40
από τα καλύτερα γνωμικά του Πλάτωνος, μια σοφία αιώνων.
Ο Πλάτων ήταν αρχαίος Έλληνας
φιλόσοφος από την Αθήνα, ο πιο γνωστός μαθητής του Σωκράτη και δάσκαλος του
Αριστοτέλη.
Το έργο του με τη μορφή
φιλοσοφικών διαλόγων έχει σωθεί ολόκληρο και άσκησε τεράστια επιρροή στην
αρχαία ελληνική φιλοσοφία και γενικότερα στη δυτική φιλοσοφική παράδοση μέχρι
τις ημέρες μας.
Ο Πλάτων, μεταξύ άλλων, έγραψε
την Απολογία του Σωκράτους, το Συμπόσιο όπου μιλά για την φύση του έρωτα, ενώ
σε δύο μακρούς διαλόγους, την Πολιτεία και τους Νόμους, περιέγραψε την
ιδανική πολιτεία.
Τα έργα του Πλάτωνα είναι 36
και όλα, εκτός από την Απολογία, διαλογικά. Μεταξύ των άλλων υπήρξε και ο
ιδρυτής της Ακαδημίας.
Ø Άγνοια, η ρίζα και ο μίσχος όλου του κακού.
Ø Από τις απολαύσεις, άλλες μεν είναι καλές
κι άλλες κακές. Καλές μεν είναι οι ωφέλιμες, κακές είναι οι βλαβερές.
Ø Σκοπός όλων των πράξεών μας πρέπει να είναι
το καλό και χάριν αυτού πρέπει τα πάντα να πράττουμε.
Ø Αυτή η πόλη είναι αυτό που είναι γιατί οι
πολίτες της είναι αυτό που είναι.
Ø Αυτός που κλέβει λίγα κλέβει με την ίδια
επιθυμία με αυτόν που κλέβει πολλά, αλλά με μικρότερη δύναμη.
Ø Αφήστε τους γονείς να κληροδοτήσουν στα
παιδιά τους όχι πλούτη, αλλά το πνεύμα του σεβασμού.
Ø Δεν είναι δυνατόν δύο κακοί να γίνουν ποτέ
φίλοι, ούτε ένας καλός να μην έχει φίλο καλό.
Ø Δικαιοσύνη σημαίνει ο καθένας να νοιάζεται
για τις δουλειές του και να μην αναμιγνύεται στις δουλειές των άλλων.
Ø Εάν ο άνθρωπος λάβει την ορθή παιδεία, μέσα
του ξυπνάει σφοδρή η δύναμη και η θέληση να αναπτυχθεί ως το θεϊκότερο και
ημερότερο ζώο.
Αλλά αν δεν τύχη της καλής και επιμελούς
ανατροφής, γίνεται το πιο άγριο απ’ όσα γεννάει η γη.
Ø Εκείνος που θέλει να γίνει άριστος, δεν
πρέπει να αγαπά περισσότερο τον εαυτό του, μήτε τα δικά του, αλλά τα δίκαια.
Ø Όπως λένε οι κτίστες, οι μεγάλες πέτρες δεν
στέκονται καλά χωρίς τις μικρότερες.
Ø Όμοιος ομοίω αεί πελάζει. (Όμοιος τον όμοιο
αγαπά κι όμοιος τον όμοιο θέλει.)
Ø Η υπερβολική ελευθερία μοιάζει με
υπερβολική δουλεία, αφού αλλάζει και τον πολίτη και την πολιτεία
Ø Φαίνεται πως η υπερβολική ελευθερία
μετατρέπεται σε υπερβολική υποδούλωση
Ø Αυτό που αξίζει δεν είναι να ζεις για να
αποκτήσεις περισσότερα αλλά να ζεις καλά
Ø Ο θεός δεν έχει ευθύνη για τις πράξεις
αυτών που έχουν ελευθερία επιλογής
Ø Άνθρωπος: αυτός που αναλογίζεται και κρίνει
όσα έχει δει.
Ø Δεν πρέπει να νοιαζόμαστε τόσο πολύ, για το
τι θα πουν για μας οι πολλοί, αλλά τι θα πει όποιος ξέρει καλά για τα δίκαια
και τα άδικα, ο ένας δηλαδή και αυτή θα είναι η αλήθεια.
Ø Καλύτερα να σε αδικούν παρά να αδικείς
Ø Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν
Ø Πας μη Έλλην βάρβαρος
Ø Όταν μιλούν άσχημα για σένα, ζήσε έτσι ώστε
κανένας να μην μπορεί να τους πιστέψει.
Ø Ζώον δίπουν άπτερον (ο ορισμός του ανθρώπου
κατά τον Πλάτωνα)
Ø Το βλάκα μπορείς να τον καταλάβεις από δυο
ενδείξεις: μιλάει για πράματα που είναι γι’ αυτόν άχρηστα και εκφράζει γνώμη
για κάτι που κανένας δεν τον ρωτάει.
Ø Μια από τις τιμωρίες που δεν καταδέχεσαι να
ασχοληθείς με την πολιτική είναι ότι καταλήγεις να σε κυβερνούν οι κατώτεροί
σου.
Ø Οι σοφοί μιλούν επειδή έχουν κάτι να πουν.
Οι ανόητοι μιλούν επειδή πρέπει κάτι να πουν.
Ø Δεν υπάρχει πιο ακριβής ένδειξη κακής
οργάνωσης της πολιτείας, από την αφθονία γιατρών και νομικών.
Ø Αυτή και μόνο είναι η ρίζα από όπου
ξεπετιέται ένας τύραννος: όταν εμφανίζεται για πρώτη φορά είναι ο προστάτης.
Ø Φόβος είναι η ψυχική ταραχή που προκαλείται
από την αναμονή του κακού.
Ø Η τιμιότητα, ως επί το πλείστον, είναι
λιγότερο επικερδής από την ατιμία.
Ø O θάνατος δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ο
διαχωρισμός δύο πραγμάτων, του ενός απ’ το άλλο, δηλαδή της ψυχής από το
σώμα.
Ø Όλοι οι πόλεμοι γίνονται για την απόκτηση
υλικών αγαθών
Ø Ένας που σκέφτεται σωστά είναι καλύτερος
από μύριους που δεν σκέφτονται
Ø Κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από το
πεπρωμένο του
Ø Ο Θεός δεν είναι ποτέ καθόλου άδικος
Ø Από όλες τις ηδονές ο έπαινος είναι η πιο
γλυκιά.
Ø Η ένωση της ψυχής και του σώματος [η
γέννηση] δεν είναι με κανένα τρόπο καλύτερη από το χωρισμό τους
Ø Η ψυχή έρχεται στον Άδη χωρίς να κουβαλάει
τίποτε άλλο πέρα από την παιδεία της και την αγωγή της
Ø Η γνώση δημιουργεί ευημερία
Ø Το καλό είναι καλό επειδή αρέσει στους
θεούς ή αρέσει στους θεούς επειδή είναι καλό;
Ø Ένας ήρωας γεννιέται ανάμεσα σε 100, ένας
σοφός βρίσκεται ανάμεσα σε 1.000, αλλά ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος μπορεί να
μην βρεθεί ούτε ανάμεσα σε 100.000.
|
40 nga thëniet më të
bukura të Platonit, mençuri shekullore.
Platoni ishte një prej filozofëve të antikitetit Helen nga Athina, më i
njohuri prej nxënësve të Sokratit dhe mësues i Aristotelit.
Vepra e tij me formën e dialogëve filozofikë është shpëtuar e gjitha dhe
ushtroi një ndikim të stërmadh në filozofinë e lashtë helene dhe në
përgjithësi në traditën filozofike perendimore deri në ditët tona.
Platoni, ndër të tjera, shkroi Apologjinë e Sokratit, Simposiumun ku flet
për natyrën e erosit, ndërsa në dy prej dialogëve të gjatë, Republika dhe
Ligjet, përshkroi republikën ideale.
Veprat e Platonit janë 36 dhe të gjitha përveç Apologjisë, retorikisht. Ndër
të tjera ishte dhe themeluesi i Akademisë.
o Mosdituria, rrënja dhe
trungu i të gjitha të këqijave
o Nga kënaqësitë, disa
janë të mira e disa të këqija. Τë mira janë të dobishmet, të këqija janë të dëmshmet.
o Qëllimi i të gjitha
veprimeve tona duhet të jetë e mira dhe për hir të saj duhet të bëjmë
gjithçka.
o Ky qytet është ky që
është sepse qytetarët e tij janë ata që janë.
o Ai që vjedh pak, vjedh
me të njejtën dëshirë me atë që vjedh shumë, por me forcë më të vogël.
o Lerini prindërit të
trashëgojnë tek fëmijët e tyre jo pasuri por frymë respekti.
o Nuk është e mundur që
dy të këqij të bëhen ndonjëherë miq, as një i mirë të mos ketë shok të mirë.
o Drejtësi do të thotë që
secili të interesohet për punët e tij dhe të mos ngatërrohet në punët e të
tjerëve.
o Nëse njeriu merr edukim
të drejtë, brenda tij zgjohet e vrullshme fuqia dhe dëshira për tu zhvilluar
si kafsha më hyjnore dhe më e qetë.
Por nëse nuk fiton një
edukim të mirë dhe të kujdesshëm, bëhet më i egër se të gjitha ato sa
ekzistojnë në tokë.
o Ai që do të bëhet i
shkëlqyer, nuk duhet të dojë më tepër veten e tij, as gjërat e tij, por ato
sa janë të drejta.
o Siç thonë ndërtuesit,
gurët e mëdhenj nuk qëndrojnë mirë pa të vegjëlit.
o Njeriu kërkon dhe do atë
që është i ngjashëm me veten e tij.
o Liria e hiperbolizuar
ngjason me skllavërinë e hiperbolizuar, pasi ndryshon qytetarin dhe
republikën.
o Me sa duket liria e
hiperbolizuar shndërrohet në një skllavëri të hiperbolizuar.
o Ajo që ja vlen nuk
është që të jetosh për të fituar më tepër por që të jetosh mirë.
o Zoti nuk ka përgjegjësi
për veprimet e atyre që kanë liri zgjedhjeje.
o Njeriu: ai që mendon
dhe gjykon ato sa ka parë.
o Nuk duhet të na behet
kaq shumë vonë për ato sa do të thonë për ne të shumtit, por për ato sa do të
thotë ai që njeh mirë të drejtat dhe gabimet, një person pra dhe kjo do të jetë e
vërteta.
o Më mirë të të bëjnë
padrejtësi se sa të bësh.
o Të shprehesh shkurt do të thotë të
filozofosh
o Çdo jo-Helen, barbar
(kushdo që nuk ka kulturën helene është i egër).
o Kur flasin keq për ty,
jeto në atë mënyrë që askush të mos mundet që t’i besojë.
o Kafshë dykëmbëshe pa
pendë (përkufizimi i Platonit mbi njeriun).
o Budallain mund të
kuptosh nga dy tregues: flet për gjëra që nuk i duhen dhe shpreh opinion për
diçka që askush nuk e pyet.
o Një prej ndëshkimeve që
nuk pranon të merresh me politikë është të përfundosh të të qeverisin ata që
janë më të ulët nga ty.
o Të mençurit flasin
sepse kanë diçka për të thënë. Injorantët flasin sepse duhet të thonë diçka.
o Nuk ekziston tregues më
i saktë i organizmit të keq të republikës nga bollëku i mjekëve dhe i
juristëve.
o Kjo dhe vetëm kjo është
arsyeja që kërcen (shfaqet) një tiran (diktator): kur shfaqet për herë të parë ai është
mbrojtësi (i të gjithëve).
o Frika është tronditja
shpirtërore që shkakëtohet nga pritja e së keqes.
o Ndershmëria, në më të
shumtën e rasteve, është më pak fitimprurëse nga pandershmëria.
o Vdekja nuk është asgjë
tjetër, përveç se ndarja e dy gjërave, të njerës nga tjetra, dmth e shpirtit
nga trupi.
o Të gjitha luftrat bëhen
për të përfituar të mira materiale.
o Një person që mendon
drejt është më i mirë se mijëra që nuk mendojnë.
o Askush nuk mund të
shpëtojë nga ajo që është e shkrojtur.
o Zoti nuk është kurrë
dhe aspak i padrejtë.
o Nga të gjitha epshet
lëvdata është më e ëmbla.
o Bashkimi i shpirtit dhe
trupit, (lindja) nuk është në asnjë mënyrë më e mirë nga ndarja e tyre.
o Shpirti vjen në Had pa
mbajtur asgjë me vete përveç se formimin dhe edukimin e tij.
o Njohuria krijon mirëqënie.
o E mira është e mirë sepse
ju pëlqen zotave apo ju pëlqen zotave sepse është e mirë?
o Një hero lindet ndër
100, një i mençur gjendet ndër 1000, por një njeri i plotë mund të mos
gjendet as ndër 100.000
|
