Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

 

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

«ἀγάπην δέ μή ἔχω, γέγονα χαλκός ἠχῶν ἤ κύμβαλον ἀλαλάζον» (Α΄ Κορ. 13, 1)

Μητροπολίτου Αὐλῶνος ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, συνήθως, θεωρεῖται ὡς ὁ ἀπόστολος τῆς πίστεως καί ὁ διδάσκαλος τῆς σωτηρίας μόνο μέ τήν πίστη. Ὅμως κατανόησε τή σπουδαιότητα τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης στήν ὁποία ἀφιέρωσε θαυμάσιους ὕμνους (Ρωμ. 8, 31-39, Α΄ Κορ. 13). Στήν Α΄ Κορ. 13,13 τήν χαρακτηρίζει μεγαλύτερη ἀπό τήν πίστη καί δυνατότερη ἀπό τήν ἐλπίδα. Γι’ αὐτό ὁ Ἀπόστολος χαρακτηρίζει τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός τούς ἀνθρώπους μέ ἰδιαίτερη λέξη πού πρῶτος ἐκεῖνος τή χρησιμοποιεῖ, τή λέξη «χάρις» (Ρωμ. 3, 10).

1. Ἡ ἀγάπη εἶναι ἀνώτερη ἀπό κάθε χάρισμα καί ὁ σύνδεσμος ὅλων τῶν χαρισμάτων (κεφ. 13)

Πολλά ξεχωρίζουν τήν ἀγάπη ἀπό τή χάρη, γιατί σέ ἀντίθεση πρός τή χάρη ἡ ἀγάπη προϋποθέτει ἐκτίμηση τοῦ ἀγαπημένου προσώπου. Ἀλλά ἡ ἀληθινή, ἡ θεία ἀγάπη ἐκδηλώνεται, ἀκριβῶς, καί πρός ἀνάξιους καί πρός ἁμαρτωλούς. Ἄρα ὁ Παῦλος εἶχε ἰδιαίτερους προσωπικούς λόγους νά χαρακτηρίζει ὡς χάρη τήν θεία ἀγάπη πού ἔδειξε ὁ Θεός μέ τό ἀπολυτρωτικό ἔργο τοῦ Κυρίου καί μάλιστα μέ τό σταυρικό του θάνατο. Θυμηθεῖτε τό ὅραμα τῆς Δαμασκοῦ.

Ἔτσι καταλαβαίνουμε πώς ἡ ἀγάπη γιά τόν ἀπόστολο Παῦλο δέν εἶναι ἕνα ἁπλό συναίσθημα, μιά ἠθική ἐκδήλωση, ἀλλά μιά βαθύτερη καθολική σχέση τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν κόσμο καί πρός τούς ἄλλους. Εἶναι μιά στάση βαθιᾶς κατανόησης τοῦ ἄλλου, πρόθυμης συμμόρφωσης πρός τά προβλήματα πού ἔχει, χαρούμενη ἀποδοχή κάθε θυσίας, γιά νά βγεῖ τό καλύτερο ἀπό τίς ἀνθρώπινες σχέσεις. Μιά τέτοια τοποθέτηση, σάν τήν ἀγάπη, ὁ Παῦλος βασίζει στήν ἴδια τήν ἔννοια τοῦ Θεοῦ καί στήν κίνηση τοῦ Θεοῦ πρός ἐμᾶς, πού «ἔκλινεν οὐρανούς καί κατέβη» (Ψαλμ. 17, 10).

Γιά νά γράψει τόν ὕμνο τῆς ἀγάπης ὁ ἀπόστολος Παῦλος πῆρε ἀφορμή ἀπό τίς ἔριδες καί τίς διαιρέσεις πού προκλήθηκαν στήν Κόρινθο λόγῳ τῆς διαφορᾶς καί ποικιλίας τῶν πνευματικῶν χαρισμάτων ἀνάμεσα στούς πιστούς, γι’ αὐτό μιλάει γιά τήν ἀγάπη καί τήν ἑνότητα τῶν χριστιανῶν. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος προσπαθεῖ νά ἀποδείξει στούς Κορινθίους, ὅτι αὐτά τά πνευματικά χαρίσματα, ἀντί νά γίνουν ἀφορμή κακοῦ, ἔπρεπε νά τούς συνδέσουν καί νά συντελέσουν στήν οἰκοδομή τοῦ σώματος τῶν πιστῶν, γιατί ὅλα εἶχαν τήν ἴδια πηγή τόν Θεό καί ἡ διανομή γινόταν ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα καί προορίζονταν γιά τή διακονία τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἐδῶ παρομοιάζει τήν κοινωνία πρός τόν ἀνθρώπινο ὀργανισμό. Ἡ κοινωνία μοιάζει μέ ἕνα ζωντανό ὀργανισμό στόν ὁποῖον κυριαρχεῖ ὁ νόμος τῆς ἀμοιβαίας συμπάθειας καί ἀλληλοεξάρτησης. Δέν εἶναι δυνατό νά ἔχουν ὅλοι τό ἴδιο χάρισμα ἤ ἕνας ὅλα τά χαρίσματα μαζί, γιατί τότε δέν θά ὑπῆρχε ἡ Ἐκκλησία ὡς σῶμα, οὔτε κάποιος θά εἶχε τήν ἀνάγκη νά ἐντάξει τόν ἑαυτό του στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, γιατί, ἔχοντας ὅλα τά χαρίσματα, θά ἦταν αὐτάρκης καί ἀνενδεής ἔναντι τῶν ἄλλων.

2. Χωρίς ἀγάπη σέ τίποτε δέν ὠφελεῖ τό χάρισμα

Ἀπό τήν ἀρχή πρέπει νά τεθεῖ σοβαρά τό ἐρώτημα: Πρόκειται ἐδῶ γιά ἕνα ὕμνο τοῦ Παύλου πρός τήν ἀγάπη μέ τή γενική χριστιανική ἔννοια; Ὄχι. Ἐδῶ ὁ Παῦλος κεφ. 13 δέν ἐξυμνεῖ τή χριστιανική ἀγάπη γενικά, ἀλλά τήν ἐξυμνεῖ, μέσα στή συγκεκριμένη συνάφεια τῆς ἐξατομίκευσης τῶν χαρισμάτων ἀπό τούς Κορινθίους τήν ἀνωτερότητα τῆς ἀγάπης πάνω ἀπό κάθε χάρισμα.

Ἀπό τήν ἀρχή μέχρι τό τέλος ὁ λεγόμενος «ὕμνος τῆς ἀγάπης» τοῦ κεφ. 13 ἀναφέρεται στά χαρίσματα καί στίς σχέσεις μεταξύ τῶν χαρισματούχων. Ὑμνώντας τήν ἀγάπη ὁ Παῦλος, ὑμνεῖ τόν Κύριο, γιατί χωρίς ἀγάπη ὁ χριστιανός δέν εἶναι τίποτε καί χωρίς ἀγάπη ἡ ψυχή του εἶναι μηδέν. Ὁ ὕμνος διαιρεῖται σέ τρία μέρη: 1) Καί τά μεγαλύτερα χαρίσματα δέν ὠφελοῦν τόν ἄνθρωπο, ἄν δέν ἔχει ἀγάπη (1-3). 2) Τά ὑπέροχα γνωρίσματα τῆς ἀγάπης (4-7) καί 3) ἡ αἰωνιότητα τῆς ἀγάπης (8-13).

«Ἄν μπορῶ νά λαλῶ ὅλες τίς γλῶσσες τῶν ἀνθρώπων, ἀκόμα καί τῶν ἀγγέλων, ἀλλά δέν ἔχω ἀγάπη γιά τούς ἄλλους, οἱ λόγοι μου ἀκούγονται σάν ἦχος χάλκινης καμπάνας ἤ σάν κυμβάλου ἀλαλαγμός. Καί ἄν ἔχω τῆς προφητείας τό χάρισμα κι ὅλα κατέχω τά μυστήρια κι ὅλη τή γνώση, κι ἄν ἔχω ἀκόμα ὅλη τήν πίστη ἔτσι πού νά μετακινῶ βουνά, ἀλλά δέν ἔχω ἀγάπη, εἶμαι ἕνα τίποτα. Κι ἄν ἀκόμα μοιράσω στούς φτωχούς ὅλα μου τά ὑπάρχοντα, κι ἄν παραδώσω στή φωτιά τό σῶμα μου γιά νά καεῖ, ἀλλά δέν ἔχω ἀγάπη, σέ τίποτα δέ μ’ ὠφελεῖ» (1-3). Στήν παράγραφο αὐτή γίνεται χρήση σειρᾶς ὑπερβολῶν, γιά νά ἀποδειχθεῖ ὅτι τό μεγαλύτερο χάρισμα πού θά μποροῦσε νά φαντασθεῖ ὁ ἄνθρωπος εἶναι χωρίς ὠφέλεια, ἄν δέν ἔχει ἀγάπη.

3. Τά ὑπέροχα γνωρίσματα τῆς ἀγάπης

«Ἐκεῖνος πού ἀγαπάει ἔχει μακροθυμία, ἔχει καί καλοσύνη· ἐκεῖνος πού ἀγαπάει δέ ζηλοφθονεῖ· ἐκεῖνος πού ἀγαπάει δέν κομπάζει οὔτε περηφανεύεται, εἶναι εὐπρεπής, δέν εἶναι ἐγωϊστής οὔτε εὐερέθιστος· ξεχνάει τό κακό πού τοῦ ἔχουν κάνει, δέ χαίρεται γιά τό στραβό πού γίνεται, ἀλλά μετέχει στή χαρά γιά τό σωστό. Ἐκεῖνος πού ἀγαπάει, ὅλα τά ἀνέχεται· σέ ὅλα ἐμπιστεύεται, γιά ὅλα ἐλπίζει, ὅλα τά ὑπομένει». Ὁ ἀπόστολος Παῦλος μετά τίς ἀλλεπάληλες μικρές ἀρνητικές προτάσεις κατακλείει ὅλη τήν περίοδο μέ θετικές σύντομες προτάσεις, στίς ὁποῖες ἡ ἐπανάληψη τοῦ πάντα μπροστά ἀπό κάθε ρῆμα δίνει ἰδιάζουσα δύναμη στήν ἔκφραση.

4. Ἡ αἰωνιότητα τῆς ἀγάπης

«Ποτέ ἡ ἀγάπη δέν θά πάψει νά ὑπάρχει. Τά θεῖα μηνύματα τῶν προφητῶν κάποτε δέ θά ὑπάρχουν πιά· ἡ γλωσσολαλία θά πάψει· θά σταματήσει ἡ γνώση τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ. Γιατί ἡ γνώση μας καί ἡ προφητεία μας περιορίζονται μονάχα σ’ ένα μέρος τῆς ἀλήθειας. Ὅταν ὅμως τό τέλειο πού περιμένουμε νά ‘ρθεῖ, τότε τό μερικό θά πάψει νά ὑπάρχει. Μικρό παιδί ὅταν ἤμουν, σάν μικρό παιδί μιλοῦσα, αἰσθανόμουν καί σκεφτόμουν. Ἄντρας πιά ὅταν ἔγινα, κατήργησα τούς τρόπους τοῦ μικροῦ παιδιοῦ. Ἀλήθεια, τώρα βλέπουμε τά πράγματα θαμπά, σάν μέσα ἀπό μεταλλικό καθρέφτη· τότε ὅμως πρόσωπο μέ πρόσωπο θά δοῦμε τό Θεό. Τώρα γνωρίζω μόνο ἕνα μέρος, τότε ὅμως θά γνωρίσω μέ πληρότητα, ὅπως καί ὁ Θεός μ’ ἔχει γνωρίσει. Θά μείνουν τελικά γιά πάντα αὐτά τά τρία: ἡ πίστη, ἡ ἐλπίδα κι ἡ ἀγάπη. Καί ἀπ’ αὐτά, τό πιό σπουδαῖο εἶναι ἡ ἀγάπη».

Μαζί μέ τήν ἀγάπη καί ἡ ἐλπίδα καί ἡ πίστη παραμένουν αἰώνιες ὡς βασικές ἀρετές τοῦ τέλειου χριστιανοῦ. Ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ ρίζα καί ἡ ψυχή τῆς πίστης καί τῆς ἐλπίδας καί ψυχή χωρίς ἀγάπη εἶναι νεκρή καί μάταιη. Ἡ ἀγάπη δέν ὑπόκειται στό νόμο τῆς φθορᾶς καί παροδικότητας τοῦ κόσμου τούτου, γιατί δέν εἶναι ἀπό τοῦτον τόν κόσμον, ἀλλά ἀπό τόν Ἄνω κόσμο καί κατέβηκε μαζί μέ τόν Χριστό καί ξεχύθηκε στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων, γιά νά τούς σώσει καί τούς χαρίσει τή θεία ζωή. Κλείνοντας θά ἐπαναλάβουμε τή φράση τοῦ ἀνεπανάληπτου μέγα Παύλου: «διώκετε τήν ἀγάπην» (Α΄ Κορ. 14, 1).