίζει τί θά ἀπογίνω.  Ἐάν διά τοῦ μαρτυρίου μέ καλεῖ πλησίον Του, ἄς εἶναι εὐλογημένο τό ὄνομά Του, τό θέλημά Του ἄς γίνει». Βλέποντας δέ τήν πρεσβυτέρα του ἀπό μακριά τῆς εἶπε : «Ἐδὼ εἶσαι καί σύ παπαδιά; Ἔλπιζε εἰς τόν Θεόν.  Ἐκεῖνος διευθύνει, ὑπομονή».

Τέλος ἔφθασαν στό κρησφύγετό τους, στό Νεραϊδοχώρι τῆς Πίνδου.  Ἐκεῖ ἀπό τίς 29 Μαρτίου  μέχρι τή Μεγάλη Παρασκευή 11 Ἀπριλίου 1947, δεκατρεῖς μέρες τόν βασάνιζαν. Κάποιες ἀντάρισσες τοῦ ἔλεγαν : «Γιατί δέν προσεύχεσαι στόν Χριστό νά ἔλθει νά σέ σώσει;»  Τέλος τοῦ εἶπαν : «Ἐσένα πού πιστεύεις στόν Χριστό θά σέ σταυρώσουμε σάν Ἐκεῖνον τήν ἴδια ἡμέρα».   Πρίν τόν σταυρώσουν, προσπάθησαν νά τοῦ δώσουν γάλα, ἀλλά ἐκεῖνος τέτοια μέρα τό ἀρνήθηκε. Ἔτσι τή Μ. Παρασκευή 11 Ἀπριλίου τόν σταύρωσαν σέ ἕνα ἔλατο πού εἶχε σχῆμα σταυροῦ. Τοῦ τρύπησαν μέ λόγχη τή δεξιά του πλευρά, ἄνοιξαν πληγές στό μέτωπο καί στό  κεφάλι του μέ περόνια ἤ σφαῖρες, τοῦ ἔβγαλαν μάτια. Ἐτσι παρέδωσε ὁ παπα-Γιώργης τήν ἁγία  του ψυχή στό Θεό. Τό Πάσχα ὁ παπα-Γιώργης πανηγύριζε στόν οὐρανό . Τό σῶμα του τό πέταξαν ἄταφο σέ μιά ρεματιά ὅπου ἔτρεχε ἕνα ρυάκι.  Ἕνας ἀξιωματικός τοῦ στρατοῦ βρῆκε τό σῶμα τοῦ μάρτυρος, τό τύλιξε σέ μιά κουβέρτα καθαρή καί τό μετέφεραν στό κοιμητήριο τοῦ Νεραϊδοχωρίου. Τό κατέβασαν στό τάφο μέ ἕνα πρόχειρο φέρετρο, ἀλλά πρίν τό σκεπάσουν μέ χῶμα κατέφθασαν συγγενεῖς του. Μέ δάκρυα τό παρέλαβαν καί τό μετέφεραν στά Τρίκαλα. Ἐκεῖ  ἔντυσαν μέ ροῦχα καί ράσα τό γυμνό μαρτυρικό του σῶμα. Ἀκολούθησε πόνος, θρῆνος.  Ἡπρεσβυτέρα ἀντίκρυσε μέ πόνο τόν παπᾶ της χωρίς μάτια μέ τρυπημένα χέρια καί πόδια γδαρμένα μέ κονσέρβες καί μέ τρύπες στό κεφάλι ἀπό τίς σφαῖρες. 

Στήν Επίσκεψη Τρικαλων ἀποτέθηκε τό Ἅγιο λείψανο.  Γιά δυό μέρες χιλιάδες λαός πέρασε νά τό προσκυνήσει. Ἀμέτρητος ὁ κόσμος στήν κηδεία.  Οἱ παπάδες σήκωσαν θριαμβευτικά, μέ ἐνθουσιασμό τό φέρετρο  καθώς μετέφεραν τόν νικητή τῆς ἀθεΐας, τῶν δαιμόνων καί τοῦ θανάτου.  Ἐναλλάξ τόν μετέφεραν μέχρι τό πρῶτο νεκροταφεῖο Τρικάλων. Ὁ μητροπολίτης Τρίκκης Χερουβείμ ξεκίνησε τόν ἐπικήδειο μέ τά λόγια τοῦ Ἀποστόλου «ἐγώ γάρ τά στίγματα τοῦ Κυρίου ἐν τῷ σώματί μου βαστάζω».  Ἀργότερα στήν ἀναφορά του πρός τήν Ἱ. Σύνοδο ἔγραψε: «Δέν παραλείπομεν δέ νά γνωρίσωμεν τῇ Ἱ. Συνόδῳ ὅτι πρόκειται περί Ἱερέως ὅστις ἀπετέλει τό σέμνωμα τῆς ἱερωσύνης ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ ἡμῶν, διότι οὐδεμιᾶς ἀρετῆς ἐστερεῖτο».  Ὅταν σήκωσαν τό φέρετρο μέ τό ἱερό λείψανο μιά ἄρρητη εὐωδία πλημμύρισε τόσο ὅσους ἦσαν κοντά,  ἀλλά καί ὅσους ἀκολουθοῦσαν από μακριά. Ἡ ἴδια εὐωδία ἁπλώθηκε καί κατά τήν ἐκταφή τοῦ μαρτυρικοῦ λειψάνου. Τότε οἱ παριστάμενοι ὅρμησαν νά πάρουν ὁτιδήποτε, σάν εὐλογία. Ἔστω ἕνα κομματάκι  ἀπό τά ἄμφια τοῦ ἁγίου. 

Λυπούμεθα ἤ χαιρόμεθα ἀκούοντας τά μαρτύρια τοῦ ἁγ. Γεωργίου; Λυπούμεθα κατά τό ἀνθρώπινο γιά ὅσα ἔπαθε, ἀλλά ποιᾶς τιμῆς ἀξιώθηκε ἀλήθεια νά μιμηθεῖ τόν Χριστό μας, νά ὑπομείνει ὡς Ἐκεῖνος σταυρικό θάνατο, νά λογχευθεῖ στήν πλευρά του καί μάλιστα τήν ἴδια ἡμέρα τή Μ. Παρασκευή!   Τώρα συγχορεύει  μέ τούς Ἀγγέλους καί τούς ἁγίους στεφανωμένος μέ ἄκτιστη δόξα κι ἐμεῖς τόν ἔχουμε μεσίτη στόν Χριστό μας.

Ἐδῶ χρειάζεται μιά σημαντική παρατήρηση. Δυστυχῶς ἔχει ἀργήσει ἡ ἁγιοκατάταξη τῶν νεομαρτύρων πού χάριν τῆς πίστεώς τους στόν Χριστό ἐμαρτύρησαν ἀπό τούς ἀθέους στήν πατρίδα μας. Στή Ρωσία τό 2000 ἔγινε ἁγιοκατάταξη μυριάδων παρομοίων νεομαρτύρων.  Πρέπει ἀπό τό φόβο ἀνακινήσεως παλαιῶν πολιτικῶν παθῶν νά ἀδρανήσουμε; Ἀλλά ἕως πότε θά παρατείνεται αὐτή ἡ ἐκκρεμότητα καί ἕως πότε θά στερούμεθα τό ζωντανό παράδειγμα, τήν ὁμολογία τους τή διήγηση τῶν μαρτυρίων τους καί τήν καταφυγή μας στίς πρεσβεῖες τους;[2]

Σήμερα ἡ τιμή τῶν νεομαρτύρων τῆς περιόδου τοῦ ἀδελφοκτόνου ἐμφυλίου εἶναι ἀπαραίτητη γιά νά τονώσει τό εξασθενημένο ἀπό τόν ἀντίχριστο πόλεμο φρόνημά μας. Μᾶς ἀνοίγει πνευματικούς ὁρίζοντες γιά νά τρέξουμε κι ἐμεῖς ἐγκολπούμενοι τόν Τίμιο Σταυρό, νά ἀγωνισθοῦμε τόν καλόν ἀγῶνα. Μᾶς θυμίζει ὅτι πρέπει νά εἴμαστε ἕτοιμοι γιά ὅλα. Νά δίνουμε μέ θάρρος τήν ὁμολογία μας στά ἀθεϊστικά περιβάλλοντά μας, νά προστατεύουμε μέ κάθε κίνδυνο τά παιδιά μας ἀπό τίς ἀθεϊστικές διδασκαλίες πού πλημμυρίζουν τό χῶρο τῆς παιδείας, ὅπως π.χ. εἶναι ἡ θεωρία τῆς ἐξελίξεως, ἡ ἀλλοίωση τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν,  ἡ προώθηση τῆς σεξουαλικῆς διαπαιδαγωγήσεως καί τῆς ὁμοφυλοφιλίας κλπ.

Γενναιότητα ἀπαιτεῖται, ὄχι ἐφησυχασμός.  Ὅπως ἐνίσχυσε τόν ἅγιο ἱερομάρτυρα ὁ Χριστός στό μαρτύριό του ἔτσι και ἐμᾶς θά μᾶς ἐνισχύει ἄν Τόν πιστεύουμε, ἄν θεωροῦμε ὡς ἀνώτερο ὅλων τήν ἀγάπη πρός τόν Κύριο μας, τόν Παράδεισο, τήν αἰώνια ζωή, ἄν θέλουμε νά ἀκούσουμε τή γλυκειά φωνή τοῦ Χριστοῦ «εἴσελθε εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου σου».

Τελειώνοντας παραθέτουμε τά δύο Ἀπολυτίκια ἀπό τήν πλήρη Ἀσματική Ἀκολουθία, τήν ὁποία συνετάξαμε πρός τιμήν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου :

 Ἀπολυτίκιον

Ἦχος α΄. Τῆς ἐρήμου πολίτης

Ἱερέων τό κλέος καί μαρτύρων ἀγλάϊσμα καί τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας τό τερπνό ἐγκαλλώπισμα, Γεώργιον ὑμνήσωμεν ὡδαῖς, τόν πίστει ὑπομείναντα σταυρόν, δι’ ἀγάπην τοῦ Δεσπότου καί πρός αὐτόν βοήσωμεν γηθόμενοι∙ Δόξα τῷ σέ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σέ ἐνισχύσαντι, δόξα τῷ σέ προστάτην τῶν πιστῶν ταῖς σαῖς πρεσβείαις δείξαντι.

Ἕτερον
Ἦχος γ΄ Θείας πίστεως

Τῇ γενναίᾳ σου ὁμολογίᾳ καί τῷ αἵματι τοῦ μαρτυρίου, ἱεράν πορφυρίδα ἐνδέδυσαι, καί παρεστώς τῇ Τριάδι ὁλόφωτος ὑπέρ ἡμῶν ἱκετεύεις Γεώργιε, δοῦναι ἄφεσιν πταισμάτων ἡμῖν τοῖς μέλπουσι τά θεῖα καί σεπτά σου κατορθώματα.

Τά στοιχεῖα τοῦ Βίου καί τοῦ μαρτυρίου

τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος Γεωργίου Σκρέκα  πήραμε ἀπό τό ἐξαιρετικό βιβλίο τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Λάμπρου  Φωτοπούλου « Ὁ  ἱερομάρτυς Γεώργιος Σκρέκας καί ἡ τιμία αὐτοῦ πρεσβυτέρα» Ἔκδοση τῆς ΕΝΩΜΕΝΗΣ  ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ, Θεσσαλονίκη 2016.

Αναμνήσεις από το άνοιγμα των εκκλησιών στη Β. Ήπειρο και η πρώτη ελεύθερη Ανάσταση το 1992

Ἡ Ἀλβανία κάτω ἀπό τήν ἐξουσία τοῦ κομμουνιστικοῦ κόμματος ὑπῆρξε τό μοναδικό συνταγματικά ἀθεϊστικό κράτος στόν κόσμο, κατά τήν περίοδο 1967-1990. Τήν περίοδο αὐτή ἀπαγορεύθηκε κάθε θρησκευτική ἱεροπραξία, καταστράφηκαν ἐκ θεμελίων οἱ περισσότεροι τόποι λατρείας, ἐνῶ ἀπεσχηματίστηκαν ὅλοι οἱ ἱερεῖς, καί πολλοί ἀπό αὐτούς ἐξορίστηκαν ἤ πέθαναν μαρτυρικά στίς φυλακές. Ἀπό τό 1976 ἐπίσης ἀπαγορεύθηκαν διά νόμου ὅλα τα χριστιανικά ὀνόματα. Ἡ ἀπαγόρευση αὐτή ἔπληξε ὅλους τούς ἀλβανούς πολίτες, ἀλλά ἰδιαίτερα τούς βορειοηπειρῶτες ἀδελφούς μας, γιά τούς ὁποίους ἡ ὀρθόδοξη πίστη ἦταν βασικό συστατικό τῆς ἐθνικῆς τους ἰδιοπροσωπίας. Βασική ἀρχή τοῦ Κόμματος Ἐργασίας τῆς Ἀλβανίας ἦταν: «Κύριος σκοπός τοῦ κράτους εἶναι ἡ παραγωγή. Ὅποιος δέν παράγει, ὅπως οἱ ἱερεῖς, δέν ἔχει θέση στή νέα μας κοινωνία». Ἔτσι μέχρι τό 1990 οἱ ἀδελφοί μας ἔμεναν ἀβάπτιστοι, ἀστεφάνωτοι, ἀλειτούργητοι, ἀκήδευτοι, (μέ ἐλάχιστες ἐξαιρέσεις ἱερέων πού μέ κίνδυνο τῆς ζωῆς τους τελούσανν κρυφά κάποια μυστήρια).

            Τό 1990 ὡστόσο τό καθεστώς ἀρχίζει νά καταρρέει. Στίς 15 Αὐγούστου τοῦ ἰδίου ἔτους μαρτυρεῖται τό πρῶτο ἄνοιγμα ἐκκλησίας (χωρίς νά τελεστεῖ θεία Λειτουργία) στήν Ἀλβανία, στό χωριό Μπομποστίτσα τῆς Κορυτσᾶς, ἀπό τόν δάσκαλο Σωτήριο Μπαμπούλη, παρά τίς ἀπειλές τῶν ἀρχῶν. Κάτι ἀντίστοιχο γίνεται καί στίς 11 Δεκεμβρίου (ἐσπερινός τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος) στή Δερβιτσάνη Ἀργυροκάστρου, μέ τόν ἀποσχηματισμένο ἱερέα π. Μιχαήλ Ντάκο, τήν ἴδια ἡμέρα πού στούς Ἁγίους Σαράντα, στά σύνορα, πέφτουν νεκρά 4 παλλικάρια ἀπό τό χωριό Ἀλύκο στήν προσπάθειά τους νά διαφύγουν στή μάνα Ἑλλάδα, γεγονός πού προκαλεῖ τήν πρώτη μαζική –δυναμική διαμαρτυρία κατά τοῦ καθεστῶτος. Ἡ πρώτη Θεία Λειτουργία τελεῖται στή Δερβιτσάνη τά Χριστούγεννα ἀπό τόν π. Μιχαήλ, μέ ἱερά ἄμφια καί σκεύη πού μετέφεραν ραμμένα στά ροῦχα τους μυστικά, 2 μέλη τῆς ΣΦΕΒΑ τήν παραμονή. Τά Θεοφάνεια τοῦ 1991 ἑορτάζονται πανηγυρικά, μέ ἑκατοντάδες πιστούς στήν Κορυτσά, στήν ὕπαιθρο, (καθώς δέν ὑπάρχει ναός), ἀπό τόν π. Χρῆστο ὁ ὁποῖος  ψάλει ἑλληνικά καί ἀλβανικά τό «Ἐν Ἰορδάνη…»

            Ἀρχές τοῦ 1991 ὁρίζεται ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, ὡς Ἔξαρχος, ὁ ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης Ἀναστάσιος Γιαννουλᾶτος, πού εἰσέρχεται στήν Ἀλβανία τόν Ἰούλιο τοῦ 1991 καί τόν Ἰούνιο τοῦ ἑπομένου ἔτους ἐκλέγεται Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων καί πάσης Ἀλβανίας. Τό Πάσχα τοῦ 1991 τελοῦνται ἀκολουθίες σέ λίγα μέρη, ἀπό τούς 15 περίπου ἐπιζήσαντες ἱερεῖς τοῦ καθεστῶτος, ἐνῶ περίπου 1500 Βορειοηπειρῶτες μεταβαίνουν στήν ἐλεύθερη Ἑλλάδα γιά νά ἀκούσουν Ἀνάσταση. Τήν χρονιά αὐτή τελεῖται γιά τελευταία φορά ἀνάσταση στό ἀκριτικό χωριό Μαυρόπουλο, στά σύνορα, ἀπό τόν μακαριστό Μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως Πωγωνιανῆς καί Κονίτσης ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟ γιά νά ἀκούσουν οἱ ἀδελφοί μας μέ μεγάφωνα τό ἀναστάσιμο μήνυμα. Μέσα στή χρονιά, πολλοί ἱερεῖς ἀπό τίς Μητροπόλεις Κονίτσης, Φλωρίνης καί Καστοριᾶς, συνδράμουν τίς λατρευτικές ἀνάγκες τῶν πιστῶν μαζί μέ ἱερεῖς , συλλόγους καί ἀδελφότητες ἀπό ἄλλες περιοχές, κυρίως τῆς Βορείου Ἑλλάδος.

            Τό Πάσχα τοῦ 1992, τό καθεστώς ἔχει πιά καταρρεύσει καί γιά 1η φορά ὑπάρχει ἐλευθερία τέλεσης τῶν ἀκολουθιῶν τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας καί τῆς Ἀναστάσεως. Βεβαίως ἡ ἔλλειψη ἱερέων εἶναι τεράστια, καθώς οἱ λίγοι κληρικοί δέν ἐπαρκοῦν γιά νά καλύψουν τίς ἀνάγκες, ἐνῶ καί ἀπό τήν Ἑλλάδα εἶναι δύσκολο νά ἔλθει βοήθεια, καθώς ὅλοι οἱ ἱερεῖς εἶναι ὑπεραπαραίτητοι στίς ἐνορίες τους. Τό ζήτημα αὐτό ἀπασχολεῖ ἔντονα τόν Μητροπολίτη Κονίτσης ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟ πού δέν μπορεῖ νά ἡσυχάσει στή σκέψη ὅτι οἱ ἀδελφοί μας θά μείνουν ἀλειτούργητοι καί ἐκεῖνο τό ΠΑΣΧΑ. Ὁ ἴδιος δέν μπορεῖ νά πάει ἄν καί τό ποθεῖ, καθώς εἶναι persona non grata γιά τήν Ἀλβανία. Ἡ ἀγάπη του ὅμως γιά τούς Βορειοηπειρῶτες τόν ὠθεῖ νά παρακαλέσει τούς ἱερεῖς τῆς Μητροπόλεώς του νά κάνουν μιά μεγάλη θυσία. Νά ἀφήσουν αὐτό το Πάσχα, τά χωριά καί τίς οἰκογένειές τους γιά νά μεταδώσουν τό Ἅγιο Φῶς καί τό χαρμόσυνο μήνυμα τῆς Ἀναστάσεως στά ἀδέλφια μας, στήν ἄλλη πλευρά τῶν συνόρων.

            Μετά ἀπό συνεννόηση, 20 ἱερεῖς (περίπου οἱ μισοί της Μητροπόλεως), ἑτοιμάζονται νά κάνουν Ἀνάσταση στή Βόρειο Ἤπειρο. Ἀνάμεσά τους ὁ π. Κοσμᾶς, ἡγούμενος τώρα τῆς Μονῆς Στομίου, ὁ π. Διονύσιος Τάτσης, ὁ π. Χριστόδουλος, ὁ π. Νικόλαος, ὁ π. Ἀθανάσιος, ὁ π. Κωνσταντῖνος, κ.α. Μαζί τους καί κάποια μέλη τῆς ΣΦΕΒΑ πού εἴμαστε τότε στήν Κόνιτσα, γιά νά τούς συνοδεύσουμε ὡς ψάλτες καί νεωκόροι (κάτι ἀπόλυτα ἀναγκαῖο ὅπως φάνηκε στήν συνέχεια). Στίς 2 τό μεσημέρι τοῦ Μεγάλου Σαββάτου, συγκεντρωνόμαστε στά σύνορα τῆς Κακαβιᾶς, ὅλη ἡ ὁμάδα, περίπου 32 ἀτόμα , κληρικοί καί λαϊκοί. Ὁ π. Κοσμᾶς μεταβαίνει στό  Ἀργυρόκαστρο γιά νά πάρει τήν τυπική ἄδεια ἀπό τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Ἐξάρχου. Στά σύνορα ἐπικρατεῖ χαμός. Κλοῦβες τῆς ἀστυνομίας  ἀπελαύνουν φυγάδες, ἐνῶ ἑκατοντάδες περιμένουν νά μποῦν στή χώρα μας. Οἱ ἀστυνομικοί καί οἱ στρατιῶτες εἶναι σέ ὑπερένταση μέ τά ὅπλα προτεταμένα. Ὡστόσο μαθαίνοντας τόν σκοπό τῆς ἐξόδου μας, μᾶς ἀφήνουν χωρίς πολλές διατυπώσεις. Πιό δύσκολα τά πράγματα στήν ἀλβανική πλευρά ὅπου μᾶς καθυστεροῦν ἀρκετά μέχρι νά ἐπιτρέψουν νά μποῦμε μέ ὁμαδική κατάσταση, καθώς σχεδόν κανείς μας δέν εἶχε διαβατήριο. Παρά τή δυσκολία, φιλοδωροῦμε μέ λαμπάδες καί τσουρέκια τούς Ἀλβανούς φρουρούς πού τά δέχονται  μέ ἔκπληξη.

            Περίπου στίς 3.30 εἰσερχόμαστε στά ἁγιασμένα ἐδάφη τῆς Βορείου Ἠπείρου. Γιά τούς περισσότερους ἀπό μᾶς ἐπρόκειτο γιά τήν πραγματοποίηση ἑνός πόθου, ἑνός ὀνείρου γιά τό ὁποῖο ἀγωνιζόμασταν πάνω ἀπό 10 χρόνια. Νά ἐπισκεφτοῦμε ὡς προσκυνητές, ἐδάφη ἑλληνικά στά ὁποῖα ζοῦσαν ἀδελφοί βασανισμένοι, πονεμένοι, ἀδικημένοι. Ἡ πραγματικότητα πού ἀντικρίζαμε ξεπερνοῦσε καί τήν πιό σκληρή φαντασία. Ἕνας ὁλόκληρος λαός βρισκόταν 50 χρόνια πίσω. Μέ τόν μουντό καί βροχερό καιρό πού σκέπαζε τόν κάμπο τῆς Δρόπολης ἦταν σάν νά βλέπαμε ἀσπρόμαυρη ταινία τῆς δεκαετίας τοῦ 1940 καί ὁ χρόνος νά εἶχε σταματήσει ἐκεῖ. Τά πρόσωπα τῶν ἀνθρώπων, γέρων καί νέων, σκαμμένα ἀπό τήν ταλαιπωρία, φοβισμένα καί ἀγριεμένα. Οἱ δρόμοι κατεστραμένοι, καρόδρομοι μέ 2,5-3 μέτρα πλάτος πού δέν χωροῦσε νά περάσουν 2 ἁμάξια μαζί, ἄν καί σέ ὅλη τή διαδρομή δέν ἀντικρίσαμε πάνω ἀπό 10 ἁμάξια, καί αὐτά κινέζικα καί ρώσικα πεπαλαιωμένα.

            Τά ἠλεκτροφόρα συρματοπλέγματα ὑπῆρχαν ἀκόμη σέ ὁρισμένα σημεῖα, ἐνῶ μείναμε μέ τό στόμα ἀνοιχτό, ἀντικρίζοντας τά ἑκατοντάδες πολυβολεῖα, μισητό σύμβολο τῆς παράνοιας τοῦ καθεστῶτος. Σέ συνεννόηση μέ τά μέλη τῆς Ὁμόνοιας μοιραζόμαστε στά διάφορα χωριά καί 5-5 μαζί μέ τίς  βαλίτσες μέ τά ἄμφια καί τά ἱερά σκεύη, στριμωχνόμαστε στά λίγα διαθέσιμα αὐτοκίνητα. Μέ τόν π. Ἀθανάσιο ἀποβιβαζόμαστε στό χωριό Τεριαχάτι, 25 λ. ἀπό τά σύνορα, ὅπου ἤδη ἔχει γίνει ἡ εἰδοποίηση : «Θά ἔχουμε ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ τό βράδυ!». Φιλοξενούμαστε στό σπίτι τοῦ κ. Κώστα καί τῆς κ. Ἕλλης, πού μᾶς ἀνοίγουν, ὄχι ἁπλά τό σπίτι, ἀλλά τήν καρδιά τους. Σέ 5 λεπτά στρώνουν τραπέζι καί μᾶς φέρνουν ὅτι ἔχουν καί δέν ἔχουν. Μᾶς φέρνουν ἀκόμη καί κρέας καί ἀποροῦν ἀκούγοντας γιά τή νηστεία. «Τί εἶναι αὐτό, τί νόημα ἔχει;» Ὡστόσο ἀμέσως τό ἀναπληρώνουν μέ μέλι, καρύδια, φροῦτα, ψωμί. Ἡ τηλεόραση (ἀπό τίς λίγες στό χωριό) εἶναι μονίμως  ἀνοιγμένη στήν ΕΡΤ πού τώρα πιά τήν παρακολουθοῦν χωρίς φόβο. Μᾶς διηγοῦνται πολλά, γιά τό γκρέμισμα τῶν ἐκκλησιῶν, τίς διώξεις, τίς ἐκτελέσεις τῶν πατριωτῶν, ἀκόμη καί γιά τίς συμφορές πού βρῆκαν ὅσους ἕλληνες κομμουνιστές πρωτοστάτησαν στό γκρέμισμα τῶν ναῶν. Πῶς νά χωρέσεις ἀλήθεια, 50 χρόνια πόνου καί δακρύων σέ μία  ὥρα;  Μέ τούς δημογέροντες τοῦ χωριοῦ γίνεται σύσκεψη γιά τό πού θά τελεσθεῖ ἡ Ἀνάσταση. Στόν Ἅγιο Γεώργιο στό κέντρο τοῦ χωριοῦ, πού εἶναι πιό βολικό γιά τούς γεροντότερους ἀλλά ἡ ἐκκλησία εἶναι κατεστραμένη, ἤ στήν Ἁγία Παρασκευή πού εἶναι μακρύτερα ἀλλά ὁ ναός σώζεται σέ καλύτερη κατάσταση. Μέ τόν καιρό νά εἶναι βροχερός, ἐπιλέγεται ἡ 2η περίπτωση.(Μία πανέμορφη πετρόκτιστη ἐκκλησία, ξακουστό προσκύνημα στή Δρόπολη καί παλιότερα ἀλλά καί τώρα πού στή μνήμη τῆς Ἁγίας, συγκεντρώνει χιλιάδες κόσμου.) Κάνουμε μία μικρή βόλτα στό χωριό. Στούς τοίχους μισοσβησμένα τά συνθήματα τοῦ καθεστῶτος, «Lavdi Marxismit- Leninizmit» (Δόξα στόν Μαρξισμό –Λενινισμό), ἐνῶ ἕνας δάσκαλος μᾶς δείχνει τό ἀναγνωστικό πού διαβάζαν τά ἑλληνόπουλα: «Κόμμα μάνα μου γλυκιά σ’ ἀγαπῶ καί μ’ ἀγαπᾶς! Θά γενῶ ὅτι θές ἐσύ, Κόμμα μάνα μου χρυσή!». Τραγικά ἀπομεινάρια μιᾶς ζοφερῆς ἐποχῆς πού στοιχειώνει ἀκόμη τούς κατοίκους. Τό ρεῦμα κομμένο στό χωριό, μᾶς ἐνημερώνουν ὅτι ἔχουν 2-3 ὧρες τήν ἡμέρα!

            Οἱ κάτοικοι μαλώνουν ποιός θά μᾶς πάρει σπίτι του. Δυσκολευόμαστε νά τούς πείσουμε ὅτι δέν μποροῦμε νά φᾶμε πρίν τή Θεία Λειτουργία. Μετά ἀπό σύντομη ξεκούραση ξεκινᾶμε στίς 10 τό βράδυ κουβαλώντας  καί ὅλα τά ἀπαραίτητα γιά τή Θεία Λειτουργία, καθώς στό χωριό δέν ὑπῆρχε ἀπολύτως τίποτα. Ἡ συγκίνησή μας εἶχε κορυφωθεῖ. Εἴμασταν ἀνάμεσα στά ἀδέλφια μας καί θά ζούσαμε τήν πρώτη ἐλεύθερη Ἀνάσταση μετά ἀπό 25 χρόνια. Ἡ κούραση καί ὁ κακοτράχαλος δρόμος λίγο μᾶς ἔνοιαζαν. Σχεδόν ὅλο τό χωριό ἀκολουθοῦσε μέσα στό σκοτάδι, μέ αὐτοσχέδια φαναράκια, δημιουργώντας μιά φωτεινή ἀνθρώπινη ἁλυσίδα, ἕνα θέαμα φαντασμαγορικό μέσα στό σκοτεινό κάμπο τῆς Δρόπολης. Σέ 25 λεπτά φτάσαμε στό Ναό τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς. Ὅλοι φοροῦν τά γιορτινά τους . Ἕνας ἡλικιωμένος, ψάλτης στά νιάτα του βοηθάει στό ἀναλόγιο. Θυμᾶται ἀρκετά καλά τό τυπικό καί ἔχει μαζί του ἕνα Μέγα Ὡρολόγιο πού κρατοῦσε κρυμμένο καί ἀπό τήν οἰκογένειά του ἀκόμη,  ὅπως μοῦ λέει ὅλα αὐτά τά χρόνια.

             Μετά τόν κανόνα καί τό «Δεῦτε λάβετε φῶς», ὁ π. Ἀθανάσιος βροντοφωνάζει τό Χριστός Ἀνέστη! Στά πρόσωπα ὅλων εἶναι ἔκδηλη ἡ χαρά καί ἡ συγκίνηση. Οἱ παλαιότεροι δακρύζουν, οἱ νεότεροι κοιτοῦν μέ τά μάτια ὀρθάνοιχτα. ¨Όλα εἶναι πρωτόγνωρα γιά αὐτούς. Ἕνα παιδί προσκυνᾶ τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας πού φέραμε μαζί μέ τήν Ἀνάσταση καί ρωτᾶ μέ ἀφέλεια. «Ποιό εἶναι τό παιδάκι ποῦ κρατᾶ στήν ἀγκαλιά της ἡ γυναίκα αὐτή, παππούλη;».  Ἡ κατήχηση ἐδῶ πρέπει νά ξεκινήσει ἀπό τά πιό βασικά! Καί ὅμως σέ ἀντίθεση μέ ὅτι συμβαίνει ἐδῶ, κανένας δέν ἔφυγε μετά τό Χριστός Ἀνέστη! Παρά τό γεγονός ὅτι δέν ὑπάρχουν καθίσματα, οἱ 300 περίπου παρόντες μένουν στό ναό γιά τίς 3 ὧρες τῆς ἀκολουθίας. Ὁ ψάλτης τοῦ χωριοῦ στόν Ἀπόστολο, τό Πιστεύω καί τό Πάτερ Ἡμῶν, στέκεται στό κέντρο τοῦ ναοῦ καί ὑποβλητικά ἀπαγγέλει τά ἱερά κείμενα. Αἰσθάνομαι ἀνάμεσά σέ ἀδελφούς πού μία σκληρή μοίρα μᾶς κράτησε μακριά. Ὡστόσο ἡ ψυχρολουσία ἔρχεται τήν ὥρα τῆς Θείας Κοινωνίας! Κοινωνῶ μόνος μου καθώς δέν προσέρχεται κανείς. Ὁ π. Ἀθανάσιος ἐξηγεῖ ὅτι μπορεῖ νά κοινωνήσει μόνο ὅποιος εἶναι βαπτισμένος καί στεφανωμένος ἐκκλησιαστικά καί ἔχει νηστέψει τή Μεγάλη Παρασκευή καί το Μεγάλο Σάββατο. Ἐξαίρεση μπορεῖ νά γίνει μόνο ἄν ὑπάρχει κάποιος βαριά ἄρρωστος(ἀλλά βαπτισμένος) στό χωριό. Ἄγνωστα πράγματα γιά τούς περισσότερους. Τή στιγμή ἐκείνη συνειδητοποιῶ τή ζημιά πού ἔκανε τό καθεστώς στούς ἀδελφούς μας. Πράγματα δεδομένα γιά μᾶς, εἶναι παντελῶς ἄγνωστα σέ συνέλληνες, ὄχι στήν ἄλλη ἄκρη τοῦ κόσμου, ἀλλά μόλις 10 χιλιόμετρα ἀπό τά σύνορά μας.

            Μέ τήν ἀπόλυση, παρά τό προχωρημένο τῆς ὥρας, 2-3 πυροτεχνήματα καί ὁ ἠπειρώτικος σκοπός μέ κλαρίνο  «Δέλβινο καί Τεπελένι …» δίνουν μιά μικρή γεύση γιά τό γλέντι πού θά ἀκολουθήσει τήν αὐριανή ἡμέρα.

            Στό σπίτι ἐπιστρέφουμε στίς 3.30π.μ. Ἡ ἀτμόσφαιρα ἔχει καθαρίσει κάπως καί ἡ φωτεινή ἁλυσίδα μέ τά φαναράκια πού φωτίζουν τά χαρούμενα πρόσωπα ὅλων, μᾶς ἀφήνει μιά νότα ἐλπίδας, πώς ἀπό τό βαθύ σκοτάδι τῆς πνευματικῆς καί ἐθνικῆς σκλαβιᾶς προχωροῦμε πιά στό χάραμα μιᾶς καινούργιας, φωτεινῆς,  μέρας. Ἀπέναντί μας στό βουνό ἀλλά καί παραδίπλα, κάποια ἄλλα φωτάκια δείχνουν πώς οἱ ἀδελφοί μας στά ἄλλα χωριά, στή Γλίνα, τήν Ἐπισκοπή, στά Σωφράτικα, στό Γεωργουτσάτι, ἔχουν τελειώσει καί αὐτοί τήν Ἀνάσταση!

            Στό σπίτι ἡ κ. Ἕλλη ἔχει στρώσει πλούσιο τραπέζι. Ἀθάνατη ἠπειρωτική φιλοξενία!  Ἀποροῦμε πού τά βρήκανε ὅλα μέσα στή φτώχειά τους. (Ἐκ τῶν ὑστέρων μάθαμε ὅτι συνέδραμε ὅλο το χωριό, καί ὅτι τά παιδιά δέν καθίσανε μαζί μας ὄχι γιατί νυστάζανε ἀλλά γιά νά φτάσει τό φαγητό γιά τούς ἐπισκέπτες!)

            Κοιμόμαστε γιά 2 ὧρες μόνο, ὥς τίς 6.00 τό πρωί. Ὁ π. Ἀθανάσιος, ὅπως καί οἱ ἄλλοι ἱερεῖς, πρέπει νά γυρίσει στό χωριό του γιά νά κάμει 2η Ἀνάσταση καί νά γιορτάσει μέ τήν οἰκογένειά του. Χαιρετοῦμε συγκινημένοι τούς οἰκοδεσπότες μας, ἀφήνοντας ἕνα μικρό δῶρο γιά τήν ἀγάπη τους καί μέ ἕναν πρόθυμο χωριανό κατευθυνόμαστε στά σύνορα. Ἐκεῖ τό τελωνεῖο εἶναι κλειστό. Μέ πολλά παρακάλια μᾶς ἀνοίγουν, ἐνῶ ὁ ἕλληνας φαντάρος ἀγουροξυπνημένος ἀπορεῖ. «Ἀπό ποῦ ξεφυτρώσατε ἐσεῖς;». Μετά ἀπό ἀναμονή γιά νά βρεθεῖ μεταφορικό μέσο, ἐπιστρέφουμε στήν Κόνιτσα στίς 9.30 τό πρωί. Μέ ἐντολή τοῦ δεσπότη πηγαίνουμε στη Μητρόπολη, γιά νά τόν ἐνημερώσουμε γιά τά γεγονότα. Ἔχει μεγάλο πόθο καί ἀγωνία  νά μάθει τά καθέκαστα. (Ἀργότερα μάθαμε ἀπό τόν μετέπειτα διάδοχό του π. Ἀνδρέα Τρεμπέλα, ὅτι ἐκείνη τή νύχτα σχεδόν δέν κοιμήθηκε καθόλου, προσευχόμενος νά πᾶνε ὅλα καλά καί νά προστατεύσει ὁ Θεός τούς ἱερεῖς καί λαϊκούς τῆς ἀποστολῆς, γιά τήν ἀσφάλειά τῶν ὁποίων αἰσθανόταν ὑπεύθυνος). Μέ πολλή χαρά ἔμαθε ὅτι ὅλα κύλησαν ὁμαλά καί μᾶς εὐλόγησε ἱκανοποιημένος.

            Τήν πρώτη αὐτή ἀποστολή ἀκολούθησαν δεκάδες ἄλλες (πάνω ἀπό 250) στή Βόρειο Ἤπειρο, στίς ὁποῖες ζήσαμε χαρές, λύπες ἀλλά καί στιγμές ἐθνικῆς ἀνάτασης καί μεγαλείου κοντά στά ἀδέλφια μας. Τά βιώματα ὅμως ἐκείνης, τῆς πρώτης φορᾶς, πού ἑορτάσαμε πανηγυρικά τήν νίκη τοῦ φωτός ἀπέναντι στό σκότος, τή νίκη τῆς ἀλήθειας ἀπέναντι στό ψέμα, τή νίκη τοῦ ὑβρισμένου καί φυλακισμένου Χριστοῦ ἀπέναντι στούς σύγχρονους σταυρωτές του, σημάδεψαν τή ζωή μας καί μᾶς συνέδεσαν μέ ἀκατάλυτο πνευματικό δεσμό μέ τούς Βορειοηπειρῶτες ἀδελφούς μας.
http://www.sfeva.gr/

Kryqi dhe Ngjallja - Mesazhi i Mitropolitit të Korçës, Hirësisë së Tij +Joanit, Pashkë 2017

Pashka 2017  

Kryqi dhe Ngjallja

I

Pashkë do të thotë kalim dhe ishte përkujtimi historik i kalimit të popullit të Perëndisë nga skllavëria drejt dritës së lirisë. Ky çlirim u bë nga dora e fortë e Zotit dhe nga ndërhyrja e tij çlirimtare në historinë njerëzore, sepse në atë kohë populli ishte i pafuqishëm të çlirohej vetë. Por kremtimi i saj për ne nuk është thjesht një përkujtim historik, sepse gjithçka që preket nga Perëndia bëhet transhistorike dhe është për të gjitha kohërat. Gjithashtu, kremtimi i Pashkës nuk është thjesht një paraqitje dramatike e Ngjalljes së Krishtit, por një përjetim real i Ngjalljes së Tij, i fitores së Tij, që ndriçon përjetësisht mbi natën e vazhdueshme të së keqes, urrejtjes dhe errësirës.

Edhe sot kremtimi i saj për ne, ashtu si çdo vit, është pikërisht përjetimi i kalimit nga vdekja në jetë, nga errësira e gënjeshtrës në dritën e të vërtetës. Pa këtë përjetim kremtimi do të mbetet i sipërfaqshëm dhe i padobishëm. “Çfarë përfitimi është të kremtoni – shkruan shën Ambrozi – nëse ju nuk imitoni Atë që ju adhuroni, nëse ju vetë nuk kaloni nga errësira e keqbërjes në dritën e virtutit.” Pashka është një kalim i përjetshëm nga vdekja në jetë dhe nga dëshpërimi në shpresë, sepse ngjallja nuk dha një gëzim që zgjati vetëm një ditë, por dha një dritë e shpresë që depërton në të gjitha ditët e jetës sonë, dhe nëpërmjet saj jeta jonë rinohet, duke na çliruar nga mëkati dhe vdekja. Prandaj kjo është dita e shpallur nga profetët si dita që bëri Zoti, si dita që nuk ka natë, sepse errësira është zhdukur nga prania e vetë Zotit.

II

“Kremtojmë vdekjen e vdekjes, shkatërrimin e Hadit  dhe fillimin e një jete tjetër të re pa mbarim.” Kështu këndojmë në këtë të kremte të madhe, sepse sot kremtojmë dhe përjetojmë ngjalljen e Krishtit dhe fitoren e tij mbi vdekjen, armikun e përbashkët të gjithë racës njerëzore. E shpallim çdo vit me ngazëllim këtë kryelajm të gëzuar, sepse e gjithë historia e krishtërimit ngrihet mbi themelet e Ngjalljes së Krishtit. Nëse Krishti nuk u ngjall – shkruan shën Pavli – atëhere predikimi ynë është i kotë dhe i kotë është besimi juaj. Sepse vetëm kur njeriu jeton me besimin në Ngjalljen, vetëm atëhere ai jeton mbi vdekjen dhe errësirën. “Besimi yt të shpëtoi” janë fjalët që shoqërojnë shpesh shërimet e Zotit.

Nga ky besim shpirti ynë mund të mbushet plot shpresë e dritë dhe jeta jonë mund të hyjë në rrugën e një dimensioni të përjetshëm. Besimi në Ngjalljen e Krishtit është fitorja jonë dhe nëpërmjet tij edhe ne mund të mundim vdekjen. Prandaj apostulli thërret me triumf: “O Vdekje ku është thumbi yt, O Had ku është fitorja jote?”, sepse Ngjallja e Krishtit ia hoqi thumbin vdekjes dhe i dha njeriut plotësinë e jetës. Ngjallja e Tij na fton të gëzohemi, se duke mundur vdekjen, Krishti u bë vendi i të gjallëve, vendi i gëzimit dhe vendi i shpresës. Në jetën e njeriut vdekja është frika më e madhe dhe çlirimi prej saj është shpëtimi i vërtetë, shpëtim, të cilin kisha e shpall gjithmonë me gëzim, duke lavdëruar dhe falenderuar Atë që mundi vdekjen, Krishtin Shpëtimtarin tonë.

III

Por Ngjallja nuk mund të ndahet nga Kryqi dhe të dyja ngjarjet, ndonëse të veçanta, janë të ndërlidhura mistikërisht me njëra-tjetrën. Nëse predikojmë kryqin kemi predikuar edhe ngjalljen dhe nëse predikojmë ngjalljen nuk mund të përjashtojmë kryqin, sepse nuk mund të kemi njërën pa tjetrën. Kryqi pa ngjalljen nuk do të ishte gjë tjetër veçse një tragjedi pa kuptim dhe ngjallja nuk mund të realizohej pa kryqin, sepse  kuptimi i kryqit zbulohet në ngjalljen dhe ngjallja është treguesi i fitores së kryqit. Prandaj në himnet e kishës e quajmë kryqin jetëbërës, sepse me drurin e kryqit është ndërtuar shtëpia e shpëtimit dhe rruga drejt tij është rruga drejt ngjalljes dhe jetës së vërtetë.

Në jetën tonë të gjithë ne hasim kryqe të ndryshëm dhe disa prej nesh hasin kryqe shumë të rëndë. Në botë ka tragjedira, persekutime, konflikte e luftëra. Ka njerëz në varfëri, në sëmundje dhe në vetmi. E parë vetëm në dimensionin njerëzor, njeriu mund të ligështohet dhe shpirti i tij mund të errësohet, duke e çuar në dëshpërim dhe në një jetë të pashpresë. Por kremtimi i Pashkës na zbulon sesi Zoti e ktheu instrumentin e vdekjes në burimin e jetës, duke na treguar se përjetimi i kryqeve dhe i vështirësive tona nën dritën e ngjalljes, mund ti kthejë edhe ato në burim drite, gëzimi dhe ngushëllimi. Ngjallja e Perëndi-njeriut dhe përjetimi i kësaj ngjalljeje në jetën tonë e ngre jetën e njeriut mbi vështirësitë, mbi errësirën dhe mbi vetë vdekjen.

Të dashur vëllezër e motra! Lajmi i mirë se Zoti e mundi vdekjen dhe errësirën nuk është vetëm për një grup njerëzish, por për të gjithë, sepse asnjë njeri nuk është i përjashtuar nga dhembshuria dhe dashuria e Zotit. Le ti mbushim pra zemrat tona me dritën e ngjalljes dhe le të shkojmë kudo ku ka errësirë për ta përhapur këtë dritë. Le të mbushemi me shpresë dhe le të shkojmë kudo ku ka dëshpërim për të përhapur këtë lajm shpresëdhënës; sepse me të vërtetë ka shpresë. Shpresa jonë është kryqi i Krishtit dhe nëse i vendosim kryqet tona në kryqin e Tij, prej tij do të marrim shpresë dhe shpresa do na japë dritë e ngushëllim dhe çdo gjë e vdekur tek ne do të ngjallet.

Në këtë kremtim të shenjtë e të gëzuar le të kumbojë përsëri në zemrat tona dhe kudo lajmi i bekuar se Krishti u Ngjall!

Gëzuar dhe për shumë vjet Pashkët! 

Mitropoliti i Korçës, Pogradecit, Kolonjës,

Devollit dhe Voskopojës

+ Joani 

http://www.mitropoliaeshenjtekorce.org/

Άλλες φωτογραφίες από την περιφορά του Επιταφίου στην Κορυτσά - Fotografi të reja nga procesioni i Epitafit në Korçë!

Χρήστος Παπανικολάου: Ο ζωγράφος του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου

To θυμάμαι σαν τώρα. -Έλα να γνωρίσεις τον ζωγράφο του Αναστάσιου, μου τηλεφώνησαν από το διπλανό κτίριο, και όπως ήταν πρώτες ημέρες εδώ, έσπευσα να υπακούσω. Δύο τινά μου είχαν κάνει εντύπωση από εκείνη την γνωριμία. Ενώ επρόκειτο να βραβευθεί τον επόμενο μήνα, αρχές Νοέμβρη του ’15 στο Βατικανό μαζί με τον Αναστάσιο, ο ίδιος δεν είχε σταθεί καθόλου στην διάκριση. Επέμενε να αφηγείται την ιστορία του νεαρού αλεξιπτωτιστή, που είχε χάσει την ζωή του κατά την διάρκεια θρησκευτικών επιδείξεων, και στη μνήμη του οποίου καθιερώθηκαν τα βραβεία Giuseppe Sciacca.

Ακόμη περισσότερο μου είχε ξενίσει η γνήσια και καθολική χαρά του, τελώντας η ίδια υπό τον κλονισμό της μετακίνησης στην ξένη χώρα. -Πρέπει οπωσδήποτε να πας να σε ξεναγήσει στην Καπέλα, τόνισαν, αλλά εγώ άρχισα τα δικά μου. –Ο οργανισμός μου έχει αντιδράσει πολύ άσχημα στο καυσαέριο των Τιράνων και μετράω στην κυριολεξία τις ανάσες και τα βήματα μου.

Πράγματι δεν θα επισκεπτόμουν το Παρεκκλήσι παρά τον Μάρτιο του ερχόμενου έτους, λόγω επαγγελματικής υποχρέωσης. Είχα καταφθάσει αργοπορημένη κάτω από έναν σκληρό ήλιο, φασκιωμένη με ένα μαντήλι για να εισπνέω όσο το δυνατόν λιγότερα μικροσωματίδια, κι όταν άνοιξε την βαριά ορειχάλκινη πόρτα του ναΐδριου  και με αντίκρισε έτσι, χαμογέλασε.

Φοιτήτρια είχα επισκεφθεί την Orangerie στο Παρίσι. Αφού περιπλανήθηκα για ώρα στις αίθουσες με Matisse, Modigliani και Picasso, κατήλθα ένα προς ένα τα σκαλιά μίας εσωτερικής κλίμακας για να βρεθώ στα υπόγεια του Monet. Προτού εισέλθω στις αίθουσες με τα Νούφαρα, έκρινα σκόπιμο να αναγνώσω με περισσή προσοχή την ιστορία των ευμεγέθων τοιχογραφιών από μία προθήκη. Ο ιμπρεσιονιστής ζωγράφος τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ματαιωμένος από τον έρωτά του που προτίμησε τον Mane, είχε αποσυρθεί στους κήπους του Giverny στην βόρειο Γαλλία. Εκεί αφιερώθηκε στην ζωγραφική των νούφαρων υπό κάθε δυνατό φως, σε κάθε εποχή. Εκείνο όμως που κλόνισε τον ψυχισμό μου δεν ήταν η σπάνια καλλιτεχνική ιδιοφυΐα  του Monet. Ήταν η επιθυμία του, τα έργα αυτά να μην παραδοθούν στο κοινό  παρά μόνο μετά τον θάνατό του.

Σε μία από τις πιο γνωστές σκηνές του Good Will Hunting, αν όχι την πιο χαρακτηριστική, ο Robin Williams οδηγεί τον Matt Damon παρόχθια μίας μικρής λίμνης. Αναγνωρίζοντας στο ακέραιο την μεγαλοφυΐα του αποσυνάγωγου νέου, του καταθέτει. -Αν σου μιλήσω για τέχνη, θα μου απαριθμήσεις όλες τις Ιστορίες Τέχνης, αν σου μιλήσω για τον Μιχαήλ Άγγελο, θα μου αναφέρεις και την παραμικρή λεπτομέρεια για την ζωή του. Στοιχηματίζω, όμως, ότι δεν ξέρεις πως είναι η μυρωδιά μέσα στην Καπέλα Σιξτίνα. Δεν έχεις σταθεί ποτέ εκεί να ατενίσεις την οροφή.

Η αλήθεια είναι ότι χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να επισκεφθώ την Καπέλα του Φλωρεντινού ζωγράφου. Αλλά όταν το έπραξα, Ιούλη μήνα καταμεσήμερο, βίωσα το σύνδρομο του Δαβίδ και του Stendhal. H ίδια αφόρητη έκσταση, ο ίδιος οδυνηρός πανικός μπροστά στο αριστούργημα.

Όταν λοιπόν ο Χρήστος Παπανικολάου σφράγισε την σκαλιστή πόρτα του Παρεκκλησίου της Γεννήσεως εκείνο το εαρινό πρωινό, έκλεισε συνάμα και την πόρτα στις λέξεις. Ο ίδιος συνέχισε απτόητος την παρουσίαση της εικαστικής εγκατάστασης και την ανάλυση της γραμμικής φωτοσκίασης σε μονοχρωμία, όμως όλοι οι υπόλοιποι στεκόμασταν ενεοί και τρομοκρατημένοι.

Στην ιστορία της παραδοσιακής βυζαντινής εικονογραφίας, επικρατεί η «επιθετική» ζωγραφική. Ο γράψας, -είναι ο μόνος όρος που αποδέχεται ο Παπανικολάου, διότι μονάχα αυτός εμφανίζεται στην βιβλιογραφία, σε αντίθεση με το αγιογράφος-, δημιουργεί έναν προπλασμό πάνω στον οποίο εν συνεχεία επιθέτει στρώματα φωτισμού. Η συγκεκριμένη τεχνική προσφέρει ένα απεριόριστο περιθώριο διορθωτικών κινήσεων.

Η τεχνική της γραμμικής φωτοσκίασης σε μονοχρωμία του Παπανικολάου, η οποία κινείται στο χώρο της «παραθετικής» ζωγραφικής, αποτελεί παγκόσμια τομή στην βυζαντινή αγιογραφία και εκκινά από την αρχή της διαφάνειας, μίας λευκής δηλαδή επιφάνειας πάνω στην οποία παραθέτει γραμμές. –Κάθε πινελιά είναι μία γραμμή; -Όχι, κάθε γραμμή είναι μία πινελιά. Αυτή η τελεσίδικη ακροβασία δεν συγχωρεί την ελάχιστη διόρθωση, χρειάζεται να ξύσεις όλη την επιφάνεια και να εργαστείς από την αρχή. Ο ζωγράφος προετοιμάζει την επιφάνεια με υλικά fresco, και κατόπιν δουλεύει τις δισεκατομμύρια λεπτεπίλεπτες πινελιές χιλιοστομετρικής ακρίβειας seco.

Όταν εισήλθε για πρώτη φορά ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος στο Παρεκκλήσιο του Καθεδρικού Ναού της Αναστάσεως, στην κόγχη του Ιερού Βήματος «είδε» ένα σπήλαιο, ένα βραχώδες τοπίο. Ο Χρήστος Παπανικολάου αντιθέτως «είδε» πρώτα την Δύση, τον δυτικό τοίχο. Πράγματι, στην ανατολική πλευρά φιλοτεχνήθηκε η σκηνή της Γεννήσεως του Θείου Βρέφους, την οποία λούζει ένα καταρράκτης από τριάντα επτά αγγέλους. Αριστερά, ο Θεοδρόμος αστήρ φωτίζει τον δρόμο στους τρεις Μάγους με τα δώρα, δεξιά οι τρεις Μάγοι κομίζουν το χαρμόσυνο μήνυμα στην Βαβυλώνα.

Στο βορινό τοίχο αναπαρίσταται η σκηνή της Βαπτίσεως του Ιησού, ομοίως στον Νότο επιβάλλεται στο χώρο η σύνθεση της Μεταμορφώσεως του Θεανθρώπου. –Έχουμε δηλαδή δύο Θεοφάνεια, εξηγεί ο Παπανικολάου, τη Βάπτιση και την Μεταμόρφωση. Μόνο το πρόσωπο του Χριστού έξυσα και ζωγράφισα επτά φορές. Κάτι συμβαίνει με τον αριθμό επτά.

-Οι δύο κίονες μπροστά από τον δυτικό τοίχο ορίζουν συμβατικά και συμβολικά τα πέρατα του κυρίως ναού από τον εξωνάρθηκα, προσφέροντας άλλα περιθώρια θεματολογικής ελευθερίας. Εδώ στην Δύση του ναίσκου, η ιστορία εισέρχεται μετά από αιώνες μέσα στην Εκκλησία και η Εκκλησία μέσα στην Ιστορία. Σε απόλυτη μονοχρωμία, ο Παπανικολάου στην δεξιά πλευρά αφηγείται εικαστικά την πρώτη Λειτουργία που τέλεσε ο Αναστάσιος σε ένα χωριό των Αγίων Σαράντα. Δουλεύοντας σε δύο ζώνες, χαμηλά απεικονίζει τα ερείπια που παρέλαβε ο Αρχιεπίσκοπος, ενώ ψηλά παρουσιάζει το έργο του. Δεκάδες πρόσωπα. Στην αριστερά πλευρά του τοίχου ο δημιουργός έχει γραμμοσκιάσει σημαντικές μορφές της Ιστορίας προ Χριστού, στις οποίες αναγνωρίζεται σπερματικός χριστιανικός λόγος, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, αλλά και μετά Χριστόν, Γκάντι.

Τέλος υπάρχει μία κλίμακα, στο ανώτερο σκαλί της οποία έχει ανέλθει ένα παιδί, ενώ την ίδια στιγμή παρακολουθεί κανείς την πτώση ενός ενήλικα. –Η πτώση του ανθρώπου είναι ίσως απαραίτητη. Είναι ίσως η πλέον ενδιαφέρουσα περιπέτεια, σχολιάζει ο Παπανικολάου. Ο διαχωρισμός του ανθρώπου από την φύση με την δημιουργία της συνειδήσεως, αυτό το ρίξιμο μέσα στην γλώσσα, συνιστά την πτώση του ανθρώπου. Έκτοτε ό,τι αναμοχλεύει τον πόνο αυτής της πτώσης είναι ηδονικό.

Μόνο όταν ο ζωγράφος προτρέπει να στρέψεις το βλέμμα ψηλά, διαπιστώνεις ότι δεν υπάρχει τρούλος, παρά μόνο ένα τεταρτοθόλιο, δεν αντικρίζεις Παντοκράτορα, παρά μόνο γαλάζιο. «Θεέ μου,  τι μπλε ξοδεύεις για να μην σε βλέπουμε», είχε γράψει ο Ελύτης, επειδή δεν ζωγράφιζε. Μέσα σε μία έκρηξη δισεκατομμυρίων λευκών και κυανών πινελιών διακρίνεις ένα περιστέρι, που συμβολίζει το Θείο Πνεύμα, ένα μονόγραμμα, το σύμβολο του Ιησού, και την άνω χείρα της δημιουργίας, της ευλογίας, το Πρώτο Πρόσωπο. «Εγώ ειμί Κύριος ο Θεός σου».  Ό,τι η οροφή του Παπανικολάου χάνει σε κλίμακα, το κερδίζει σε ένταση, εσωτερικότητα και φως.

-Είναι η στιγμή της Δημιουργίας του σύμπαντος. Πάνω από κάθε κολώνα, μέσα σε μία νεφέλη υπάρχει ένας άγγελος που κρατάει μία υδρία από όπου εκρέει νερό, σχηματίζοντας τους καταρράκτες που κατακλύζουν τους κίονες για να καταλήξουν στο θωρακισμένο γυαλί του Baptisterio, κάτω από τον μικρό ναό. Παντού υδάτινες και θρησκευτικές ροές.

Αν η επιστήμη είναι μία προσπάθεια να καταλάβει ο άνθρωπος τη φύση, η τέχνη είναι το εγχείρημα να κατανοηθεί ο άνθρωπος από τον σύμπαν. Την αλήθεια του Χρήστου Παπανικολάου δεν την γνωρίζεις όταν μιλάει για τα έργα του. Την βλέπεις όταν είναι με κόσμο, και ας δηλώνει αμετανόητος αγοραφοβικός. Ο Παπανικολάου δεν είναι απλώς το δεξί χέρι του Αναστάσιου, έχει πολύ Αναστάσιο μέσα του. Τον θυμάμαι να νουθετεί. -Μην τυχόν παίξεις τον μάγκα εδώ στην Αλβανία. Αν η Αλβανία σου μαθαίνει ένα πράγμα, είναι να μην είσαι μάγκας. Να εξηγεί. -Η Εκκλησία είναι μία κοινωνία για όλους τους ανθρώπους. Να εξανίσταται. -Άρχισες τα δυτικότροπα διατάγματα και τους μανιχαϊστικούς αφορισμούς; Και να επιμένει. –Εδώ κρατάμε ισορροπίες τρόμου.

Ο Παπανικολάου αγαπάει την Αλβανία και τον Αναστάσιο. -Οι Αλβανοί είναι τα πρώτα μας ξαδέλφια, επαναλαμβάνει. Η αγαπημένη του ατάκα του Αρχιεπισκόπου είναι ότι η αλήθεια ενός λαού είναι η γλώσσα με την οποία βρίζει και η γλώσσα με την οποία προσεύχεται. Μιλάει με την ίδια άνεση για τον Ενβέρ Χότζα και τον Ισμαήλ Κανταρέ, γνωρίζει κάθε Ναό της αλβανικής επικράτειας και κάθε Μονή σε ολόκληρη την Βαλκανική. Θα τον ακούσεις ξανά και ξανά να διηγείται πως ταξίδευαν επί καθεστώτος από την πρωτεύουσα στο Αργυρόκαστρο, διασχίζοντας τα βάθη της Αυλώνας περνώντας κάτω από την αρχαία Αμάντεια.

Για την Σελενίτσα, στο κέντρο της οποίας δεσπόζει γλυπτό του David Selenitsa, ενός εκ των σημαντικότερων ζωγράφων της μεταβυζαντινής περιόδου, για τον Ναό του Αγίου Αθανασίου, και τα ορυχεία ασφάλτου. -Όλοι οι δρόμοι του Παρισιού είχαν άσφαλτο από την Σελενίτσα, που έστελνε ο Χότζα, τέτοιας ποιότητος ήταν.

Με το Παρεκκλήσιο της Γεννήσεως ο Παπανικολάου έχει εισέλθει σε αυτό που η UNESCO ορίζει παγκόσμια καλλιτεχνική κληρονομιά. Το γνωρίζει, του το έχουν πει τεχνοκριτικοί από την διεθνή κοινότητα. Τον ίδιο δεν θα τον ακούσεις να μιλάει παρά περί φωτός, στις δέκα του λέξεις οι εννέα είναι φως ακόμη και σε ζητήματα καθημερινότητας. -Από διαστροφή βλέπω παντού πινελιές, λέει πάντοτε γελώντας. Αντί του λυγμό του Monet, της εσωστρέφειας της Δύσης, ο Παπανικολάου ευαγγελίζεται την προσφορά, την εξωστρέφεια και την Ορθοδοξία. -Την εικονογραφία, την συνάντησα για πρώτη φορά, όταν επισκεφτήκαμε με την Σχολή το Πρωτάτο του Μανουήλ Πανσέληνου στις Καρυές Αγίου Όρους. Μετά ακολούθησε Μιλάνο, Κάιρο, νεκρικά πορτραίτα του Φαγιούμ και εγκαυστική στο Θεοβάδιστο Σινά. Όμως σαν τα Τίρανα, σαν τον Αναστάσιο δεν έχει.

Το έχω ακούσει και από αλλού. «Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δεν έχει, ιδιαίτερα στα “νιάτα” του δεν είχε  καμία σχέση με τους υπόλοιπους Αρχιεπισκόπους». Όποιον τον καταβάλλει ψυχικά το πέρασμα του χρόνου, ας κοπιάσει να αναλογιστεί. Ο Αναστάσιος έφτασε από τις ιεραποστολές της Αφρικής στην Αλβανία σε ηλικία εξήντα δύο ετών, εν έτει 1991, και ξεκίνησε να εργάζεται με σθένος και πνοή εικοσιδυάχρονου. Όταν πριν από δεκαοχτώ έτη ο Παπανικολάου τον  συνάντησε για πρώτη φορά στα Τίρανα, και επί ώρα του ανέλυε το όραμά του με την αυθάδεια και την έξαψη του νεοφώτιστου, εκείνος αρκέστηκε υπομειδιώντας να πει. –Όταν ήρθα σε αυτόν τον τόπο, ουδέποτε σκέφτηκα να κουβαλήσω εδώ οτιδήποτε περίσσευε από τον πολιτισμένο κόσμο. Εκείνο που πάντα με ενδιέφερε ήταν μόνο το άριστο. Έκτοτε η φωνή του Παπανικολάου δεν ακούστηκε. Έκανε μόνο υπακοή.

Μεγάλη Παρασκευή - Λόγος Αρχιεπισκόπου Αναστασίου-E Premtja e Madhe, Fjala e Kryepiskopit Anastas

Ανανέωση με ευφροσύνη, Μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου, Πάσχα 2017 - Ripërtëritje me Ngazëllim - Mesazhi i Kryepiskopit Anastas - Pashkë 2017

+ Anastasi Kryepiskop i Tiranës, Durrësit dhe i Gjithë Shqipërisë PASHKË 2017 Ripërtëritje me ngazëllim “Që, siç u ngjall Krishti prej së vdekurish me anë të lavdisë së Atit, kështu edhe ne të ecim në jetë të re” (Rom. 6:4) Triumfi i Ngjalljes së Jisu Krishtit mbi padrejtësinë, dhunën e mbi të gjitha mbi mëkatin dhe vdekjen, që është plotësimi i veprës së Tij mbi dhé për ripërtëritjen e mbarë botës, e mbushin përsëri me ngazëllim zemrën tonë. Krishti, Biri i Perëndisë dhe “Biri i njeriut”, jo vetëm që duroi vdekjen e tmerrshme në Kryq, por të tretën ditë u ngjall së vdekurish, “me anë të fuqisë së lavdishme të Atit” dhe mbetet përgjithnjë Zoti i Ngjallur. Ngjallja është vula që siguron unikalitetin madhështor të Jisu Krishtit. Miliarda njerëz erdhën në këtë botë; shumë prej tyre çuditën me inteligjencën, fuqinë dhe entuziazmuan turmat, por, në fund, të gjithë u mposhtën nga vdekja. Jisui, me sakrificën dhe Ngjalljen e Tij, e shkeli vdekjen dhe e shfuqizoi pushtetin e saj. Kisha, Trupi mistik i Krishtit, jeton dhe vepron në rrjedhën e kohës brenda dritës së Ngjalljes së Tij. Veçanërisht ne Orthodhoksët e kremtojmë dhe e përjetojmë Pashkën në mënyrë intensive. Në këtë të kremte të tërëndritshme, nuk meditojmë thjesht për një ngjarje historike tronditëse, por ftohemi të shkojmë drejt ripërtëritjes së rrugës sonë shpirtërore, “që të ecim në jetë të re”. E kremtja e Pashkës na fton gjithashtu të ndërgjegjësohemi për të kuptuar më thellë pagëzimin tonë. Apostulli i Liturgjisë Hyjnore të së Shtunës së Madhe na mëson: “Sa u pagëzuam në Jisu Krishtin, në vdekjen e tij u pagëzuam; u varrosëm bashkë me të me anë të pagëzimit në vdekje, që, siç u ngjall Krishti prej së vdekurish me anë të lavdisë së Atit, kështu edhe ne të ecim në jetë të re” (Rom. 6:3-4). Krishti i Ngjallur na fton në ripërtëritje të vazhdueshme “në një krijesë të re” (2 Kor. 5:17). Ai na fton të ripërtërijmë marrëdhënien tonë personale me Atë. Ripërtëritja e vazhdueshme shpirtërore vetjake është element përcaktues i jetës së krishterë. Ftohemi të ripërtërijmë besimin tonë në fuqinë e Perëndisë, në Përkujdesjen dhe në Planin e Tij çlirimtar, që të jetojmë në Krishtin, të fuqizojmë përpjekjen tonë që të sundojë e vërteta dhe drejtësia, si dhe të forcohen solidariteti e dashuria. Krishti na fton të ripërtërijmë sigurinë se shpresa do të shpërbëjë dëshpërimin, jeta do të mposhtë vdekjen. * * Kjo ripërtëritje shumë e fuqishme kryhet brenda ngazëllimit paskal me anë të gëzimit që Ngjallja rrezaton brenda nesh. Ne besimtarët, të pagëzuar në emrin e Atit, të Birit dhe të Shpirtit të Shenjtë, e ndiejmë këtë gjë më thellë. Sa më e ndërgjegjshme bëhet siguria jonë në Ngjalljen e Krishtit, aq më shumë fuqizohet ripërtëritja dhe ngazëllimi ynë. Por rrezatimi i ngazëllimit paskal përhapet shumë më gjerë. Ashtu si fotonet dalin prej dritës diellore dhe shkojnë në vendet më të largëta e të errëta të krijesës, edhe rrezet e ndritshme të gëzimit paskal prekin në mënyrë mistike ata që ndodhen larg saj apo lëkunden midis besimit dhe mosbesimit. Ngazëllimi paskal na dhurohet për ta ndarë më pas edhe me njerëz të tjerë. Për Pashkë është zakon që, sapo të ndezim llambadhen tonë, ta çojmë flakën e saj edhe te të tjerët. Kjo simbolizon detyrimin e besimtarëve për të transmetuar, njësoj si apostujt, Lajmin e Gëzuar të Ngjalljes. Zoti i Ngjallur na siguron se “m’u dha çdo pushtet në qiell dhe përmbi dhe”. Dhe këtë e plotësoi duke na thënë: “Shkoni, pra, dhe mësoni të gjitha kombet...”. Këtu kemi të bëjmë me një pasojë, me një “pra”: nuk mundeni të kufizoheni në shpëtimin dhe ngazëllimin tuaj personal, por duhet ta përhapni Lajmin e Gëzuar edhe tek ata që nuk e njohin. Ky lajm nuk mund të mbahet i mbyllur vetëm brenda një komuniteti, është për mbarë njerëzit, për popujt, për ripërtëritjen e botës. Dhe një sqarim tjetër i nevojshëm: Pashka nuk është një e kremte e kufizuar vetëm në një ditë ose vetëm në një periudhë të caktuar, rrezatimi i saj përhapet gjatë gjithë vitit. Çdo të Diel, sipas traditës adhuruese orthodhokse, mendimet, himnet kishtare, zemra jonë mbushen përsëri nga lajmi i gëzuar i Ngjalljes. Fryma e Ngjalljes dhe morali i saj vulosin jetën e krishterë. Shpresa e Ngjalljes i fal kuptim rrugës sonë. Kisha Orthodhokse është mbi të gjitha Kisha e Ngjalljes. * * * Bij të shtrenjtë më Zotin, le ta kremtojmë, pra, këtë vit, me ndërgjegjësim sa më të madh, të kremten e tërëndritshme të Pashkës. Dhe le t’i lutemi Zotit të Ngjallur të ripërtërijë jetën tonë me të vërtetën e Tij. Të ripërtërijë fuqinë tonë mes vështirësive të ndryshme të epokës sonë. Të na dhurojë fuqi që t’i bëjmë rezistencë dekadencës. Të ripërtërijë entuziazmin tonë për nisma krijuese. Ndaj le të jetojmë çdo ditë me ngazëllimin paskal, i cili nuk e injoron realitetin e ashpër të jetës, por e tejkalon dhe e transformon me hirin dhe fuqinë e Krishtit të Ngjallur. Pra, ripërtëritja që buron prej ngazëllimit paskal, le të jetë aspirata dhe përkujdesja jonë. Krishti u Ngjall! Me dashuri të tërëshpirtshme më Krishtin, † Anastasi Kryepiskop i Tiranës, Durrësit dhe i Gjithë Shqipërisë Prill 2016

+ Αναστάσιος Αρχιεπίσκοπος Tιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας ΠΑΣΧΑ 2017 Ανανέωση με ευφροσύνη «Ἵνα ὥσπερ ἠγέρθη Χριστὸς ἐκ νεκρῶν διὰ τῆς δόξης τοῦ πατρός, οὕτω καὶ ἡμεῖς ἐν καινότητι ζωῆς περιπατήσωμεν.» (Ρωμ. 6:4)     Ο αναστάσιμος θρίαμβος του Ιησού Χριστού κατά της αδικίας, της βίας, και γενικότερα κατά της αμαρτίας και του θανάτου, η ολοκλήρωση του έργου Του επί της γης, προς ανακαίνιση του σύμπαντος κόσμου, γεμίζουν με αγαλλίαση και πάλι τις καρδιές μας. Ο Χριστός, ο «Υἰός τοῦ Θεού καί Υιός τοῦ ἀνθρώπου», όχι μόνον υπέστη τον φρικτό θάνατο πάνω στον Σταυρό, αλλά την τρίτη ημέρα αναστήθηκε εκ νεκρών, «διὰ τῆς ἐνδόξου δυνάμεως τοῦ πατρός» και παραμένει για πάντα ο Αναστάς Κύριος. Η Ανάσταση σφραγίζει την μεγαλειώδη μοναδικότητα του Ιησού Χριστού. Δισεκατομμύρια ανθρώπων πέρασαν˙ πολλοί κατέπληξαν με την ευφυΐα και τη δύναμή τους και ενθουσίασαν τα πλήθη. Τελικά όμως, όλοι νικήθηκαν από τον θάνατο. Ο Ιησούς, με την εκούσια θυσία και την Ανάστασή Του, καταπάτησε τον θάνατο και κατήργησε την εξουσία του. Η Εκκλησία, το μυστικό Σώμα του Χριστού, ζει και κινείται διαχρονικά μέσα στο φως της Αναστάσεώς Του. Ιδιαίτερα οι Ορθόδοξοι πανηγυρίζουμε και χαιρόμαστε με έντονο τρόπο το Πάσχα.     Κατά την ολόλαμπρη αυτή εορτή, δεν αναλογιζόμεθα απλώς ένα συγκλονιστικό ιστορικό γεγονός, αλλά καλούμεθα να προχωρήσουμε και σε μία ανανέωση της πνευματικής μας πορείας. Να πορευθούμε σε μια νέα ανακαινισμένη ζωή, «ἵνα... ἐν καινότητι ζωῆς περιπατήσωμεν». Η εορτή του Πάσχα μας προσκαλεί να συνειδητοποιήσουμε το βαθύτερο νόημα του βαπτίσματός μας. Το αποστολικό ανάγνωσμα της Θείας Λειτουργίας του Μ. Σαββάτου διευκρινίζει: «Ὅσοι ἐβαπτίσθημεν εἰς Χριστὸν ᾿Ιησοῦν, εἰς τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐβαπτίσθημεν· συνετάφημεν οὖν αὐτῷ διὰ τοῦ βαπτίσματος εἰς τὸν θάνατον, ἵνα ὥσπερ ἠγέρθη Χριστὸς ἐκ νεκρῶν διὰ τῆς δόξης τοῦ πατρός, οὕτω καὶ ἡμεῖς ἐν καινότητι ζωῆς περιπατήσωμεν.» (Ρωμ. 6:3-4).     Ο Αναστάς Χριστός μας καλεί σε μια συνεχή ανανέωση «εἴ τις ἐν Χριστῷ καινὴ κτίσις·» (Β’ Κορ. 5:17). Μας καλεί να ανανεώσουμε την προσωπική μας σχέση μαζί Του. Η συνεχής πνευματική ανακαίνιση είναι καθοριστικό στοιχείο της χριστιανικής ζωής. Καλούμεθα να ανανεώσουμε την εμπιστοσύνη μας στη δύναμη του Θεού, στην Πρόνοια και στο λυτρωτικό σχέδιό Του˙ να ενισχύσουμε την αγωνιστικότητά μας για την επικράτηση της αλήθειας και της δικαιοσύνης, για την ενδυνάμωση της αλληλεγγύης και της αγάπης. Μας καλεί να ανανεώσουμε τη βεβαιότητα ότι η ελπίδα τελικά θα διαλύσει την απόγνωση, η ζωή θα νικήσει τον θάνατο. *     Η πολυδύναμη αυτή ανανέωση συντελείται μέσα σε πασχαλινή ευφροσύνη, με την ήρεμη χαρά που ακτινοβολεί η Ανάσταση μέσα μας και γύρω μας. Οι πιστοί, οι βαπτισμένοι στο όνομα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος την αισθανόμαστε βαθύτερα. Όσο δυναμώνει η βεβαιότητά μας στην Ανάσταση του Χριστού, τόσο η πασχαλινή ανακαίνιση και αγαλλίαση γίνονται εντονότερες. Αλλά η ακτινοβολία της αναστάσιμης ευφροσύνης διαχέεται πολύ ευρύτερα. Όπως τα φωτόνια ξεκινούν από το ηλιακό φως και φτάνουν στις πιο απόμακρες σκοτεινές πτυχές της κτίσεως, έτσι και οι φωτεινές ανταύγειες της πασχαλινής χαράς αγγίζουν μυστικά ακόμη και όσους στέκουν μακριά ή ταλαντεύονται μεταξύ πίστεως και ολιγοπιστίας.     Η πασχαλινή ευφροσύνη χαρίζεται για να τη μοιραζόμαστε στη συνέχεια και με τους άλλους. Το πασχαλινό έθιμο επιβάλλει μόλις ανάβει η λαμπάδα μας να μεταδίδουμε τη φλόγα της και σε άλλους. Έτσι συμβολίζεται και το χρέος των πιστών να μεταδίδουν, όπως οι Απόστολοι, τη χαρμόσυνη είδηση της Αναστάσεως. Ο Αναστάς Κύριος διαβεβαίωσε: «ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς», και συμπλήρωσε, «πορευθέντες οὖν μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη...». Υπάρχει μία συνέπεια, ένα «οὖν» (λοιπόν): Δεν μπορείτε να περιορίζεστε στην προσωπική σας σωτηρία και αγαλλίαση, αλλά οφείλετε να μεταφέρετε τη Χαρούμενη Είδηση σε όσους την αγνοούν. Αυτή δεν μπορεί να κλειστεί και να κρατηθεί σε μία μόνο κοινότητα. Προορίζεται για όλους τους ανθρώπους, για τους λαούς, για την ανανέωση ολόκληρης της οικουμένης.     Και μία ακόμη αναγκαία επισήμανση: Το Πάσχα δεν είναι μία εορτή περιορισμένη σε μία μόνον ημέρα ή σε μία μόνον περίοδο του χρόνου. Η ακτινοβολία της διαχέεται σε όλο το έτος. Κάθε Κυριακή, σύμφωνα με την Ορθόδοξη λατρευτική παράδοση, οι ύμνοι, οι σκέψεις, η καρδιά μας γεμίζουν και πάλι από το άγγελμα της Αναστάσεως. Η αναστάσιμη πνοή και το αναστάσιμο ήθος σφραγίζουν τη χριστιανική ζωή. Η αναστάσιμη ελπίδα νοηματοδοτεί την πορεία μας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι κατεξοχήν Εκκλησία της Αναστάσεως. * *     Ας εορτάσουμε, λοιπόν, όσο γίνεται πιο συνειδητά την ολόλαμπρη εορτή του Πάσχα. Και ας δεηθούμε στον Αναστάντα Κύριό μας να ανακαινίζει τη ζωή μας μέσα στη δική Του αλήθεια. Να ανανεώνει την αντοχή μας στις ποικίλες δυσκολίες της εποχής μας. Να ανακαινίζει την αντίσταση μας στην παρακμή. Να ανανεώνει τον ενθουσιασμό μας για δημιουργικές πρωτοβουλίες. Ας ζούμε την καθημερινότητά μας με πασχαλινή ευφροσύνη, η οποία δεν αγνοεί τη σκληρή πραγματικότητα της ζωής, αλλά την υπερβαίνει και τη μεταμορφώνει με τη χάρη και τη δύναμη του Αναστάντος Χριστού. Ανανέωση, λοιπόν, με πασχαλινή ευφροσύνη ας γίνει πόθος και μέριμνά μας. Χριστός Ανέστη!