Θεοφανεία - Theofania

ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ : Τα Θεοφάνεια γιορτάζει η Εκκλησία μας αύριο Κυριακή 6 Ιανουαρίου 2019. Τα Θεοφάνεια ή και Θεοφάνια, είναι μεγάλη ετήσια χριστιανική εορτή της ανάμνησης της Βάπτισης του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή. Εορτάζεται στις 6 Ιανουαρίου και είναι η τρίτη και τελευταία εορτή του Δωδεκαημέρου (εορτών των Χριστουγέννων). Το όνομα Θεοφάνεια προκύπτει από τη φανέρωση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας, η οποία συνέβη σύμφωνα με τρεις σχετικές ευαγγελικές περικοπές. Η εορτή των Θεοφανείων λέγεται επίσης και Επιφάνια και Φώτα ή Εορτή των Φώτων. Άγια Θεοφάνεια – Εορτή Κατά τις ευαγγελικές περικοπές στις αρχές του 30ου έτους της ηλικίας του Ιησού, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, γιος του Ζαχαρία και της Ελισάβετ, ο επιλεγόμενος στη συνέχεια Βαπτιστής, που ήταν 6 μήνες μεγαλύτερος του Χριστού, και διέμενε στην έρημο, ασκητεύοντας και κηρύττοντας το βάπτισμα μετανοίας, βάπτισε με έκπληξη και τον Ιησού στον Ιορδάνη ποταμό. Κατά δε τη στιγμή της Βάπτισης κατέβηκε από τον ουρανό το Άγιο Πνεύμα υπό μορφή περιστεράς στον Ιησού και ταυτόχρονα ακούσθηκε φωνή από τον ουρανό που έλεγε ότι: Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός εν ω ευδόκισα». Άγια Θεοφάνεια και Εκκλησία Το γεγονός αυτό έχουν καταγράψει οι τρεις από τους τέσσερις Ευαγγελιστές, ο Ματθαίος Γ’:13-17 ο Μάρκος Α’:9-11, και ο Λουκάς.Γ΄:21,22 . Αυτή δε είναι και η μοναδική φορά της εμφάνισης, στη Γη, της Αγίας και ομοουσίου και αδιαιρέτου Τριάδος υπό του πλήρους «μυστηρίου» της Θεότητας. Το πότε καθιερώθηκε να εορτάζεται η μνήμη του γεγονότος της Βάπτισης του Ιησού δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα. Φαίνεται όμως ότι αναφάνηκε πολύ νωρίς στη πρώτη Εκκλησιά των Χριστιανών. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (Στρωμ. βιβλ. α΄) αναφέρει ότι κάποιοι αιρετικοί, οι περί τον Βασιλείδη γνωστικοί στις αρχές του Β΄ αιώνα εόρταζαν την ημέρα της Βάπτισης του Κυρίου «προδιανυκτερεύοντες» και ότι η εορτή αυτή γινόταν κατ΄ άλλους μεν στις 6 Ιανουαρίου, κατ΄ άλλους στις 10 Ιανουαρίου. Κατά τον 3ο αιώνα η εορτή φαίνεται κοινότατη σε όλη την Χριστιανική Εκκλησία. Έτσι ενώ ο Gieseler ( Kirchengeschichte I ,376) δέχθηκε ότι πρώτοι οι Βασιλειδιανοί καθιέρωσαν την εορτή των Θεοφανίων ο Neander (Kirchengeschichte I 386) θέτει το ερώτημα: πως από «αιρετικούς» το δέχθηκε η Εκκλησία; Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος παραδέχεται και περιγράφει την εορτή ως αρχαία πανήγυρης μάλλον στην Αντιόχεια τη Μεγάλη, και ότι από εκεί την παρέλαβαν οι Γνωστικοί Βασιλειδιανοί… Κατά δε τις Αποστολικές Διαταγές (η΄ 38) η εορτή των Επιφανείων «ήγετο δια το εν αυτή ανάδειξιν γεγενήσθαι της του Χριστού θεότητος». Με τη λήξη του 3ου αιώνα προστέθηκε και άλλη μια έννοια στον εορτασμό αυτό που άρχισε να πανηγυρίζεται και ως ημέρα της «εν σαρκί» φανερώσεως του Κυρίου, τόσο στην Αλεξάνδρεια κατά τον Κασσιανό, όσο και στην Κύπρο κατά Επιφάνιο. Από την εποχή αυτή, λοιπόν, είναι το πιθανότερο ότι ξεκινά και ο εορτασμός των Χριστουγέννων. Κατά τον 4ο αιώνα η εορτή των Θεοφανίων γιορτάζεται πλέον με λαμπρότητα σε όλη την ανατολική Εκκλησία ως εορτή του φωτισμού της ανθρωπότητας δια του Αγίου Βαπτίσματος, απ΄ όπου και το όνομα «Τα Φώτα», εορτή «των Φώτων» (Γρηγόριος Ναζιανζηνός λόγος 39, Αστερίου Αμάσ. Λόγος εις «εορτών των Καλανδών»). Άγια Θεοφάνεια και Δύση Στη Δύση τα Θεοφάνεια τα συναντάμε στα μέσα του 4ου αιώνα, αλλά ήδη την εποχή εκείνη υπάρχει στη Ρωμαϊκή Εκκλησία και άλλη μια εορτή αφιερωμένη στη κατά σάρκα Γέννηση του Ιησού στις 25 Δεκεμβρίου. Όταν πλέον καθιερώθηκε αυτή η ημερομηνία για τα Χριστούγεννα σε όλο τον Χριστιανικό κόσμο έγινε και ο διαχωρισμός της εορτής των Φώτων στις 6 Ιανουαρίου, στα μέσα του 6ου αιώνα.

Theofania : Nesër Kisha jonë, ditën e dielë dt 06 Janar feston Theofaninë. Theofania është një festë e madhe vjetore e krishterë në kujtim të Pagëzimit të Jesu Krishtit në lumin Jordan nga Shën Joan Pagëzori. Festohet më 6 Janar dhe është festa e tretë dhe e fundit e dymbëdhjetëditëshit (festat e Krishtlindjes). Emri i Theofanisë vjen nga shfaqja e tre Personave të Trinisë së Shenjtë,  e cila ndodhi sipas tre pjesëve ungjillore që kanë lidhje me ngjarjen. Festa e Theofanisë quhet gjithashtu dhe Epifani dhe Fota festa e Fotave (Dritave). Festa- Theofania e Shenjtë. Sipas pjesëve ungjillore në fillimin e vitit të 30-të të jetës së Jesuit, Joan Prodhromi, i biri i Zaharias dhe i Elisabetës, i ashtuquajturi më vonë Pagëzori, që ishte 6 muaj më i madh se Krishti, dhe banonte në shkretëtirrë duke u ushtruar dhe predikuar pagëzimin e pendimit, pagëzoi i surpizuar dhe Jesuin në lumin Jordan. Gjatë çastit të Pagëzimit zbriti nga qielli Shpirti i Shenjtë në formën e pëllumbit tek Jesui dhe në të njejtën kohë u dëgjua zëri nga qielli i cili thoshte: Ky është biri im i dashur, që e kam pëlqyer" Theofania e Shenjtë dhe Kisha Këtë ndodhi e kanë regjistruar tre nga katër Ungjillorët, Mattheu 3:13-17, Marku 1:9-11, dhe Luka 3:21,22. Kjo nuk është hera e vetme e shfaqjes në Tokë të Trinisë së njëqënëshme dhe të pandarë nën "misterin" e plotë të Hyjnisë. Se kur u caktua kujtimi i ngjarjes së Pagëzimit të Jesuit nuk është e njohur me sigurt. Por duket se u duk shumë shpejt në Kishën e parë të të Krishterëve. Klimi i Aleksandrisë (Strom. lib. 1) thotë se disa heretikë, gnostikët rreth Vasilidhit në fillimet e shek të II festonin ditën e Pagëzimit të Zotit "duke e paragëdhirë" dhe se kjo festë sipas të disave kryhej në 6 Janar apo sipas disa të tjerëve më 10 Janar. Gjatë shek. të 3-të  festa duket e përbashkët në të gjithë Kishën e Krishterë. Ndërsa Giesler (Kirchengeschichte I 376) pranoi se të parët Vasilidhianët caktuan festën e Theofanisë Neander (Kirchengeschichte I 386) ngre pyetjen : Si "heretikët" i pranoi Kisha. Shën Joan Gojarti pranon dhe përshkruan festën si një panair të lashtë, ndoshta në Antiokinë e Madhe, dhe se atje e morën Gnostikët Vasilidhianët.... Sipas urdhëresave Apostolike (8, 38) festa e Epifanisë "festohej sepse atje u shfaq Hyjnia e Krishtit". Me përfundimin e shek. të 3-të  u shtua dhe një tjetër kuptim në këtë festim i cili filloi që të festohej si dita e shfaqjes "në trup"  të Zotit, sa në Aleksandri sipas Kassianit, sa dhe në Qipro sipas Epifanit. Që në këtë kohë, pra, ka mundësinë më të madhe se fillon festimi i Krishtlindjeve. Gjatë shek të 4-ët festa e Theofanisë festohej tashmë me madhështi në të gjithë Kishën lindore si një festë e ndriçimit të njerëzimit nëpërmjet Pagëzimit të Shenjtë, nga ku vjen dhe emri "Dritat" festa " e dritave" (Grigor Naziazinoi, fjala 39, Asteriu Amas. Fjalë mbi "festat e Kalndhëve") Theofania e Shenjtë në Perëndim. Në Perëndim Theofaninë e gjejmë gjatë shek të 4-ët, por tashmë gjatë asaj kohe në Kishën Romake ka dhe një festë tjetër  dedikuar Lindjes me trup të Jesuit më 25 Dhjetor. Kur në vazhdim u caktua kjo datë për Krishtlindjen në të gjithë botën e Krishter u bë dhe ndarja e festës së Dritave - Foton më 6 Janar, gjathë shek. të 6-të.