Του Αγίου Αναστασίου του Πέρση σήμερα. Γιορτάζει και ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος. Οι πρωτεργάτες της ιστοσελίδας μας του ευχόμαστε από καρδιάς χρόνια ευλογημένα και καλά.
Shën Anastas Persiani përkujtohet sot, feston dhe Kryepiskopi Anastas. Faqja jonë me të gjithë bahkëpunëtorët i urojnë nga thellësia e zemrës, PËR SHUMË VJET O KRYEZOT, VITE TË BEKUARA DHE TË MIRA.
Αποτελεί πρωτάκουστη θλιβερή πρωτοτυπία στα εκκλησιαστικά χρονικά ένα Γραφείο μιας Ιεράς Μητροπόλεως της Εκκλησίας της Ελλάδος να εκδίδει κείμενο, το οποίο καθυβρίζει Προκαθήμενο μιας άλλης Αυτοκεφάλου Εκκλησίας: συγκεκριμένα της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας, που μόλις πριν λίγα χρόνια ανασυγκροτήθηκε από τα ερείπια του σκληρού αθεϊστικού διωγμού. Πρόκειται για την «Ανακοίνωση του Γραφείου επί των αιρέσεων και των παραθρησκειών της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς» (10 Δεκεμβρίου 2018), η οποία κυκλοφόρησε σε διάφορες ιστοσελίδες με τίτλο «Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος και ο παγκόσμιος οικουμενισμός» ή «Ποιους πραγματικά στόχους εξυπηρετεί ο θρησκευτικός πλουραλισμός;». Δυστυχώς με τα σύγχρονα μέσα της τεχνολογίας οι ανυπόστατες κατηγορίες διαχέονται ανεξέλεγκτα.
Αποφύγαμε να σχολιάσουμε δημόσια τον αλλόκοτο αυτό λίβελλο κατά την περίοδο των εορτών του Αγίου Δωδεκαημέρου. Ύστερα όμως από τη μετάφρασή του στην αλβανική γλώσσα είμαστε υποχρεωμένοι να δώσουμε μια γενική απάντηση στα κρίσιμα σημεία του.
Η Ανακοίνωση δηλώνει: «Πρόκειται για εισήγηση του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ. Αναστασίου, σε κάποιο Συνέδριο, στην 12η Διαθρησκειακή Συνδιάσκεψη για τον θρησκευτικό πλουραλισμό και την ειρηνική συνύπαρξη στη Μέση Ανατολή». Πρώτη παραπληροφόρηση: Η ομιλία που δημοσίευσε η «Καθημερινή» (4 Νοεμβρίου 2018) δεν είναι «Εισήγηση σε κάποιο Συνέδριο, στην 12η Διαθρησκειακή Συνδιάσκεψη....», αλλά απόσπασμα της ευχαριστήριας αντιφωνήσεως του Αρχιεπισκόπου μας κατά την τελετή απονομής της ανώτατης διάκρισης του «Χρυσού Αριστοτέλη» από τη Σύγκλητο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στις 18.10.2018, η οποία έλαβε μεγάλη δημοσιότητα.
Όπως είναι φυσικό, ανάλογα με το ακροατήριο, τους αποδέκτες και τις συγκεκριμένες συνθήκες, προσδιορίζεται και το περιεχόμενο των ομιλιών. Δεν ήταν κάποιο θεολογικό ή διαθρησκειακό συνέδριο. Η ομιλία απευθυνόταν σε ένα πολύμορφο ακαδημαϊκό ακροατήριο.
Στην εν λόγω πανηγυρική συνεδρίαση είχαν οριστεί ο Πρύτανης και τρεις διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί καθηγητές του Πανεπιστημίου, οι οποίοι προηγήθηκαν και διεξοδικά αναφέρθηκαν στη θεολογική σκέψη και συγγραφή, την ιεραποστολική δράση και την κοινωνική προσφορά του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου.
Δεύτερη διαστρέβλωση: αυτή τη φορά της επιστημονικής ορολογίας. Η Ανακοίνωση του «Γραφείου» αρχίζει με την ερώτηση: «Ποιους πραγματικά στόχους εξυπηρετεί ο θρησκευτικός πλουραλισμός;»
Η πολυμορφία των θρησκειών, ο θρησκευτικός, δηλαδή, πλουραλισμός, αποτελεί απλή διαπίστωση ενός παγκοσμίου φαινομένου, γεγονότος αναμφισβήτητου, και όχι θρησκευτική κίνηση, που εξυπηρετεί κάποιο στόχο.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος διετέλεσε επί εικοσαετία Καθηγητής της Ιστορίας των Θρησκευμάτων στη Θεολογική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ασχολήθηκε επιστημονικά με το θρησκευτικόφαινόμενο στην παγκόσμια ιστορία και γενικά με όλες τις θρησκείες.
Είναι ευρέως γνωστό ότι στην εποχή μας επιβιώνουν 19 θρησκείες, οι οποίες υποδιαιρούνται σε 240 κλάδους. Στον αιώνα μας κατά προσέγγισιν οι Χριστιανοί υπολογίζονται 33% του παγκοσμίου πληθυσμού, το Ισλάμ 20%, ο Ινδουισμός 13%, ο Βουδισμός 6%, ο Ταοϊσμός και ο Λαϊκός Κομφουκιανισμός 4%., ο Ιουδαϊσμός 0,5% και τα άλλα θρησκεύματα σε μικρότερα ποσοστά.
Οι Αγνωστικιστές και οι Άθεοι περίπου στο 5,9%. Άρα, το επαναλαμβάνουμε, οι λέξεις θρησκευτικός πλουραλισμός σε αυτό ακριβώς το γεγονός αναφέρονται, στην ποικιλία των θρησκευτικών πεποιθήσεων στον κόσμο και όχι σε κάποια σκοτεινή κίνηση που προωθεί την «πανθρησκεία».
Στην Αλβανία, όπως και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου, επικρατεί θρησκευτικός πλουραλισμός. Όλοι οι υπεύθυνοι πολίτες επιδιώκουμε την ειρηνική συνύπαρξη.
Η Ανακοίνωση έχει ως προοίμιο τις γνωστές απόψεις μερικών ακραίων κύκλων, οι οποίοι πιστεύουν πως προστατεύουν την Ορθοδοξία από «ένα παγκόσμιο κίνημα, γέννημα της Μασονίας και του Διεθνούς Σιωνισμού», που έχει σαν μοναδικό σκοπό τη δημιουργία μιας νέας τάξης πραγμάτων και που προωθεί την «παγκοσμιοποίηση».
Αυτή είναι η έμμονη ιδέα των συντακτών, που την εκτοξεύουν ως κατηγορία εναντίον εκείνων που στοχοποιούν. Η παγκοσμιοποίηση όμως είναι ένα ιστορικό φαινόμενο, το οποίο οφείλεται και προωθείται κυρίως με τη ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη σε όλο τον κόσμο.
Βεβαίως, πολλά προϊόντα της (διαδίκτυο, κινητή τηλεφωνία κ.λ.π), ευχαρίστως τα χρησιμοποιούν και οι επικριτές της. Πράγματι η παγκοσμιοποίηση είναι μία τάση που μπορεί να εξελιχθεί σε παγκοσμιοποίηση συγχύσεως, αδικίας και διαφθοράς ή παγκοσμιοποίηση αλληλεγγύης με σεβασμό σε κάθε λαό και σε κάθε ανθρώπινο πρόσωπο. Δεν αρκεί να καταριέται κανείς τις τρικυμίες, τις θύελλες, το τσουνάμι. Οφείλει να αναζητεί κατάλληλους τρόπους για την αντιμετώπισή τους.
Ο όρος «οικουμένη» δεν έχει τη σημασία την οποία προσπαθούν οι συγκεκριμένοι επικριτές του Αρχιεπισκόπου να του αποδώσουν. Σημαίνει απλώς την κατοικουμένη γη και με αυτή τη σημασία χρησιμοποιείται στην Αγία Γραφή, την Πατερική Γραμματεία και τα λειτουργικά κείμενα. Κάθε θεία λειτουργία προσφέρεται «υπέρ της οικουμένης» («ἔτι προσφέρομεν τήν λειτουργίαν ταύτην ὑπέρ της οἰκουμένης...»).
Κάθε Ορθόδοξος πριν από τη θεία κοινωνία λέγει τον ψαλμό: «Τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καὶ τὸ πλήρωμα αὐτῆς, ἡ οἰκουμένη καὶ πάντες οἱ κατοικοῦντες ἐν αὐτῇ» (Ψαλμ. 23:1). Του Κυρίου είναι όλη η οικουμένη και όχι μόνον εκείνοι τους οποίους εγκρίνουν ορισμένοι κύκλοι υπερορθοδόξων. Ο δικός μας Αρχιεπίσκοπος δεν έχει καμιά σχέση με το προσβλητικό, παραπλανητικό, κατασκεύασμα «οικουμενιστής». Είναι «οικουμενικός», σύμφωνα με τη δισχιλιετή Ορθόδοξη παράδοση.
Η Ορθόδοξη μαρτυρία του ανά την οικουμένη άρχισε, όταν η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος τον απέστειλε το 1963, ακόμη Διάκονο, για να την εκπροσωπήσει στην Συνέλευση «Παγκόσμιου Ιεραποστολής και Ευαγγελισμού» του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών στο Μεξικό.
Στη συνέχεια, με αποφάσεις πάντοτε της Εκκλησίας συμμετείχε σε διάφορες επιτροπές, συνέδρια, συνελεύσεις. Όχι βέβαια για να συμβάλει στη δημιουργία μιας παγκόσμιας θρησκείας (!) ή για να προδώσει την Ορθοδοξία, αλλά για να δώσει την Ορθόδοξη μαρτυρία σε κάθε ξένο θρησκευτικό περιβάλλον.
Βεβαίως το εν λόγω «Γραφείο» δεν επικρίνει μόνο τον δικό μας Αρχιεπίσκοπο, επιμένει ότι«πληθώρα Ορθοδόξων Πατριαρχών, Αρχιεπισκόπων, Επισκόπων, κληρικών, μοναχών και λαϊκών κινούνται προς αυτή την αρνητική κατεύθυνση και μαζί τους έχουν συστρατευθεί και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αλλά και ο έντυπος και ηλεκτρονικός τύπος με μία πληθώρα δημοσιεύσεων».Όλοι αυτοί είναι αποστάτες της ορθής πίστεως και επικίνδυνοι (!), ενώ οι επικριτές τους έχουν αναλάβει εργολαβικώς την προστασία της παγκόσμιας Ορθοδοξίας.
Τα περί «Νέας παγκόσμιας θρησκείας ή πανθρησκείας» και η ομοιογενοποίηση όλων των θρησκειών δεν έχουν καμία σχέση με τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο. Χιλιάδες φοιτητές του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών καθώς και εκατομμύρια Ορθοδόξων όλων των ηπείρων, ακόμη και αναρίθμητοι συνομιλητές του ξένων θρησκευτικών πεποιθήσεων γνωρίζουν την ακλόνητη αφοσίωσή του στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Ότι υπάρχουν «φωτεινές ακτίνες» στις διδασκαλίες άλλων θρησκευτικών παραδόσεων ουδείς σοβαρός, αντικειμενικός μελετητής της Ιστορίας των Θρησκευμάτων το αμφισβητεί. Άλλωστε το συμμαρτυρούν οι βιβλικές φράσεις: Ο Θεός «οὐκ ἀμάρτυρον ἑαυτὸν ἀφῆκεν» (Πραξ. 14:17)˙ «ἔθνη τὰ μὴ νόμον ἔχοντα φύσει τὰ τοῦ νόμου ποιῇ, οὗτοι νόμον μὴ ἔχοντες ἑαυτοῖς εἰσι νόμος»(Ρωμ. 2:14).
Ο τρόπος επίσης με τον οποίο ο Απόστολος των Εθνών Παύλος μίλησε στους Αθηναίους δείχνει τον σεβασμό του για την αρχαιοελληνική θρησκευτικότητα.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος ήδη ως Καθηγητής της Ιστορίας των Θρησκευμάτων είχε δημοσιεύσει τη μελέτη Θέσεις των Χριστιανών έναντι των άλλων θρησκειών-Ιστορικό διάγραμμα (Πανεπιστημιακές παραδόσεις, Αθήνα, 1976) και έχει από τότε επισημάνει ότι οι απόψεις των Χριστιανών κυμαίνονται για το θέμα αυτό από τις πιο ακραίες αρνητικές (όπως αυτές που υποστηρίζει το «Γραφείο») έως τις απόλυτα θετικές. Η Ορθόδοξη πάντως παράδοση ακολουθεί τη νηφάλια θέση των Καππαδοκών Πατέρων.
Όσο για τις θεωρίες περί ειρήνης του «Γραφείου» περιοριζόμαστε να παραπέμψουμε στο άρθρο του Αρχιεπισκόπου «Ειρηνικές φωνές από τους πνεύμονες των θρησκειών» (ΣυνύπαρξηΕκδ. Αρμός, Αθήνα 2015), όπου εξαίρεται η ιδιαιτερότητα της ἐν Χριστῷ ειρήνης.
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι άνθρωποι στην εποχή μας, ποθούν την ειρήνη, την ειρηνική συνύπαρξη στο άμεσο περιβάλλον τους και σε όλον τον κόσμο.
Σε αυτό όλοι οι υπεύθυνοι άνθρωποι (πολιτικοί, στρατιωτικοί, διανοούμενοι, δημοσιογράφοι, οικονομικοί παράγοντες και φυσικά οι θρησκευτικοί ηγέτες όλων των παραδόσεων, όχι μόνον οι Ορθόδοξοι) είναι δυνατόν και οφείλουν να συμβάλλουν.
Σε άλλο σημείο ο λίβελος συνεχίζει: «Και αν ο Θεός ευαρεστείται σε τέτοιου είδους «γνήσια θρησκευτικότητα», γιατί ο Θεός έγινε άνθρωπος και ήρθε στον κόσμο και πέθανε επάνω στο σταυρό; Αν οι θρησκείες του κόσμου προσφέρουν σωτηρία, τί χρειάζεται η Εκκλησία του Χριστού;»
Ουδέποτε ο Αρχιεπίσκοπος αμφισβήτησε την ἐν Χριστῷ σωτηρία. Τα γραφόμενα αποτελούν δοκησίσοφη ύβρη εναντίον ενός Ορθοδόξου Προκαθημένου, ο οποίος σε ολόκληρη τη ζωή του δεν παύει να διακηρύσσει ότι: «Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Ιω. 3:16).
Στο πρόσφατο Χριστουγεννιάτικο Μήνυμά του, και σε όλα τα Μηνύματα των Χριστούγεννων και του Πάσχα των τελευταίων 27 ετών, καθώς και τα πολλαπλά δημοσιευμένα κείμενά του, επιβεβαιώνουν την προσήλωσή του στον Λυτρωτή Χριστό.
Για τα περί διαθρησκειακών διαλόγων αρμοδίως έχουν αποφασίσει οι Ι. Σύνοδοι των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Στη σύγχρονη πολυθρησκευτική οικουμένη είμαστε υποχρεωμένοι να προσφέρουμε με κάθε τρόπο την Ορθόδοξη μαρτυρία στους συνανθρώπους μας, που ανεξαρτήτως των θρησκευτικών πεποιθήσεών τους, δεν παύουν να είναι δημιουργήματα του μόνου αληθινού Θεού.
Οι συντάκτες του συγκεκριμένου κειμένου εκφράζουν μια υπεροπτική θρησκευτική στάση, που περιφρονεί κάθε άλλη θρησκευτική παράδοση. Αυτή η στάση τουλάχιστον ως προς την πολυθρησκευτική Αλβανία είναι επικίνδυνη για την ειρηνική συνύπαρξη˙ και θα αχρήστευε κάθε προσπάθεια Ορθοδόξου μαρτυρίας στη χώρα μας.
Η Ανακοίνωση αποσιωπά σκόπιμα από την ομιλία του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, βασικές προτάσεις για την ειρήνη που δημοσιεύθηκαν, στην «Καθημερινή», και εκφράζουν σαφώς την Ορθόδοξη συνείδησή και την προσωπική του σχέση με τον Χριστό, όπως ότι: α) «Η ειρήνη συνδέεται άμεσα με τη δικαιοσύνη. Ένας άδικος κόσμος δεν μπορεί να είναι ειρηνικός. Στον αιώνα μας η ειρήνη και η δικαιοσύνη έχουν προσλάβει ένα ακόμη όνομα, ανάπτυξη».
β) «Στην μετά τον αθεϊστικό διωγμό πολυθρησκευτική Αλβανία έχουμε επιτύχει, με ενεργό συμμετοχή της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ειρηνική συνύπαρξη των θρησκευτικών κοινοτήτων».
γ) «Το αντίθετο της ειρήνης δεν είναι ο πόλεμος, αλλά ο εγωκεντρισμός, ο ατομικός, ο συλλογικός, ο εθνικός, ο φυλετικός».
δ) «Το αντίδοτο στον εγωκεντρισμό ...είναι η ενδυνάμωση της αγάπης μέσα στις καρδιές των ανθρώπων, μέσα στην κοινωνία.... Μόνο η εξουσία της αγάπης είναι εκείνη που μπορεί να νικήσει την αγάπη για εξουσία».
ε) «Αστείρευτη πηγή αγάπης παραμένει η αλήθεια την οποία με τον πιο λιτό και συγκλονιστικό τρόπο διατύπωσε ο Ευαγγελιστής Ιωάννης: «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί, καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ».
Και κατέληξε: στ) «Η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία αποτελεί διαχρονικά εργαστήριο αγάπης και αυτό παραμένει στους αιώνες το βαθύτερο έργο και χρέος της».
Το απαράδεκτο δημοσίευμα ξεπερνάει κάθε όριο άδικης προσβολής στις τελευταίες παραγράφους του: «Περαίνοντας την αναφορά μας, εκφράζουμε τη λύπη μας, για τα λεχθέντα και γραφέντα από τον Μακαριώτατο, τον οποίο η Εκκλησία του Χριστού τίμησε και έθεσε να ποιμαίνει το λαό του Θεού στην πολύπαθη αυτή χώρα και να οδηγήσει τους εκτός της Εκκλησίας στην μόνη σωστική αγκαλιά της.
Ας μην ελπίζουν ο ίδιος και οι όμοια φρονούντες (λίγο πιο πάνω τους προσδιόρισε: Πατριάρχες, Αρχιεπίσκοποι και θεολόγοι) ότι μπορούν να εδραιώσουν ειρήνη και συναδέλφωση στη γη χωρίς τον Μέγα Ειρηνοποιό, την Ένσαρκη Ειρήνη, το Χριστό, διότι, μόνο Αυτός και κανένας άλλος είναι «ἡ εἰρήνη ἡμῶν, ὁ ποιήσας τὰ ἀμφότερα ἕν καὶ τὸ μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λύσας,....» (Εφ.2,14-18)».
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δεν χρειάζεται προφανώς τέτοιας ποιότητος παραινέσεις. Βεβαίως δεν θεώρησε ποτέ τον εαυτό του αλάνθαστο. Από τα νεανικά του πάντως, χρόνια σε οποιαδήποτε θέση διακόνησε, ως λαϊκός ή κληρικός, προσπάθησε με τη ζωή, τον λόγο και το έργο του να καταθέτει τις Ορθόδοξες πεποιθήσεις, να εκφράζει την ολόψυχη αγάπη του στον Χριστό και την προσήλωσή του στο Ευαγγέλιο, σε όλα τα περιβάλλοντα.
Στην Ελλάδα, σε διάφορους τομείς της χριστιανικής κινήσεως, ως Γενικός Διευθυντής της Αποστολικής Διακονίας και Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπως επίσης στην Ανατολική Αφρική, όπου διοργάνωσε την Ορθόδοξη Ιεραποστολή και σχεδόν τρεις δεκαετίες στην Αλβανία.
Εδω αξιώθηκε, παρά τις τεράστιες δυσκολίες, να ανασυγκροτήσει μια εντελώς διαλυμένη Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία. Οι ζηλωτές συντάκτες της Ανακοινώσεως είναι ευπρόσδεκτοι να επισκεφθούν και να συμπροσευχηθούν με τους Ορθοδόξους της Αλβανίας στους νέους καθεδρικούς ναούς των Τιράνων, Κορυτσάς, Αργυροκάστρου, Βερατίου, Φίερι και στους ναούς πολλών άλλων πόλεων και χωριών και να δουν από κοντά το ιεραποστολικό, εκπαιδευτικό, εκδοτικό, υγειονομικό, φιλανθρωπικό, κοινωνικό έργο, γενικότερα την άνθηση της Ορθοδοξίας στην Αλβανία.
Το υστερικό αυτό παραλήρημα καταλήγει: «Αν θέλουν να επικρατήσει η πραγματική και μόνιμη ειρήνη στον κόσμο, ας εργαστούν με όλες τους τις δυνάμεις, να διαδοθεί και να επικρατήσει στον κόσμο το Ευαγγέλιο του Χριστού και ας μην αναλώνονται στους ατελέσφορους και επιζήμιους Διαθρησκειακούς Διαλόγους, γενόμενοι εκόντες άκοντες, όργανα των σκοτεινών δυνάμεων για την προώθηση της δαιμονικής πανθρησκείας».
Άθλιες υβριστικές φράσεις όπως, «όργανα των σκοτεινών δυνάμεων για την προώθηση της δαιμονικής πανθρησκείας» φανερώνουν κυρίως εμπαθή θρησκευτικό φανατισμό.
Την καλύτερη όμως απάντηση στην άδικη συκοφαντική επίθεση δίνει η επιστολή–πρόσκληση του Σεβαμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιώς κ. Σεραφείμ και του Αξιοτίμου Δημάρχου Πειραιώς κ. Ιωάννου Μώραλη (Δεκέμβριος 2017), οι οποίοι αναγγέλλουν στον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Τιράνων Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας τα εξής: «Ἡ ναύλοχος πόλις τοῦ Πειραιῶς, ἔχουσα την ἰδιαιτάτην τιμήν να ἀποτελῇ την Ὑμετέραν γενέτειραν, ὁλοθύμως ἐπιθυμεῖ, τόσον ἡ Δημοτική Αὐτῆς Ἀρχή, ὅσον καί ἡ κατά Πειραιᾶ συνεκλεκτή, ὅπως τιμήσῃ τήν Ὑμετέραν Θεοτίμητον και Γεραράν Μακαριότητα, την κλεΐζουσα τήν Ὀρθόδοξον Καθολικήν τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν και χάριτι Θεοῦ ἀναγεννήσασα ἐκ τέφρας, τήν κατά Ἀλβανίαν Ἐκκλησιαστικήν ὀλκάδα Αὐτῆς.
Ἐν ταυτῷ, διά τῆς τιμῆς εἰς το Ὑμέτερον Σεπτόν Πρόσωπον τιμᾶται ὁ ἀληθής ἀνθρωπισμός καί ἡ πάντα νοῦν ὑπερέχουσα εἰρήνη τοῦ Θεοῦ και το ζείδωρον μήνυμα τοῦ Εὐαγγελίου εἰς τούς ἐγγύςκαί τούς μακράν, τόὁποῖον μετ' ἀφάτου πιστότητος, ὑπομονῆς και ἐπιστήμης διακονεῖτε.
Ὅθεν θερμῶς παρακαλοῦμεν, γνωρίζοντες Ὑμῖν ὅτι θα ἀπονείμωμεν εἰς Ὑμᾶς ἐκ μέρους μέν τῆς Ι. Μητροπόλεως την ἀνωτάτην τιμητικήν διάκρισιν Αὐτῆς, τόν χρυσοῦν Σταυρόν μετ' ἀστέρος τοῦ πολιούχου ἡμῶν ἉγίουΣπυρίδωvos, ἐκ μέρους δε τοῦ Δήμου Πειραιῶς την ἀνακήρυξιν ὡς ἐπιτίμου δημότου τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος μετά τῆς χρυσῆς κλειδός τῆς Ὑμετέρας γενετείρας, πόλεως τοῦ Πειραιῶς, ὅπως ἀποδεχθήτε την ἡμετέραν πρόσκλησιν και καθορίσητε την σχετικήν ἡμερομηνίαν τῆς Ὑμετέρας Θεοφιλοῦς ἐπισήμου ἐπισκέψεως.»
Περιττεύει κάθε άλλος επίλογος. Η τιμητική επιστολή των δύο κορυφαίων εκπροσώπων της Πειραϊκής κοινωνίας είναι επαρκής και σαφής.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος συλλυπήθηκε και τις δύο οικογένειες, Κατσίφα και Ζίλφα, ανακοινώνει η Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας, ύστερα από δημοσιεύματα ορισμένων αλβανικών ιστοσελίδων και εφημερίδων που έσπευσαν να αναδημοσιεύσουν ένα άρθρο του κ. G. Kapllani με υβριστικό υπαινιγμό βασικό επιχείρημα ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος ενδιαφέρθηκε και συλλυπήθηκε μόνο την οικογένεια Κατσίφα και αδιαφόρησε για την οικογένεια του αδικοσκοτωμένου Πετρίτ Ζίλφα.
«Αυτός ο ισχυρισμός είναι εντελώς αναληθής! Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος συλλυπήθηκε και τις δύο οικογένειες. Την οικογένεια Ζίλφα στις 5 Δεκεμβρίου 2018.
Όσοι ζουν από κοντά τα γεγονότα γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος συμμετέχει με σεβασμό και στοργή στον πόνο των ανθρώπων και αντιμετωπίζει τα γεγονότα με διακριτική σιωπή παρά τις απειλές, τις οποίες κατά καιρούς δέχεται από εξτρεμιστικές ομάδες και των δύο χωρών. Οι καλώς πληροφορημένοι και αντικειμενικοί κύκλοι τόσο στην Αλβανία όσο και στην Ελλάδα γνωρίζουν ότι επί 27 χρόνια ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος αγωνίζεται για την ειρήνη, την αλληλοκατανόηση και τον αλληλοσεβασμό μεταξύ ανθρώπων και λαών», τονίζεται σε αποκατάσταση της αλήθειας.
Με την ευχή «Καλή δύναμη» στο Περιφερειάρχη και σε όλους στους παριστάμενους στο «1ο Διεθνές Συνέδριο Αποδήμων Επτανησίων» ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστάσιος, αποχώρησε μετά το πέρας των εργασιών του Συνεδρίου, αφού πρώτα συνεχάρη τον Περιφερειάρχη Ιονίων Νήσων, για την «άψογη», όπως τη χαρακτήρισε, διοργάνωση και διεκπεραίωση του και του ευχήθηκε «καλή δύναμη».
«Έχετε υπ’ όψην σας πως όλοι τρέχουμε. Εγώ ανήκω και στις τρεις γενεές και παιδί και νέος και γέρος, αλλά νομίζω ότι όλοι μας έχουμε ξεπεράσει τις δυνάμεις μας. Έχουμε όμως μία κρυμμένη γεννήτρια αγάπης μέσα στην καρδιά μας, το θέμα είναι να τη βάλουμε να ζήσει για να μπορέσει να μεταφέρει όλη αυτή τη δύναμη, την αλήθεια, την ομορφιά και την αγάπη. Καλή δύναμη σε όλους μας» ήταν το μήνυμα του Αρχιεπισκόπου. Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστάσιος, χάρισε φεύγοντας στον Περιφερειάρχη, ένα από τα βιβλία του με την ιδιόχειρη υπογραφή του και θερμές ευχές.
Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ. Αναστάσιος επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο καθώς και με τον Ποιμενάρχη της πληγείσης περιοχής Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κηφισίας κ. Κύριλλο και τους εξέφρασε τη βαθύτατη οδύνη του για τη φοβερή δοκιμασία, που στοίχισε τη ζωή δεκάδων αδελφών μας και πλήγωσε βαρειά εκατοντάδες άλλους.
Συμμετέχουμε στη θλίψη των αδελφών δεόμενοι ολόθερμα στον Θεό για την ταχεία επούλωση των πληγών που προκλήθηκαν.
Η 22 Ιανουαρίου, η γιορτή του Απόστολου Τιμοθέου και του Αγίου Αναστασίου του Πέρση, τα τελευταία 26 χρόνια συνοδεύεται κι από έναν λαμπερό και ξεχωριστό εορτασμό.
Πρόκειται για τα ονομαστήρια του ιδιαίτερα αγαπητού Αρχιεπισκόπου μας Αναστασίου, του πρωτεργάτη και εμπνευστή του θαυμάσιου έργου που επιτελείται στην Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας.
Κι αυτό σηματοδοτεί πολλά πράγματα για τους κληρικούς και τους πιστούς που καταφθάνουν από τις γύρω περιοχές της Αρχιεπισκοπής κι από της Μητροπόλεις της χώρας για να ευχηθούν προσωπικά τον Μακαριώτατο «Πολλά τα έτη Δέσποτα» επικεφαλής της Ορθοδόξου Αυτοκέφαλου Εκκλησίας της Αλβανίας.
Κι εφέτος, τη Δευτέρα, η ημέρα αυτή άρχισε με τη Θεία Λειτουργία στον Καθεδρικό της Αναστάσεως του Χριστού, χοροστατούντως του Αρχιεπίσκόπου Αναστασίου και συλλειτουργούντων των μελών των Ιεράς Συνόδου κι αρκετών κληρικών απ’ όλες τις περιοχές.
Ο Καθεδρικός ναός ήταν κατάμεστος με πιστούς προερχόμενους απ’ όλες τις περιοχές όπου ήταν εμφανή η πολυπληθής παρουσία της ορθόδοξης νεολαίας. Είναι η πρώτη φορά που ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος γιορτάζει ως αλβανός πολίτης, μετά την απόδοση πριν ενός μηνός της αλβανικής ιθαγένειας από τον Πρόεδρο Μέτα.
Και, καθώς είναι πια παράδοση, παράλληλα με τους εορτασμούς έλαβε χώρα και η χειροτονία σε Ιεροδιάκονο του Πασκάλ Μάναϊ, μετονομαζόμενος σε Αναστάσιος.
Ο Μακαριώτατος, παράλληλα με τις ευχές του, μίλησε και για τη σημασία της προσέγγισης των νέων σε ρόλο κληρικών της Εκκλησίας κι ευχήθηκε το νέο Ιεροδιάκονο και τους συγγενείς του.
Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, εξ ονόματος της Ιεράς Συνόδου και των ορθόδοξων πιστών ευχήθηκε τον Αρχιεπίσκοπο για τα ονομαστήρια του ο Μητροπολίτης Κορυτσάς, Σεβασμιότατος Ιωάννης.
Με το πέρας της Θείας Λειτουργίας, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δέχτηκε τις ευχές στην αίθουσα υποδοχής των επισήμων στο κτίριο της Ιεράς Συνόδου, η οποία αποδείχτηκε πολύ μικρή για να χωρέσει τις εκατοντάδες των πιστών και των κληρικών που συνωστίζονταν για να ευχηθούν τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο για τα ονομαστήρια του.
Γνωστός Αλβανός δημοσιογράφος κατηγόρησε τον κκ Αναστάσιο ότι δεν μιλάει καλά αλβανικά - Πώς υπερασπίστηκε τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας ο Ιλίρ Μέτα που χαρακτήρισε «υποχρέωση» την απονομή της αλβανικής ιθαγένειας στον Αναστάσιο
Άνευ λόγου επιθετικότητα και ειρωνεία για τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο, ένα πρόσωπο που τιμά το ρόλο του και έχει αναμορφώσει την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας εκδήλωσε Αλβανός δημοσιογράφος, «ανακρίνοντας» τον πρόεδρο της χώρας, Ιλίρ Μέτα στον τηλεοπτικό σταθμό εθνικής εμβέλειας TV KLAN.
Ο Μπλέντι Φεβζίου πολλές φορές αμφισβήτησε τον ρόλο του Αρχιεπισκόπου, αλλά και τη σκοπιμότητα της απόφασης απονομής της αλβανικής ιθαγένειας στον κκ Αναστάσιο, αφήνοντας αιχμές για τα κίνητρα με τα οποία του δόθηκε, ενώ προσπάθησε να δώσει έντονο πολιτικό χρώμα στο διάλογο.
«Όχι μόνο πληρούσε τα κριτήρια του Νόμου, αλλά ήταν μια υποχρέωση απέναντι στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, απέναντι στους Ορθόδοξους πιστούς της χώρας, και προς το συμφέρον της συνύπαρξης μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων στην Αλβανία, για την οποία η συμβολή του Μακαριότατου ήταν πολύτιμη» τόνισε από την πλευρά του ο κ. Μέτα. Ο πρόεδρος της Αλβανίας έπλεξε το εγκώμιο του Αναστάσιου, χαρακτηρίζοντάς τον «διεθνή προσωπικότητα» που έπαιξε «τεράστιο ιστορικό ρόλο» στην ανασυγκρότηση της αλβανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Μάλιστα, ερωτηθείς για την ελληνική καταγωγή του Αναστάσιου, ο κ. Μέτα ζήτησε να τον δουν «ως άνθρωπο της πίστης». Στο ίδιο πλαίσιο, ο πρόεδρος της Αλβανίας είπε ότι είναι λανθασμένη κάθε προσπάθεια να συνδέσει «κανείς τη φωτεινή μορφή του Μακαριότατου με τα προβλήματα Αλβανίας-Ελλάδας. Αυτό προέρχεται, είτε από την έλλειψη πληροφόρησης, είτε για πολιτικές σκοπιμότητες».
Επίσης, ο κ. Μέτα επισήμανε ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος έχει προσφέρει τεράστιες υπηρεσίες στη χώρα και υπενθύμισε το τεράστιο έργο που έχει παράξει, υλικό και πνευματικό.
Ο κ. Φεβζίου μάλιστα άφησε αιχμές για «συνδιαλλαγή» του κ. Μέτα με τον Αρχιεπίσκοπο, γεγονός που ο Αλβανός πρόεδρος απέρριψε κατηγορηματικά. Από τα βέλη του δημοσιογράφου δεν έλειψαν οι επικρίσεις για το γεγονός ότι ο Αρχιεπίσκοπος δεν μίλησε στα αλβανικά, όταν πήρε την ιθαγένεια. «Προσέφερε τεράστιες υπηρεσίες στην Ορθόδοξη Εκκλησίας μας.Κάθε σχετική προκατάληψη (...) μου θυμίζει τη γιαγιά μου, η οποία μας φόβιζε με τους Έλληνες όταν ήμουν μικρός», ξεκαθάρισε ο κ. Μέτα.
Διαβάστε το κείμενο της συνέντευξης του προέδρου της Αλβανίας Ιλίρ Μέτα στον γνωστό Αλβανό δημοσιογράφο Μπλέντι Φεβζίου: Δημοσιογράφος: Ποιος σας ζήτησε να αποδώσετε την αλβανική ιθαγένεια στον Αρχιεπίσκοπο, μήπως ήταν μια υπηρεσία προς την Ελλάδα, μια προσπάθεια για αποκλιμάκωση της έντασης, ή μήπως ήταν πεποίθησή σας ότι στον Αναστάσιο άξιζε η αλβανική ιθαγένεια;
Μέτα: Ήταν μια πλήρης θεσμική πεποίθησή μου…
Δημοσιογράφος : Και πως δημιουργήσατε αυτή την πεποίθηση, κ. Πρόεδρε;
Μέτα :….ξεκινώντας από το Νόμο περί απόδοσης ιθαγενείας και μπορώ να επισημάνω ότι ο Μακαριότατος εκπλήρωνε όλα τα κριτήρια….
Δημοσιογράφος: Εάν δεν κάνω λάθος, ο Νόμος εμπεριέχει και το κριτήριο ότι πρέπει να μιλά αλβανικά, ή όχι;
Μέτα: Δεν νομίζω ότι προπονητής της Εθνικής μας ομάδας ποδοσφαίρου, ο Ντε Μπιάζι, μιλά αλβανικά, ή μιλάει την αλβανική καλύτερα από το Μακαριότατο, για να μην αναφερθώ και σε αρκετές άλλες περιπτώσεις. Δεύτερον, πιστεύω ότι με τον τρόπο αυτό προσέφερα μια πολύ καλή υπηρεσία….
Δημοσιογράφος: Υπηρεσία για ποιον;
Μέτα: …στην Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, την οποία ο Μακαριότατος ανόρθωσε από την τέφρα – κληρονομιά του κομμουνιστικού καθεστώτος και σήμερα είναι μία από τις πιο τιμημένες Εκκλησίες του κόσμου….
Δημοσιογράφος: Ανασυγκροτήθηκε όμως από έναν….
Μέτα: …. χάρη, ειδικά, στην προσωπικότητά του. Είναι μια υποχρέωση προς όλους τους Ορθόδοξους πιστούς στη χώρα μας, ήταν ένα πάγιο αίτημα από πολλές επώνυμες προσωπικότητες της χώρας: από ιατρούς, καθηγητές, πρυτάνεις, επώνυμους της επιστήμης, της ιατρικής …
Δημοσιογράφος: Πως εξηγείται όμως το γεγονός, κ. Πρόεδρε ότι πέντε Πρόεδροι πριν από σας, αρνήθηκαν να αποδώσουν αλβανική ιθαγένεια στον Αρχιεπίσκοπο;
Μέτα: Θα έλεγα ότι είναι άλλο πράγματα η άρνηση….
Δημοσιογράφος: Είστε ο έκτος, μετά από τους κ.κ. Μπερίσα, Μεϊντάνι, Μωϋσίου, Τόπι και Νισάνι, που αρνήθηκαν να κάνουν Αλβανό πολίτη τον Αναστάσιο. Εσείς αποφασίσατε να τον κάνετε.
Μέτα: Πιστεύω ότι δεν υπήρξε κάποια άρνηση. Υπήρξε μη υπογραφή Διατάγματος. Ήταν ένα αίτημα σε αναμονή.
Δημοσιογράφος: Ήσασταν πεπεισμένος όταν υπογράψατε το Διάταγμα;
Μέτα: Ήμουν απόλυτα πεπεισμένος, σήμερα είμαι πιο πεπεισμένος και στο μέλλον θα είμαι ακόμα περισσότερο, και λυπούμαι για το γεγονός ότι εμείς συνεχίζουμε ακόμα να πολιτικοποιούμε τα θέματα πίστεως…
Δημοσιογράφος: Δεν είναι θέμα πολιτικοποίησης, κ. Πρόεδρε. Η Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας από τότε που ξεκίνησε το 1929, εάν δεν κάνω λάθος, και στη συνέχεια με τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόφορο Κίση, ήταν Εκκλησία, επικεφαλής της οποίας έπρεπε να ήταν Αλβανός Αρχιεπίσκοπος. Ο Αναστάσιος δεν ήταν Αλβανός όταν ήρθε επικεφαλής της Εκκλησίας, είχε ελληνική ιθαγένεια. Η ιστορία της Αλβανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι ιστορία αντιπαραθέσεων με την Ελληνική Εκκλησία. Δεν είχε αντιπαραθέσεις με τη ρωσική, τη μαυροβούνια ή τη σκοπιανή Εκκλησία.
Μέτα: Συμφωνώ μαζί σας και δεν θα αφαιρέσω τίποτα. Θα ήταν πολύ πιο καλά, ο πρώτος Αρχιεπίσκοπος μετά την πτώση του κομμουνισμού στην Αλβανία, να ήταν Αλβανός. Θα πρέπει όμως να είμαστε ειλικρινείς και να παραδεχθούμε ότι και τον Χριστόφορο Κίση, που αναφέρατε, και τον Βησσαρίωνα Τζουβάνη, τον οποίο δεν αναφέρατε….
Δημοσιογράφος: Όχι, είναι μεγάλος ο αριθμός, η ιστορία ξεκινά με τον Φαν Νόλη, το 1910 εάν δεν κάνω λάθος…
Μέτα: Σύμφωνοι! Όλες αυτές οι προσωπικότητες της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας, δεν υπέστησαν κατατρεγμούς και βία, ούτε από την Ελληνική Εκκλησία, ούτε από το Μακαριότατο, αλλά μια και ….
Ερώτηση: Όχι, ήταν έργο της κομμουνιστικής δικτατορίας.
Μέτα: …η δικτατορία όμως είναι δικό μας έργο και ορισμένοι, συνεχίζουν και σήμερα να καλλιεργούν αυτό το πολύ αρνητικό πνεύμα. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση πριν από δέκα χρόνια, όταν ο γιος μου ήταν έξι χρονών και βλέπαμε μαζί τηλεόραση μια εκπομπή για την εποχή του κομμουνισμού. Θέλησα να ρωτήσω το γιο μου, παιδάκι, τι γνώριζε για την εποχή του κομμουνισμού, ένα θέμα για το οποίο δεν είχαμε μιλήσει ποτέ. Η απάντηση του ήταν: «Ο κομμουνισμός κρεμούσε τους παπάδες». Δηλαδή για το σύστημα εκείνο, ο γιος μου γνώριζε ότι «κρεμούσε παπάδες». Και εγώ, όταν ακούω ακόμα μια ρητορική, συχνά ανεύθυνη σε βάρος του Μακαριότατου ή της Εκκλησίας γενικά, θυμάμαι εκείνα που μου είπε ο γιος μου. Θυμάμαι επίσης τη γιαγιά μου στο χωριό στο Νομό του Σκραπάρ, η οποία, για να μας φοβίσει εμάς τα παιδάκια να μην κάναμε φασαρία, μας έλεγε : «Ήρθαν οι Έλληνες!»
Δημοσιογράφος: Εξ αιτίας των ιστορικών γεγονότων…
Μέτα: Ναι, εξ αιτίας του πολέμου με τους Έλληνες στη ζώνη εκείνη, αλλά και στην Κολόνια, το Παναρίτη, την Κορυτσά και άλλα μέρη, φόβιζαν τα παιδιά να μην κάνουν τρέλες.
Ερώτηση: Μήπως επρόκειτο για τον Ε – Ι πόλεμο;
Μέτα: Εγώ ο ίδιος είχα πολλές προκαταλήψεις για το Μακαριότατο μέχρι το 2000, διότι τη δεκαετία του 1990 υπήρξαν πολλές αντιπαραθέσεις με την Ελλάδα και πάντα αυτές είχαν αρνητικό αντίκτυπο για την προσωπικότητά του, αλλά το 2000…
Δημοσιογράφος: …. οι επιπτώσεις ήταν και για τους μετανάστες, κ. Πρόεδρε, τους οποίους στοίβαζαν σαν σαρδέλες όχι σαν ανθρώπους και τους έστελναν πίσω.
Μέτα: Ασφαλώς! Το 2000, όταν ήμουν Π/Θ, επισκέφθηκα την Εκκλησία της Βοστώνης ( σ.σ: Των Αλβανοαμερικανών) και είχα κατ΄ ιδίαν συζήτηση για το θέμα με τον επικεφαλής της Εκκλησίας Αρτούρ Λιολίν.
Δημοσιογράφος: Και ποια ήταν η απάντηση;
Μέτα: Μου συνέστησε ένα πράγμα, για το οποίο καλώ όλους τους λογικούς ανθρώπους να το έχουν υπόψη όταν μιλούν γι΄ αυτό το θέμα και για μια τέτοια προσωπικότητα: Μη βλέπετε την καταγωγή του, δείτε τον ως άνθρωπο της πίστης!
Δημοσιογράφος: Τότε θα ήθελα…
Μέτα: Όχι μόνο τόσο, θα μπορούσατε να βρείτε στο Google συνέντευξη που ο ιερέας Αρτούρ Λιολίν έδωσε το 2008, με την ευκαιρία της επετείου της πρώτης λειτουργίας στην αλβανική στη Βοστώνη. Όταν μερικοί Αλβανοί δήλωσαν αποχή, διότι στην τελετή παρευρίσκονταν και ο Μακαριότατος, ο Λιολίν απάντησε : «Και ο Φαν Νόλι εάν ζούσε, θα τον υποδεχόταν και θα τον σεβόταν»
Δημοσιογράφος: Θυμάστε ότι η απαρχή της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας…
Μέτα: Καλώ όλους να δουν τον Αρχιεπίσκοπο ως άνθρωπο της πίστης, διότι η πίστη γεννήθηκε πριν από τα έθνη, πριν από τα κράτη…
Δημοσιογράφος: Θα πρέπει όμως να γνωρίζετε ότι ο Φαν Νόλι χειροτονήθηκε ιερέας το 1908, διότι ιερέας της Ορθόδοξης Ελληνικής Εκκλησίας δεν δέχθηκε να τελέσει λειτουργία για έναν Αλβανό νεαρό με επώνυμο Ντισνίτσα, λόγω της αλβανικής εθνικής του δραστηριότητας…
Μέτα: Σύμφωνος! Έχω διαβάσει βιβλία, έχω δει ταινίες για τα γεγονότα εκείνα. Θα πρέπει όμως να έχουμε υπόψη ότι ο Μακαριότατος δεν ήρθε εδώ ως εκπρόσωπος της Ελληνικής Εκκλησίας, αλλά ως Έξαρχος του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, και ήρθε λόγω της τεράστιας διεθνούς προσωπικότητάς του, ήρθε μετά από την τεράστια επιτυχία που γνώρισε το έργο του στην Ανατολική Αφρική και σε άλλες περιοχές. Επομένως, ήρθε λόγω του ονόματος, της προσωπικότητας, και όχι εξ αιτίας της εθνικότητας και της καταγωγής του.
Δημοσιογράφος: Για να είμαστε ειλικρινείς, έπαιξε ρόλο στην ανόρθωση της Εκκλησίας…
Μέτα: Πώς έπαιξε;
Δημοσιογράφος: Έπαιξε σημαντικό ρόλο…
Μέτα:Δεν έπαιξε σημαντικό ρόλο. Έπαιξε τεράστιο ιστορικό ρόλο!
Δημοσιογράφος: Ο τεράστιος αυτός ρόλος του, κ. Πρόεδρε, σε ένα σημείο δεν πάει – οι σχέσεις του με την Ελλάδα. Το 2006 εάν θυμάμαι καλά, βουλευτής της Αλβανικής Βουλής του ζήτησε να τελέσει μνημόσυνο για τους Αλβανούς Τσάμηδες Ορθόδοξους που σφαγιάστηκαν το 1944 και ο Μακαριότατος δεν ανταποκρίθηκε. Και το 2007 στην περίπτωση της Κοσίνα Πρεμετής, όταν ο ντόπιος ιερέας πουλούσε οστά Αλβανών για οστά Ελλήνων στρατιωτών, ο Αρχιεπίσκοπος αρνήθηκε να απαντήσει στους δημοσιογράφους. Όσες φορές σημειώθηκαν αντιπαραθέσεις με την Ελλάδα, ο Αρχιεπίσκοπος δεν έκανε κάποια δήλωση, ποτέ δεν τόλμησε να πάρει θέση…
Μέτα: Μην προσπαθήσετε, ούτε εσείς, ούτε κανείς άλλος, να αναμείξετε τον Μακαριότατο στην πολιτική αντιπαράθεση και το πολιτικό κίνημα στη χώρα. Αναμφίβολα διατηρεί δεσμούς με την Ελλάδα, εκεί γεννήθηκε, μεγάλωσε και εκπαιδεύτηκε για αρκετό διάστημα. Ασφαλώς και ενδιαφέρεται για όσο το δυνατόν καλύτερες και ειρηνικές σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες. Διαρκώς έχει συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση, χωρίς να αναμειχθεί εκατέρωθεν στα πολιτικά. Επαναλαμβάνω για μία ακόμα φορά: Θα πρέπει να έχουμε υπόψη, όταν μιλάμε γι΄ αυτή την προσωπικότητα, το γεγονός ότι είναι άνθρωπος της πίστεως! Δεν πρέπει απλώς να βλέπουμε…
Δημοσιογράφος: Σας μίλησα για θέμα πίστεως, κ. Πρόεδρε, σας μίλησα για ένα μνημόσυνο για τους Αλβανούς Ορθόδοξους Τσάμηδες που πέθαναν εκεί. Οι ιερείς, πηγαίνουν και στους στρατιώτες του άλλου στρατοπέδου πριν αυτοί παραδώσουν το πνεύμα.
Μέτα: Αυτή δεν είναι ερώτηση για μένα.
Δημοσιογράφος: Όλοι είναι ισότιμοι ενώπιον του Κυρίου.
Μέτα: Είναι και ερώτηση για τον Μακαριότατο ή για τον Εκπρόσωπο της Εκκλησίας, διότι δεν είναι σωστό, ένας Πρόεδρος ή κάποιος πολιτικός, να κάνει συστάσεις στην Εκκλησιά…
Δημοσιογράφος: …και πως εξηγείτε, κ. Πρόεδρε, ότι για την ιθαγένεια, παρατηρήθηκε μεγαλύτερος ενθουσιασμός στην ελληνική πολιτική, απ΄ ότι στην Ορθόδοξη κοινότητα στην Αλβανία ή σε επώνυμους Αλβανούς; Τη χορήγηση ιθαγένειας χαιρέτισε ο Έλληνας ΥΠΕΞ και σύμφωνα με τις πληροφορίες μου, ενθουσιασμό εξέφρασε μεγάλος αριθμός Ελλήνων πολιτικών.
Μέτα: Πρώτον, όλοι οι Αλβανοί Ορθόδοξοι που πιστεύουν, είναι πολύ ευτυχισμένοι, πολλοί απ΄ αυτούς, επώνυμοι, δεν αναφέρω ονόματα, μίλησαν και δημοσίως, είναι λαμπρές προσωπικότητες της κοινωνίας μας, διανοούμενοι…
Δημοσιογράφος: Επικρότησαν την απόφασή σας;
Μέτα: …ιατροί, επιστήμονες, από τους πιο επώνυμους της χώρας, είναι πολύ ενθουσιασμένοι. Το θεωρούσαν αδικία το γεγονός ότι δεν είχε αποδοθεί ακόμα η ιθαγένεια στο Μακαριότατο. Όχι απλώς τον εκτιμούν, αλλά είμαι πεπεισμένος ότι τον λατρεύουν, διότι έχει προσφέρει έργο το οποίο εμείς δεν το ξέρουμε, πηγαίνουμε στην εκκλησία τα Χριστούγεννα ή το Πάσχα, αυτοί που πιστεύουν όμως, είναι πολύ συνδεδεμένοι με τις λειτουργίες ή τις κοινωνικές προσφορές της Εκκλησίας. Με τις τεράστιες κοινωνικές προσφορές της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, όχι μόνο προς τους Ορθόδοξους αλλά και άλλους απλούς πολίτες. Και να μην ξεχνάμε ότι το καθετί δημιουργήθηκε από την τέφρα που άφησε ο κομμουνισμός, που κατέστρεψε εκκλησίες, τζαμιά, κατέστρεψε τοιχογραφίες αιώνων και μετέτρεψε σε στάβλους εκκλησίες και τζαμιά.
Δημοσιογράφος: Αυτό συνέβη με όλες τις θρησκευτικές κοινότητες, όχι μόνο με τους ορθόδοξους. Η Καθολική Εκκλησία υπέστη χειρότερα…
Μέτα: Αναμφίβολα! Να μην ξεχάσουμε το τεράστιο έργο, υλικό και πνευματικό, για την ανόρθωση της Εκκλησίας, το γλωσσικό έργο με την μετάφραση στην αλβανική των θρησκευτικών κειμένων. Έχουμε Λύκεια της Εκκλησίας, έχουμε την Ακαδημία στο Δυρράχιο από την οποία αποφοίτησαν 150 και πλέον Αλβανοί κληρικοί.
Δημοσιογράφος:Έχουμε όμως και το Μοναστήρι που χτίστηκε χωρίς άδεια και που θα ενταφιαστούν τα οστά των Ελλήνων στρατιωτών, κύριε Πρόεδρε. Είναι μοναδική περίπτωση, μια Εκκλησία να χτίσει χωρίς άδεια για να είναι έτοιμο το νεκροταφείο των Ελλήνων στρατιωτών…
Μέτα: Πρώτον, για το θέμα ρωτήστε επίσημα την Εκκλησία, δεύτερον, ρωτήστε την Επιτροπή Θρησκευμάτων. Το κράτος έχει μια Επιτροπή Θρησκευμάτων που καλύπτει τις σχέσεις με τις θρησκευτικές κοινότητες.
Δημοσιογράφος: Γνωρίζετε για τις πιέσεις που έχει ασκήσει η Ελλάδα για την ανέγερση νεκροταφείων στην Αλβανία;
Μέτα: Συγγνώμη! Αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα. Ενώ το θέμα της Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας είναι διαφορετικό ζήτημα…
Δημοσιογράφος: πως εξηγείται αυτό τον ενθουσιασμό;
Μέτα: …είναι πολύ λανθασμένη η προσπάθεια να συνδέει κανείς τη φωτεινή μορφή του Μακαριότατου με τα προβλήματα μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας. Αυτό προέρχεται, είτε από την έλλειψη πληροφόρησης, είτε για πολιτικές σκοπιμότητες. Μέσω τέτοιων προσπαθειών, επιδιώκεται, και είμαι πεπεισμένος ότι μερικές φορές σκόπιμα, η δυσφήμιση ολόκληρης της Ορθόδοξης κοινότητας της Αλβανίας…
Δημοσιογράφος: Όχι, αυτό δεν είναι αλήθεια. Δεν έχουμε λόγο να δυσφημίσουμε όλη την κοινότητα…
Μέτα: … μα λυπούμαι! Και όχι μόνο τόσο, αλλά μερικές φορές όλους τους Αλβανούς Ορθόδοξους τους παρουσιάζουν ως Έλληνες, πράγμα που δεν είναι αλήθεια. Γι΄ αυτό και θα καλούσα όλους, να διαχωρίσουν το θέμα της καταγωγής του Αρχιεπισκόπου μας, ο οποίος σήμερα είναι και πολίτης της Αλβανίας, από το θέμα της πίστης. Η πίστη είναι κάτι άλλο, και αυτός πάνω απ΄ όλα, είναι προσωπικότητα της πίστης.
Δημοσιογράφος: Πως εξηγείτε εσείς, κ. Πρόεδρε, τον ενθουσιασμό του Έλληνα ΥΠΕΞ, διότι κανονικά, δεν πρέπει να τον ενθουσιάζει και τόσο το γεγονός ότι ένας Έλληνας αποκτά αλβανική ιθαγένεια. Το αντίθετο έπρεπε να συμβεί.
Μέτα: Ο Κολοκοτρώνης έχει πει: Και οι πιο τρελοί Έλληνες, δεν εγκαταλείπουν ποτέ το Θεό! Γνωρίζουμε ότι οι Έλληνες είναι αρκετά θρήσκος λαός, ομοιογενής σχεδόν στην Ορθόδοξη πίστη του.
Δημοσιογράφος: Ναι, αναγράφεται και στα διαβατήρια τους.
Μέτα: Οι σχέσεις ανάμεσα στην Εκκλησία και το κράτος ήταν πάντα ισχυρές. Πρέπει να έχετε υπόψη ότι όχι μόνο ο ΥΠΕΞ μου τηλεφώνησε, αλλά και ο Πρόεδρος…
Δημοσιογράφος: Και ο Πρόεδρος της Ελλάδος;
Μέτα: …Και, η είδηση μεταδόθηκε από το Ελληνικό Πρακτορείο, ήταν είδησή τους, αλλά και πολλοί πολιτικοί…
Δημοσιογράφος: Έλληνες πάντα;
Μέτα: …ναι, με ευχαρίστησαν πολλοί πολιτικοί από διάφορες παρατάξεις, εκτός της Χρυσής Αυγής. Με ευχαρίστησαν πολλοί Αλβανοί που ζουν στην Ελλάδα, και συνάδελφοί σας δημοσιογράφοι, και θα σας πω γιατί: Πρώτον, δεν έχει σχέση με το γεγονός ότι ένας Αρχιεπίσκοπος, ελληνικής καταγωγής, πήρε αλβανική ιθαγένεια. Έχει σχέση με το γεγονός ότι ο Μακαριότατος, δεν είναι ένας συνηθισμένος κληρικός, αυτό και για τους ίδιους τους Έλληνες…
Δημοσιογράφος: Γιατί δεν είναι συνηθισμένος;
Μέτα: …είναι ένας ευρυμαθής, είναι επιστήμων στον τομέα της πίστεως και της θεολογίας, είναι φιλόσοφος, στοχαστής, δημιουργός, ιεραπόστολος, ιδεαλιστής. Να μην ξεχνάμε ότι χτίστηκαν 150 νέες Εκκλησίες, μαζί με τον μεγαλοπρεπή ναό στο κέντρο των Τιράνων, αναστηλώθηκαν σε όλη τη χώρα περίπου 300 χώροι λατρείας που είχαν καταστραφεί.
Δημοσιογράφος: Αυτό ισχύει για όλες τις θρησκευτικές κοινότητες…
Μέτα: …και αυτά επιτεύχθηκαν χάρη στο τεράστιο διεθνές κύρος του και στην εμπιστοσύνη που είχαν για μια σωστή και αφοσιωμένη διαχείριση της βοήθειας που προσφέρθηκε.
Δημοσιογράφος: …και της χρηματοδότησης από την Ελλάδα, ή όχι, διότι μεγάλο μέρος των χρημάτων απ΄ εκεί ήρθαν…
Μέτα: … ένα μέρος μπορεί να ήταν από κει, αλλά μην ξεχνάτε τις βοήθειες από την Αμερική, τη Δανία, από όλον τον κόσμο, διότι η προσωπικότητά του είναι τέτοια που εμπνέει αξιοπιστία για την θαυμάσια αυτή διαχείριση.
Δημοσιογράφος: Κύριε Πρόεδρε, σας το ζήτησαν οι Έλληνες την υπογραφή του Διατάγματος ή το σκεφθήκατε ο ίδιος;
Μέτα: Οι ελληνικές Αρχές δεν μου ζήτησαν κάτι τέτοιο, τουλάχιστον για όσο είμαι Πρόεδρος, διότι δεν είχα την ευκαιρία για διάφορες συναντήσεις, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι κανείς δεν έχει καταφέρει να καταλάβει, γιατί μια μορφή που είναι επικεφαλής της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, δεν πρέπει να πάρει αλβανική ιθαγένεια, τη στιγμή που την παίρνει ο καθένας που πληροί ορισμένα, ελάχιστα κριτήρια που προβλέπει ο Νόμος. Το επαναλαμβάνω, όχι μόνο πληρούσε τα κριτήρια του Νόμου, αλλά ήταν μια υποχρέωση απέναντι στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, απέναντι στους Ορθόδοξους πιστούς της χώρας, και προς το συμφέρον της συνύπαρξης μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων στην Αλβανία, για την οποία η συμβολή του Μακαριότατου ήταν πολύτιμη.
Δημοσιογράφος: Υπήρξε κάποια συμφωνία ανάμεσα σε εσάς και τον Αρχιεπίσκοπο να του αποδίδατε την ιθαγένεια και αυτός να δήλωνε ότι ο διάδοχος του θα ήταν Αλβανός, όπως και δήλωσε;
Μέτα: Δεν υπήρχε τέτοια συμφωνία, αλλά σας είπα, είναι άνθρωπος του Κυρίου, που είχε μια αποστολή την οποία και εκπλήρωσε, ανασυγκροτώντας από το μηδέν την Ορθόδοξη Εκκλησία, έχει όμως και ένα όραμα για το μέλλον. Και νομίζω το όραμα αυτό το ανέπτυξε ξεκάθαρα σε έναν από τους κυριότερους ελληνικούς τ/σ, δηλώνοντας ότι ο διάδοχος του θα είναι Αλβανός… Δημοσιογράφος: Εξαρτάται. Θα είναι Αλβανός επειδή θα πάρει διαβατήριο, ή θα είναι Αλβανός εκ γενετής, διότι πρόκειται για δύο διαφορετικά πράγματα, κ. Πρόεδρε. Μέτα: Ακούστε με μέχρι τέλους. Πρώτον, δήλωσε ότι θα είναι Αλβανός, δεύτερον, δήλωσε ότι δεν πήγαμε στην Αλβανία να χτίσουμε αποικία. Τρίτον, διερωτήθηκε πώς θα αισθανόμασταν εάν είχαμε ως επικεφαλής της Εκκλησίας στην Ελλάδα έναν Βούλγαρο ή Σέρβο.
Δημοσιογράφος: Αυτό δείχνει ένα ξεκάθαρο όραμα…
Μέτα: Νομίζω ότι ήμουν σαφής. Ξέρετε ποιο θα είναι το μελλοντικό μας πρόβλημα με την Ελλάδα για την προσωπικότητα αυτή; Μετά από 20 ή 30 χρόνια;
Δημοσιογράφος: Ποιο θα είναι;
Μέτα: Θα συζητάμε πάλι, εμείς όμως θα προσπαθούμε να τον παρουσιάζουμε όσο πιο Αλβανό γίνεται….
Δημοσιογράφος: … και αυτοί θα προσπαθούν να τον παρουσιάζουν Έλληνα… Μέτα: …δεν είπα αυτό, αλλά και πολλοί απ΄ εκείνους που αδίκως έχουν λασπολογήσει εναντίον του, και αυτοί θα το ξανασκεφτούν.
Δημοσιογράφος: Βλέπω ότι λατρεύετε τόσο πολύ το Μακαριότατο, κ. Πρόεδρε, που αρχίζω και νομίζω ότι κάποια μέρα θα εγκαταλείψετε τους Μπεκτασήδες, τη θρησκευτική κοινότητα στην οποία ανήκετε, για να γίνεται Ορθόδοξος;
Μέτα: Όχι! Οι αδικίες εμένα με πληγώνουν, το λέω ειλικρινά!
Δημοσιογράφος: Μ΄ αυτά πιο πολύ πληγώσατε το Μπαμπά – Μόντι (σ.σ.αίρεση των Μπεκτασήδων)
Μέτα: Όχι! Πιστεύω ότι ο Μπαμπά – Μόντι είναι πολύ ευτυχής. Και όσοι πιστεύουν στο Θεό, νομίζω ότι είναι ευτυχείς και ήρεμοι. Νομίζω ότι είναι κάτι θετικό. Ταράχθηκα όταν διάβασα, και από μορφωμένους ανθρώπους, που έγραφαν: «Εφόσον χαίρεται τόσο πολύ η Ελλάδα, εδώ υπάρχει κάποιο πρόβλημα!». Χαίρεται διότι είναι μια εξαιρετική προσωπικότητα. Θα σας πω για μια επιστολή του μεγάλου Έλληνα συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, που έστειλε με την ευκαιρία της συναυλίας που έδωσε η ορχήστρα του στα Τίρανα, όπου παρευρέθηκε και η κόρη του. Ήρθαν για συναυλία μετά από αίτημα του Μακαριότατου και στην επιστολή του…, και να μην ξεχνάμε ότι ο κ. Θεοδωράκης είναι και λίγο πιο αριστερός απ΄ ότι πρέπει…
Δημοσιογράφος: … πολύ αριστερός.
Μέτα: Δεν είναι απ΄ εκείνους που πιστεύουν πολύ, αλλά δεν θα ξεχάσω πως απευθυνόταν στον Αρχιεπίσκοπο: «Στον Αναστάσιο της καρδιάς μας». Πρόκειται λοιπόν, για άνθρωπο που τον λατρεύουν όχι μόνο στην Ελλάδα…
Δημοσιογράφος: Δηλαδή σας εμπότισαν και εσάς με τη λατρεία τους, κ. Πρόεδρε…
Μέτα: Εγώ πάντα θαύμαζα την υπομονή, την ηρεμία του.
Δημοσιογράφος: Αισθανθήκατε άσχημα όταν αυτός πήρε το Διάταγμα για την ιθαγένεια και δεν είπε ούτε «ευχαριστώ» στην αλβανική, αλλά μίλησε και πάλι ελληνικά; Είτε δεν είπε τουλάχιστον «Ο Θεός να ευλογήσει την Αλβανία».
Μέτα: Εγώ πιστεύω ότι προσέφερε τεράστιες υπηρεσίες στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας και κάθε σχετική προκατάληψη μου θυμίζει τα όσα μου είπε ο γιος μου για τον κομμουνισμό όταν ήταν 6 χρονών, ότι ο κομμουνισμός «κρεμούσε παπάδες». Μου θυμίζει και τη γιαγιά μου, η οποία μας φόβιζε με τους Έλληνες όταν ήμουν μικρός.
Με ένα απλό διάταγμα που υπέγραψε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Ιλιρ Μέτα, το αλβανικό κράτος χορήγησε την υπηκοότητα στον Αρχιεπίσκοπο Τιράνων - Δυρραχίου και Πάσης Αλβανίας κ. Αναστάσιο, σκορπίζοντας, μέρες εορτών, τη χαρά στους ανά τη χώρα ορθοδόξους που υπολογίζεται ότι ξεπερνούν το 20% του πληθυσμού.
Την απόφαση του προέδρου της Δημοκρατίας χαιρέτισαν η πολιτική τάξη και τα ΜΜΕ της Αλβανίας, και βεβαίως της Ελλάδας, πλην κάποιων ακραίων εθνικιστικών κύκλων της γείτονος που θεωρούσαν και εξακολουθούν τον ηγέτη των Ορθόδοξων ως τον άνθρωπο δια του οποίου η Ελλάδα απεργάζεται την υπονόμευση του αλβανικού κράτους ή κάπως έτσι.
Ο Αρχιεπίσκοπος με τον πρωθυπουργό της Αλβανίας, Εντι Ράμα
Επί είκοσι έξι ολόκληρα χρόνια και ενώ ο κ. Αναστάσιος πέτυχε, ανεβαίνοντας «Γολγοθά», την ανάσταση της κατεδαφισμένης από το κομμουνιστικό καθεστώς Ορθόδοξης Εκκλησίας και ακτινοβολούσε ως προσωπικότητα διεθνώς, προβάλλοντας ανά τον πλανήτη το προφίλ της Αλβανίας ως κράτους με θρησκευτική ανεκτικότητα, οι κύκλοι αυτοί τον κρατούσαν σε «ομηρεία», πιέζοντας τις κυβερνήσεις και τους προέδρους της Δημοκρατίας, να μην ικανοποιήσουν το αίτημά του για χορήγηση αλβανικής υπηκοότητα, την οποία οι πάντες παραδέχονταν ότι εδικαιούτο.
Και το πετύχαιναν στο όνομα του πολιτικού κόστους, το οποίο ο νέος πρόεδρος της χώρας αγνόησε και υπέγραψε το σχετικό διάταγμα.
Είχα την τύχη να βιώσω δημοσιογραφικά τον μεγάλο και δύσκολο ανήφορο του φωτισμένου ιεράρχη, από την ημέρα που πάτησε το πόδι του στα Τίρανα και μέρος τη περιπέτειάς του καταχώρησα στο βιβλίο υπό τον τίτλο «Στον Αστερισμό του Εθνικισμού- Αλβανία και Ελλάδα στην μετά Χότζα Εποχή», μερικά αποσπάσματα:
Μια κορυφαία προσωπικότητα της Ορθοδοξίας
...Ένα ζεστό μεσημέρι του Ιουλίου του 1991, έφτανε στο πρωτόγονο αεροδρόμιο των Τιράνων, ένας μαυροντυμένος ρασοφόρος. Τον περίμεναν καμιά δεκαπενταριά άτομα και μετά τις διατυπώσεις στον έλεγχο διαβατηρίων, όλοι μαζί κατευθύνθηκαν σ’ έναν κατεστραμμένο ορθόδοξο χριστιανικό ναό, στο κέντρο των Τιράνων, στη θέση του οποίου είχε αναγερθεί γυμναστήριο. Σ’ αυτό γυμναζόταν ο πιτσιρικάς, τότε, Πύρος Δήμας, μετέπειτα χρυσός ολυμπιονίκης με τα ελληνικά χρώματα στην άρση βαρών.
Εκεί, ο διοπτροφόρος ιερωμένος τέλεσε πάνω σε κάποια υπολείμματα χαλασμάτων την πρώτη, ύστερα από εικοσιτέσσερα ολόκληρα χρόνια, θεία λειτουργία στην Αλβανία, με τους ανθρώπους του καθεστώτος –κυβερνούσε ακόμη ο Ραμίζ Αλία– να τον παρακολουθούν σε κάθε κίνησή του και τους απλούς πολίτες, που δεν είχαν αντικρίσει άλλη φορά μια τέτοια μορφή, να τον περιεργάζονται σαν εξωγήινο!
Ο άνθρωπος με τα ράσα, τα λευκά γένια και το σπινθηροβόλο βλέμμα, δεν ήταν άλλος από τον Αναστάσιο Γιανουλάτο, νυν Αρχιεπίσκοπο Τιράνων και Πάσης Αλβανίας, που έφτανε ως έξαρχος του Ορθόδοξου Οικουμενικού Πατριαρχείου, εντεταλμένος και αποφασισμένος να σηκώσει το βαρύ φορτίο της ανοικοδόμησης από τα ερείπια της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αλβανία, την οποία από το 1967 το καθεστώς Χότζα είχε κατεδαφίσει πλήρως, απαγορεύοντας κάθε θρησκευτική εκδήλωση και μετατρέποντας τους ναούς σε μουσεία ή και στάβλους.
Ο Γολγοθάς του Αναστάσιου, που θα εξελισσόταν σε μια από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες της σύγχρονης Ορθοδοξίας, ξεκίνησε από τις ιεραποστολές στις ζούγκλες της Αφρικής και συνεχίζεται ακόμα τώρα, καθώς, μολονότι αποτελεί πλέον κατοχυρωμένο και καταξιωμένο, εντός και εκτός Αλβανίας, θεσμικό παράγοντα, δεν έπαψε να βρίσκεται στο στόχαστρο των εθνικιστικών κύκλων της χώρας τα συμφέροντα της οποίας προωθεί στα διεθνή εκκλησιαστικά φόρα.
Ήταν, ένα απόγευμα του φθινοπώρου του 1990, όταν δέχθηκε στο Ναϊρόμπι της Κένυα, όπου δραστηριοποιείτο στο πλαίσιο ιεραποστολής, ένα τηλεφώνημα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, με το οποίο ο τότε Πατριάρχης Δημήτριος τον καλούσε να πάει ως πατριαρχικός έξαρχος στην Αλβανία.
Η απόφαση ήταν μεγάλη. Θα αναγκαζόταν ν’ αφήσει στη μέση το σπουδαίο έργο του και την ανθρωπιστική βοήθεια που προσέφερε στους φτωχούς και δεινοπαθούντες Αφρικανούς. Εξίσου μεγάλη, όμως, ήταν και η πρόκληση. Αν ήταν να πάει σε κάποια μεγάλη πόλη ή μια πλούσια χώρα, δεν ετίθετο καν ζήτημα για τον σεμνό ιεράρχη, θα το απέρριπτε. Στην Αλβανία, όμως, όπου κατέρρεε το στυγνό καθεστώς και οι νέοι κυρίως άνθρωποι δεν είχαν ακούσει καν για το Χριστό, ούτε ήξεραν να κάνουν τον σταυρό τους;
Ζήτησε μια μικρή προθεσμία για να διαλογιστεί και αφού πέρασε πολλές ώρες κλεισμένος στο φτωχικό δωματιάκι, η απάντησή του στο δεύτερο τηλεφώνημα από το Φανάρι ήταν «γενηθήτω το θέλημα του Κυρίου».
Δεν γνώριζε, βέβαια, την αλβανική πραγματικότητα, ούτε φυσικά ήταν σε θέση να προβλέψει το χάος στο οποίο θα έπρεπε να επιβιώσει και να δραστηριοποιηθεί, καθώς στη χώρα είχε αρχίσει ήδη να φουσκώνει το λαθρομεταναστευτικό τσουνάμι και διαλύονταν τα πάντα.
Χρειάστηκε να περιμένει κάμποσους μήνες για να πάρει βίζα, αλλά και να ευδοκιμήσει το δραματικό παρασκήνιο, με ισχυρές πιέσεις του διεθνούς παράγοντα προς τα Τίρανα, προκειμένου να αποδεχθεί την παρουσία ενός Έλληνα στην κορυφή της πυραμίδας της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που μπορεί να είχε εκθεμελιωθεί από τον Χότζα, όμως, παρέμενε βαθιά ριζωμένη στις ψυχές των μεγαλύτερων στην ηλικία ανθρώπων, ειδικά του νότου όπου κυριαρχούσε το ελληνικό στοιχείο.
Για τον αλβανικό εθνικισμό και τη διαχεόμενη στην πολιτική και πνευματική τάξη επιρροή του, ο Αναστάσιος δεν ήταν ένας απλός ποιμενάρχης, ο θρησκευτικός ηγέτης όσων ασπάζονταν ή επρόκειτο να ασπαστούν την ορθόδοξη χριστιανική πίστη, αλλά ο Δούρειος Ίππος της Ελλάδας, ο εντεταλμένος να εξελληνίσει την Αλβανία.
Ύστερα, ήταν και τα άλλα θρησκευτικά δόγματα, με τη δική τους προϊστορία και τους δικούς τους στόχους στην Αλβανία: ο αραβικός ισλαμισμός δεν έβλεπε με καθόλου καλό μάτι την επανίδρυση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, θεωρώντας ότι η Αλβανία, με το ποσοστό των μουσουλμάνων να υπερβαίνει σε ποσοστό το 60% του πληθυσμού ήταν για το Κοράνι προνομιακό πεδίο, μολονότι αυτή η χώρα ουδέποτε είχε παράδοση στον θρησκευτικό φανατισμό και οι μουσουλμάνοι της είναι μπεχτασίδες. Ένα αμιγώς μουσουλμανικό, και γιατί όχι ισλαμικό κράτος, στην Ευρώπη, θα ήταν «δώρο Αλλάχ» για τα κέντρα του σκληρού ισλαμισμού της Ανατολής, ένα πρώτης τάξεως προγεφύρωμα στη χριστιανική Ευρώπη.
Αλλά και το Βατικανό, με παραδοσιακά ισχυρή την επιρροή του καθολικισμού στη Σκόδρα και άλλες περιοχές του βορρά, δεν χοροπηδούσε από τη χαρά του, με την παρουσία του Αναστάσιου στα Τίρανα, αν και επισήμως ουδέποτε του δημιούργησε πρόβλημα και ο Πάπας Βενέδικτος τον δέχτηκε αργότερα στην Αγία Έδρα με υψηλές τιμές.
Μολαταύτα, ο Αναστάσιος εξελέγη, στις 24 Ιουνίου 1992, από την Ιερά Σύνοδο του Ορθόδοξου Οικουμενικού Πατριαρχείου Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και Πάσης Αλβανίας. Ταυτοχρόνως, η πατριαρχική σύνοδος εξέλεξε και τρεις μητροπολίτες, τον Αργυροκάστρου Αλέξανδρο, τον Κορυτσάς Χριστόδουλο και τον Βερατίου Ιγνάτιο, Έλληνες οι δυο πρώτοι και Έλληνας με αρβανίτικη καταγωγή ο τρίτος.
Όμως, το Φανάρι είχε υπολογίσει –ή θέλησε να προκαταλάβει με την απόφασή του τις όποιες αντιδράσεις των Τιράνων– χωρίς τον ξενοδόχο, την αλβανική κυβέρνηση, δηλαδή. Με το που πληροφορήθηκε, λοιπόν, τηλεφωνικά την προαγωγή του ο Αναστάσιος, ρώτησε αμέσως εάν η απόφαση ήταν σε γνώση της αλβανικής κυβέρνησης και του πρωθυπουργού Σαλί Μπερίσα, που εν τω μεταξύ είχε ανέβει με εκλογές στην εξουσία, και έλαβε αρνητική απάντηση.
«Μ’ έζωσαν τα φίδια, αισθανόμουν ότι μπαίνουμε σε περιπέτειες», θα μου πει σε μια από τις πολλές συζητήσεις μας αργότερα.
Οι φόβοι του επαληθεύτηκαν, όταν την επομένη ζήτησε συνάντηση με τον πρωθυπουργό Μπερίσα, αλλά οι μέρες περνούσαν χωρίς να παίρνει απάντηση. Με τα πολλά και κατόπιν πιέσεων της Αθήνας, αλλά και της Ουάσιγκτον, ο Μπερίσα δέχθηκε να δει τον Αρχιεπίσκοπο στον οποίο, μέχρι εκείνη την ώρα στενοί συνεργάτες του, που γνώριζαν τι σημαίνει αλβανική ξεροκεφαλιά, συνιστούσαν να τα παρατήσει, διαβλέποντας το μάταιο της προσπάθειας.
Η συνάντηση έγινε σε φιλική ατμόσφαιρα, όμως, ο Μπερίσα ξεκαθάρισε στον ιεράρχη, αλλά και στην πατριαρχική αντιπροσωπεία που τον επισκέφθηκε αμέσως μετά, ότι δέχεται την εγκατάστασή του στην κορυφή της Ορθοδόξου Εκκλησίας, όχι, όμως, και την πλαισίωσή του από άλλους ιερωμένους από την Ελλάδα.
Με τον πρώην πρόεδρο της Αλβανίας, Σαλί Μπερίσα
Το μήνυμα ήταν σαφές: τα Τίρανα δεν ήθελαν μια «ελληνοποιημένη» Ορθόδοξη Εκκλησία. Συμφωνούσαν στην παρουσία του ηγέτη, επ’ ουδενί, όμως, δέχονταν σύνοδο συγκροτούμενη από Έλληνες ιερείς, καθώς αυτή θα εξέλεγε από τα μέλη της το διάδοχο του Αναστάσιου, όταν στο μέλλον ερχόταν η ώρα. Άρα και ο μετά τον Αναστάσιο αρχιεπίσκοπος θα ήταν Έλληνας, πράγμα αδιανόητο για τους Αλβανούς ηγέτες.
Ο Αναστάσιος βρέθηκε ενώπιον ενός σοβαρού προβλήματος: πώς θα μπορούσε να διοικήσει την Εκκλησία χωρίς σύνοδο; Και αν επέμενε ο Μπερίσα, θα έβρισκε Αλβανούς ιερωμένους για να την συγκροτήσει; Μπορούσε, όμως, εκεί που είχαν φτάσει τα πράγματα, να κάνει πίσω ή έπρεπε να τραβήξει μπροστά έστω και με την κατάσταση ως είχε και όπου βγει;
Επέλεξε τον δεύτερο δρόμο, μολονότι ήξερε πως η πορεία θα ήταν επίπονη και, το σπουδαιότερο, αμφίβολη ως προς το αποτέλεσμα και, για να ξεπεραστεί το πρόβλημα των μητροπολιτών, πάγωσε ο διορισμός τους μέχρι το 1997, οπότε πλέον παραιτήθηκαν ο Κορυτσάς και ο Αργυροκάστρου, για να αντικατασταθούν από άλλους, όταν στην κυβέρνηση ήρθε ο ορθόδοξος χριστιανός Φατός Νάνο, ενώ παρέμεινε ο μητροπολίτης Βερατίου.
Σε αυτή την ατμόσφαιρα, στις 2 Αυγούστου του 1992, ενθρονίστηκε παρουσία χιλιάδων πιστών στον καθεδρικό ναό των Τιράνων, που είχε διαμορφωθεί όπως όπως, σε εκκλησία, Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και Πάσης Αλβανίας.
Μια μικρή οργανωμένη «κλάκα» εκκλησιαστικών αντιφρονούντων, μάλλον κατευθυνόμενων από τις μυστικές υπηρεσίες, επιχείρησε να προκαλέσει αναστάτωση φωνάζοντας συνθήματα κατά του Αναστάσιου στη τελετή, πλην όμως αποδοκιμάστηκε και απομονώθηκε από το πλήθος των ορθοδόξων που φώναζαν «άξιος-άξιος». Ήταν, ωστόσο, ένα μήνυμα ότι ο δρόμος δεν θα ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα. Πράγματι ο τραχύς, μαρτυρικός ανήφορος, στην πραγματικότητα, άρχιζε από εκείνη την ημέρα.
Φωτογραφία από τα εγκαίνια του Καθεδρικού Ναού της Αναστάσεως του Χριστού το 2014
Και μια σύμπτωση με ισχυρό συμβολισμό την οποία συνηθίζει να αφηγείται όταν αναφέρεται στο δύσκολο ξεκίνημά του: Σύμφωνα με το πατριαρχικό τυπικό, το έγγραφο εκ μέρους του αποδοχής της απόφασης του Πατριαρχείου για την ανάληψη της ηγεσίας τοποθετείται πάνω στο Ευαγγέλιο το οποίο ανοίγεται τυχαία. Στην περίπτωσή του άνοιξε στην ακολουθία της Μεγάλης Παρασκευής!
Τα εμπόδια που έπρεπε να υπερπηδήσει ήταν πολλά και απρόβλεπτα. Κυρίως, όμως, ήταν υποχρεωμένος να κινείται μονίμως σε κλίμα καχυποψίας το οποίο τροφοδοτούσαν με κάθε τρόπο όσοι δεν τον ήθελαν στην Αλβανία, και ήταν πολλοί. Του πρότειναν κάποιοι ευκατάστατοι Ορθόδοξοι να του αγοράσουν για τις μετακινήσεις του μια θωρακισμένη Μερσέντες, ώστε να αισθάνεται ασφαλής, αλλά αρνήθηκε. Σκαρφάλωνε σε ορεινές περιοχές, πότε καβάλα σε γαϊδουράκι και πότε με τα πόδια.
Ανεβαίνοντας από την πλατεία Σκεντέρμπεη τη λεωφόρο Ρούγκα ε Ντούρεσιτ, που οδηγεί στο Δυρράχιο, στα δεξιά ήταν ο χώρος των πρεσβειών και αριστερά λίγο πιο πάνω η Αρχιεπισκοπή. Νιώσαμε σοκ, όταν μπήκαμε στο κτίριο για να συναντήσουμε τον Αναστάσιο. Έμενε κυριολεκτικά σ’ ένα ερείπιο.
Ήταν μια παλιά εκκλησία, που είχε μετατραπεί από το καθεστώς σε κλειστό γυμναστήριο, και τώρα προσπαθούσε ο Αναστάσιος να στήσει εκεί το στρατηγείο του. Αυτή ήταν η αρχιεπισκοπή… Μας δέχτηκε σ’ ένα δωματιάκι, τα τζάμια στα παράθυρα του οποίου ήταν σπασμένα και καλύπτονταν από χαρτόνια. Ένας παλιός καναπές, μια υποτυπώδης βιβλιοθήκη με λίγα εκκλησιαστικά βιβλία, μια εικόνα του Χριστού, ένα μαγκάλι για να ζεσταίνει το χώρο και κάποια μισοσβησμένα κεριά.
«Έχουμε δυο ως τρεις ώρες το εικοσιτετράωρο ηλεκτρικό ρεύμα και δεν υπάρχει καλοριφέρ. Ας είναι καλά το μαγκάλι», μου είπε και στην επισήμανσή μου για τον κίνδυνο των αναθυμιάσεων, απάντησε γελώντας: «Δε βαριέσαι, όσο αντέξει το φιτίλι από το καντήλι μου».
Μιλήσαμε πολύ και για πολλά. «Το ταξίδι που ξεκινήσαμε είναι μακρύ και δύσκολο. Η δικτατορία του Χότζα δεν άφησε τίποτα όρθιο. Πρέπει να ξεκινήσουμε από την αρχή. Η καχυποψία του καθεστώτος είναι μεγάλο εμπόδιο στην προσπάθειά μας. Μας αντιπαλεύουν σκληρά οι ισλαμιστές, αλλά και κάποιοι κύκλοι του Βατικανού. Θα παλέψουμε και με τη βοήθεια του Θεού θα τα καταφέρουμε», μου είπε.
Η Ιερά Μονή Αγίου Βλασίου και την Θεολογική Ακαδημία, έργα κοινωνικής προσφοράς στον αλβανικό λαό
Ένας αρχιμανδρίτης βάζει μπουρλότο
“...Στις 2 Αυγούστου του 1992, εν μέσω σφοδρών αντιδράσεων των αλβανικών εθνικιστικών κύκλων, πραγματοποιήθηκε στα Τίρανα η ενθρόνιση του αρχιεπισκόπου Αναστασίου Γιανουλάτου, ο οποίος από το καλοκαίρι του 1991 τελούσε χρέη έξαρχου, απεσταλμένου του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, με εντολή να ανορθώσει από τα ερείπια την ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, την οποία είχε καταστρέψει το καθεστώς Χότζα.
Η ενθρόνιση επιτράπηκε κατόπιν διεθνών πιέσεων. Ο αρχιεπίσκοπος, όπως έγινε και με τους καθολικούς και τους μουσουλμάνους, έφερε μαζί του και ορισμένους χαμηλόβαθμους ιερωμένους από την Ελλάδα για να μπορέσει να στηρίξει το έργο του. Στη μητρόπολη Αργυροκάστρου, το σπουδαιότερο κέντρο του ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου, τοποθέτησε δύο αρχιμανδρίτες: τον νυν μητροπολίτη Δημήτριο και τον Χρυσόστομο Μαϊδώνη.
Ο τελευταίος, ωστόσο, όπως ισχυρίστηκαν οι αλβανικές αρχές, δεν περιορίστηκε στα αμιγώς θρησκευτικά του καθήκοντα.
Συνδέθηκε με σκληροπυρηνικά στοιχεία της μειονότητας και μαζί με το λόγο του Θεού μετέδιδε εθνικοπατριωτικά μηνύματα.
Επόμενο ήταν να τεθεί στο στόχαστρο του καθεστώτος που βρήκε μια καλή αφορμή να πλήξει το θρησκευτικό φρόνημα των Ελλήνων της Αλβανίας. Και όχι μόνο αυτό. Οι σχέσεις μεταξύ Ελλήνων και Αλβανών ορθοδόξων, για πρώτη φορά, δοκιμάστηκαν στ’ αλήθεια..
Στο Αργυρόκαστρο την ίδια περίοδο είχε τοποθετηθεί ένας χότζας προερχόμενος από τα Σκόπια, ο οποίος επιδίωκε να καλλιεργήσει ακραίες ισλαμικές τάσεις και νοοτροπία στη μουσουλμανική κοινότητα του Αργυροκάστρου.
Παρότρυνε τους Αλβανούς μουσουλμάνους, ανεξαρτήτως φύλου, που ήταν παντρεμένοι με ορθοδόξους, να πάρουν διαζύγιο, ενώ αξίωνε από τις αρχές να χωριστεί το νεκροταφείο σε ορθόδοξο και μουσουλμανικό.
Η δράση του ισλαμιστή ιερωμένου είχε ανησυχήσει έντονα τη χαμηλών τόνων μουσουλμανική κοινότητα του Αργυροκάστρου, η οποία το 1994 απαίτησε την απομάκρυνσή του. Αυτό συνέβη λίγο μετά το επεισόδιο της Επισκοπής. Αφορμή στάθηκαν οι πύρινοι λόγοι του από το μιναρέ του τζαμιού εναντίον του ελληνικού στοιχείου και των ορθοδόξων.
Η μουσουλμανική κοινότητα βρέθηκε εκτεθειμένη, καθώς τα όσα ξεστόμιζε ο θρησκευτικός τους ηγέτης ήταν πιο προχωρημένα ακόμα και από τα όσα ψυχροπολεμικά είχε αφήσει πίσω με την ομιλία του ο υπουργός Αμύνης της χώρας Σαφέτ Ζουλάλι, την ημέρα της κηδείας των θυμάτων του επεισοδίου της Επισκοπής, δηλώνοντας πως το αίμα των νεκρών της Επισκοπής θα πληρωθεί με αίμα! Οι Αλβανοί ορθόδοξοι και μουσουλμάνοι δεν επιθυμούσαν σε καμιά περίπτωση να φθάσουν στα άκρα με την Ελλάδα, από την οποία εξασφάλιζαν επί το πλείστον την επιβίωσή τους, ενώ ποτέ στην ιστορία τους δεν είχαν ακραίες σχέσεις με το ελληνικό στοιχείο.
Σε επίσκεψη στο κέντρο φιλοξενίας προσφύγων στο Κουτσόχερο Λάρισας, 2017.
Στις 24 Ιουνίου του 1993, η αστυνομία του Αργυροκάστρου αξίωσε από τον Μαϊδώνη να εγκαταλείψει την ίδια κιόλας ημέρα την Αλβανία, με το πρόσχημα ότι δεν είχε άδεια παραμονής. Εκείνος αρνήθηκε, και, έτσι, μόλις έπεσε η νύχτα, η αστυνομία έθεσε υπό φρούρηση το σπίτι όπου έμενε και στο οποίο έτυχε να βρίσκεται και ο αρχιεπίσκοπος, ο οποίος βρέθηκε σε εξαιρετικά δύσκολη θέση.
Αργά τη νύχτα, ο πρόξενος της Ελλάδας, Βασίλης Μπορνόβας, ζήτησε να δει τον αρχηγό της αστυνομίας, επικαλούμενος το γεγονός ότι πρόκειται για Έλληνα πολίτη· η συνάντηση έγινε στο γραφείο του αξιωματικού.
Ο σκοπός ξεκάθαρος: Να κερδηθεί χρόνος και ει δυνατόν να εξομαλυνθεί η κατάσταση. Και επ’ αυτού ο Έλληνας πρόξενος έφερε ως επιχείρημα την έλλειψη οδηγιών από την Αθήνα, λόγω του προχωρημένου της νύχτας.
Καθώς ξημέρωνε, το νέο διαδόθηκε στα χωριά της Δρόπολης. Οι καμπάνες στις εκκλησίες ήχησαν και σε λίγη ώρα άρχισαν να καταφθάνουν έξω από το σπίτι εκατοντάδες πιστοί, στην πλειονότητά τους Έλληνες αλλά και Αλβανοί ορθόδοξοι.
Με το φως της ημέρας το πλήθος έξω από το σπίτι μεγάλωσε και οι δυνάμεις της αστυνομίας ενισχύθηκαν. Στην εξώπορτα είχαν στριμωχτεί δεκάδες γυναίκες για να μην επιτρέψουν την εισβολή των αστυνομικών. Οι ώρες περνούσαν και η αγωνία κορυφωνόταν. Ο διευθυντής της αστυνομίας, όμως, δεν έδινε εντολή για βίαιη επέμβαση. Ούτε η Αθήνα έστελνε οδηγίες στους διπλωμάτες της και δεν τις έστειλε ποτέ. Όπως δεν έστειλε ποτέ και μηνύματα μεσολάβησης στα Τίρανα.
Κάποια στιγμή μια πέτρα, που ίσως την έριξε κάποιος από τη στροφή του σοκακιού, χτύπησε έναν αστυνομικό στο μέτωπο. Εκείνος ξαφνιάστηκε και αντέδρασε βίαια, επιτιθέμενος εναντίον όσων βρίσκονταν κοντά του. Δημιουργήθηκε αναστάτωση. Σε λίγο, οι αστυνομικοί ανασυντάχθηκαν και άρχισαν να απωθούν το πλήθος βίαια, αδιαφορώντας αν ήταν γυναίκες ή άνδρες.
Στο μεταξύ, είχε φθάσει από τα Τίρανα και η επίσημη εντολή για δράση. Προκλήθηκε πανδαιμόνιο. Οι αστυνομικοί έσπασαν την πόρτα, εισέβαλαν στο σπίτι και πήραν σηκωτό τον αρχιμανδρίτη Μαϊδώνη. Τον επιβίβασαν σε κλούβα και καταδιωκόμενοι από εκατοντάδες ορθόδοξους χριστιανούς στους κατηφορικούς δρόμους του Αργυροκάστρου κατευθύνθηκαν στην Κακαβιά όπου και τον απέλασαν στο ελληνικό φυλάκιο.
Η σκηνή κατά την οποία ο αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος περιπλανιόταν μόνος, σε απόγνωση, στα σοκάκια της πόλης σ’ εκείνες τις δύσκολες στιγμές, προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση στο πλήθος και μεταδόθηκε από τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία σ’ ολόκληρο τον κόσμο.
Η αντίδραση του ορθόδοξου χριστιανικού στοιχείου υπήρξε δυναμική. Την ίδια μέρα, την επόμενη και τη μεθεπόμενη, εκατοντάδες διαδηλωτές συγκρούονταν με την αστυνομία. Πολλοί απ’ αυτούς είχαν φθάσει και από άλλες περιοχές, το Δέλβινο, τους Αγίους Σαράντα και την Πρεμετή. Η αστυνομία είχε αναπτυχθεί στους δρόμους και τα ελληνικά μειονοτικά χωριά, ασκώντας βία και τρομοκρατία και προβαίνοντας σε προσαγωγές και συλλήψεις. Πολλοί μειονοτικοί κατήγγειλαν ότι βασανίστηκαν κατά την κράτηση και την ανάκρισή τους. Τις επόμενες μέρες ένα υπόμνημα διαμαρτυρίας που κυκλοφόρησε υπογράφηκε από μερικές χιλιάδες ορθόδοξους πιστούς.
Οι τόνοι ανέβηκαν στις ελληνοαλβανικές σχέσεις και η Αθήνα απάντησε με σκληρές δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων και μαζικές απελάσεις λαθρομεταναστών, ενώ τα Τίρανα κατηγόρησαν την Ελλάδα για ανάλγητη στάση απέναντι στους οικονομικούς μετανάστες και προσπάθεια υπονόμευσης της εθνικής της κυριαρχίας.
Λίγες ώρες μετά την απέλαση, το Γενικό Συμβούλιο της Ομόνοιας, με ανακοίνωσή του καταδίκασε την ενέργεια της αλβανικής κυβέρνησης, τονίζοντας πως αυτή «αποτελεί περαιτέρω κλιμάκωση παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γενικά και ειδικότερα των δικαιωμάτων της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας».
Ο ελεγχόμενος από την αλβανική κυβέρνηση κρατικός ραδιοσταθμός προέβαλε την αλβανική εκδοχή για τα γεγονότα και την ένταση που προκλήθηκε. Ανέφερε χαρακτηριστικά στις 6 Ιουλίου 1993:
«Τις τελευταίες ημέρες σημειώθηκε ένταση στις σχέσεις μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας, αφού η τοπική αστυνομία της επαρχίας Αργυροκάστρου εκδίωξε τον Έλληνα πολίτη Χρυσόστομο Μαϊδώνη που βρισκόταν στην Αλβανία ως ιερέας επισκέπτης, χωρίς τα απαιτούμενα έγγραφα, και ο οποίος για μακρύ χρονικό διάστημα μοίραζε προκηρύξεις, έντυπα και χάρτες στους οποίους η Νότια Αλβανία παρουσιαζόταν ως τμήμα της Ελλάδας. Ο ίδιος διακήρυττε τη θρησκευτική διάσπαση και επιτέθηκε ενάντια στον Πάπα του Βατικανού και την ισλαμική θρησκεία. Για την εκδίωξη αυτού του Έλληνα πολίτη ενημερώθηκε επίσημα ο γενικός πρόξενος της Ελλάδας στο Αργυρόκαστρο.
Όμως, η ελληνική κυβέρνηση αντί να ζητήσει τα αναγκαία στοιχεία για την παράνομη αντιαλβανική δραστηριότητα αυτού του ιερέα επισκέπτη και να την καταδικάσει, για να εκδικηθεί, προέβη άμεσα σε μια σειρά μέτρων που προκάλεσαν την ένταση μεταξύ των δυο χωρών.
Μεταξύ άλλων:
Α) Ανεστάλησαν οι προγραμματισμένες επισκέψεις των υπουργών Οικονομίας, Εξωτερικών και Άμυνας της Ελλάδας στην Αλβανία.
Β) Άρχισε επιχείρηση-σκούπα της αστυνομίας για τη μαζική, άμεση και χωρίς προειδοποίηση απέλαση των Αλβανών μεταναστών που εργάζονταν στην Ελλάδα, για τους οποίους στις διακυβερνητικές συναντήσεις είχε προβλεφθεί η νομιμοποίηση της απασχόλησής τους. Σε μια εβδομάδα εκδιώχθηκαν 20.981 Αλβανοί μετανάστες, από τους οποίους οι 3.401 με κανονικά έγγραφα και βίζα. Η επιχείρηση-σκούπα χαρακτηρίστηκε από τη χρήση σωματικής βίας (453 τραυματίες από τους οποίους οι 4 σοβαρά), τις μαζικές φυλακίσεις, την καταλήστευση των προσωπικών εσόδων των μεταναστών, την καταστροφή των εγγράφων τους και άλλες βίαιες πράξεις. Η όλη αυτή απάνθρωπη επιχείρηση εκδίκησης στοχεύει στην αποσταθεροποίηση της οικονομικής και πολιτικής κατάστασης στην Αλβανία, κάτι που φαίνεται ξεκάθαρα και από το αίτημα των ελληνικών αρχών προς τους Αλβανούς μετανάστες να μεταβούν στα Τίρανα και να ανατρέψουν την κυβέρνηση, εάν επιθυμούν να επιστρέψουν στην Ελλάδα…».
Τα νεύρα και στις δύο πλευρές είχαν αρχίσει να τεντώνονται....
«Να φύγει ο Μαύρος κόρακας»
«...Η δίκη και η καταδίκη των πέντε στελεχών της ομογενειακής οργάνωσης Ομόνοιας που ακολούθησε (Αυγουστος 1994), ανέβασαν στα ύψη τον πυρετό, ο οποίος προκάλεσε σπασμούς στις ελληνοαλβανικές σχέσεις με την απόπειρα αυτή τη φορά των Τιράνων να διώξουν τον Αναστάσιο.
Ο Σαλί Μπερίσα έπαιζε με τα νεύρα της Αθήνας. Στο σχέδιο συντάγματος, που επρόκειτο να τεθεί προς έγκριση στο τέλος του ’94, περιλαμβανόταν παράγραφος κατά την οποία «οι αρχηγοί των μεγάλων θρησκευτικών κοινοτήτων έπρεπε να είναι Αλβανοί υπήκοοι γεννημένοι στην Αλβανία και με μόνιμη διαμονή σ’ αυτήν τα τελευταία είκοσι έτη».
Δεν υπήρχε αμφιβολία ότι, εάν το σχέδιο ψηφιζόταν, ο Αναστάσιος έπρεπε την επομένη να τα μαζέψει και να φύγει, αφήνοντας την Ορθόδοξη Εκκλησία στην τύχη του καθεστώτος, το οποίο βρισκόταν υπό την ασφυκτική επιρροή ισλαμικών κύκλων. Ο κόσμος των ορθόδοξων χριστιανών απ’ άκρη σ’ άκρη στην Αλβανία ξεσηκώθηκε. Το ίδιο και πολλοί άθεοι Αλβανοί που αναγνώριζαν και επικροτούσαν το ανθρωπιστικό έργο του ιεράρχη. Ταυτόχρονα, όμως, εντάθηκαν οι εναντίον του επιθέσεις από αλβανικούς εθνικιστικούς κύκλους.
Το συγκρότημα του Καθεδρικού Ναού Τιράνων που είναι ένα από τα έργα κοινωνικής προσφοράς από τον Αρχιεπίσκοπο
Καθώς η μέρα του δημοψηφίσματος πλησίαζε, οι ώρες για τον Αναστάσιο γίνονταν όλο και πιο δύσκολες. Οι δρόμοι γύρω από την αρχιεπισκοπή είχαν γεμίσει με συνθήματα όπως "έξω ο μαύρος κόρακας" κ.ά., ενώ τις νύχτες άγνωστοι πυροβολούσαν μέσα από διερχόμενα αυτοκίνητα με καλάσνικοφ, γαζώνοντας το κτίριο της αρχιεπισκοπής.
Στις δυτικές διπλωματικές αποστολές προκλήθηκε ανησυχία για τη ζωή του ηγέτη των ορθοδόξων και μάλιστα, την παραμονή του δημοψηφίσματος, από την αμερικανική πρεσβεία διαμηνύθηκε στον Αναστάσιο να αποφύγει να κοιμηθεί εκείνη τη νύχτα στο σπίτι του. Όπως και έγινε:
«Ο αρχιεπίσκοπος ξημέρωσε στην ελληνική πρεσβεία, στο σπίτι του πρέσβη Χρήστου Τσαλίκη.
Το αποτέλεσμα υπήρξε κόλαφος για τον Μπερίσα. Οι Αλβανοί απέρριψαν με ποσοστό 54% το δημοψήφισμα και η συμβολή των ορθοδόξων υπήρξε καταλυτική στη διαμόρφωση ισχυρού ρεύματος εναντίον της συνταγματικής επιλογής του καθεστώτος. Ο Αναστάσιος παρέμεινε και εδραιώθηκε στην Αλβανία, ανόρθωσε την ορθόδοξη εκκλησία, αλλά μέχρι σήμερα η αλβανική υπηκοότητα δεν του έχει δοθεί.
Ρώτησα τρεις φορές, σε ισάριθμες συνεντεύξεις, τον Μπερίσα, γιατί δεν ικανοποιεί το σχετικό αίτημα του Αναστάσιου, και τις τρεις φορές μου μίλησε με τα καλύτερα λόγια για εκείνον, πλην όμως παρέπεμπε το ζήτημα στον πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ούτε εκείνος, όμως, προχωρούσε το θέμα, φοβούμενος τις αντιδράσεις των εθνικιστικών κύκλων και, βεβαίως, θεωρώντας δεδομένη την απροθυμία του Μπερίσα...».
Ο πόλεμος των ακραίων εθνικιστικών κύκλων εναντίον του Αναστάσιου συνεχίστηκε και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Του επιτίθενται με κάθε αφορμή, παρότι ο ηγέτης των ορθοδόξων αποτελεί πλέον θεσμικό παράγοντα της σύγχρονης Αλβανίας με τεράστιο κύρος στο εσωτερικό και το εξωτερικό και ένα απίστευτο αναστηλωτικό (εκκλησίες, μοναστήρια) αλλά και κοινωνικό έργο (νοσοκομεία, υδροηλεκτρικό εργοστάσια, νηπιαγωγεία, κ.α.) προς όφελος των πολιτών όλων των θρησκευτικών δογμάτων. Η δικαίωση μπορεί να καθυστέρησε είκοσι έξι ολόκληρο χρόνια, αλλά ήρθε (και) με την μορφή της χορήγησης της υπηκοότητας. Ο ίδιος πότε δεν 'έχασε το θάρρος του και όταν ερωτάτο απαντούσε: «με την βοήθεια του θεού θα γίνει και αυτό». Και έγινε παραμονές της γέννησης του Χρίστου.
Διαβάστε στην Καθημερινή της Κυριακής, που κυκλοφορεί εκτάκτως το Σάββατο, τη συνέντευξη του Αρχιεπισκόπου Τιράνων και Πάσης Αλβανίας Αναστάσιου στον Αλ. Παπαχελά.
Γνωστός Αλβανός δημοσιογράφος κατηγόρησε τον κκ Αναστάσιο ότι δεν μιλάει καλά αλβανικά - Πώς υπερασπίστηκε τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας ο Ιλίρ Μέτα που χαρακτήρισε «υποχρέωση» την απονομή της αλβανικής ιθαγένειας στον Αναστάσιο
