Ενίσχυση του έργου!

Ενίσχυση του έργου!

Σάββατο 28 Φεβρουαρίου 2015

Ενβέρ Χότζα: Β Ήπειρος, Ορθοδοξία κ.α από πρακτικά συνεδρίου! - E Hoxha mbi Vorio Epirin, Klerin Orthodhoks dhe të tjera nga procesverbalet e mbledhjes së KQ!



Enver Hoxha: Vorio-Epiri?
Këta grekët janë të paturpshëm

TIRANE-  Si mund të tingëllonte termi Vorio-Epir mes zyrtarëve komunistë dhe si përpiqej Greqia të shënonte një precedent në 1983 përmes një letre dërguar qeverisë shqiptare të kohës?
Ky dokument që nisim ta publikojmë sot për lexuesit tanë është shkëputur nga procesverbali i mbledhjes se sekretariatit të Komitetit Qendror i datës 16 dhjetor 1983.

Ndër shumë çështje kryesisht të ekonomisë së vendit por edhe të politikës ndërkombëtare,  të pranishmit në këtë mbledhje, Enver Hoxha, Ramiz Alia, Lenka Çuko dhe Vangjel Çërrava kanë diskutuar edhe për një varg çështjesh diplomatike e historike. Duke u nisur nga një letër dërguar nga Athina për verifikimin e një personi në Himarë, duke e cilësuar me termin Vorio-Epir, nisin diskutimet rreth marrëdhënieve të vështira me grekët.

Enver Hoxha kalon deri në cilësime si  “të paturpshëm” dhe ngre akuza se pas kësaj teze fshihej kleri i kishës ortodokse greke. Sekretarët e komitetit qendror, diskutojnë më tej për qëndrimin e drejtë që mbajti shteti i drejtuar prej tyre, me luftën që bëri ndaj fesë, dhe se si trajtohen  në shtrin socialit ish myslimanët dhe ish-katolikët. 
SHOKU RAMIZ ALIA: Sot apo dje, shoku Enver, ambasada greke i kishte dërguar Ministrisë sonë të Punëve të Jashtme një letër nga Athina me anën e së cilës kërkonte disa të dhëna, njëfarë notifikimi për një person nga Himara, nga “krahina e Vorio-Epirit”.

SHOKU ENVER HOXHA: U!?
SHOKU RAMIZ ALIA: Shokët e Ministrisë ia kishin bërë mirë. Një t’ia kthyer notën mbrapsht pa i bërë asnjë përgjigje vetëm duke u vënë në dukje se një emërtim i tillë nuk ekziston në Republikën Popullore Socialiste të Shqipërisë.

SHOKU ENVER HOXHA: Në rregull. Janë të paturpshëm fare këta grekët.
SHOKU RAMIZ ALIA: Duket ata duan të krijojnë precedentë, duke menduar se po na kaloi njëherë miu nën mjekër dhe pastaj bëhet rrugë.
SHOKU ENVER HOXHA: Dhe pastaj “festojmë çlirimin e Korçës nëpër kisha”.

SHOKU RAMIZ ALIA: Del qartë, shoku Enver, se pjesa më reaksionare e përkrahësve të çështjes së Vorio-Epirit, është kleri i kishës. Zaten kleri grek gjithnjë i tillë ka qenë. Ai gjithnjë ka pasur në Greqi një pozitë sui generis. Atje edhe presidenti i republikës betimin përpara dhespotit e bën. Shteti grek nuk është laik dhe kisha në këtë vend ka pushtet shtetëror.

Ose të marrim një fakt tjetër, atë të artikullit që bëmë ne kundër vizitës së peshkopit Serafin në Serbi. Kjo do të thotë që ai ka pushtet në Greqi.
Ja sikur të na shanin ne Dom Ernest Çobën në kohën tonë, punë e madhe, as që do t’ia vinim veshin një ngjarje të tillë.

SHOKU ENVER HOXHA: More, ma kujtove Dom Ernest Çobën që edhe agjent u bë, po nuk mbaj mend vdiq apo si përfundoi çështja e tij?
SHOKU RAMIZ ALIA: Kur u zhdukën institucionet fetare, ai u bë bahçevan në komunale, ku punoi deri sa doli në pension. Pastaj vdiq.
Feja, shoku Enver, ka rrënjë të thella. Ja, ajo që fola unë në Shkodër për çështjen e fesë, menjëherë pati jehonë. Deri tani më kanë ardhur dy letra. Njërën ma dërgonin një djalë dhe një vajzë, ai katolik, tjetra myslimane, të cilët unë nuk i njoh fare. Më shkruanin për shtëpi. Ka tri vjet që po na sjellin rrotull, - më shkruajnë ata.

SHOKU ENVER HOXHA: Kjo s’bëhet fare. Po jep urdhër, Ramiz, për këtë rast t’u japin shtëpi.
SHOKU RAMIZ ALIA: U dhashë urdhër, shoku Enver, po dua të them se këtu është fjala për një koncept. Kurse letra tjetër është anonime dhe ai që e dërgonte duhet të jetë njeri i poshtër, pse më shkruan: mirë, çështja e martesave është një problem, po nuk është kjo kryesorja. Kryesorja, - shkruante ai, - është një politikë e drejtë kuadri, politikë që nuk është ndjekur nga Sul Bushati, i cili ka vënë në vende të ndryshme Hasana, Sulejmana, duke harruar se në Shkodër ka edhe Leca e Kola që janë po aq patriotë, po aq luftëtarë, sa myslimanët e të tjerë e të tjerë.
Sidoqoftë ajo që thashë unë atje pati menjëherë jehonë, shkoi llafi ku duhej.

SHOKU ENVER HOXHA: Ashtu është, pati jehonë dhe llafi u shpërnda menjëherë.
SHOQJA LENKA ÇUKO: Se me siguri ata që ishin atje do ta kenë shtruar në organizatat e Partisë e në kolektivat e punës.
SHOKU ENVER HOXHA: Partia shokë, këto gjëra duhet t’i gjykojë mirë e drejt. Nuk duhet të vihet në një punë Kola për Kolë, po në qoftë se ka një Kolë që është më i mirë nga Hasani, le të vihet Kola.
SHOKU RAMIZ ALIA: Është e qartë kjo për ne, shoku Enver.

SHOKU ENVER HOXHA: Po do të thuash ti, si mund ta mendojmë ne që një politikë të tillë të shtrembër kuadri mund ta bëjë sekretari i parë i Komitetit të Partisë të rrethit? Dakord, nuk e bën sekretari i parë, po në qoftë se ai nuk e drejton si duhet një politikë të tillë, e bën ai më poshtë.

SHOKU RAMIZ ALIA: Ashtu është, shoku Enver, e bën tjetri më poshtë.
SHOKU ENVER HOXHA: Edhe ai që ngre zërin nuk e shikon këtë çështje në Komitetin e Partisë, ku ka plot Kola, por e shikon nëpër ndërmarrjet, nëpër kryesitë e kooperativave etj.

SHOKU RAMIZ ALIA: Po, po, edhe nëpër kooperativat bujqësore. Ja, për shembull, po marr kooperativën bujqësore të tipit të lartë të Bushatit, të cilën e njoh. Shumë fshatra të kësaj ekonomie janë myslimane, po ka dhe disa fshatra me popullsi ish-katolike, siç janë Kozmaçi dhe ndonjë tjetër. Tani, në qoftë se në kryesi të kësaj kooperative do të zgjidhen vetëm myslimanë, kjo patjetër do të bjerë në sy. Por Partia nuk ka vepruar kurrë kështu, se që në fillim kryetar i kooperativës ishte një katolik, Mark Ndou. Sidoqoftë ndonjëherë mund të ndodhë që edhe të veprohet gabim.

SHOKU ENVER HOXHA: More, ka pasur edhe një Mark Ndou tjetër, shkrimtar, ç’u bë ai?
SHOKU RAMIZ ALIA: Mos e keni fjalën për Mark Ndojën, shoku Enver. Më duket se ai ka vdekur. O ç’ishte një ai ...

shqiptarja.com
O Ενβέρ Χότζα: Βόρειος Ήπειρος;
Αυτοί οι έλληνες δεν ντρέπονται.

Μην το ξεχάσετε ποτέ πως η πιο άγρια δικτατορία, όπως ήταν αυτή στην Αλβανία, γεννήθηκε σε δύσκολους καιρούς σε καιρούς αλλαγής, ανάγκης σωτήρων. Όλοι τους χάρισαν την εξουσία με ελπίδες και απόλυτη εμπιστοσύνη. Αυτοί έκαναν τα πάντα για να κρατήσουν την εξουσία και όταν έβλεπαν πως τα πράγματα χαλάρωναν έσφιγγαν τον κόσμο από το λαιμό και για να τους κρατήσουν υπό έλεγχο δημιούργησαν εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς. Μήπως σας θυμίζει κάτι; Να προσέχετε « συντρόφια» να μάθετε από την ιστορία ………… Σωτήρας είναι μόνο ο Θεός ο άνθρωπος είναι κτήνος χωρίς Θεό ότι και να κάνει και να πει και όπως τα συντρόφια στην Αλβανία κάποια στιγμή θα εκδηλωθούν με άγνωστες επιπτώσεις και συνέπειες.

Τίρανα- Πως άραγε ακουγόταν ό όρος Β Ήπειρος ανάμεσα στους κομμουνιστές και πως προσπαθούσε η Ελλάδα να δημιουργήσει προηγούμενο το 1983 μέσω μιας επιστολής που εστάλει  στην Αλβανική Κυβέρνηση της εποχής.
Αυτό το έγγραφο που ξεκινάμε να δημοσιεύουμε σήμερα για τους αναγνώστες μας είναι αποκομμένο από τα πρακτικά του συνεδρίου της γραμματείας της Κεντρικής Διοίκησης στις 16 Δεκεμβρίου 1983.
Μεταξύ πολλών υποθέσεων κυρίως για την οικονομία της χώρας και της διεθνής πολιτικής, οι παρευρισκόμενοι στο συνέδριο, Ενβέρ Χότζα, Ραμίζ Αλία, Λένκα Τσούκο και Βαγγέλη Τσεράβα έχουν συζητήσει για μια σειρά από ιστορικές διπλωματικές υποθέσεις. Ξεκινώντας από μια επιστολή της Αθήνας για την ταυτοποίηση ενός ατόμου στην Χιμάρα, ξεκινάνε οι συζητήσεις για τις δύσκολες σχέσεις με τους έλληνες.
Ο Ενβέρ Χότζα μάλιστα προέβηκε σε δηλώσεις όπως «ξετσίπωτοι»   και σύμφωνα με αυτόν πίσω από το γεγονός αυτό κρυβόταν η ορθόδοξη ελληνική εκκλησία. Οι γραμματείς της κεντρικής επιτροπής, συζητούν πιο πέρα για την δίκαιη στάση που κράτησε το κράτος που διοικείται από αυτούς, στο πόλεμο εναντίων της θρησκείας, και πως στο σοσιαλιστικό κράτος αντιμετωπίζονται οι πρώην μουσουλμάνοι και πρώην καθολικοί.
Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Σήμερα η χτες, ο σύντροφε Ενβερ η Ελληνική Πρεσβεία έχει αποστείλει μια επιστολή  στο Υπουργείο μας των  Εξωτερικών Υποθέσεων,  μια επιστολή από την Αθήνα μέσω της οποίας ζητούσαν μερικές πληροφορίες, ένα είδος ειδοποίησης για ένα άτομο από την Χιμάρα, «περιοχή Β Ηπείρου».
Σύντροφος Ενβέρ Χότζα: Ου!!!
Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Οι σύντροφοι του Υπουργείου καλά τους έκαναν. Επιστρέψανε αμέσως  πίσω το έγγραφο χωρίς να απαντήσουν, και σημειώνοντας πως   τέτοια ονομασία δεν υπάρχει στην Λαϊκή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της  Αλβανίας.
Σύντροφος Ε Χότζα: Εντάξει. Είναι εντελώς ξετσίπωτοι αυτοί οι έλληνες.
Σύντροφος Ρ. Αλία: Από τι φαίνεται αυτοί θέλουν να δημιουργήσουν   προηγούμενο, σκεπτόμενοι πως αν περάσει μια φορά το ποντίκι στο μούσι έπειτα το κάνει δρόμο.
Σύντροφος Ε Χότζα: Και μετά «γιορτάζουμε την απελευθέρωση της Κορυτσάς στους ναούς».
Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Φαίνεται ξεκάθαρα σύντροφε Ενβέρ, πως το πιο ακραίο τμήμα των υποστηρικτών της υπόθεσης της Βορείου Ηπείρου είναι ο κλήρος της εκκλησίας. Τέτοιος ήταν πάντα ο ελληνικός κλήρος. Αυτός είχε πάντα στην Ελλάδα μια άποψη πάνω σε όλα τα πράγματα. Εκεί και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ορκίζεται μπροστά στο Δεσπότη. Το Ελληνικό Κράτος δεν είναι Λαϊκός και η εκκλησία στο μέρος αυτό έχει κρατική εξουσία.
Η να πάρουμε ένα άλλο γεγονός, αυτό το άρθρου που κάναμε εμείς εναντίων της επίσκεψης του  επισκόπου Σεραφείμ στην Σερβία.  Αυτό σημαίνει πως αυτός έχει εξουσία στην Ελλάδα.
Να, σαν να μας έβριζε εμάς ο Ντομ Ερνέστ Τσόμπεν στο καιρό μας, δεν μας ένοιαζε, ούτε καν θα προσέχαμε σε τέτοιο γεγονός.
Σύντροφος Ενβέρ Χότζα. Μου θύμισες τον Ντομ Ερνεστ Τσόμπα που και πράκτορας έγινε, αλλά δεν θυμάμαι αν πέθανε ή πως κατέληξε η υπόθεση του;
Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Όταν εξαφανίστηκαν οι θρησκευτικοί θεσμοί, αυτός έγινε κηπουρός στην κοινότητα, όπου και δούλεψε μέχρι που βγήκε σε σύνταξη.  
Έπειτα πέθανε.
Η θρησκεία, σύντροφε Ενβέρ, έχει βαθιές ρίζες. Να αυτό που είπα εγώ στην Σκόδρα για την υπόθεση της θρησκείας αμέσως διαδόθηκε. Μέχρι τώρα μου έχουν έρθει δύο επιστολές. Την μία μου την έστελνε ένα αγόρι και το άλλο κορίτσι, αυτός καθολικός και η άλλη μουσουλμάνα, τους οποίους δεν τους γνωρίζω καθ’ όλου. Μου έγραφαν για σπίτι. Έχει τρία χρόνια που μας φέρνουν γύρω-γύρω  μου γράφουν.
Σύντροφος Ενβέρ Χότζα: Αυτό δεν γίνεται καθόλου. Δώσε διαταγή κ. Ραμίζ, με την ευκαιρία αυτή να τους δώσουν σπίτι.  
Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Έδωσα εντολή σύντροφε Ενβέρ αλλά εδώ ήθελα να πω πως γίνεται λόγος για μια έννοια. Ενώ η άλλη επιστολή είναι ανώνυμη και αυτός που το γράφει πρέπει να είναι κακός άνθρωπος, γιατί μου γράφει: το θέμα των γάμων είναι ένα πρόβλημα, αλλά δεν είναι αυτό το βασικό. Το βασικό – γράφει αυτός- είναι μια δίκαιη  πολιτική προσωπικού, πολιτική που δεν έχει εφαρμοστεί από το Σουλ Μπουσάτι, ο οποίος έχει βάλει σε διάφορες θέσεις Χασάν, Σουλεϊμάν ξεχνώντας πως  στην Σκόδρα έχει και Λέτσα, Κόλα που είναι το ίδιο πατριώτες, πολεμιστές όσο οι μουσουλμάνοι και άλλοι και άλλοι.
Όπως και να έχει αυτό που είπα εγώ διαδόθηκε αμέσως  εκεί, πήγε ο λόγος εκεί που έπρεπε.
Σύντροφε Ενβέρ Χότζα: Έτσι είναι, διαδόθηκε και ο λόγος μεταφέρθηκε αμέσως.
Συντρόφισσα Λένκα Τσούκο: Γιατί σίγουρα αυτοί που ήταν εκεί θα το έχουν βάλει προς συζήτηση στις οργανώσεις του Κόμματος και στις εργασιακές κοινότητες.
Σύντροφος Ενβέρ Χότζα: Το κόμμα φίλοι, αυτά τα πράγματα πρέπει να τα κρίνει καλά και δίκαια. Δεν πρέπει να εργαστεί σε μια δουλειά ο Κόλας επειδή είναι Κόλας, αλλά αν ένας Κόλας είναι καλύτερος από το Χασάν να μπει ο Κόλας στην θέση του.
Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Είναι ξεκάθαρο αυτό για μας σύντροφε Ενβέρ.
Σύντροφος Ενβέρ Χότζα: :Αλλά θα πεις εσύ, πως μπορούμε εμείς να σκεφτούμε πως μια τέτοια στραβή πολιτική προσωπικού μπορεί να το κάνει ο πρώτος γραμματέας της Κοινότητας του Κόμματος; Σύμφωνοι, δεν το κάνει ο πρώτος γραμματέας, αλλά εάν αυτός δεν κατευθύνει σωστά μια τέτοια πολιτική αυτό το κάνει ο παρακάτω.  
Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Έτσι είναι, σύντροφε Ένβερ, το κάνει ο παρακάτω.
Σύντροφος Ενβέρ Χότζα: Και αυτός που υψώνει την φωνή του δεν την βλέπει την υπόθεση αυτή στον Κομιτάτο του Κόμματος, όπου έχει πολλούς Κόλα, αλλά το βλέπει στις επιχειρήσεις στους συνεταιρισμούς κ.α
Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Ναι, ναι, αλλά και στους αγροτικούς συνεταιρισμούς. Για παράδειγμα, παίρνω το αγροτικό συνεταιρισμό υψηλού τύπου, του Μπουσάτη, το οποίο το ξέρω. Πολλά χωριά της οικονομίας αυτής είναι μωαμεθανοί, αλλά έχει και μερικά χωριά με πληθυσμό πρώην καθολικό, όπως είναι το Κοζμάτσι και κάποιο άλλο. Τώρα, εάν στο προεδρείο αυτού του συνεταιρισμού θα επιλεχτούν μόνο μωαμεθανοί, αυτό αμέσως θα πέσει σε αντίληψη. Αλλά το Κόμμα δεν έχει πράξει ποτέ έτσι, γιατί από την αρχή πρόεδρος του Συνεταιρισμού ήταν έναν καθολικός, ο Μάρκ Ντόου.  Όπως και να έχει μπορεί να συμβεί να πραχθεί λάθος.
Σύντροφος Ενβέρ Χότζα: Μόρε, υπήρχε και ένας άλλος Μάρκ Ντόου, συγγραφέας, τι έγινε αυτός;
Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Μήπως εννοείτε τον Μάρκ Ντόοια κ Ενβέρ. Μου φαίνεται πως αυτός έχει πεθάνει. ‘Ωχ, ήταν ένας αυτός…..

Μετάφραση: Ο "Αλή Κορυτσαίος"

Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων - Martiri i madh dhe i shenjtë Theodhor Tironi


Ο Αγιος Θεόδωρος ο Τήρων καταγόταν από το χωριό Αμάσεια στη Μαύρη Θάλασσα, που ονομαζόταν Χουμιαλά, και έζησε κατά τους χρόνους των αυτοκρατόρων Μαξιμιανού (286 - 305 μ.Χ.), Γαλερίου (305 - 311 μ.Χ.) και Μαξιμίνου (305 - 312 μ.Χ.). Ονομάζεται Τήρων, διότι κατετάγη στο στράτευμα των Τηρώνων, δηλαδή των νεοσυλλέκτων, διοικούμενο υπό του πραιπόσιτου Βρίγκα.

Διαβλήθηκε στον πραιπόσιτο ως Χριστιανός και εκλήθηκε σε εξέταση. Εκεί ομολόγησε την πίστη του στον Χριστό χωρίς δισταγμό. Ο διοικητής Βρίγκας δεν θέλησε να προχωρήσει στην σύλληψη και τιμωρία του Αγίου Θεοδώρου, αλλά τον άφησε να σκεφτεί και να του απαντήσει λίγο αργότερα. Πίστευε ότι ο Θεόδωρος θα άλλαζε και θα θυσίαζε στα είδωλα. Ο Μεγαλομάρτυς όχι μόνο παρέμεινε αδιάσειστος στην πίστη του, αλλά έκαψε και το ναό της μητέρας των θεών Ρέας μετά του ειδώλου αυτής. Αμέσως τότε συνελήφθη και ρίχτηκε από τους ειδωλολάτρες σε πυρακτωμένη κάμινο, όπου και ετελειώθηκε μαρτυρικά.

Η Σύναξη του Αγίου Μεγαλομάρτυρα Θεοδώρου του Τήρωνος ετελείτο στο αγιότατο Μαρτύριό του, το οποίο βρισκόταν στην περιοχή του Φωρακίου ή Σφωρακίου, το Σάββατο της Α' εβδομάδος των Νηστειών, δηλαδή την ημέρα που ο Άγιος έκανε το θαύμα των κολλύβων σώζοντας τον ορθόδοξο λαό από τα μιασμένα ειδωλόθυτα, τα οποία επρόκειτο από άγνοια να φάει.

Στην Αγιογραφία, ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων εμφανίζεται σε τεσσάρων ειδών μορφές. Είτε μόνος με στρατιωτική στολή, είτε αντιμετωπίζοντας ένα φίδι-δράκο και μαζί με τον Άγιο Θεόδωρο τον Στρατηλάτη όρθιοι ή πάνω σε άλογα. Πάντα φέρει στρατιωτική στολή.

Ο Ιουλιανός ο παραβάτης, γνωρίζοντας ότι οι χριστιανοί καθαρίζονται με τη νηστεία στη πρώτη εβδομάδα της αγίας Σαρακοστής - γι' αυτό την λέμε καθαρά εβδομάδα - θέλησε να τους μολύνει. Διέταξε λοιπόν, κρυφά, όλες οι τροφές στην αγορά να ραντισθούν με αίματα ειδωλολατρικών θυσιών.

Όμως με Θεία ενέργεια, φάνηκε στον ύπνο του τότε Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Ευδόξίου, ο μάρτυρας Θεόδωρος και φανέρωσε το πράγμα. Παρήγγειλε να ενημερωθούν όλοι οι χριστιανοί, να μην αγοράσουν καθόλου τρόφιμα από την αγορά και για να αναπληρώσουν την τροφή να βράσουν σιτάρι και να φάνε τα λεγόμενα κόλλυβα, όπως τα έλεγαν στα Ευχάϊτα. Ετσι και έγινε και ματαιώθηκε ο σκοπός του ειδωλολάτρη αυτοκράτορα. Και το Σάββατο τότε, ο ευσεβής λαός που διαφυλάχθηκε αμόλυντος στην καθαρά εβδομάδα, απέδωσε ευχαριστίες στον μάρτυρα.

Από τότε γύρω στα μέσα του Δ΄ αιώνα, η Εκκλησία τελεί κάθε έτος την ανάμνηση αυτού του γεγονότος σε δόξα Θεού και τιμή του μάρτυρα αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος.


Theodhori, martiri i Krishtit, ishte nga Amasia, në Pont, dhe shërbente në ushtrinë romake në kohën e persekutimit të Maksimianit (rreth 330). I krishterë që në fëmijëri, e mbante besimin të fshehtë, jo nga frika, por sepse ende nuk kishte marrë nga Perëndia shenjën për t’u blatuar si martir. Kur ushtria e tij ishte strehuar pranë qytetit të Efkditës (Elenopont), ai mësoi se banorët e krahinës ishin të terrorizuar nga një dragua i tmerrshëm, i cili fshihej në pyll. Kuptoi se atje ishte prova nëpërmjet së cilës Perëndia do t’i tregonte momentin kur duhej të ofrohej si martir, prandaj shkoi atje dhe kërkoi në pyll. Shkoi deri në fshatin e braktisur nga banorët dhe ku qëndronte një princeshë e krishterë, e rangut perandorak, Eusebia. Shenjti u armatos me shenjën e kryqit, shkoi drejt bishës që lëshonte flakë nga goja dhe e mundi me një goditje me heshtë. I bindur tani se mund të mundte edhe dragoin shpirtëror, djallin, shën Theodhori shkoi në fushë pa druajtur ta zbulonte veten si të krishterë. Komandanti i trupës urdhëroi që t’u sakrifikonin idhujve, Theodhori qëndroi në tendën e tij. Erdhën ta kërkonin duke e detyruar të merrte pjesë në aktin idhujtar.Por ai u përgjigj: “Jam i krishterë, vetëm Krishtin adhuroj. Ai është Mbreti të cilit i shërbej, dhe vetëm atij i ofroj blatë!” Pyetën edhe të tjerë, por Theodhori i inkurajoi të ishin të denjë deri në fund për Krishtin. Natën shkoi në tempullin pagan dhe shkatërroi me zjarr tempullin e perëndeshës Rea, nënën e perëndive duke shkaktuar një trazirë në qytetin e Efkaidës. Një nga shërbëtorët e tempullit e kapi shenjtin dhe e çoi para qeveritarit Puplius. Ai iu përgjigj me qetësi të tij duke thënë se ishte absurde të konsiderosh perëndi një copë dru, pa shpirt. E kërcënuan me tortura të dhunshme, por nuk e frikësuan. E futën në qeli dhe e lanë pa bukë. Natën iu shfaq Krishti për ta ngushëlluar. Kështu, Theodhori e kaloi kohën atje me himne, i shoqëruar nga engjëjt.E morën dhe e varën me kokë poshtë, por kur panë rezistencën e shenjtit, vendosën ta digjnin të gjallë. Flakët nuk e prekën, por formuan një hark rreth tij, teksa shenjti po jepte frymën e fundit tek Perëndia. Eusebia e perëndishme arriti ta blejë trupin e tij dhe e transportoi në Efkaida, ku edhe u ndërtua një kishë e madhe për nder të Theodhorit.  Më 361, Julian Apostati, i cili përpiqej me çdo mjet t’i restauronte ritet pagane, kishte vënë re se të krishterët e kishin zakon ta shenjtëronin javën e parë të Kreshmës së Madhe me lutje dhe agjërim. Mizori dha urdhër në prefekturën e Konstandinopojës të spërkateshin gjithë prodhimet me gjakun e flijimeve të idhujve, që asnjë i krishterë të mos i shpëtonte ndotjes së idhujtarisë. Por Zoti nuk e braktisi popullin e tij të zgjedhur. Dërgoi shërbëtorin e tij Theodhor, i cili iu shfaq në vegim patriarkut Eudhoks (360-364) që të zbulohej kurthi i tiranit dhe porositi të krishterët që të mos blinin asgjë nga prodhimet e tregut, por ata do të përgatisnin grurë për t’u ushqyer. Falë ndërmjetimit të martirit të shenjtë Theodhor, populli i krishterë u mbrojt nga idhujt. Që atëherë, Kisha e kremton çdo vit këtë mrekulli javën e parë të Kreshmës së Madhe, që t’u mësojë besnikëve se kreshma dhe vetëpërmbajtja kanë pushtet të pastrojnë çdo ndotje të mëkatit. Shën Theodhor Tironi kryen edhe shumë mrekulli të tjera për ata që e kërkojnë me besë. Një ditë ai u shfaq tërë shkëlqim mbi kalin e tij të bardhë duke i sjellë një vejushe birin e saj të vetëm të zënë rob nga sarrazinët. Ai çliron edhe ata që janë në furtunë, ai zbulon hajdutët, i ndihmon zotërinjtë të gjejnë shërbëtorët e tyre.

Η Γέφυρα της Δάρδας ως ένα κομμάτι της ιστορίας της Κορυτσάς! - Urra e Dardhës (1904) si pjesë e historisë së zonës së Korçës

Γέφυρα της Δάρδας κατά τα Εγκαίνια 1904 - Urra e Dardhës gjatë përurimit 1904

Ο
λαχνός με το Νο 1633 της δημοπρασίας παλιών καρτποστάλ περιγραφόταν ως εξής: «Βόρειος Ήπειρος. Σουβενίρ Δάρδας. Εγκαίνια Πετρογέφυρας δια εξόδων του κυρίου Χρήστου Θέμελη. Εν Δάρδα 1904».
 Να λοιπόν μια φωτογραφία ντοκουμέντο που μονάχα μια ματιά αρκούσε για να συνειδητοποιήσεις την αξία της. Από τη μια μεριά επιβεβαίωνε και οπτικά όλα όσα μέχρι τώρα ξέραμε για το ξεκίνημα ενός τέτοιου γεφυριού, τη σχετική τελετή, απ’ την άλλη αποτελούσε πρόκληση να ψάξεις, να βρεις περισσότερα για το συγκεκριμένο γεφύρι, αλλά και για το ίδιο το χωριό.
 Να ξεκινήσουμε απ’ τη φωτογραφία, που κατά τα φαινόμενα αποθανατίζει μια ξεχωριστή στιγμή του χωριού -εκείνου της Δάρδας, πάνω απ’ την Κορυτσά! Το γεφύρι, που θα ενώνει με τη γειτονική Σινίτσα, έχει μόλις τελειώσει και το γεγονός πρόκειται να γιορταστεί ανάλογα. Δύο παπάδες έχουν τελέσει τον καθιερωμένο αγιασμό, οι μικροί μαθητές τραγούδησαν ό,τι για την περίσταση ετοίμασε ο δάσκαλος, οι μαστόροι ευχήθηκαν σίγουροι για το έργο τους, κι οι τοπικές αρχές, περήφανες, κάλεσαν και φωτογράφο. Βρισκόμαστε στα 1904, κι όλοι τους μαζί, πάνω και γύρω απ’ το γεφύρι, ποζάρουν ευχαριστημένοι. Θα έχουν απ’ εδώ και πέρα όχι μόνο να το λένε, μα και να το «βλέπουν» ζωντανά.
 Η φωτογραφία ευτύχησε να τυπωθεί σε καρτ-ποστάλ και για αρκετό καιρό να κυκλοφορεί στην Κορυτσά. Εκεί τη βρήκε -εννέα χρόνια αργότερα, στα 1913- την αγόρασε και την ταχυδρόμησε στην πατρίδα του, τα Χανιά της Κρήτης, ένας στρατιώτης του Ελληνικού Συντάγματος που τότε είχε καταλάβει την πόλη. Με ημερομηνία 26.10.1913, διαβάζουμε στο πίσω μέρος της κάρτας: «..σήμερον ήλθα με Διομήδη εις την Κορυτσάν, είναι καλή πόλις αλλά χιονισμένη και κρύα πολύ..».
 Ευτυχώς, έστω και με ποσό σημαντικά ανώτερο της τιμής εκκίνησης, η πολύτιμη καρτ-ποστάλ αποκτήθηκε…
 Από την Κορυτσά, η Δάρδα απέχει -νότια- κοντά στα είκοσι χιλιόμετρα. Κι εμείς, με οδηγό μας -και ξεναγό- τον ντόπιο Αντριάν, καλοκαίρι του 2004, τη βάλαμε προορισμό. Θέλαμε να μάθουμε για την τύχη εκείνου του γεφυριού που, ακριβώς εκατό χρόνια πριν, είχε πολύ συγκινήσει τους Νταρδιώτες, αλλά κι όλους τους κατοίκους των κοντινών χωριών. Γρήγορα αφήσαμε τον κεντρικό δρόμο, περάσαμε μέσα απ’ χωριό Μπομποστίτσα και πήραμε να σκαρφαλώνουμε τις δασωμένες πλαγιές του Μοράβα…


  Η Δάρδα χτίστηκε αρχές του 18ου αιώνα σαν επακόλουθο βίαιου εξισλαμισμού των γύρω χωριών και κωμοπόλεων. Ήταν τότε που, όσοι συνέχισαν να αντιστέκονται, να παραμένουν χριστιανοί, αναζήτησαν καταφύγιο σε τόπο απόμερο, πιο ασφαλή. Τέτοιον θεώρησαν ένα κοίλωμα του πανύψηλου Μοράβα, όπου τα καλοκαίρια πήγαιναν τα κοπάδια τους να ξεδιψάσουν. Και επειδή εκεί κοντά υπήρχε ανέκαθεν μια τεράστια απιδιά -Ντάρδα ή Δάρδα στα αρβανίτικα-  το χωριό που σιγά-σιγά σχηματίστηκε κράτησε ακριβώς αυτό το όνομα.
 Γρήγορα η Δάρδα, παρά τους δύστροπους γειτόνους της, άρχισε να μεγαλώνει, να προοδεύει. Ήρθε καιρός που έφτασε και ξεπέρασε τις τετρακόσιες οικογένειες, βοηθούμενη βέβαια σ’ αυτό και από τα ειδικά προνόμια που της παραχωρήθηκαν. Χτίστηκαν λοιπόν πέτρινα δίπατα σπίτια, εκκλησίες με πρώτη και καλύτερη εκείνη του Αϊ-Γιώργη στα 1839, σχολεία για να στεγάσουν Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Αρρένων, Δημοτικό Θηλέων, Ελληνικό! Έγινε με τον καιρό όχι μόνο στολίδι της περιοχής, μα και παραθεριστικό κέντρο όλης της Κορυτσάς.
Οι Δαρδιώτες, τουλάχιστον στην αρχή, πρόκοψαν εξασκώντας το επάγγελμα του ξυλοκόπου. Γρήγορα όμως άλλαξαν τα μικρά τους εργαστήρια σε ξυλεμπορικά, έγιναν ανθρακέμποροι με επιχειρήσεις όχι μόνο στην Τουρκία κι αργότερα στο νεοσύστατο ελληνικό βασίλειο, μα και στη Βουλγαρία, στη Σερβία, προπαντός στη Ρουμανία. Φυσικά δεν υστέρησαν και στα γράμματα, κατακτώντας θέσεις και αξιώματα σημαντικά για την εποχή. Το σπουδαιότερο όμως απ’ όλα, και πρέπει να τονιστεί, ήταν ότι καθένας τους, όσο μακριά κι αν βρισκόταν, δεν ξέχναγε τη Δάρδα, στέλνοντας χρήματα, επιστρέφοντας στο χωριό συχνά. Σ’ αυτό το κλίμα δημιουργικής άμιλλας θα πρέπει λοιπόν να εντάξουμε και την κατασκευή του μικρού γεφυριού της φωτογραφίας μας.
Από τα δύο ρέματα που κατεβαίνουν απ’ τον Μοράβα, ενοχλούσε περισσότερο εκείνο που χώριζε τη Δάρδα απ’ τη Σινίτσα. Κυλώντας στα τελευταία σπίτια του χωριού, μπορούσε το βαρύ χειμώνα ακόμα και να διακόψει τελείως την επικοινωνία, δυσκολεύοντας τους μικρούς μαθητές που έρχονταν απ’ τα γύρω μέρη. Αποφάσισε τότε να λύσει το πρόβλημα, δωρίζοντας για να χτιστεί πέτρινο γεφύρι, κάποιος Δαρδιώτης ονόματι Χρήστος Θέμελης Γάιος!
 Είναι αλήθεια κρίμα που δεν γνωρίζουμε περισσότερα για αυτόν τον δωρητή∙ μάλλον που μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε. Πάντως πρέπει να καταγόταν απ’ τη σπουδαία οικογένεια Θέμελη που στην περιοχή έγραψε ιστορία. Έβγαλε αγωνιστές κατά των Τούρκων, μεγαλέμπορους ξυλείας με έδρα την Πάτρα, ακόμα και επιστήμονες σπουδαγμένους στην Αθήνα. Μάλιστα ένας τους, κάποια στιγμή, συγγένεψε με την άλλη σπουδαία φαμίλια του χωριού, εκείνη του Γάιου, κι έτσι, ίσως, απόγονος τούτου του γάμου να είναι κι ο δικός μας χορηγός. Πόσο σεβασμό αλήθεια, ευγνωμοσύνη, κρύβουν οι λέξεις που έχουν χαραχθεί πάνω στην καρτ-ποστάλ! «ΔΙΑ ΕΞΟΔΩΝ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΘΕΜΕΛΗ ΓΑΪΩ ΕΝ ΔΑΡΔΑ 1904». Πρέπει να είναι η ίδια η επιγραφή της μαρμάρινης πλάκας που στέκει εντοιχισμένη πάνω απ’ το τόξο του γεφυριού.
 Όμως αυτός ο ίδιος ο δωρητής φαίνεται πως πλήρωσε για να εκδοθεί η φωτογραφία και σε κάρτα. Το μαρτυρεί, πίσω της, εκείνο το τυπωμένο «EDITURACHRISTES THGAIOBUCURESCI (ROMANIA) ». Εκτός κι αν πιστέψουμε πως τούτος, ο Θέμελης, στο Βουκουρέστι, όπως τόσοι άλλοι συγχωριανοί του, ασχολιόταν επαγγελματικά με εργασίες τυπογραφικές. Το σίγουρο είναι -για να ξαναγυρίσουμε στη σκηνή της φωτογραφίας- πως τουλάχιστον στα εγκαίνια του έργου του, στον αγιασμό του γεφυριού, ο δωρητής θα ήταν παρών. Πρέπει λοιπόν να ποζάρει, δικαιολογημένα υπερήφανος, κάπου κοντά στους δυο παπάδες. Με την ευκαιρία να δηλώσουμε, πως οι τελευταίοι είναι ο παπα-Ναούμ κι ο παπα-Γιάννης Ζέγκος, μόνιμοι κι οι δυο τους εφημέριοι εκείνη την εποχή στο χωριό. Δεξιά τους, με τη σκούφια της δουλειάς, ο πρωτομάστορας…

 Αν στο σχολιασμό της φωτογραφίας, για την όποια αποκρυπτογράφηση της, χρειάστηκαν να γίνουν κάποιες υποθέσεις, για το τι θα ακολουθήσει τη συγκεκριμένη σκηνή είναι πέρα για πέρα φανερό. Υπάρχουν και πολλές και αξιόπιστες μαρτυρίες για το σχετικό έθιμο. Βέβαια το γεφύρι της Δάρδας μπορεί να μην είναι απ’ τις μεγάλες του είδους κατασκευές, μα κι εδώ το μικρό έστω γλέντι θα στηθεί…
 Ψητό λοιπόν αρνί, κρασί, στο τέλος ο χορός, θα συνθέσουν τη γιορτή επισφραγίζοντας το γεγονός. Άλλωστε όλα αυτά τα χρωστάνε στους μαστόρους που, επιπλέον, τώρα θα τους δώσουν και κάποια δώρα -τα μπαχτσίσια- για τον κόπο τους. Ίσως να είναι δύο φορτία κρασί, ίσως δέκα οκάδες ρακή, μπορεί και τρία σφάγια. Ακόμα θα τους πληρώσουν την προτελευταία δόση, κι αν αντέξει το γεφύρι τις πρώτες κατεβασιές, τότε θα γίνει και η εξόφληση. Νόμος άγραφος το τελευταίο, κανόνας απαράβατος. Όσο για τους χτίστες που δουλέψανε στη Δάρδα, δεν μπορεί παρά να κατάγονται από τα ίδια τα χωριά της Κορυτσάς. Γιατί έβγαλε ο τόπος και πολλούς και ικανούς τέτοιους μαστόρους.
Ήταν ο Ηλία ο Κέρες -κοντά στα εκατό πια- που μας τα διηγιόταν όλα τούτα στο σπίτι του! Αρχοντικό το τελευταίο όχι σε μέγεθος -όπως τ’ άλλα σπίτια της Δάρδας- μα στη νοικοκυροσύνη! Παραδίπλα, η κυρά του τον άκουγε με προσοχή κουνώντας επιδοκιμαστικά κάθε τόσο το κεφάλι της. Περίπου στην ίδια μ’ αυτόν ηλικία αλλά ακούραστη, μας είχε από την αρχή καθίσει αναπαυτικά στα μπάσια -μάλλον στα δύο κρεβάτια δεξιά κι αριστερά του τζακιού- και μας είχε κεράσει λουκούμι με μπισκότο. Αφημένοι έτσι στις γνώσεις, στη μνήμη του μπάρμπα-Ηλία, ταξιδεύαμε γεμάτοι περιέργεια στο χρόνο ανακαλύπτοντας ξεχασμένα μυστικά. Προς έκπληξή μας, τούτος ο γέρος γνώριζε καλά, με λεπτομέρειες, καθετί απ’ τα δρώμενα του χωριού. Το κυριότερο, είχε ακουστά, από πρώτο χέρι, και του γεφυριού την ιστορία..! Τον εμπιστευόμαστε -διέθετε ο λόγος του πειθώ- απολαμβάνοντας ταυτόχρονα τα καλά ελληνικά του -μικρός φοίτησε στη Φλώρινα!
 -Γεφύρι του Μύλου το λέγαμε παλιά∙ ακόμη υπάρχει! Δίπλα του είχε μύλο…
 Αργά το απόγευμα βγήκαμε μαζί του στην αυλή, άνοιξε το πορτόνι, κι έδειξε, χαμηλά, δρόμο και κατεύθυνση… 
Σε λίγο, στο τέλος της κατηφοριάς, εκεί που ο δρόμος φεύγοντας για Σινίτσα υπερπηδούσε το λάκκο, αντικρίζαμε, επιτέλους, το μικρό γεφύρι. Βέβαια προς στιγμή, αναρωτηθήκαμε αν αυτό που βλέπαμε ήταν πραγματικά εκείνο που απεικόνιζε η καρτ-ποστάλ. Δεν υπήρχαν παραπέτα, ήταν αρκετά μικρότερο, πιο χαμηλό, ίχνη δε μύλου δεν βλέπαμε πουθενά. Κι όμως, με τη φωτογραφία στο χέρι, χρειάστηκε να αλλάξουμε μόνο μερικές θέσεις -συγκρίνοντας φόντο, παρατηρώντας λεπτομέρειες- για να πειστούμε, να ταυτοποιήσουμε με σιγουριά το τότε με το τώρα. Πάντως, να ομολογήσουμε πως ένας αιώνας είχε αφήσει για τα καλά τα σημάδια του και στο κτίσμα και στο τοπίο…
 Το τόξο, με καλά διατηρημένα ακόμη τα καμαρολίθια του, ανοίγει σήμερα 4.50 μ., ενώ ανασηκώνεται πάνω απ’ το νερό στα 2.10. Σ’ αυτό ακριβώς το ύψος διαμορφώνεται, επίπεδο σχεδόν, και το καλντερίμι διάβασης. Για να σε περάσει απέναντι χρειάζεται 10.60 μ., διαθέτοντας -και για τα σημερινά δεδομένα- ικανοποιητικό ωφέλιμο πλάτος, 3.90 μ.!  Σε ανύποπτους καιρούς, ο Θέμελης, οι μαστόροι, είχαν προβλέψει σωστά. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που εδώ πάνω, στη μοναξιά του Μοράβα, στην άσημη πια Δάρδα, το γεφύρι εξακολουθεί να παραμένει λειτουργικό.  
Το βράδυ βρεθήκαμε φιλοξενούμενοι στο σπίτι του Αντριάν -κέρασμα, ένα απίθανο μέλι απ’ τις κηρήθρες της αυλής του! Αν και οι στιγμές δεν προσφέρονταν -την επομένη ο μεγαλύτερος αδερφός αναχωρούσε αναζητώντας την τύχη του στην Αμερική- για αρκετή ώρα η συζήτηση περιστράφηκε γύρω απ’ την παλιά Δάρδα. Διακρίναμε  στα μάτια τους -για όσα αποκαλύπταμε- την έκπληξη, την ικανοποίηση, την απορία! Μόνο ο Αντριάν, μικρότερος στην οικογένεια, φαινόταν να δυσπιστεί. Αμφέβαλε ακόμη και για του γεφυριού την παλιά φωτογραφία. Τελικά, ήταν ο πρώτος που μας τη ζήτησε -όπως και μια άλλη που απεικόνιζε τη Δάρδα- για να την κορνιζάρει… 
Γυναίκες Δάρδας με την παραδοσιακή στολή 1909 - Gratë e Dardhës me veshje tradicionale 1909
 Shorti me nr 1633 i anakandit të kartolinave të vjetra përshkruhej kështu: Përurim i Urrës prej guri me financim të z Kristo Themeli. Në Dardhë 1904”.
Ja pra një fotografi dokument që vetëm një sy mjaftonte që të ndërgjegjësoheshe për vlerën e saj. Nga njëra anë, vërtetonte dhe nëpëmjet shikimit të gjitha sa dinim deri tani për fillimin e një urre të tillë, ceremoninë në lidhje me të, nga ana tjetër përbënte një sfidë të kërkoje që të gjeje diçka më tepër mbi urrën, por dhe për vetë fshatin.

Le të fillojmë nga fotografia,  që me sa duket bën të pavdekshëm çastin unikal të fshatit – atë të Dardhës, mbi Korçë! Urra, që do të bashkonte Sinicën fqinje, sapo kishte mbaruar dhe kjo ndodhi ,do të festohej në mënyrë të përshtatëshme. Dy klerikë kishin kryer ajazmonë që ishte traditë, nxënësit e vegjël këndonin ato sa për këtë rast përgatiti mësuesi, mjeshtrat uronin të sigurt për veprën e tyre, dhe udhëheqja lokale, krenare, thirrën fotografin. Jemi në 1904, dhe të gjithë ata së bashku mbi dhe rreth urrës, dalin së bashku në fotografi në një pozicion që duken të kënaqur. Do të kenë mundësi, që këtej e tutje ta thonë, por dhe ta “shohin” të gjallë.
Fotografia  rastisi që të printohej në kartolinë dhe për shumë kohë qarkullonte në Korçë. Atje  e gjeti – nëntë vjet më vonë më 1913- e bleu dhe e dërgoi me postë në atdheun e tij, në Hanjia të Kretës një ushtar i Batalionit Grek që në atë kohë kishte çliruar qytetin.
Më datën 26/10/1913, lexojmë në pjesën prapa të kartolinës “sot erdha me Dhiomidhi në Korçë, është një qytet i mirë por me borë dhe shumë i ftohtë..”
Fatmirësisht, qoftë dhe me shumë më të lartë nga çmimi fillestar, kartolina u ble....

Nga Korça, Dardha ndodhet – në jug- pothuajse 20 kilometra. Dhe ne, me udhërrëfyesin tonë – dhe guidant- me Adrianin vendas, në verë të 2004, e vendosëm në destinacion. Do të donim të mësonim për fatin e asja urre që, pikërisht 100 vjetë më parë, kishte prekur kaq shumë Dardharët, por dhe të gjithë banorët të fshatrave përreth. Shpejt lamë rrugën kryesore, kaluam nga fshati Boboshticë dhe morëm rrugën duke u kacavjerrur në pllajat e pyllëzuara të Moravës...

Dardha u ndërtua në fillimet e shek të 18-të si rrjedhim i islamizimit të dhunshëm të fshatrave dhe qytezave përreth. Ishte atëhere kur, të gjithë sa vazhdonin të rrezistonin, të mbeteshin të krishterë, kërkonin strehë në një vend të izoluar. Të tillë e konsideruan një vend “bark” të Moravës, ku gjatë verës çonin kopetë e tyre që të shuanin etjen. Dhe mqs atje pranë kishte pasur gjithmonë një apidia – Dardha ose Dhardha në arvanitëshe- fshati me ngadalë u formua dhe mbajti këtë emër.
Shpejt Dardha, mgjth fqinjët e saj të shtrembër, filloi që të rritej, të përparonte. Erdhi koha dhe arriti të kalonte 400 shtëpi, e ndihmuar natyrisht dhe nga privilegjet e veçanta që ju njohën. U ndërtuan pra shtëpi guri me dy kate, kisha , me të parën atë të Shën  Gjergjit në 1839, shkolla që të strehonin Kopshtin, Filloren e Djemëve, Filloren e Vashave, të gjitha GREKE! U bë  me kohë jo vetëm një stoli e zonës por dhe një qëndër pushimi e gjithë Korçës.
Dardhiotët, të paktën në fillim, bënë prokopi duke ushtruar profesionin e tyre prej druvari. Por shpejt i ndryshuan punishtet e tyre të vogla në dyqane druri, u bënë tregëtarë qymyri  jo vetëm në Turqi dhe më vonë në mbretërinë e sapothemeluar greke, por dhe Bullgari, në Serbi, sidomos në Rumani. Sigurisht nuk mbetën prapa dhe në dije, duke arritur pozicione dhe grada të rëndësishme për kohën. Por ajo që ka më tepër vlerë  dhe duhet të theksohet është fakti që sa do larg që të ndodhej, nuk e harronte Dardhën. Në këtë solidaritet krijues do të duhet pra që të rënditim dhe ndërtimin e urrës së vogël të fotografisë sonë.


Nga të dy përrenjtë që zbresin nga Morava, më shumë shqetësonte ai që ndante Dardhën nga Sinica. Duke rrjedhur në shtëpitë e fundit të fshatit, mundej që gjatë dimirit të rëndë të ndërpriste plotësisht komunikimin, duke vështirësuar fëmijët e vegjël që të vinin nga vendet përreth. Vendosi atëhere që të zgjidhte problemin, duke dhuruar që të ndërtohej një urrë guri, një dardhiot me emrin Hristo Themelis Gajos!

Është me të vërtetë mëkat që nuk dimë më tepër për këtë dhurues, për më tepër që vetëm supozime mund të bëjmë. Mgjth  atë duhet ë kishte prejardhje nga familja e njohur Themeli që në këtë zonë shkruante histori. Nxorri luftëtarë kundër Turqve, tregëtarë druri me qëndër Patrën, bile dhe shkencëtarë të studiuar në Athinë. Bile njëri prej tyre, në një farë momenti, u bë i afrëm me një familje të madhe të fshatit atë të Gajos, dhe kështu, ndoshta, pasardhës i kësaj martese të jetë dhe sponsori ynë. Me të vërtetë, sa vallë respet, mirënjohje, fshehin fjalët që janë shkruar mbi kartolinë! “ ME HARXHE TË ZOTIT HRISTO THEMELI GAJO NË DARDHË 1904”. Duhet të jetë vetë mbishkrimi i pllakës prej mermeri që qëndron e murosur mbi harkun e urrës.

Por vetë ky dhurues duket se pagoi që të publikohej fotografia në kartolinë. E dëshmon nga prapa, e shkruara :
«EDITURA: CHRISTES TH. GAIO, BUCURESCI (ROMANIA) ». Vetëm nëse besojmë se ky, Themeli, në Bukuresht, si dhe të tjerë bashkëfshatarë të tij, merreshin në mënyrë profesionale me punë printuese. Ajo që është e sigurt është –që të kthehemi sërish në skenën e fotografisë- se të paktën në inagurimin e veprës së tij, në ajazmën e urrës, dhuruesi ishte prezent. Duhet pra të pozonte i justifikuar krenar, diku pranë priftërinjëve.
Me këtë rast të deklarojmë, se këta të fundit ishin papa Naumi, dhe papa Jani Zengo, banorë të përhershëm dhe famulltarë të gjatë kësaj periudhe në fshat. Në të djathtë të tyre, me kapelen e punës është mjeshtri i parë.


Nëse në komentin e fotografisë, për çkodimin e sëcilës u deshën të bëheshin disa interpretime, se çfarë do të pasonte këtë skenë është plotësisht e dukshme. Ekzistojnë dhe shumë dëshmi të besueshme për këtë traditë.
Sigurisht urra e Dardhës mund të mo jetë nga më të mëdhatë e llojit në ndërtim, por dhe këtu qoftë dhe një festë e vogël do të organizohej.....
Pra shqerë e pjekur, verë, në fund valle, do të përbënin festën duke vulosur këtë ndodhi. Si do që të jetë të gjitha këto ja u kanë borxh mjeshtrave që, për më tepër, tani do t’iu japin disa dhurata – bakshishe- për lodhjen e tyre. Ndoshta ndonjë ngarkesë verë, ndoshta nja dhjetë okë raki, mundet dhe tre të bagëti të therrura.  Për më tepër do t’iu paguajnë këstin e parafundit, dhe nëse duron urra zbritjet e para atëhere do të kryhet dhe shlyerja e saj. Ligj i pashkruar kjo e  fundit. Por për të gjithë ndërtuesit që punuan në Dardhë, nuk mund që të kenë veçse origjinën nga fshatrat e Korçës. Sepse ky vend nxorri mjaft mjeshtra të aftë.

Ishte  Ilia Keresi – rreth të 100 tashmë- që na tregonte të gjitha këto në shtëpinë e tij!
Kjo e fundit një shtëpi e madhe arkondiko, jo kaq në masë – si shtëpitë e tjera të Dardhës – por në nikoqirllëk! Pranë, zonja e tij e dëgjonte me kujdes duke tundur në mënyrë pohuese herë pas here kokën e saj. Pothuajse një moshë me të por e palodhuri, na kishte ulur në basiatë e rrehatëshme – të themi  më mirë, pranë dy krevatëve në të majtë dhe në të djathtë të oxhakut – na kishte qërasur me llokume dhe biskotë.
Duke u lënë kështu në njohuritë dhe memorien e barba (xhaxhi) Ilias, udhëtonim të mbushur me kuriozitet në kohë duke zbuluar sekrete të harruara. Për çudinë tonë, ai plak njihte mirë dhe me hollësi të gjitha ato sa kishin ndodhur në fshat. Por kryesorja, kishte dëgjuar vetë historinë e urrës..! I kishim besim- kishte fjalë dhe aftësi bindëse- duke shijuar në të njejtën kohë greqishten e mirë të tij- kishte studiuar i vogël në Follorinë!. 

- Urra e mullirit e quanim më parë, akoma ekziston! Pranë saj ka një mulli....
Vonë mbasdite dolëm me të në avlli, u hap portoni, dhe tregoi, poshtë, rrugën dhe drejtimin. ....

Pas pak në fund të tatëpjetës, atje ku rruga duke ikur për Sinicë kapërcente gropën, takuam, si përfundim, urrën e vogël.
Sigurisht për një çast pyetëm veten, nëse ajo që shikonim ishte me të vërtetë ajo që tregonte kartolina. Nuk ekszitonin parapeta, ishte mjaft më e vogël, më e ulët, gjurmë mulliri nuk shikonim asgjëkundi. Por me fotografinë në dorë na u desh të ndryshonim disa pozicione – duke krahasuar sfondin, duke vënë re hollësirat – që të bindemi, të identifikojmë me sigur të atëhershmen me të tashmen. Mgjth atë të pranojmë se një shekull i kishte lënë për mirë shenjta e tij dhe në ndërtesë dhe në ambjent....
Harku, me gurët e kamarës të ruajtura akoma mirë, hapej rreth 4,5 m, ndërsa ngrihej nga ujrat rreth 2.1 m. Pikërisht në këtë lartësi krijohet, pothuajse i sheshtë, kalldrëmi i kalimit. Që të të kalojë përballë duhet 10,60 me, duke disponuar – dhe për kohën e sotme një gjerësi të përdorshme të kënaqëshme prej 3,9 m! Në kohë të paparashikueshme, Themeli, mjeshtrat, parashikuan drejt. Kjo është arsyeja që këtu lart në vetminë e Moravës, në Dardhën e parëndësishme, urra mbetet funksionale.
Në mbrëmje u gjendëm miq në shtëpinë e Adrianit- qëraje, një mjaltë e paparë nga hojet e avllisë së tij! Mgjth se momentet nuk ofroheshin – të nesërmen vëllai i tij i madh do të ikte për të kërkuar fatin në Amerikë- për mjaft kohë biseda u vërtit rreth Dardhës së vjetër. Vumë re në sytë e tyre – për ato sa zbuluam- surprizë, sodisfaksim dhe çudi! Vetëm Adriani, më i vogëli në familje dukej që kishte dyshime. Kishte dyshime dhe për fotografinë e vjetër të urrës. Më në fund ai ishte i pari që na i kërkoi – si dhe një tjetër që kishte Dardhën – që ta bënte kornizë.....
Δάρδα το 1890 - Dardha më 1890

Ναός Αγίου Γεωργίου Δάρδας Κορυτσάς - Kisha e Shën Gjergjit në Dardhë të Korçës 
Η γέφυρα της Δάρδας όπως είναι σήμερα - Urra e Dardhës sot

ΑΡΜΕΝΙΟΙ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ… ΕΚΑΨΑΝ ΤΗΝ ΣΜΥΡΝΗ ΤΟ 1922

Screenshot_10
Γράφει ο Νίκος Χειλαδάκης
Στις 13 Σεπτεμβρίου 1922 oι Τσέτες είχαν ήδη μπει στην Σμύρνη, η πόλις καίγονταν και οι χριστιανοί σφάζονταν στην προκυμαία, πολλοί έπεφταν στην θάλασσα να σωθούν από τις φλόγες, πνίγονταν και τα πτώματα σκέπαζαν τα νερά.
Ο μεγάλος θριαμβευτής και εμπνευστής αυτής της σφαγής, ο Μουσταφά Κεμάλ, ο Γαζί πλέον, κοίταζε απαθής από ένα εξώστη ψηλά την μεγάλη αυτή σφαγή και την πυρπόληση της Σμύρνης. Σε μια στιγμή γύρισε απότομα στους παρευρισκόμενους πίσω του και τους φώναξε δυνατά : «Κοιτάξετε αυτή την σκηνή. Απόψε γίνεστε μάρτυρες του τέλους μιας εποχής. Αυτή η πυρκαγιά είναι ένα σύμβολο. Συμβολίζει την τελική απαλλαγή της πατρίδας μας από τους προδότες και τους εμπορίσκους. Από εδώ και πέρα η Τουρκία ελεύθερη και εξαγνισμένη δεν θα ανήκει παρά μόνο στους Τούρκους», ( Από την βιογραφία του Κεμάλ με τον τίτλο «Moustafa Kemal ou la mort d un empire», του Γάλλου ιστορικού ερευνητή Benoist-Menchin, ). Με αυτές τις κυνικές φράσεις μπροστά στις εκατόμβες των χριστιανών θυμάτων, ο Μουσταφά Κεμάλ αγνάντευε με ένα ποτήρι ακλοόλ, την μεγάλη σφαγή της Σμύρνης. Δεν έκανε τίποτα για να σώσει τους χιλιάδες νεκρούς αυτής της σφαγής που τόσο αδρά περιγράψανε πολλοί μάρτυρες, όπως η Μαρτζορί Χαουτζπιάν στο έργο της, «Η Σμύρνη στις Φλόγες», ο πρόξενος των ΗΠΑ στην Σμύρνη, George Horton, και πολλοί άλλοι.
Πέρασαν πολλές δεκαετίες από εκείνο το αιματηρό θλιβερό ιστορικό ολοκαύτωμα της ιστορικής Σμύρνης, της «Σμύρνης των Γκιαούρηδων», της Σμύρνης που έζησε την μεγαλύτερη σφαγή στην μακρόχρονη ιστορία της και φαίνεται πως κάποιες τύψεις από εκείνη την τραγωδία εξαναγκάζουν ακόμα και σήμερα τους Τούρκους να προβάλλουν διάφορες επιθυμητές εκδοχές για την πυρπόληση επιδιώκοντας να ανατρέψουν την ιστορική αλήθεια, ότι δηλαδή οι ίδιοι οι Τούρκοι έκαψαν την Σμύρνη στις 13 Σεπτεμβρίου του 1922.
Πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε στην Τουρκία μια έκδοση του ιστορικού περιοδικού, «Derin Tarih», όπου παρουσιάζετε μια καινούργια άποψη για την πυρπόληση της Σμύρνης. Η άποψη αυτή διαφημίστηκε και με ανάλογα άρθρα προβολής σε πολλές τουρκικές εφημερίδες όπως η Yeni Şafak και η Radikal. Σύμφωνα λοιπόν με την Ayşe Hür, Τουρκάλα συγγραφέα του μεγάλου αφιερώματος για την καταστροφή της Σμύρνης, η μεγάλη πυρκαγιά άρχισε συγχρόνως σε πολλά σημεία στις 13 Σεπτεμβρίου και μόνο μετά από δυο μέρες τέθηκε μερικώς υπό έλεγχο αφού είχε κάψει μεγάλο μέρος της ελληνικής συνοικίας καθώς και μεγάλα τμήματα της αρμενικής. Η φωτιά όμως εν μέρει συνεχίζονταν μέχρι τις 18 Σεπτεμβρίου ολοκληρώνοντας το έργο της. Η Τουρκάλα συγγραφέας του αφιερώματος αφού απέκλεισε κάθε πιθανότητα να έκαψαν την Σμύρνη οι Τούρκοι και αφού αναρωτιέται σαν σοβαρή εκδοχή να… την έκαψαν οι ίδιοι οι Έλληνες για να πάρουν εκδίκηση για την ήττα τους στο μέτωπο, τελικά καταλήγει στο «ιστορικό» της συμπέρασμα ότι την Σμύρνη μάλλον την έκαψαν… Αρμένιοι Τσέτες, δηλαδή Αρμένιοι οπλισμένοι ληστές μαζί με τους Έλληνες που υποχωρούσαν άτακτα.
Για να στηρίξει δε την άποψη αυτή, παραθέτει τις μαρτυρίες των γνωστών, Nureddin Paşa, ο οποίος όπως είναι γνωστό παρέδωσε τον μητροπολίτη Χρυσόστομο στον όχλο για να τον λυντσάρει, καθώς και την μαρτυρία της Halide Edip Hanım, την τότε σύντροφο του Μουσταφά Κεμάλ, καθώς και του Yusuf Kemal, τότε υπουργού Eξωτερικών του Μουσταφά Κεμάλ. Αλλά το εκπληκτικό είναι πως αφού παραθέτει όλες αυτές τις υποτιθέμενες μαρτυρίες που αποδείκνυαν ότι την Σμύρνη δεν την έκαψαν οι Τούρκοι, τελικά φτάνει στο συμπέρασμα ότι… παραμένει το ιστορικό ερώτημα ποιοι έκαψαν την Σμύρνη. Αναφέρει και το ιστορικό βιβλίο, «Hatıralar», δηλαδή «Αναμνήσεις», του İsmet İnönü, του γνωστού υπαρχηγού του Κεμάλ και μετέπειτα πρόεδρο της Τουρκιάς, Στο βιβλίο αυτό ο İnönü ενώ αναφέρετε στην πυρκαγιά δεν δίνει κάποια ένδειξη για το ποιος τελικά έβαλε την φωτιά και κατέστρεψε ουσιαστικά κάθε ίχνος ελληνικής παρουσίας στην ιστορική αυτή ελληνικότατη πόλη της Μικράς Ασίας που μέχρι σήμερα οι ίδιοι οι Τούρκοι την ονομάζουν… «Γκιαούρ Ισμίρ».
Η ιστορία της καταστροφής και της σφαγής της Σμύρνης έχει γραφεί προ πολλού και παρά τις σύγχρονε φιλόδοξες προσπάθειες των Τούρκων να την αλλάξουν, εκτός από εσωτερική κατανάλωση δεν μπορούν να πείσουν κανένα σοβαρό ερευνητή. Οι ερινύες της σφαγής θα κυνηγούν πάντα τους ενόχους όσο και αν προσπαθούν να τις ξεγελάσουν με τα ιστορικά τους καμώματα… τύπου Ρεπούση.
ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος
www.nikosxeiladakis.gr

Nga jeta e Shën Serafimit


 Nga jeta e Shën Serafimit                                   

Përmbajtja në të ngrënë
Shenjtori e kalonte jetën e tij në shkretëtirë me një vetpërmbajtje të madhe në të ngrënë. Në fillim hante bukë, në më të shumtan e rasteve bajate. E merrte zakonisht të Dielën për  gjithë javën. Ashtu siç na thotë një burim një pjesë ua jepte kafshëve dhe zogjve të pyllit që e donin dhe afroheshin në vëndin që ai lutej. Hante gjithashtu edhe perime nga kopshti i tij. Kishte bërë një kopësht perimesh që sa të qe e mundur të mos i bëhej barrë manastirit. Stareci dëshironte,sipas traditës të Apostull Pavlit, të ushqehej me duart e tij. Më vonë, filloi të mos hajë as bukë.Kishte marrë bekim nga igumeni Isaia që të ushqehej vetëm me kokrra patate, rrepa, presh dhe një bimë që quhej snit. Javën e parë të kreshmës së madhe, nuk vinte asgjë në gojë, deri të shtunën kur kungohej. Më vonë përparoi në kreshmë me një shkallë të pabesueshme. Jetoi dy vjet me rradhë pa marrë asgjë nga manastiri. Vëllezërit çuditeshin dhe pyesnin se me çfarë jetonte në dimër, por ai i fshihte me ngulm përpjekjet e tij. Pak para vdekjes i tha një njeriu të tij të besuar:
- E di se ç’është sniti? Këtë bimë e mblidhja, e vija në një tenxhere të vogël dhe e vija mbi sobë duke e zierë me ujë. Bëhej një gjellë e shkëlqyer.
- Mos vallë është sniti diçka alegorike? – pyeti folësi.
- Ju nuk e njihni se çfarë është? Unë jetova për shumë kohë duke ngrënë vetëm këtë bimë të cilën e përgatisja vetë.
- Po në dimër at ku e gjeje?
- Në dimër e haja të thatë. Vëllezërit e manastirit çuditeshin se si jetoja, por unë nuk ua thoja arsyen, vetëm ty po ta them.
- Sa herë haje snit në kohën e njëmijë ditëve?
Stareci i dha përgjigjen e saktë por bashkëfolësi e harroi.
Të dielën dhe festat vinte në manastir. Mbrëmësoren dhe mëngjesoren e ndiqte në kishën e spitalit dhe në Liturgjinë Hyjnore kungohej gjithnjë.
Pastaj shkonte në qelinë e tij deri në mbrëmësoren e ditës tjetër. Në këto orë priste vëllezërit  të cilët vinin për të zgjidhur çështje të ndryshme shpirtërore. Pas orës së mbrëmësores merrte bukën dhe shkonte në shkretëtirë.
Javën e parë të kreshmës së madhe e kalonte në manastir. Në këto ditë përgatitej, rrëfehej dhe kungohej. Ati i tij shpirtëror prej shumë kohësh ishte at Isaia. Gjithë etërit që jetonin në shkretëtirë kishin pranë tyre një murg fillestar. Starec Serafimi jetonte vetëm fare. Disa vëllezër përpiqeshin të jetonin bashkë me të por asnjë nuk mundej ta ndiqte programin e ashpër që kishte ai dhe shpesh ktheheshin në manastir. Shumë vëllezër shkonin ta vizitonin vetëm sa për ta parë,kurse të tjerë për tu këshilluar. Dhe shenjtori gjatë këtyre vizitave u shfaqej vetëm atyre që kishin nevojë me të vërtetë. Në qoftë se at Serafimi takonte ndonjë njeri në shkretëtirë i bënte një përkulje të vogël dhe largohej.
“Askush nuk u pendua nga heshtja” – thoshte. Një takim i berë me të në shkretëtirë,shkaktonte habi dhe përshtypje të pashlyeshme për vizitorin. Stareci i jepte mundësitë për të mësuar dikujt sa nga jeta, aq edhe nga fjala e tij.

Nga jeta e Shën Serafimit 

Η «Πίτα του Ηπειρώτη 2015» (βίντεο)

Αφιερώνεται στα Ηπειρώτικα Γεφύρια
Κυριακή 1 Μαρτίου, 10 πμ, Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας
Η Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδας, ο κορυφαίος φορέας της Ηπειρώτικης Αποδημίας στον κόσμο, μας προσκαλεί στη μεγαλύτερη ετήσια εκδήλωση των ξενιτεμένων Ηπειρωτών, των φίλων της Ηπείρου και της παράδοσης, την «ΠΙΤΑ ΤΟΥ ΗΠΕΙΡΩΤΗ 2015» την Κυριακή 1 Μαρτίου, στις 10 π.μ., στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. Η «ΠΙΤΑ ΤΟΥ ΗΠΕΙΡΩΤΗ» είναι το μεγαλύτερο Ηπειρώτικο αντάμωμα στην Ελλάδα, η κορυφαία συνάντηση Αποδήμων κάθε χρόνο στην Αθήνα. Με τη συμμετοχή ογδόντα χορευτικών ομίλων με πάνω από δύο χιλιάδες χορευτές, πλήθους κομπανιών, χορωδίας και πολυφωνικών ομίλων, η εκδήλωση αποτελεί ένα πλουσιότατο γιορταστικό πολυθέαμα, μοναδικό στην εποχή μας. Οι Ηπειρώτες τολμούν και μπορούν να πέμπουν εγερτήρια μηνύματα και τεκμήρια συλλογικής έκφρασης, δημιουργίας και αγώνα, τόσο σημαντικά και απαραίτητα στους δύσκολους καιρούς μας.
Η «Πίτα του Ηπειρώτη» είναι αφιερωμένη φέτος στα Ηπειρώτικα Γεφύρια. Το κορυφαίο Ηπειρώτικο αντάμωμα διοργανώνεται ένα μήνα ακριβώς μετά από την κατάρρευση του Γεφυριού της Πλάκας, ενός ανεκτίμητου συμβόλου της Ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Ηπείρου. Η Π.Σ.Ε. η οποία αγωνίστηκε χρόνια για την προστασία του, συμμετέχει σήμερα στον αγώνα για την αναστύλωσή του και για την προστασία της ευρύτερης πολιτιστικής κληρονομιάς που μετεωρίζεται ανάμεσα στην αδιαφορία και την εγκατάλειψη. Τα Ηπειρώτικα Γεφύρια είναι οι Ακροπόλεις της Ηπείρου και στον αγώνα για την προστασία και την ανάδειξή τους είναι αφιερωμένο το κορυφαίο Ηπειρώτικο αντάμωμα φέτος.
Οι Ηπειρώτικες κομπανίες των Θοδωρή Γεωργόπουλου, Λευτέρη Γκιώκα, Δημήτρη Ζιάγκα, Τάσου Μαγκλάρα, Ηλία Πλαστήρα, “Λαλητάδες”, ο πρωτομάστορας της Ηπειρώτικης Παράδοσης Ναπολέων Δάμος, σειρά καταξωμένων τραγουδιστών, η Παραδοσιακή Χορωδία και το Εργαστήρι Ηπειρώτικου Πολυφωνικού Τραγουδιού της Π.Σ.Ε., τα πολυφωνικά σχήματα του Άνω Πωγωνίου και του Πανηπειρωτικού Συλλόγου Πατρών συμμετέχουν στο πλουσιότατο μουσικό πρόγραμμα που, διανθισμένο από ποιητικό αναλόγιο, παρουσιάζουν η ηθοποιός Τάνια Παλαιολόγου και ο σκηνοθέτης Αλέξανδρος Λαμπρίδης, Έφορος Πολιτισμού της Π.Σ.Ε.
Ξεχωριστή στιγμή κι αλλιώτικη νότα αποτελούν οι “Ηπειρώτικες Γέφυρες στην Ελλάδα και τον κόσμο” που εδώ και τέσσερα χρόνια ενσωματώθηκαν στην ¨Πίτα του Ηπειρώτη", αναδεικνύοντας τους ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με άλλες περιφέρειες και αποδήμους. Φέτος οι Ηπειρώτες καλωσορίζουν την Όλυμπο Καρπάθου, αυτή τη μονάκριβη κιβωτό της ζώσας παράδοσης από την άλλη άκρη της Ελλάδας. Η Αδελφότητα Ολυμπιτών «Η ΔΗΜΗΤΡΑ» θα παρουσιάσει ένα δείγμα του Ολυμπίτικου γλεντιού και της απαράμιλλης μουσικοχορευτικής παράδοσης που αναδεικνύουν παγκόσμια τη μοναδικότητα της Ολύμπου.
Η «Πίτα του Ηπειρώτη» διοργανώνεται φέτος την πρώτη μέρα της Άνοιξης. Και κορφολογεί μερικούς από τους ομορφότερους ανθούς της Ηπειρώτικης Παράδοσης. Η Π.Σ.Ε. φιλοδοξεί φέτος να συσπειρώσει ακόμα περισσότερους Ηπειρώτες, φίλους της Ηπείρου και του Λαϊκού Πολιτισμού, στο πιο όμορφο καλωσόρισμα της Άνοιξης. Η «ΠΙΤΑ ΤΟΥ ΗΠΕΙΡΩΤΗ» αποτελεί μια τρίωρη πανδαισία της πλούσιας μουσικοχορευτικής παράδοσης της Ηπείρου και όχι μόνο, συνιστώντας μια εξαιρετική πολιτιστική πρόταση. Η ελεύθερη είσοδος στην εκδήλωση, με την αξιέπαινη εθελοντική προσφορά όλων των συμμετεχόντων, αποτελεί το καλύτερο ανοιχτό κάλεσμα για όλους.
Την Κυριακή 1 Μαρτίου η θέση όλων είναι στην “Πίτα του Ηπειρώτη”. Στην εκδήλωση συμμετέχει το σύνολο των φορέων της Ηπειρώτικης Αποδημίας και παρευρίσκονται εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας. Εκεί, στην κορύφωση της γιορτής, οι θεατές γίνονται πρωταγωνιστές, χορεύοντας στον ίδιο, μεγάλο κύκλο των Ηπειρώτικων χορών που, όπως και η εποχή μας, μας θέλουν όλους μαζί.
«Πίτα του Ηπειρώτη», Κυριακή 1 Μαρτίου, Σ.Ε.Φ. Με ελεύθερη είσοδο!
Οι. Ηπειρώτες ανταμώνουν, αγωνίζονται και δημιουργούν με τον ανθό της Παράδοσης και της Νεολαίας. Στο ομορφότερο, στο μεγαλύτερο ηπειρώτικο αντάμωμα φέτος στην Αθήνα.
Ας είμαστε όλοι εκεί!
Το Γραφείο Τύπου της ΠΣΕ




Πηγή: www.himara.gr