Σούρλας: Ιστορικό ορόσημο αποτελεί η σημερινή ημέρα για τους άταφους ήρωες του Έπους 1940

«Δεν ξεχάσαμε τους άταφους ήρωες του Έπους 1940»

Ο Γ. Σούρλας Επίτιμος Πρόεδρος της Ένωσης Συγγενών Πεσόντων κατά το Έπος 1940 -41, παραβρέθηκε σήμερα στην έναρξη των εργασιών εκταφής των 600 και πλέον πεσόντων στον ομαδικό τάφο στα Στενά της Κλεισούρας, δήλωσε:

«Την ημέρα αυτή που αποτελεί ιστορικό ορόσημο για τους άταφους πεσόντες κατά το έπος 1940, είμαστε εδώ στον τόπο της θυσίας για να αποτίσουμε φόρο τιμής και βαθιάς ευγνωμοσύνης στους ήρωες μας που έγραψαν τις πιο λαμπρές σελίδες στην ιστορίας της Ελλάδος, δόξασαν την πατρίδα, προκάλεσαν τον παγκόσμιο θαυμασμό και άλλαξαν την πορεία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Είμαστε εδώ για να ζητήσουμε από τα βάθη της καρδίας μας, συγγνώμη γιατί δεν πράξαμε το καθήκον μας όλα τα προηγούμενα χρόνια. Δεν εκπληρώσαμε τις θρησκευτικές, εθιμικές και εθνικές μας υποχρεώσεις.

Δεν πράξαμε αυτά που επιτάσσει η ιστορική μας κληρονομιά, που μας δίδαξαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας, με το «νεκρούς θάπτειν, νεκρόν μη υβρίζειν», αναλωθήκαμε σε εορτασμούς, πανηγυρισμούς και επετειακές εκδηλώσεις της 28 ης Οκτωβρίου με τους ήρωές μας, 77 ολόκληρα χρόνια εγκαταλειμμένους, ξεσκέπαστους στα βουνά και στα λαγκάδια της Βορείου Ηπείρου, στους τόπους θυσίας και μαρτυρίου.

Όμως δεν τους ξεχάσαμε, όπως άλλωστε υποσχεθήκαμε πριν από δώδεκα χρόνια, όταν επισκεφθήκαμε τον ιερό αυτό χώρο της ομαδικής ταφής και αρχίσαμε το οδοιπορικό για την αποκατάσταση της εκκρεμότητας με άταφους τους 7.976 πεσόντες.

Το καθήκον μας δεν εκπληρώνεται μόνο με την ταφή των πεσόντων, αλλά με την συνεχή προσπάθεια για την ανταπόκριση στις προσδοκίες τους για την πατρίδα.

Ας τους διαβεβαιώσουμε ότι θα αγωνιστούμε για μια πατρίδα ελεύθερη και περήφανη»

 

Πηγή: Himara.gr | Ειδήσεις απ' την Βόρειο Ήπειρο

Πηγή: Himara.gr | Ειδήσεις απ' την Βόρειο Ήπειρο

ΟΙ ΔΙΩΓΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ

Σύντομη περιγραφή
Πρωτογενές υλικό μαρτυριών για τους διωγμούς των Ελλήνων στην Ανατολική Βόρειο Ήπειρο.
http://www.myrofyllo-merokovo.gr/

ΟΙ ΔΙΩΓΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ by Pelasgos Koritsas on Scribd

Raporti i vitit 1987 i Republikës Popullore Socialiste: 24 mijë grekë dhe 50 mijë italianë, të vrarë, ngrirë apo të humbur gjatë luftës italo-greke në Shqipëri

Nisja e punimeve për gjetjen, identifikimin, zhvarrosjen dhe varrosjen e ushtarëve grekë të rënë në territorin shqiptar gjatë luftës italo-greke në vitet 1940-1941, ka provokuar sërish disa debate.

Tanimë janë dy vendprehje, në Këlcyrë dhe Bularat, të dyja në qarkun e Gjirokastrës, ndërkohë që për disa aktorë politikë, çështja po synohet të mbarset emocionalisht me të ashtuquajturin skandal i Kosinës.

Shqipëria mund të jetë i vetmi vend në botë që mban sekret, ose më mirë nuk tregon numrin e të vdekurve të një lufte ku ajo ishte vetë viktimë.

Dedë Prenga, kryetar i komisionit shtetëror për këtë çështje, deklaronte disa ditë më parë në një intervistë për TemA TV, se të dyja palët japin shifra të ndryshme sa i përket të vdekurve grekë në luftën në fjalë.

Duke qenë se kjo është një çështje e ndjeshme, e mira e punës e do që t’i drejtohemi të dhënave zyrtare.

Meqenëse Republika e Shqipërisë është shtet shumë serioz dhe nuk bëzan, një rrugë është t’i drejtohemi Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë, që është më transparente në këtë drejtim.

Në botimin e vitit 1987, të Ministrisë së Mbrojtjes, posaçërisht Akademisë Ushtarake, me titull: “Historia e Artit Ushtarak Botëror”, me autorë Ibrahim Pajova dhe Shahin Leka, luftës italo-greke, i kushtohen 42 faqe(fq. 288- 330).

Analiza e bërë në këtë hapësirë është e pajisur me harta dhe aty jepen në hollësi veprimet ushtarake të kryera në kuadër të kësaj lufte, shkruan Respublica.  Mund të sillet këtu informacioni se lufta në fjalë, për aq sa i intereson Shqipërisë, ndahet në tre etapa, duke nisur që nga momenti i kundërmësymjes greke që u zhvillua në territorin tonë:

Etapa e parë: 14 nëntor- 22 nëntor 1940 në drejtimet Nestorion-Dardhë – Korçë dhe Prespa e vogël – Mali Ivan. Përparimi i plotë i trupave greke, 12-20 km.

Etapa e dytë: 23 nëntor-12 dhjetor 1940. Drejtim kryesor Janinë-Berat, kurse Korçë – Elbasan mbeti drejtim mbështetës dhe angazhues për forcat italiane. Përparimi mesata ditor 4 km.

Etapa e tretë: 13 dhjetor – 6 janar 1941. Drejtimi mbetet I pandryshuar. Përparimi mesatar ditor 300-350 m.

Detyrat për këto veprime iu ngarkuan Armatës së Maqedonisë Perëndimore dhe Korparmatës I. Më vonë pati riorganizime dhe u vunë në veprim edhe Armatat Thesprotia dhe Epiri.

Kundërmësymja grekepër fundon me depërtimin maksimal në territorin shqiptar në javën e parë të marsit 1941 në vijën Pogradec – mali i Vallamarës – Grabovë – Çorotati – Ujanik – Dobrushë – Spatharë – Arrëz e Madhe – pjerrësitë lindore të Shëndëllisë – pjerrësitë lindore të Golikut – mali i Terzorit – mali i Barit – Progonat – Nivicë – Çipini i Bolenës – bregu jugor i përroit të Bardhë – mali i Vunoit – pjerrësitë lindore të malit të Mblerëzës – Himarë.

Nga 6 janari deri në më 9 mars ushtria greke ka zgjerime, por ajo humb iniciativën e cila merret sërish nga ushtria italiane, e cila kaloi në mësymje të përgjithshme deri më 25 mars, ndonëse nuk përparoi asnjë metër.

Angazhimi i forcave në këtë luftë jepet nga historiografia ushtarake shqiptare e para vitit 1990 në këto raporte:

Trupat greke : 15 divizione me rreth 135 batalione dhe nga trupat italiane 27 divizione me 142 batalione. Gjithësej u përdorën 2500 gryka zjarri artilierie dhe mortaje.

Sipas etapave të sipërpërmendura, grekët përdorën: në linjën Kastoria – Korçë – Elbasan 5 divizione. Në linjën Karasovan – Frashër – Berat 6 divizione dhe në drejtimin Janinë – Gjiroktastër – Tepelenë 4 divizione.

Të dhënat e mësipërme japin një ide të përciptë, por deri diku të saktë të asaj që ndodhi në atë periudhë, kur luginat e Vjosës dhe të Osumit, bashkë me rajonin e Korçës, ranë nën kontrollin ushtarak grek.

Sa i përket viktimave, libri në fjalë jep këto të dhëna(duke iu referuar luftës në tërësi):

Për palën greke: 13 408 të vrarë dhe 11 000 të ngrirë.

Për palën italiane: 12 755 të vrarë, 12 368 të ngrirë dhe 25 067 të humbur(faqe 330).

http://www.gazetatema.net/

Λαμπρά ονομαστήρια του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου (ΦΩΤΟ)

Η 22 Ιανουαρίου, η γιορτή του Απόστολου Τιμοθέου και του Αγίου Αναστασίου του Πέρση, τα τελευταία 26 χρόνια συνοδεύεται κι από έναν λαμπερό και ξεχωριστό εορτασμό.

Πρόκειται για τα ονομαστήρια του ιδιαίτερα αγαπητού Αρχιεπισκόπου μας Αναστασίου, του πρωτεργάτη και εμπνευστή του θαυμάσιου έργου που επιτελείται στην Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας.

Κι αυτό σηματοδοτεί πολλά πράγματα για τους κληρικούς και τους πιστούς που καταφθάνουν από τις γύρω περιοχές της Αρχιεπισκοπής κι από της Μητροπόλεις της χώρας για να ευχηθούν προσωπικά τον Μακαριώτατο «Πολλά τα έτη Δέσποτα» επικεφαλής της Ορθοδόξου Αυτοκέφαλου Εκκλησίας της Αλβανίας.

Κι εφέτος, τη Δευτέρα, η ημέρα αυτή άρχισε με τη Θεία Λειτουργία στον Καθεδρικό της Αναστάσεως του Χριστού, χοροστατούντως του Αρχιεπίσκόπου Αναστασίου και συλλειτουργούντων των μελών των Ιεράς Συνόδου κι αρκετών κληρικών απ’ όλες τις περιοχές.

Ο Καθεδρικός ναός ήταν κατάμεστος με πιστούς προερχόμενους απ’ όλες τις περιοχές όπου ήταν εμφανή η πολυπληθής παρουσία της ορθόδοξης νεολαίας. Είναι η πρώτη φορά που ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος γιορτάζει ως αλβανός πολίτης, μετά την απόδοση πριν ενός μηνός της αλβανικής ιθαγένειας από τον Πρόεδρο Μέτα.

Και, καθώς είναι πια παράδοση, παράλληλα με τους εορτασμούς έλαβε χώρα και η χειροτονία σε Ιεροδιάκονο του Πασκάλ Μάναϊ, μετονομαζόμενος σε Αναστάσιος.

Ο Μακαριώτατος, παράλληλα με τις ευχές του, μίλησε και για τη σημασία της προσέγγισης των νέων σε ρόλο κληρικών της Εκκλησίας κι ευχήθηκε το νέο Ιεροδιάκονο και τους συγγενείς του.

Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, εξ ονόματος της Ιεράς Συνόδου και των ορθόδοξων πιστών ευχήθηκε τον Αρχιεπίσκοπο για τα ονομαστήρια του ο Μητροπολίτης Κορυτσάς, Σεβασμιότατος Ιωάννης.

Με το πέρας της Θείας Λειτουργίας, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δέχτηκε τις ευχές στην αίθουσα υποδοχής των επισήμων στο κτίριο της Ιεράς Συνόδου, η οποία αποδείχτηκε πολύ μικρή για να χωρέσει τις εκατοντάδες των πιστών και των κληρικών που συνωστίζονταν για να ευχηθούν τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο για τα ονομαστήρια του.

Το φαινόμενο Θεοφάνης Μαυρομάτης (Φαν Νόλι)-Η σκοτεινή πλευρά της Σελήνης -Fenomeni Theofan Mavromati (Fan Noli) - Ana e errët e Hënës.

]

Το φαινόμενο Θεοφάνης Μαυρομάτης (Φαν Νόλι) Η σκοτεινή πλευρά της Σελήνης Το φαινόμενο Θεοφάνης Μαυρομάτης (Φαν Νόλι) Οι Αλβανοί εθνικιστές, μεγαλοϊδεάτες στο απώτερο, αλλά και στο πρόσφατο παρελθόν τους,ομφαλοσκοπούντες,επανέρχονται στο θέμα «περί αποζημίωσης των Τσάμηδων» και προσπαθούν,μαζί με το Κοσσυφοπέδιο,να σχεδιάσουν και να δομήσουν την «μεγάλη Αλβανία».Η εσωτερική αυτή προπαγάνδα τους και συστηματική είναι και έχει βάθος χρόνου,άσχετα από το καθεστώς που είναι στην διακυβέρνηση,προσπαθώντας να την εξαγάγουν και στο εξωτερικό με ανεδαφικές και «ανόητες» διεκδικήσεις,χρησιμοποιώντας την για αποκοίμιση των μαζών από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν. Πριν αρκετά χρόνια ο Χένρι Κίσινγκερ,ο «κακός μάγος» τέως Υπουργός των Εξωτερικών των ΗΠΑ,σε δηλώσεις του (από πού υποκινούμενες άραγε και με τι ανταλλάγματα;;) βρέθηκε στο «προσκήνιο»,με τη νέα του ανακάλυψη,ότι υπάρχει αλβανική μειονότητα στην Ελλάδα και «θα υπάρξει εμπλοκή» κατά τη «σοφή» του γνώμη,αν ξεσπάσει πόλεμος στα νότια της Βαλκανικής. Η Αλβανική προπαγάνδα,που ακόμη και σήμερα ασκείται και ανθεί, χωρίς τις περισσότερες φορές να αντιδρούμε δυναμικά και σθεναρά και οι κατά καιρούς, σε βάθος αιώνων ασκηθείσες προπαγάνδες σε βάρος του Ελληνισμού και της χώρας μας, έπεσαν στο κενό, παρ' όλο που καταταλαιπώρησαν τους Έλληνες, μέχρι και πρόσφατα! Μια αιχμή της Αλβανικής προπαγάνδας αποτελεί ο Φαν Νόλι. Πριν δέκα περίπου χρόνια, το A.T. Φερών Έβρου,  εντόπισε κάποιον «καθηγητή Πανεπιστημίου» των Τιράνων, Αλβανό, «κακόμοιρο» στην εξωτερική εμφάνιση, που εκινείτο στην περιοχή «ύποπτα». Όταν τον προσκάλεσαν στο γραφείο, εκεί διαπίστωσαν με έκπληξη ότι ήρθε να βρει συγγενείς, όπως είπε, του «μεγάλου Αλβανού», του «εθνάρχη», του «Πατριάρχη της αλβανικής λογοτεχνίας» Φαν Νόλι. Δήλωσε τότε, ότι επρόκειτο για την «μεγαλύτερη προσωπικότητα», που πέρασε από το αλβανικό εθνικό στερέωμα, από την εποχή που δημιουργήθηκε το κρατικό μόρφωμα-υπόσταση του σύγχρονου αλβανικού κράτους. Τι ήταν ο Φαν Νόλι: ήταν εκπληκτικός απατεώνας, μεγάλη τυχοδιωκτική φυσιογνωμία; εξωμότης; Ή ένας δαιμόνιος Έλληνας που κατόρθωσε να «δουλέψει» ένα ολόκληρο έστω μικρό έθνος,ώστε να γίνει ο εθνάρχης των Αλβανών; Σίγουρα ικανότητες και πολλές μάλιστα είχε, πώς όμως κατόρθωσε να «παίξει» σε θρησκευτικό, πολιτικό, εκπολιτιστικό και πνευματικό γήπεδο και να ξεχωρίσει;!!! O Φαν Νόλι, που το πραγματικό του όνομα ήταν Θεοφάνης Μαυρομάτης του Στυλιανού, γεννήθηκε το 1883 στο χωριό Ιμπρίκ Τεπέ λίγο έξω από την Αδριανούπολη και ήταν Χριστιανός Ορθόδοξος. Ολοκλήρωσε τότε τον κύκλο της στοιχειώδους εκπαίδευσης και κατόπιν τελείωσε το Ελληνικό γυμνάσιο στην Αδριανούπολη, γιατί Έλληνας ήταν, όπου και ασχολήθηκε με την οργάνωση ελληνικών συλλόγων, μέσα στο γυμνάσιο που σπούδαζε. Το 1900-1901 ήρθε στην ελεύθερη Ελλάδα και το 1901 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η κακή του οικονομική κατάσταση δεν του επέτρεψε να φοιτήσει κανονικά. Έτσι έως το 1903 υποχρεώθηκε να εργάζεται σκληρά, κυρίως ως αντιγραφέας και υποβολέας ελληνικών θεατρικών θιάσων που περιόδευαν στο εσωτερικό και στις ελληνικές παροικίες του εξωτερικού, συγχρόνως δε μετέφραζε στα ελληνικά θεατρικά έργα από τα γαλλικά, γιατί ήταν γνώστης τους, επειδή οι Έλληνες της Μ. Ασίας και της Ευρωπαϊκής Τουρκίας, διδάσκονταν στα σχολεία τους την γαλλική γλώσσα. Η αγάπη του για το θέατρο τον έφερε στην Αίγυπτο, ακολουθώντας ένα θίασο της Αθήνας. Από το 1902-1906 παρέμεινε στην Αίγυπτο και λόγω των σπουδών του, διορίσθηκε δάσκαλος στην ελληνική κοινότητα και δίδαξε σε ελληνικά σχολεία και συγχρόνως ήταν και ιεροψάλτης στο Φαγιούμ. Άρχισε να οργανώνει τον Αιγυπτιώτη Ελληνισμό και συχνά-πυκνά τόνωνε το θρησκευτικό του αίσθημα με φλογερούς πατριωτικούς λόγους. Εκεί, γνωρίσθηκε και με μερικούς ορθόδοξους Αλβανούς, που πήγαιναν στην ελληνική εκκλησία και, με τα τουρκικά και αρβανίτικα που γνώριζε, συνομιλούσε μαζί τους και συνδέθηκαν φιλικά. Πολλοί απ' αυτούς εμφορούντο από ακρότατες εθνικιστικές πεποιθήσεις και ανέπτυσσαν διάφορες δραστηριότητες (ιδιαίτερα στη σύνταξη αλβανικών εντύπων). Αυτοί αντιλήφθηκαν ότι ο Θεοφάνης Μαυρομάτης είχε πολλές ικανότητες και μεγάλη πειθώ στις συνομιλίες του. Τον έπεισαν να τους βοηθήσει, λέγοντας ότι είχαν την οικονομική ενίσχυση της Αγγλίας, στο να οργανωθούν οι Αλβανοί της Ευρώπης και της Αμερικής. Αντιλήφθηκε αμέσως, ότι του παρουσιαζόταν μία μεγάλη ευκαιρία να ξεφύγει από την ρουτίνα και την οικονομική ανέχεια και να έχει ρόλο. Μετέτρεψε το όνομά του στα αλβανικά, σε Φαν Νόλι και έγινε έμμισθο όργανό τους. Το γεγονός αυτό προκάλεσε την αντίδραση της ελληνικής παροικίας και την απόλυσή του. Πήγε τότε στις ΗΠΑ, πορεία στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα, που εν προκειμένω ήταν η καλλιτέρευση της ύπαρξής του, ως γνήσιος Έλληνας «τυχοδιώκτης». Αρχικά εργάσθηκε ως βιομηχανικός εργάτης (1906–7) ενώ τα επόμενα χρόνια (1908– 1912) ανέπτυξε εντονότατη εθνικιστική δραστηριότητα ανάμεσα στους Αλβανούς μετανάστες, με κέντρο τη Βοστώνη. Υπήρξε συνιδρυτής του αλβανιστικού συνδέσμου «ΕΣΤΙΑ» («VATRA») και ο αρχισυντάκτης της αλβανόφωνης εφημερίδας «ΗΛΙΟΣ» (Dielli).Την εποχή εκείνη περιβλήθηκε το σχήμα του ορθόδοξου ιερέα, χειροτονηθείς παράνομα και παράτυπα από τον Ρώσο επίσκοπο Αλάσκας, προκαλέσας την αντίδραση του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Συγχρόνως φρόντισε και για την επιστημονική του παιδεία, σπουδάζοντας φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ της Βοστώνης, απ' όπου αποφοίτησε το 1912 και έμαθε τέλεια την αλβανική γλώσσα. Με την χειροτονία του σε ιερέα και την ολοκλήρωση των σπουδών του πέτυχε να μεταδώσει ευκολότερα και μαζικότερα τις ιδέες του, αναπτύσσοντας πλέον ανθελληνική δραστηριότητα στα χρόνια των βαλκανικών πολέμων 1912-1913 (εποχή ίδρυσης του αλβανικού κράτους). O Νόλι διεξήγαγε σφοδρό προπαγανδιστικό αγώνα εναντίον των ελληνικών απόψεων για το Βορειοηπειρωτικό, χωρίς να μπορέσει, ωστόσο, να πλήξει σοβαρά το γενικά φιλελληνικό πνεύμα που επικρατούσε τότε στις ΗΠΑ. Το 1914 αποφασισμένος να παρέμβει στις εξελίξεις που συντελούνταν, εγκατέλειψε την Αμερική και πήγε στην Αλβανία, όπου εργάσθηκε δραστήρια για την πλήρη ανεξαρτητοποίηση, εδαφική επέκταση και πολιτισμική αυτονόμησή της. Μεταξύ άλλων, προπαγάνδιζε κατά τις περιοδείες του στη χώρα την ανάγκη διάσωσης και προαγωγής του παραδοσιακού αλβανικού πολιτισμού, την ανάπτυξη εθνικής παναλβανικής παιδείας και την εισαγωγή της αλβανικής γλώσσας στην εκκλησία. Τον Φεβρουάριο του 1914, με την εγκατάσταση ως βασιλιά στο νεοσύστατο κράτος της Αλβανίας του Γουλιέλμου Ντε Βιντ, ο Φαν Νόλι επιχείρησε να λειτουργήσει σε υπαίθρια δοξολογία υπέρ του, για να τον προσεταιρισθεί, γιατί πληροφορήθηκε ότι ήταν άτομο, όχι ιδιαίτερα ικανό, άτολμο και άπειρο. Βρήκε όμως σθεναρό πολέμιό του, τον οξυδερκέστατο και ικανότατο Μητροπολίτη Δυρραχίου Ιάκωβο, μετέπειτα Μητροπολίτη Μυτιλήνης, ο οποίος αντιλήφθηκε αμέσως τους σκοπούς και προσανατολισμούς του για άμεση επιρροή επί του νέου βασιλιά,με τα δολάρια που έφερε από την Αμερική. Η βασιλεία όμως του Βιντ κράτησε μόνο 6 μήνες και ο Φαν Νόλι πιεζόμενος εξαναγκάσθηκε να επιστρέψει στις ΗΠΑ (1915) όπου συνέχισε την πολύπλευρη εθνικιστική του δραστηριότητα με οξύτερο ανθελληνικό πνεύμα,σ' όλες του τις πρωτοβουλίες.Το 1917 κατόρθωσε να ονομαστεί επίσκοπος των Αλβανών μεταναστών και πάλι από τον Ρώσο αρχιεπίσκοπο Αλάσκας,η πράξη του οποίου κρίθηκε ανυπόστατη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, γιατί ήταν ανυπόστατη-αντικανονική εξ' υφαρπαγής. Ένα χρόνο αργότερο στάλθηκε από την οργάνωσή του «Εστία» στο Παρίσι,όπου ήδη διεξάγονταν διεθνείς διαβουλεύσεις για την τύχη της μεταπολεμικής Ευρώπης. Εκεί κατόρθωσε να προσεγγίσει τους κύκλους της ιταλικής διπλωματίας και για ένα διάστημα πολιτεύθηκε στο πλαίσιό της,χαρακτηρίσθηκε μάλιστα και ως όργανο της ιταλικής πολιτικής.Το 1919,ο Νόλι οργάνωσε από την Ιταλία τη συγκρότηση αλβανικής Εθνοσυνέλευσης, η οποία τελικά συνήλθε σε σώμα τον Ιανουάριο του 1920 στην κωμόπολη Λούσνια της περιοχής Βερατίσυ και ψήφισε το πρώτο αλβανικό Σύνταγμα, στην οποία συμμετείχε ενεργά. Τον Μάιο του 1920,επέστρεψε ο ίδιος στη χώρα του, αφού είδε ότι μπορούσε να παίξει το ρόλο του, που τόσο καλά προετοιμάσθηκε ή τον προετοίμασαν τα τελευταία χρόνια. Επέστρεψε με σκοπό σίγουρα να κυριαρχήσει στα αλβανικά πράγματα της εποχής και πράγματι διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο και διαδοχικά συνεργάσθηκε με Ρώσους, Άγγλους και Ιταλούς. Εξαιρετικά δημοφιλής και πολιτικά πανίσχυρος πλέον, παρενέβη στα φλέγοντα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και επικεφαλής της αλβανικής αντιπροσωπείας συνέβαλε στην αναγνώριση της χώρας του ως ανεξάρτητου κράτους-μέλους της Κοινωνίας των Εθνών (Δεκέμβριος 1920). Σε δικές του πρωτοβουλίες εξάλλου οφείλεται και η τελική διεθνής κατοχύρωση των αλβανικών συνόρων (Οκτώβριος 1921), γιατί εκπροσώπησε τους Αλβανούς στις συζητήσεις για την ίδρυση και τα σύνορα του αλβανικού κράτους.Ηγήθηκε και ενίσχυσε την κίνηση για τον εξαλβανισμό και την ανεξαρτησία της εκκλησίας της Αλβανίας,που υποστηριζόταν από εθνικιστές,οι οποίοι υποστήριζαν ότι διοικητική εξάρτηση από το Πατριαρχείο Θα δυσχέραινε τον αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία, αφού η αντιδικία αυτή Θα προκαλούσε κατά την άποψή τους την παρέμβασή του υπέρ των ελληνικών απόψεων. Έτσι εξεδίωξε τον Έλληνα Μητροπολίτη Κορυτσάς Ιάκωβο και ανέλαβε την ηγεσία της Αλβανικής Εκκλησίας και το 1921 ανακήρυξε αυτήν αυθαίρετα αυτοκέφαλη. Το 1922 συγκάλεσε εκκλησιαστικό συνέδριο στο Βεράτιο, τα μέλη του οποίου ορίστηκαν αυθαίρετα από τον ίδιο, το οποίο κύρωσε την πράξη ανεξαρτησίας του αυτοκέφαλου και συνέταξε τον καταστατικό νόμο του. Ανώτατο διοικητικό όργανο ορίστηκε 8μελές κληρικολαϊκό συμβούλιο, με πρόεδρο τον έγγαμο κληρικό Ατ. Βασίλη και έδρα την Κορυτσά. Αυτό προκάλεσε αντιδράσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό,γιατί το Οικουμενικό Πατριαρχείο και οι άλλες αυτοκέφαλες εκκλησίες δεν αναγνώρισαν ως κανονική τη νέα οργάνωση της εκκλησίας της Αλβανίας. Το Δεκέμβριο του 1921, ο Νόλι ανέλαβε υπουργός των Εξωτερικών στην κυβέρνηση του Τζαφέρ Ούππι,αξίωμα που διατήρησε και μετά την άνοδο του Μουσουλμάνου φυλάρχου Αχμέτ Ζώγου στην πρωθυπουργία (Δεκέμβριος 1922).Ήταν αντίθετος με τις υπερσυντηρητικές και φιλοφεουδαρχικές θέσεις της νέας κυβέρνησης και πέρασε γρήγορα στη δημοκρατική αντιπολίτευση. Την ίδια εποχή πέτυχε την ιερατική του αναγνώριση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και χειροτονήθηκε μητροπολίτης Δυρραχίου (1923).Η αναγνώριση αυτή του έδωσε μεγαλύτερη δύναμη στο χριστιανικό στοιχείο (οι ορθόδοξοι αποτελούσαν το 21% των Αλβανών). O Φαν Νόλι κατόρθωσε να γίνει βουλευτής της πρώτης αυτής αλβανικής βουλής ως εκπρόσωπος των Αλβανών της Αμερικής.Σε λίγο χρονικό διάστημα καίτοι ήταν απλός βουλευτής,κατόρθωσε να ηγηθεί ομάδας 45 βουλευτών και στο τέλος να ηγηθεί του εθνικιστικού κινήματος της Αλβανίας,φέροντας το σχήμα ορθοδόξου μητροπολίτη. O Νόλι υπήρξε εμπνευστής και ηγέτης του αστικοδημοκρατικού επαναστατικού κινήματος του Ιουνίου του 1924 που ανέτρεψε την κυβέρνηση του Αχμέτ Ζώγου, ο οποίος κατέφυγε τότε στη Σερβία και έφερε τον ίδιο στο Πρωθυπουργικό αξίωμα. Επιδιώξεις του κινήματος εκείνου, που βασίστηκε κυρίως στο χριστιανικό στοιχείο ήταν -εκτός από τον εκδημοκρατισμό και την κατάλυση των φεουδαρχικών δομών της αλβανικής κοινωνίας- η συγκρότηση αυτοδύναμης και σύγχρονης εθνικής οικονομίας (με την εισροή και ξένου κεφαλαίου στη χώρα) και η αναδιοργάνωση της δημόσιας εκπαίδευσης σε εθνική βάση. Ως προς τα ζητήματα Εξωτερικής πολιτικής, η κυβέρνηση Νόλι διακήρυξε πολιτική φιλίας προς τις άλλες βαλκανικές χώρες (εναντιούμενη πάντως στις εδαφικές διεκδικήσεις της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδος), περιόρισε την επιρροή της φασιστικής Ιταλίας στο εσωτερικό της Αλβανίας και αποκατέστησε ομαλές σχέσεις με τη Σοβιετική Ένωση.Το όλο πρόγραμμα της κυβέρνησης Νόλι προκάλεσε ισχυρές αντιδράσεις (προερχόμενες κυρίως από τους τσιφλικάδες της χώρας) αλλά και διεθνείς δυσαρέσκειες,γιατί ήταν ο μόνος Δεσπότης-Πρωθυπουργός. Εξάγγειλε και άρχισε να εφαρμόζει ένα πρόγραμμα,που είχε πάρα πολλά κομουνιστικά στοιχεία και γνωρίσματα, κάτω από μία επίφαση φιλελευθερισμού. Οι πάντοτε υφιστάμενες αντιθέσεις ανάμεσα στους μπέηδες και οι ανησυχίες των τσιφλικάδων για το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμά του σε ό,τι αφορούσε την απαλλοτρίωση της γης καθώς και η δυσαρέσκεια των μουσουλμάνων γιατί επικεφαλής του αλβανικού κράτους ήταν Χριστιανός και μάλιστα μητροπολίτης,ήταν σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπιζε.Αυτά τα υποδαύλιζε και ο εξόριστος Αχμέτ Ζώγου, που ζούσε εξόριστος στη Σερβία και ετοιμαζόταν για εξέγερση.Τελικά με την πολιτικοοικονομική αρωγή της Μεγάλης Βρετανίας και την βοήθεια και υποστήριξη της κυβέρνησης του Βελιγραδίου,ο Αχμέτ Ζώγου ενισχύθηκε με 105 εκατομμύρια δηνάρια και 3.000 Σέρβους στρατιώτες και αποφάσισε να επέμβει,γιατί ανησύχησε από την όλη πολιτική πορεία, αλλά και την διαπλοκή του Φαν Νόλι. Την 12-12-1924 άρχισε επανάσταση από την Σκόδρα,πέτυχε δε να ανατρέψει την δημοκρατική κυβέρνηση των Τιράνων, προτού εισβάλει στην χώρα.O Φαν Νόλι αναγκάσθηκε να καταφύγει στην Ιταλία,αφού πήρε μαζί του ολόκληρο το αλβανικό κρατικό θησαυροφυλάκιο,ακολουθούμενος από αρκετούς νεαρούς μορφωμένους κληρικούς. Από την Ιταλία μετέβη στην Αυστρία,τη Γερμανία,τη Ρωσία και τελικά στη Βοστώνη των ΗΠΑ το 1930,όπου έζησε μέχρι τον θάνατό του το 1965,χωρίς την προηγούμενη ακτινοβολία ως εθνικός ηγέτης. Κατά το χρονικό αυτό διάστημα μετέφρασε πολλά εκκλησιαστικά και λειτουργικά κείμενα από την ελληνική στην αλβανική. Αγωνίσθηκε με ζήλο εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος της Αλβανίας,το οποίο τον καταδίκασε ερήμην σε Θάνατο το 1925.Το 1927 κατήγγειλε διεθνώς το καθεστώς ιταλικού προτεκτοράτου που είχε επιβληθεί στην Αλβανία και απαίτησε την επέμβαση της Κοινωνίας των Εθνών. O Νόλι υπήρξε κορυφαία πνευματική φυσιογνωμία την οποία οικειοποιείται η σύγχρονη Αλβανία, τόσο η κομμουνιστική όσο και η μετακομμουνιστική. Γνώστης πολλών γλωσσών,ασχολήθηκε με την ιστορία,την ποίηση,την μετάφραση,την κριτική και τη μουσική.Το έργο του «η ιστορία του Σκεντέρμπεη» (1921) θεωρείται κλασικό στο είδος του,ενώ η αυτοβιογραφία του «Η ζωή μου στην Αλβανία» (1931) περιέχει πολύτιμες πληροφορίες για τις ιστορικές εξελίξεις στη χώρα αυτή.Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν τα ποιήματά του «Ο Πέτρος στο μαγγάλι»,«Ο Μωυσής στο όρος» κ.α. που δημοσιεύτηκαν στον τύπο και σε ενιαία συλλογή το 1927.Οι μεταφράσεις του καλύπτουν έργα μεγάλων δυτικών συγγραφέων όπως Σαίξπηρ,Θερβάντες, Βολταίρου,Νίτσε,Ίψεν,Πόε κ.ά.,τα ποιήματα Ρουμπαγιάτ του Πέρση Ομάρ Καγιάμ (1921,1927). Σχετικά με τη μουσική–μουσικολογική προσφορά του, ο ειδικός ερευνητής Γ. Λεωτσάκος αναφέρει οτι «ο Φαν Νόλι μετά τα 50 σπούδασε σύνθεση στο New England Conservatory of Music στη Βοστώνη και έγραψε έργα για μικτή χορωδία όπως ύμνοι,το 1936, "Υμνολόγιο της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας" το 1951,"Βυζαντινό Υμνολόγιο" 1951,"Επί ποταμών Βαβυλώνος", όλα εκδοθέντα στη Βοστώνη, "Συμφωνικές σελίδες" το 1936-1938,όπως "Αλβανικές Ραψωδίες", "Ο φτωχός Γκάσπαρ και Σκεντέρμπεης",ωραίο συμφωνικό ποίημα εμπνευσμένο από τον Λόγκφελλοου,καθώς και τη μελέτη "Ο Μπετόβεν και η Γαλλική Επανάσταση" (Βeethoven and the French Revolution),Βοστιώνη 1947». Αυτήν την προσωπικότητα προσπάθησα να σκιαγραφήσω ,με τα λίγα αυτά στοιχεία, που κυριαρχούσαν έντονα τα αλβανικά αισθήματά του και το εθνικιστικό πνεύμα που περιόρισε σημαντικά τα εξαιρετικά χαρίσματά του, σε επιπόλαιες,πολλές φορές, επιλογές,που ήταν μονοσήμαντες και αντιφατικές,με οδυνηρές συνέπειες για την εσωτερική συνοχή και του χριστιανικού στοιχείου της Αλβανίας. Με τη δράση του αυτή αποδεικνύεται,απ' ότι γνωρίζω ιστορικά μέχρι σήμερα, χωρίς βέβαια σοβαρά ντοκουμέντα αμφισβήτησης, ότι ήταν χωρίς φραγμούς «μεγαλοτυχοδιωκτική φυσιογνωμία της πολιτικής»,«προδοτική» και συγχρόνως «απατεωνίστικη».Αποτέλεσμα αυτής ήταν,ο Αλβανός συγγραφέας Τ. Σελενίτσα να αναγκασθεί να τον χαρακτηρίσει «ο άνθρωπος αυτός είναι και φιλελεύθερος και κληρικός και συντηρητικός και βασιλόφρων και κομμουνιστής και εθνικιστής και διεθνιστής και αναρχικός και οτιδήποτε άλλο υπάρχει στον κόσμο,που είναι δυνατόν να του φέρει χρήμα και αξίωμα». Αργότερα στην αλβανική εφημερίδα «Ντίελι» (Ήλιος) ο Φαΐκ Κονίτσα έγραφε για τον Νόλι «μας κορόιδευε ένας ξένος που δεν γνωρίζουμε καθόλου,παρά μόνο από τα παραμύθια,που ο ίδιος μας λέει,εμφανιζόμενος ως δήθεν χριστιανός της Αλβανίας υπό το όνομα Φαν Νόλι. Εφθάσαμε μέχρι του σημείου να μας διασπάσει ένας βρωμερός που πιθανόν να είναι Τούρκος, Αρμένιος, Αράπης ή οτιδήποτε άλλο, εκτός από Αλβανός». Αναρωτιέμαι και γω! Τι ήταν τελικά ο Θεοφάνης Μαυρομάτης; Ήταν αυτόφωτος αστέρας ή δημιούργημα των τότε συνθηκών; Ποιοι τον δημιούργησαν (αν τον δημιούργησαν) και γιατί; Πιστεύω ότι για τον μελλοντικό λεπτομερή ερευνητή υπάρχει πολύς δρόμος για να μελετήσει την ιστορική του πορεία,να διαφωτίσει όλες τις φωτεινές και σκοτεινές πτυχές της προσωπικότητάς του. Η Αλβανία με την χρόνια οργανωμένη προπαγάνδα της, την κομμουνιστική και την τωρινή, την δημοκρατική (!) στρέφεται συχνά πυκνά με διάφορους τρόπους κατά της χώρας μας με αλλοπρόσαλλη μισελληνική συμπεριφορά.Εμείς πρέπει να μελετήσουμε τη ζωή και το έργο του «Έλληνα» Θεοφάνη Μαυρομάτη,έστω και αν είναι οδυνηρό για μας,για να αποδείξουμε ότι ο Έλληνας αυτός προσέφερε πολλά στη σύγχρονη Αλβανία,έστω και ως εξωμότης. ΠΗΓΕΣ 1) Εγκυκλοπαίδεια ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΝΙΚΑ 2) Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια 3) Εγκυκλοπαίδεια ΗΛΙΟΣ 4) Αι κατά της Ελλάδος ασκηθείσες προπαγάνδες δια μέσου των αιώνων,Γρηγ. Κατσαρέα,1948 5) Αρθρογραφήματα Αχ. Κύρου στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1958-1961.

Fenomeni Theofan Mavromati (Fan Noli) Ana e errët e Hënës. Fenomeni Theofan Mavromati ( Fan Noli) Nacionalistët shqiptarë megaloideatët në të kaluarën e tashme por dhe të hershme të tyre duke pasur synime të ndryshme. Risjellin për diskutim temëm “mbi dëmshpërblimin e Çamëve” dhe përpiqen së bashku me Kosovën të planifikojnë strukturimin e një “Shqipërie të madhe”. Kjo propagandë e brendëshme dhe sistematike e tyre  është dhe ka një thellësi në kohë, pavarësisht pushtetit që ndodhet në qeverisje, duke u përpjekur që ta eksportojnë dhe jashtë shtetit me pretendime “mendjelehta” dhe të pabaza, duke përdorur përgjumejn e masave të gjëra popullore dhe largimin nga problemet e mëdha që përballojnë. Para disa vitesh Heri Kinsinger “magjistari i keq” ish Ministër i Jashtëm i USA, në deklaratat e tij ( i shtyrë vallë dhe me çfarë këmbime?) u gjend në “plan të parë” me zbulimin e tij, se ekziston minoritet shqiptar në Greqi dhe “do të ketë problem” sipas opinionit të tij “të mençur” nëse pëlcet një luftë në jug të Ballkanit. Propaganda Shqiptare që akoma dhe sot ushtrohet dhe lulëzon, në më të shumtën e rasteve pa pasur reagime të forta dhe të fuqishme nga pala jonë. Propagandat që ushtrohen kohë pas kohe në thellësi të shekujve  në dëm të helenizmit dhe të vendit tonë nuk patën efekt, mgjth se stërmunduan Grekët deri në kohët e sotme. Një prej pikave të propagandës shqiptare përbën dhe Fan Noli. Para rreth dhjetë vjetësh, Stacioni Policor i Feron në Evro, vuri re një “profesor Universiteti” të Tiranës, Shqiptar, “të gjorë” në pamje të jashtme, që lëvizte në zonën atje në mënyrë të “dyshimtë”.  Kur e ftuan në zyrë atje, konstatuan të surprizuar se erdhi për të gjetur të afërm, siç tha, të “shqiptarit të madh”, të “rilindasit kombëtar”, të “Patrikut të letërsisë shqiptare”, Fan Noli. Deklaroi atëhere që bëhej fjalë për “personalitetin më të madh”, që kaloi nga komleksi hyjnor kombëtar shqiptar, që prej kohës që u krijua shteti-forma e shtetit modern shqiptar. Por çfarë ishte Fan Noli? Ishte një mashtrues i shkëlqyer, fizinomia e oportunistit të madh, tradhëtar? Apo një Grek dinak që arriti që të “mashtronte” një popull të tërë mgjth se i vogël, në mënyrë që të quhej dhe rilindas kombëtar i shqiptarëve? Sigurisht që kishte aftësi të shumta, por si arriti që të luante në fushën shpirtërore dhe të dallonte?!!! Fan Noli, emri i vërtetë i të cilit ishte Theofan Mavromati i Stilianit, u lind më 1883 në fshatin Ibrik Tepe, pak jashtë Andrianupojës dhe ishte i krishter orthodhoks. Mbylli ciklin e arsimit elementar të kohës dhe më pas mbaroi gjimnazin Grek të Andrianupojës, sepse grek ishte, ku dhe mori pjesë në organizmin e shoqatave greke, brenda  gjimnazit ku studionte. Më 1900-1901 erdhi në Greqinë e çliruar dhe në vitin 1901 u rregjistrua në Fakultetin e Filozofisë të Universitetit të Athinës. Gjendja e vështirë ekonomike nuk i lejoi që të studionte rregullisht. Kështu deri në vitin 1903 u detyrua që të punonte fort, kryesisht si kopjues dhe nxitës i shfaqjeve teatrale greke në kolonitë greke jashtë vendit, dhe në të njejtën kohë përkthente në greqisht vepra teatrale nga fërngjishtja, sepse ishte njohës i tyre, mqs grekët e Azisë së Vogël dhe të Turqisë Europiane, mësonin në shkollat e tyre fërngjisht. Dashuria e tij për teatrin e solli në Egjipt, duke ndjekur një trupë teatrale nga Athina. Që prej 1902-1906 qëndroi në Egjipt dhe për shkak të studimeve të tij, u emërua mësues në komunitetin helen dhe jepte mësim në shkollat greke ndërsa në të njejtën kohë ishte psalt në Fajum. Filloi që të organizonte Helenizmin Egjiptian dhe shpesh herë theksonte ndjenjën e tyre fetare  me fjalime të nxehta patriotike. Atje u njoh dhe me disa shqiptarë Orthodhoksë, që shkonin në kishën helene dhe me turqishten si dhe arvanitishten që njihte, fliste me ta dhe u lidhën mjaft si shokë. Shumë prej tyre frymëzoheshin nga bindje ekstreme nacionaliste dhe zhvilluan disa aktivitete ( në veçanti përsa i përket formulimit të teksteve shqiptare). Ata e kuptuan se Theofan Mavromati kishte shumë aftësi dhe një aftësi bindëse të madhe në bashkëbisedimet e tij. E bindën që t’i ndihmonte, duke thënë se kishin ndihmën ekonomike të Angliës, në mënyrë që të organizoheshin shqiptarët e Europës dhe të Amerikës. E kuptoi menjëherë, që i paraqitej një rast i madh për t’u larguar nga rutina dhe varfëria si dhe të kishte një rol. E ktheu emrin e tij në parametrat shqiptare, në Fan Noli dhe u bë një vegël me pagesë e tyre. Ky fakt  shkakëtoi dhe reagimin e komunitetit helen dhe largimin e tij nga puna. Shkoi atëhere në Amerikë, një udhëtim në të panjohurën me varkë shpresën që në këtë rast ishte përmirësimi i ekzistencës së tij si një “oportunist” i vërtetë Helen. Në fillim punoi si një punëtor industrialist (1906-7) ndërsa në vitet që pasuan (1908-1912) zhvilloi një aktivitet të theksuar nacionalist ndër emigrantët shqiptarë me qëndër Bostonin. Ishte një prej themeluesve të lidhjes “Vatra” dhe kryeredaktor i gazetës shqipe “Dielli”. Gjatë kësaj kohë veshi dhe petkun e priftit orthodhoks duke u dorëzuar në mënyrë të paligjëshme dhe të parregullt nga episkopi Rus i Alaskës, duke shkaktuar reagimin e Patriarkanës Ekumenike. Në të njejtën kohë,  u kujdes dhe për arsimimin e tij shkencor, duke studiuar filologji në Universitetin Harvard të Bostonit, nga ku dhe u diplomua në vitin 1912 dhe mësoi në mënyrë të përsosur gjuhën shqipe. Me dorëzimin e tij si prift dhe me përfundimin e studimeve të tij arriti që të transmetojë më lehtë dhe në mënyrë më masive idetë e tij, duke zhvilluar tashmë dhe aktivitet anti-helen në vitet e luftërave Ballkanike të 1912-1913 (periudha e themelimit të shtetit shqiptar). Noli kreu një betejë të egër propagandistike kundër opinionit grek për çështjen Vorioepirote, pa pasur mundësinë, ndërkaq, që të dëmtojë rëndë frymën e gjërë filohelene që mbizotëronte atëhere në USA. Më 1914 i vendosur që të ndërhyjë në zhvillimet që po ndodhnin, braktisi Amerikën dhe shkoi në Shqipëri, ku punoi në mënyrë aktive për pavarësinë e plotë, shtrirjen territoriale dhe pavarësinë kulturore të saj. Ndër të tjera, propagandonte gjatë tureve të tij në vend nevojën e shpëtimit dhe promovimit të kulturës tradicinale shqiptare, zhvillimin e një arsimi pan-shqiptar kombëtar dhe futjen e gjuhës shqipe në kishë. Në Shkurt të vitit 1914, me vendosjen e tij si mbret, në shtetin e sapo themeluar shqiptar të princit Vid, Fan Noli u përpoq që të krynte një dhoksologji të hapur, në dobi të tij, që të mund të “aneksohej”, sepse kishte informacion që bëhej fjalë për një njeri, jo shumë të aftë, të paguximshëm dhe pa eksperiencë. Por gjeti një kundërshtar të fortë, shumë të aftin dhe të zgjuarin Mitropolit të Durrësit, Jakovin, Mitropolitin e mëvonshëm të Mitilinit, i cili menjëherë kuptoi qëllimet e tij për një ndikim të drejtpërdrejtë mbi mbretin e ri me dollarët që solli  nga Amerika. Por mbretëria e Vidit mbajti vetëm 6 muaj dhe Fan Noli nën presion u detyruar që të kthehej në Amerikë (1915) ku dhe vazhdoi aktivitetin e tij nacionalist të shumëanshëm me një frymë më të theksuar anti-helene,në të gjitha iniciativat e tij. Më 1917 ja doli që të quhej episkop i emigrantëve shqiptarë, sërish nga Kryepiskopi Rus i Alaskës, veprim i të cili u konsideruar i pavlefshëm nga Patriarkana Ekumenke, sepse ishte anti-kanonike dhe e “rrëmbyer”. Një vit më vonë u dërgua nga organizata “Vatra” në Paris, ku po  zhvilloheshin bisedime për Evropën e pasluftës. Atje ja doli mbanë që të afrohej pranë qarqeve të dillomacisë italiane dhe për një farë kohe punoi në kontekstin e saj. Bile u konsideruar dhe si një vegël e politikës italiane. Më 1919 Noli organizoi nga Italia një konferencë kombëtare shqiptare, e cila si përfundim u mblodh në Janar të vitit 1920 në Lushnjë të Beratit dhe votoi kushtetutën e parë shqiptare, në të cilën ai mori pjesë aktive. Në Maj të vititi 1920 u kthye ai vetë në vendin e tij, pasi pa se nuk mund të luante rolin që dëshironte dhe që kaq shumë ishte përgatitur ose e kishin përgatitur kaq vite, u kthye me qëllim me siguri që të mbizotëronte mbi situatat e asaj kohe në Shqipëri dhe në mënyrë të njëpasnjëshme bashkëpunoi me Rusët, Anglezët dhe Italianët. I pëlqyer shumë nga njerëzit dhe politikisht i plotfuqishëm, ndërhyu në çështjet e rëndësishme të politkës së jashtme dhe si udhëheqës i përfaqësisë shqiptare ndikoi maksimalisht për njohjen e vendit të tij si shtet i pavarur – anëtar i Shoqërisë së Kombeve (Dhjetor 1920). Iniciativat e tij sollën dhe caktimin përfundimtar ndërkombëtar të kufijëve shqiptarë (Tetor 1921), sepse përfaqësoi shqiptarët në bashkëbisedimet e tyre për themelimin dhe kufijtë e shtetit shqiptar. Udhëhoqi dhe përforcoi lëvizjen për shqiptarizim dhe pavarësinë e kishës së Shqipëris, përpjekje në të cilën mbështetej nga nacionalistët, të cilët pretendonin se vartësia administrative nga Patriarkana do të vështirësonte betejën për pavarësi kombëtare, pasi kjo mosmarrveshje do të shkaktonte sipas mendimit të tyre ndërhyrjen e saj në dobi të opinioneve helene. Kështu dëboi Mitropolitin helen të Korçës Jakovin dhe mori udhëheqjen e Kishës Shqiptare dhe në vitin 1921 e shpalli në mënyrë të jashtligjshme autoqefale. Në vitin 1922 thirri një konferencë kishtare në Berat, anëtarët e të cilës u caktuan në mënyrë të paligjshme nga ai vetë, ku dhe u përfundoi aktin e pavarësisë dhe autoqefalisë si dhe përgatiti një statut. Si organi administrativ më i lartë u caktua një këshill klerikolaik i përbërë nga 8 anëtarë, me president klerikun e martuar Atë Vasili dhe qëndër Korçën. Kjo shkaktoi reagime sa brenda dhe jashtë shtetit, sepse Patriarkana Ekumenike dhe kishat e tjera autoqefale nuk pranuan si kanonik organizimin e ri të kishës në Shqipëri. Në dhjetor të vitit 1921, Noli mori detyrën e ministrit të Jashtëm i qeverisë së Xhafer Upit, një post të cilin e mbajti deri në ardhjen në pushtet të Ahmet Zogut (dhjetor 1922). Ishte kundërshtar i konservatorizmit dhe pozicione filofeudarhe të qeverisë së re dhe kaloi shpejt në opozitën demokratike. Në të njejtën kohë arriti njohjen nga Patriarkana Ekumenike dhe u dorëzua Mitropolit i Durrësit (1923). Kjo njohje i dha më tepër forcë elementit të krishter (orthodhoksët përbënin 21% të popullatës). Fan Noli ja doli që të bëhej deputet i këtij parlamenti të parë shqiptar si përfaqësues i shqiptarëve të Amerikës. Në pak kohë mgjth se ishte një deputet i thjeshtë, ja doli mbanë që të udhëheqë një grup prej 45 deputetëve dhe në fund të udhëheqë lëvizjen nacionaliste të Shqipërisë, duke mbajtur dhe veshjen e mitropolitit orthodhoks. Noli ishte frymëzuesi dhe udhëheqësi i lëvizje revolucionare qytetare demokratike të Qershorit të vitit 1924 e cila përmbysi qeverinë e Ahmet Zogut, i cili u strehua në Serbi dhe ngjiti atë vetë në postin Kryeministror. Qëllimi i asaj lëvizjeje, që u bazua kryesisht në elementin e krishter, ishte – përveç demokratizimit dhe rrëzimit të strukturave feudale të shoqërisë shqiptare- ndërtimi i një ekonomie moderne dhe të pavarur kombëtare (me futjen e kapitalit të huaj në vend) dhe riorganizimi i edukimit me bazë kombëtare. Për sa i përket politikës së jashtme, qeveria Noli, shpalosi një politikë miqësie ndaj vendeve të ballkanit ( duke iu kundërvene pretendimeve të Jugosllavisë dhe Greqisë), izoloi ndikimin e Italisë fashiste në brendësi të Shqipërisë dhe rivendosi marrdhëniet me Bashkimin Sovietik. I gjithë programi i qeverisë së Nolit shkaktoi reagime të forta (që kanë prejardhjen kryesisht nga çifligarët e vendit) por dhe pakënaqësi ndërkombëtare, sepse ishte i vetmi Dhespot-Kryeministër. Shpalli dhe filloi të aplikojë një program, që kishte shumë elementë  dhe karakteristika, nën një mbulesë liberalizmi. Kontraditat që ishin gjithmonë prezente ndërmjet bejlerëve dhe shqetësimet e çifligarëve për programim reformues që ai kishte në lidhje me shpronësimin e tokës si dhe pakënaqësitë e myslymanëve sepse udhëheqës i shtetit shqiptar ishte një i Krishter dhe bile një mitropolit, ishin problemet më serioze që ai përballonte. Këto i ndihmonte dhe Ahmet Zogu i internuar në Serbi dhe përgatitej për kryengritje. Në fund me ndihmën politike dhe ekonomike të Britanisë së Madhe dhe ndihmën dhe mbështetjen e qeverisë së Beogradit, Ahmet Zogu u fuqizua me 105 milionë dinarë dhe 3000 ushtarë Serbë dhe vendosi që të ndërhyjë, sepse u shqetësua nga i gjithë rrugëtimi politik, por dhe ngatërrimet e Fan Nolit. Më 12 12 1924 filloi kryengritja nga Shkodra, dhe arriti që të përmbysë qeverinë demokratike të Tiranës, para se të hynte në vend. Fan Noli u detyrua që të ikë në Itali, pasi mori me vete dhe të gjithë arkën e shtetit shqiptar, duke u pasuar nga mjaft klerikë të rinjë dhe të edukuar. Nga Italia, shkoi në Austri , Gjermani, Rusi dhe në fund shkoi në Boston të USA më 1930, ku jetoi deri në vdekjen e tij më 1965-ën, pa pasur shkëlqimin e mëparshëm si një udhëheqës kombëtar. Gjatë kësaj periudhe përktheu mjaft libra kishtarë dhe tekste liturgjike nga greqishtja në shqip. Luftoi me zell ndaj pushtetit diktatorial të Shqipërisë, i cili e dënoi me vdekje në mungesë më 1925-ën. Më 1927-ën denoncoi ndërkombtarisht gjëndien e protektoratit italian  i cili ishte imponuar në Shqipëri dhe kërkoi ndërhyrjen e Shoqërisë së Kombeve. Noli ishte personalitet shpirtëror madhor të cilin e gëzon Shqipëria e sotme moderne, sa ajo komuniste, sa dhe ajo poskomuniste. Njohës i shumë gjuhëve, u mor me historinë, poezinë, përkthimin, kritikën dhe muzikën. Vepra e tij “Historia e Skenderbeut” (1921) konsiderohet një vepër klasike në llojin e saj, ndërsa autobiografia e tij “Jeta ime në Shqipëri” (1931) na jep informacione të çmuara për zhvillimet historike në këtë vend. Interes paraqesin gjithashtu dhe poezitë e tij “Petroja dhe mangalli”, “Moisiu në mal” etj të cilat u botuan në shtyp dhe në një koleksion të vitit 1927. Përkthimet e tij mbulojnë vepra të mëdha të shkrimtarëve perendimorë, Shekspir,Thervantew, Volterit, Niçes, Ipsen, Poe etj poezitë Rubairat e Omar Kajamit (1921, 1927). Në lidhje me kontributin e tij muzikor-muzikologjik, studiuesi G. Leotsakos thotë se “Fan Noli pas të 50-tave studioi kompozim në New England Conservatory of Music në Boston dhe shkroi vepra për korr miks si himne në vitin 1936, “Himnologjia e Kishës Orthodhokse Lindore” më 1951, “Himonlogji Bizantine” 1951, “Mbi lumenjtë e Babilonës”, të gjitha të publikuara në Boston. “Faqe simfonike” më 1936-1938, si “Rapsodi Shqiptare”. “Gaspari i varfër dhe Skënderbeu”, një poezi simfonike e bukur e frymëzuar nga Logfellou, si dhe studimin “Betoveni dhe Revolucioni Francez” Boston 1947” Këtë personalitet u përpoqa ta prezantoj, me këto pak të dhëna, ku mbizotëronin fort ndjenjat e tij shqiptare dhe fryma nacionaliste, gjë e cila izoloi mjaftueshëm dhuntitë e tij të shkëlqyera, në zgjedhje të përcipta nga ana e tij, të cilat ishin me pak rënëdsi dhe kontradiktore, me rrjedhime të dhimbshme për unitetin e brendshëm të elementit të krishter në Shqipëri. Aktiviteti i tij tregon, me sa di unë historikisht deri më sot, pa dokumenta të forta kontestim, se ishte një “personalitet i madh oportunist i politikës” “tradhtar” dhe në të njejtën kohë “mashtrues” dhe këto i kishte pa kufi. Si rezultat i këtyre shkrimtari T Selenica, do të detyrohet ta karakterizojë “ky njeri është dhe liberalist dhe klerik dhe konservator dhe mbështetës i mbretërisë dhe komunist dhe nacionalist dhe ndërkombëtarist dhe anarshist dhe çfarë do tjetër që ekziston në botë, që është e mundur të sjellë para dhe grada”. Më vonë në gazetën shqiptare “Djelli” Faik Konica shkroi për Nolin “na tallte një i huaj që nuk e njohim aspak, përveç se nga përrallat që ai vetë thotë, duke u shfaqur i krishter i Shqipërisë me emrin Fan Noli. Arritëm në atë pikë sa të na përçajë një qelbanik që ka mundësi të jetë turk, armen, arap apo çdo gjë tjetër përveç se Shqiptar”. Dhe pyes veton unë! Çfarë ishte si përfundim Theofan Mavromati. Ishte një yll me ndriçim të pavarur i krijuar nga kushtet e asaj kohe? Cilt e krijuan (nëse e krijuan) dhe përse? Besoj se për hulumtuesit e ardshëm ka akoma shumë rrugë për të studiuar rrugëtimin e tij në histori, që të ndriçojë të gjitha aspektet e dukshme dhe të errëta të personalitetit të tij. Shqipëria me propagandën e saj të organizuar, atë komuniste dhe atë të sotmen, demokratiken (!)  kthehet shpesh me mënyra të ndryshme ndaj vendit tonë me një sjellje të pallogjikshme urryese antihelene. Ne duhet të studiojmë veprën e “Helenit” Theofan Mavromati, mgjth se është e dhimbshme për ne, që të vërtetojmë se ky Helen i ofroi aq shumë Shqipërise, edhe si tradhëtar. Burime ) Εγκυκλοπαίδεια ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΝΙΚΑ 2) Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια 3) Εγκυκλοπαίδεια ΗΛΙΟΣ 4) Αι κατά της Ελλάδος ασκηθείσες προπαγάνδες δια μέσου των αιώνων,Γρηγ. Κατσαρέα,1948 5) Αρθρογραφήματα Αχ. Κύρου στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1958-1961. Përktheu, përgatiti Pelasgos Koritsas

Συγκίνηση στην εκταφή Ελλήνων πεσόντων στο Ντραγκότι

Η δικαίωση των Ελλήνων πεσόντων του αλβανικού μετώπου ξεκίνησε να γίνεται πραγματικότητα. Οι επίσημες εργασίες για την εκταφή των οστών όσων έχασαν τη ζωή τους στο Έπος του '40, έφεραν σήμερα το πρωί στο φως τα πρώτα λείψανα.

Η συγκίνηση ήταν το βασικό συναίσθημα των παρισταμένων σε αυτό το σημαντικό βήμα της αλβανικής κυβέρνησης, που ανταποκρίθηκε στο ελληνικό αίτημα, για την έναρξη της διαδικασίας αναζήτησης, εκταφής, ταυτοποίησης και ταφής οστών Ελλήνων πεσόντων στη γειτονική χώρα.

Οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν παρουσία της μικτής ελληνο-αλβανικής επιτροπής, πλησίον του διατηρητέου νεκροταφείου από το 1941, στο σημείο Ντραγκότ του νομού Τεπελενίου, όπου στεγάζονται τα οστά περίπου 80 Ελλήνων πεσόντων.

Ως «ιστορική στιγμή» χαρακτήρισε η πρέσβης της Ελλάδας στα Τίρανα, Ελένη Σουρανή, παρευρισκόμενη στην έναρξη των εργασιών, διότι -όπως είπε- «πρόκειται για τους τελευταίους άταφους πεσόντες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου», επισημαίνοντας ότι το πράσινο φως γι' αυτήν τη θετική εξέλιξη, ήταν καρπός των συνομιλιών της Κρήτης.

Αυτό το σημαντικό βήμα για την επίλυση του χρονίζοντος ζητήματος των κοιμητηρίων για τους Έλληνες πεσόντες ήταν ένα από τα ζητήματα που συζητήθηκαν και συμφωνήθηκαν στην Κρήτη, μεταξύ των δύο υπουργών Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά και Ντιτμίρ Μπουσάτι, στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων μεταξύ των δύο υπουργείων, που ξεκίνησε με πρωτοβουλία της ελληνικής πλευράς.

Στην ανάπαυση των ψυχών των στρατιωτών μας, που έδωσαν τη ζωή τους υπερασπιζόμενοι την πατρίδα μας κατά τον ελληνο-ιταλικό πόλεμο του 1940-41, αναφέρθηκε σε ανακοίνωσή του σήμερα το πρωί, και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, χαιρετίζοντας την ανταπόκριση της αλβανικής κυβέρνησης.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις και όπως αναμεταδίδει το Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο αριθμός των Ελλήνων στρατιωτών που έπεσαν επί του αλβανικού εδάφους, οι οποίοι είτε ετάφησαν πρόχειρα, είτε καθόλου, ανέρχεται σε περίπου 8.000.

Οι φωτογραφίες που «ανέβασε» στον λογαριασμό του στο Twitter το υπουργείο Εξωτερικών:

Stavri Dajo, një libër për refugjatët grekë në Shqipërinë e Enver Hoxhës

Foto e madhe shoqëron shkrimin e publikuar nga Kathimerini. Djathtas, libri i ri i Dr. Stavri Dajos

Komuniteti i emigrantëve shqiptarë në Selanik dhe jo vetëm, e njeh Dr. Stavri Dajon si një pjesëmarrës dhe mbështetës të veprimtarive të ndryshme, sidomos atyre letrare dhe artistike që organizohen. Por mbi të gjitha Dajo është gjerësisht i njohur për kontributin e vyer që jep qysh prej viteve 1980, në njohjen prej publikut shqiptar të disa kryeveprave të letërsisë greke. Ndërsa këto vitet e fundit, edhe për veprat e tij që trajtojnë temën e nxehtë të marrëdhënieve midis Greqisë e Shqipërisë, bazuar në shfrytëzimin e arkivave shtetërorë në të dy vendet.

Një nga këto libra është “Greqi-Shqipëri, 50 vjet mosbesimi reciprok”, botuar në 2015, për të cilin kemi shkruar edhe më herët. I shkruar me një gjuhë të rrjedhshme, ku çdo paragraf argumentohet me referenca arkivore, libri përbën një vështrim krejtësisht të ftohtë mbi historinë e marrëdhënieve shqiptaro-greke, në një periudhë tejet interesante: nga viti 1945 deri më 1991. Autori ka shfrytëzuar jo vetëm arkivat greke dhe shqiptare, por edhe ato të fuqive të mëdha dhe vendeve të tjera që kanë patur rol kyç në rajon. Ky bollëk materialesh arkivore, përveçse plotëson një kërshëri të kuptueshme, mëton edhe të shpjegojë në masë të madhe se përse marrëdhëniet midis të dy vendeve karakterizohen nga mosbesimi reciprok.

Tashmë, Dajo i rikthehet kësaj teme, duke trajtuar një subjekt jo shumë të njohur nga bota shqiptare, por tepër të ndjeshëm në Greqi: Fatin e pjesëtarëve të ushtrisë demokratike (komuniste) greke pas disfatës në luftën civile, që përfunduan si refugjatë në Shqipëri, por edhe të një numri pjesëtarësh të ushtrisë qeveritare që ishin rrëmbyer nga luftëtarët komunistë dhe ishin dërguar dhunshëm në Shqipëri. Edhe këtu Dajo ka hulumtuar për vite me radhë burimet arkivore shqiptare dhe greke, duke nxjerrë konkluzione që, siç vënë në dukje studiuesit, rrëzon shumë prej qëndrimeve solide të historisë zyrtare në Greqi.

Libri i ri është botuar sërish nga shtëpia botuese “Literatus”, që ka krijuar Stavri Dajo në Selanik.

Këtij libri i ka kushtuar një shkrim edhe e përditshmja e madhe greke, Kathimerini.

Më poshtë, po riprodhojmë shkrimin, që titullohet “Refugjatë në Shqipërinë e Hoxhës”, ka për autor gazetarin e njohur grek Tasos Telolgou, ndër të tjera edhe një njohës i mirë dhe komentator objektiv i temës së Shqipërisë:



Në fillim të majit 1949, një anije polake që transportonte materiale për Ushtrinë Demokratike të Greqisë u ankorua në Durrës. Autoritetet shqiptare të regjimit të Enver Hoxhës u orvatën të përvetësonin për nevojat e tyre një pjesë të ndihmës. Numri dy i partisë komuniste greke, V.Bartziotas, “i përgjërohej Mehmet Shehut, ministër i brendshëm dhe zëvendëskryetar i qeverisë, mirëpo pala shqiptare nxirrte pengesa, duke e përligjur vonesën me një defekt teknik të anijes”.

Disi kështu fillojnë marrëdhëniet e pasluftës midis komunistëve grekë dhe shqiptarë, që në vazhdim do të përcaktonte pozitën e refugjatëve grekë në Shqipërinë e Enver Hoxhës. Këtë bashkëjetesë të pamundur konturon me shumë referime ndaj materialeve arkivore të panjohura më herët, historiani Stavri Dajo, në librin e tij “Refugjatë grekë në Shqipëri 1945-1990”, duke e bërë këtë libër një vepër unikale.

Një kapitull i veçantë në librin e Dajos është raporti i atyre që ndodheshin në Shqipëri me autoritetet e sigurisë. Në Shqipëri ndodheshin –përveç anëtarëve dhe simpatizantëve të partisë Komuniste greke-, edhe 550 blegtorë (shumica u riatdhesuan me mijëra bagëti), 116 të arratisur nga ushtria qeveritare, por edhe të rrëmbyer apo dhe kriminelë ordinerë që kishin ikur nga Greqia.

Të arratisurit, si rregull, mbylleshin në kampet e krijuara për “monarkofashistët”, ku ndërkaq, siç zbulon Dajo, mbaheshin edhe “demokratët që kishin bërë gabime disiplinore”. Dajo shkruan se në planizimin fillestar të palës shqiptare ishte mbajtja ndaras e “demokratëve” nga “monarkofashistët”, mirëpo në një vend të varfër si Shqipëria, pesë vjet pas përfundimit të luftës, kjo u dëshmua praktikisht e pamundur.

Në një raport të drejtorisë së sigurimit të shtetit, pranohet se “Autoritetet tona i fyen, i torturonin për gabimin më të vogël, ndërsa përkundrazi, u ofronin lehtësira atyre që tregonin sjellje të mirë dhe atyre që kishin marrë përsipër organizimin e brendshëm; dhe këta nga ana e tyre, ndëshkonin pa mëshirë të pabindurit, duke iu hequr ushqimin, duke i torturuar apo diskredituar publikisht... Trajtimi i tyre në pikëpamje materiale dhe morale nuk ishte i mirë, përderisa ushqimi ishte i pakët dhe për këtë arsye ata detyroheshin të konsumonin barishte, breshka, bretkosa. Të gjithë ata flinin në kasolle kashte që pikonin ujë, nuk kishin veshje të mjaftueshme, nuk u ofrohej kujdes mjekësor, nuk kishin kushte higjienike. Të gjithë ishin të ngarkuar me sëmundje...”.



Dëshpërim

Nuk është rastësi që madje edhe mënyrat e vetëvrasjes shprehnin një dëshpërim të thellë: “Ushtari Pasas nga Pireu nguli dy gozhdë në zemër dhe u vetëvra...”, ndërsa “Haralambos Danellis, kuzhiner, u vetëvra duke goditur kokën me gurin e kandarit...”.

Këto kushte shpunë në tentativa arratisjeje të përbashkëta, “demokratësh” dhe “monarkofashistësh” që të largoheshin nga ai burg stërmadh që ishte Shqipëria. Mirëpo këto tentativa kishin sukses minimal (vetëm dy persona ia arritën). Brenda në burgje shqiptarët kishin rekrutuar 61 informatorë, që i kërcënonin me “zhdukje”. Shumë prej tyre pranuan për shkak të mbijetesës fizike dhe psikike.

Ndoshta lirinë më të madhe nga grekët që ndodheshin në Shqipërinë e Hoxhës që përshkruan Dajo e kishin blegtorët. Shkonin ku të donin (pothuajse) me bagëtitë e tyre, i thyenin rregullat, me rezultat autoritetet shqiptare t’i akuzojnë për “spiunazh në favor të Greqisë”, ndërsa të tjerë shisnin prodhimet e bulmetit, duke kërkuar që të paguheshin në flori. Ata u rebeluan në mesin e viteve 1950 dhe shumica e tyre u riatdhesuan në Greqi”.

http://www.tribuna-news.com/