Απολλωνία (Γυλάκεα) ,Ήπειρος - Apollonia e Epirit

Απολλωνία (Γυλάκεα) 

Η Απολλωνία Ιλλυρική ή "προς Επίδαμνον ή Ηπειρωτική ήταν αρχαία πόλη της Ιλλυρίας, αποικία των Κορινθίων. Βρισκόταν στα νότια της Ιλλυρίας κοντά στους ποταμούς Αώο και Άψο, όπως αναφέρει ο Στράβων. 

Ιστορία

Ιδρύθηκε στις αρχές του 6ου π.Χ. αιώνα ως αποικία Κορινθίων και Κερκυραίων. Ο Στράβων χαρακτηρίζει την πόλη «ευνομωτάτη». Το πολίτευμά της ήταν ολιγαρχικό και επαινείται από τον Αριστοτέλη. Το 312 π.Χ. οι Απολλωνιάτες απέκρουσαν επιτυχώς την στρατιά του Κάσσανδρου και αργότερα συμμάχησαν με τον βασιλιά της Ηπείρου, Πύρρο Α'. Το 229 π.Χ. η πόλη υποτάχθηκε στη Ρωμαϊκή Δημοκρατία. Κατά τη ρωμαϊκή εποχή επικοινωνούσε με τη Μακεδονία με την Εγνατία Οδό. Από το 148 π.Χ. οι Ρωμαίοι περιέλαβαν την πόλη στην επαρχία της Μακεδονίας. Πολλοί επιφανείς Ρωμαίοι έμειναν στην Απολλωνία, μεταξύ αυτών ο Οκταβιανός και ο Μαικήνας χάριν σπουδών. Το 48 π.Χ. κατελήφθη από τον Καίσαρα, κατόπιν από το Μάρκο Αντώνιο και μετά από τον Βρούτο. Φαίνεται ότι η πόλη διατηρούσε την ακμή της και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, αφού αναφέρεται από τον Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο. Τότε υπαγόταν στο θέμα του Δυρραχίου.

Σήμερα η περιοχή ευρίσκεται στην επικράτεια της Αλβανίας και ονομάζεται Πόγιαννη. Εκεί απαντάται και Μονή καλούμενη «Παναγίας της Απολλωνίας»

H Απολλωνία ιδρύθηκε το 588 π.Χ. από  Έλληνες αποίκους από την Κόρινθο και Κέρκυρα, περίπου 8ο αιώνα οι έποικοι οδηγήθηκαν εκεί από τον Γύλαξ τον Κορίνθιο προς τιμήν του η πόλη ονομάστηκε Γυλάκεα. Αργότερα, το όνομα άλλαξε προς τιμήν του θεού Απόλλωνα  σε Aπολλωνία κατ 'Επίδαμνον, δηλαδή Απολλωνία κοντά Επίδαμνο. Τα ερείπια της πόλης βρίσκονται στην Αλβανία, κοντά στο χωριό Πόγιαννη, 7 χλμ από το Φιέρη.

 

 Οι άποικοι ίδρυσαν την πόλη, σε μια πολύ βολική τοποθεσία. Απολλωνία χτίστηκε σε έναν όμορφο λόφο πάνω από τον ποταμό Αώο (Αώος), μόλις λίγα χιλιόμετρα από τη θάλασσα. Για το εμπόριο, η νέα Κορινθιακή αποικία ήταν σε ιδανική τοποθεσία και, επιπλέον, βρισκόταν σε πολύ γόνιμο έδαφος, έτσι δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι σύντομα έγινε ένα από τα πλουσιότερα λιμάνια της Αδριατικής.

  Αναφέρεται από τον Στράβωνα στα Γεωγραφικά του ως «μια εξαιρετικά ευνομούμενη πόλη".  Ο Αριστοτέλης θεωρούσε την Απολλωνία ένα σημαντικό παράδειγμα του ολιγαρχικού συστήματος. Η πόλη πλούτισε με το δουλεμπόριο και την τοπική γεωργία, καθώς και με το μεγάλο λιμάνι της, που χωρούσε εκατό πλοία. Η πόλη ωφελήθηκε επίσης από την τοπική προμήθεια ασφάλτου που ήταν ένα πολύτιμο αγαθό στην αρχαιότητα, για παράδειγμα για το καλαφάτισμα των πλοίων. Τα ερείπια ενός ναούτου έκτου αιώνα είναι ακριβώς έξω από την πόλη.Στην αλλαγή του 4ου και του 3ου αιώνα π.Χ., η πόλη έφτασε σε μεγάλη ακμή. Τα τείχη ξαναχτίστηκαν και ένα νέο νόμισμα είχε εκδοθεί. Το 282 π.Χ. η Απολλωνία κατακτήθηκε από τον βασιλιά της Ηπείρου - Πύρρου. Μετά το θάνατό του, η πόλη ενίσχυσε τις σχέσεις της με τη Ρώμη, μόνιμη ρωμαϊκή φρουρά  εντάχθηκε εις αυτήν από το 229 π.Χ.Ο Ρωμαϊκός στρατός έμεινε στην πόλη μέχρι το 168 π.Χ. Ρωμαίος ανθύπατος Gnaeus Egnatius ξεκίνησε την κατασκευή ενός δρόμου που κληρονόμησε το όνομά του από το σχεδιαστή της, δηλαδή η Εγνατία Οδός το 146 π.Χ.. Οδηγούσε από το Δυρράχιο στην Θεσσαλονίκη και μέχρι το Βυζάντιο και ήταν περίπου 1103 χιλιόμετρα.Δυστυχώς, στις αρχές του 3ου αιώνα, η Απολλωνία καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό από έναν ισχυρό σεισμό. Η ολοκληρωτική καταστροφή της πόλης ήρθε από τις επιδρομές των βόρειων λαών. Στο τέλος, η πόλη της Απολλωνίας χάθηκε.

Apolonia është qyteti antik në Shqipëri ndër më të mëdhenjtë në pellgun e Adriatikut dhe më i përmenduri ndër 30 qytetet e tjera, me të njëjtin emër, të kohës antike.

 Apolonia ndodhet 12 kilometra larg qytetit të Fierit. Apolonia si qytet u themelua në fillim të shekullit të shtatë para Krishtit nga kolonizatorët grekë që vinin nga Korinti. Të dhënat e para të pranisë së tyre janë të dokumentuara rreth vitit 588 para Krishtit. Emrin qyteti e mori për nder të perëndisë Apolon. Ndër 24 qytete në të gjithë botën mesdhetare që mbanin këtë emër në Antikitet, Apolonia e Ilirisë ishte më e rëndësishmja dhe luajti një rol të madh si ndërmjetëse tregtare mes helenëve dhe ilirëve. Apolonia ishte në atë kohë një qytet i madh e i rëndësishëm në afërsi të lumit Aoos (Vjosë). Llogaritet që qyteti të ketë pasur rreth 60 000 banorë, një shifër rekord për Antikitetin !

Apolonia e ruajti madhështinë e saj edhe në periudhën romake. Shkolla apoloniate e arteve të bukura ishte me famë në të gjithë botën antike. Në momentin kur në Romë, gjatë një komploti në Senat u vra Jul Cezari, nipi i tij Oktavian Augusti studionte oratorinë në Apoloni. Kronikat romake tregojnë sesi ai me të marrë vesh lajmin e vrasjes së Cezarit u nis me një anije nga Apolonia dhe kur, pas disa kohësh vetë Oktaviani u bë Perandor, e ruajti mirënjohjen për qytetin ku kishte studiuar duke e liruar Apoloninë nga të gjitha taksat.

Pas një tërmeti në shek. III e.s lumi Aoos ndërron shtrat duke e shkëputur qytetin nga deti. Goditja rezultoi fatale në një epokë ku i gjithë aktiviteti tregtar zhvillohej në lidhje me detin. Qyteti e humbi gradualisht rëndësinë ekonomike duke u shndërruar në një qendër të thjeshtë fetare. Por shuarja graduale dhe jo e dhunshme e jetës qytetare si dhe shndërrimi i zonës përreth në kënetë, të bonifikuar vetëm pas vitit 1945, bëri që zona arkeologjike të ruhet mjaft mirë. Arkeologët e quajnë Apoloninë Pompei i Epirit, pasi vetëm 10% e territorit të qytetit të dikurshëm është zbuluar deri më sot.

Disa nga objektet arkeologjike dhe statujat u përvetësuan nga vendet e tjera para vitit 1945. Ato që kanë mbetur janë vendosur në një muze që ndodhet në një manastir të shekullit XIII. Në kopshtin e Manastirit ndodhet edhe një kishë bizantine që i përket shekullit të XIV.

Me interes të madh për vizitorin në Apoloni janë monumenti i Agonotetëve, Odeoni, Biblioteka, muri rrethues, Portiku, vila me impluvium, vila romake me mozaikë, muzeu arkeologjik, Kisha e Shën Mërisë etj.



Territori i madh i mbuluar me monumente, panoramat dhe peizazhet e mrekullueshme mbi fushën e Myzeqesë dhe Detin Adriatik nga njëra anë si dhe rruga automobilistike në gjendje të shkëlqyer, pozita e favorshme gjeografike pranë qyteteve të mëdha dhe plazheve të jugut nga ana tjetër e bëjnë Parkun Arkeologjik Apolonia lehtësisht të arritshëm për vizitorin dhe një destinacion të privilegjuar për turizmin kulturor në Shqipëri.
 
Πηγές / Βιβλιογραφία / Φωτογραφίες
Strabo. Geographica, 7.8.316.
Strabo. Geographica. pp. VII.5.8.
Aristotle. De mirabilibus auscultationibus. pp. 842 b.27.
Bowden, William (2003). Epirus Vetus: The Archaeology of a Late Antique Province. London, United Kingdom: Duckworth. ISBN 0-7156-3116-0.
Chamoux, François (2003). Hellenistic Civilization. Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing. ISBN 0-631-22242-1.
Hammond, Nicholas Geoffrey Lemprière (1976). Migrations and Invasions in Greece and Adjacent Areas. Park Ridge, New Jersey: Noyes Press. ISBN 0-8155-5047-2.
Hansen, Mogens Herman; Nielsen, Thomas Heine (2004). An Inventory of Archaic and Classical Poleis. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 0-19-814099-1.
Larson, Jennifer Lynn (2001). Greek Nymphs: Myth, Cult, Lore. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 0-19-514465-1.
Wilkes, John (1995). The Illyrians. Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing. ISBN 0-631-19807-5.
http://albca.com
Wilson, Nigel Guy (2006). Encyclopedia of Ancient Greece. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Routledge (Taylor & Francis). ISBN 978-0-415-87396-3.
Public Domain This article incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.
Wilkes 1995, p. 96; Wilson 2006, p. 594; Chamoux 2003, p. 97.
Wilkes 1995, pp. 96–98.
Hammond 1976, p. 426; Larson 2001, p. 162.
Wilkes 1995, p. 98.
Hansen & Nielsen 2004, p. 328.
University of Cincinnati (6 January 2006). "Researchers Discover Greek Temple In Albania Dating Back To 6th Century B.C.". Science Daily. Retrieved 16 July 2008.
Illyria, Apollonia - Ancient Greek Coins - WildWinds.com
Bowden 2003, p. 14.
UNESCO Office in Venice: Apollonia Archaeological Museum reopens after 20 years of closure
Murati, Violeta (15 August 2010). "In Apollonia the bust of a Roman athlete is unearthed". Standard (in Albanian). Retrieved 19 August 2010.
"DAI Research Projects Apollonia".
http://wikimapia.org
Robert Elsie
http://www.libertas.pl
MaxFarrar http://www.panoramio.com/user/1307317
Daniele Farlati-Jacopo Coleti, Illyricum Sacrum, vol. VII, Venezia 1817, pp. 395-396
http://whc.unesco.org/
Michel Lequien, Oriens christianus in quatuor Patriarchatus digestus, Parigi 1740, Vol. II, coll. 248-249
Louis Petit, "Byllis" in Catholic Encyclopedia (New York 1908)
Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana 2013 ISBN 978-88-209-9070-1), p. 835
Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana 2013 ISBN 978-88-209-9070-1), "Sedi titolari", pp. 819-1013
http://www.minube.com
Joonas Lyytinen

Kevinalbania

http://www.wikipedia.org/

Pudelek http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Pudelek