Μήνυμα της Μεγάλης Συνόδου των ορθοδοόξων που έλαβε χώρα στην Κρήτη -Mesazhi i Sinodit të Shenjtë dhe të Madh për popullin orthodhoks dhe për çdo njeri me vullnet të mirë

 Υμνούμε και δοξολογούμε τον Θεό των «οικτιρμών και πάσης παρακλήσεως», διότι μας αξίωσε να συνέλθουμε την εβδομάδα της Πεντηκοστής (18-26 Ιουνίου 2016) στην Κρήτη, όπου ο Απόστολος Παύλος και ο μαθητής του Τίτος.....

Himnojmë dhe lavdërojmë Perëndinë “e dhembshurimeve dhe të çdo ngushëllimi”, sepse na denjësoi të mblidhemi në javën e Pentikostisë (18-26 qershor 2016), në Kretë, ku apostull Pavli dhe nxënësi i tij Titi.....

predikuan Ungjillin në vitet e para të jetës së Kishës. Falënderojmë Perëndinë në Trini, sepse i pëlqeu të përfundojmë me një shpirt të vetëm punimet e Sinodit të Shenjtë dhe të Madh të Orthodhoksisë, të thirrur nga Patriarku Ekumenik Vartholomeu, me mendimin unanim të primatëve të Kishave Orthodhokse Autoqefale lokale.      Duke ndjekur me besnikëri shembullin e apostujve dhe të etërve hyjmbajtës, studiuam përsëri Ungjillin e lirisë “me të cilën na çliroi Krishti” (Gal.5:1). Themeli i kërkimeve theologjike ka qenë siguria se Kisha nuk jeton për vete. Ajo transmeton dëshminë e Ungjillit të hirit dhe të së vërtetës dhe ofron dhuratat e Perëndisë në mbarë krijesën: dashurinë, paqen, drejtësinë, pajtimin, fuqinë e Kryqit dhe të Ngjalljes dhe shpresën e përjetësisë.      1) Përparësia bazë e Sinodit të Shenjtë dhe të Madh ka qenë shpallja e unitetit të Kishës Orthodhokse. Mbështetur në Eukaristinë Hyjnore dhe në Pasardhjen Apostolike të Episkopëve, uniteti ekzistues duhet të fuqizohet më tej dhe të sjellë fryte të reja. Kisha Një, e Shenjtë, Katholike dhe Apostolike është shoqëri hyjnjerëzore, parashijim dhe përjetim i të Fundmeve (ton eskaton) brenda Eukaristisë Hyjnore. Si një Pentikosti e vazhdueshme, prania dhe dëshmia e Mbretërisë së Perëndisë së dashurisë është zë profetik i pareshtur. Kisha Orthodhokse, besnike në Traditën Apostolike unanime dhe në përvojën e Mistereve të Shenjta, përbën vazhdimësinë autentike të Një Kishe, të Shenjtë, Katholike dhe Apostolike, ashtu siç pohohet në Simbolin e Besimit dhe vërtetohet nga doktrina e Etërve të Kishës. Kisha jonë përjeton misterin e Ekonomisë Hyjnore në jetën e saj sakramentale me epiqendër Eukaristinë Hyjnore.      Kisha Orthodhokse e shpreh unitetin dhe katholicitetin e saj në Sinod. Sinodialiteti frymëzon organizimin, mënyrën e vendimmarrjes dhe përcakton ecurinë e saj. Kishat Orthodhokse Autoqefale nuk janë një federatë kishash, por Një Kishë, e Shenjtë, Katholike dhe Apostolike. Çdo Kishë lokale ofron Eukaristinë Hyjnore dhe është prania në vend dhe shfaqja e një Kishe të Shenjtë, Katholike dhe Apostolike. Sa i takon Diasporës Orthodhokse në vende të ndryshme të globit, u vendos të vazhdojë funksionimi i Asambleve Episkopale deri në zbatimin e saktësisë kanonike (akriveia). Këto asamble janë të përbëra nga episkopët kanonikë, që caktohen nga çdo Kishë lokale Autoqefale, të cilët vazhdojnë t’i binden asaj. Funksionimi korrekt i Asambleve Episkopale garanton parimin orthodhoks të sinodialitetit.      Gjatë punimeve të Sinodit të Shenjtë e të Madh u theksua rëndësia e Mbledhjeve të Primatëve që janë realizuar dhe u formulua propozimi që Sinodi i Shenjtë dhe i Madh të shndërrohet në një institucion që mblidhet në mënyrë të përsëritur.      2) Duke marrë pjesë në Eukaristinë Hyjnore dhe duke u lutur për mbarë botën, duhet të vazhdojmë liturgjinë pas Liturgjisë Hyjnore dhe të japim dëshminë e besimit tek ata që janë pranë ose larg nesh, në përputhje me porosinë e qartë të Zotit përpara Ngjitjes së Tij në Qiell: “Dhe do më jeni dëshmitarë edhe në Jerusalem edhe në gjithë Judenë, edhe në Samari, edhe deri në fund të dheut” (Veprat 1:8). Riungjillëzimi i popullit të Perëndisë në shoqëritë e sotme të sekularizuara dhe ungjillëzimi i atyre që ende nuk e kanë njohur ende Krishtin janë detyrimi i pareshtur i Kishës.      3) Kisha jonë, duke iu përgjigjur detyrimit të saj për të dëshmuar të vërtetën dhe besimin e saj apostolik, i kushton rëndësi të madhe dialogut, kryesisht me të krishterët heterodoksë. Në këtë mënyrë pjesa tjetër e botës së krishterë njeh më saktë vërtetësinë e Traditës Orthodhokse, vlerën e mësimit të Etërve të Kishës, përvojën liturgjike dhe besimin e orthodhoksëve. Dialogët që zhvillon Kisha Orthodhokse nuk do të thonë kurrë kompromis në çështje të besimit.      4) Shpërthimet fondamentaliste që vihen re në gjirin e shumë feve përbëjnë shprehje të një fetarie të sëmurë. Dialogu i kthjellët ndërfetar kontribuon në mënyrë të rëndësishme në promovimin e mirëbesimit reciprok, të paqes dhe të pajtimit. Vaji i përjetimit fetar duhet të përdoret për zbutjen e plagëve dhe jo për të shtuar zjarrin e konflikteve luftarake. Kisha Orthodhokse dënon në mënyrë të qartë përhapjen e dhunës së luftës, përndjekjet, dëbimin dhe vrasjen e anëtarëve të komuniteteve fetare, detyrimin me forcë për ndryshimin e besimit fetar, tregtimin e refugjatëve, rrëmbimet, torturat, ekzekutimet e pamëshirshme. Denoncon shkatërrimin e kishave, të simboleve fetare dhe të monumenteve të kulturës. Në mënyrë të veçantë shpreh shqetësimin e madh për situatën e të krishterëve dhe të të gjitha komuniteteve të përndjekura në Lindjen e Mesme dhe gjetkë. I bën thirrje komunitetit ndërkombëtar për mbrojtjen e orthodhoksëve vendas dhe të të krishterëve të tjerë, si dhe të të gjitha popullsive të rajonit, që kanë të drejtë e pamohueshme për të qëndruar në atdheun e tyre si qytetarë të barabartë. Sinodi ynë i fton të gjithë sa janë përfshirë, të bëjnë pa vonesë përpjekje sistematike për ndalimin e konflikteve luftarake në Lindjen e Mesme dhe kudo ku vazhdojnë konfliktet e armatosura, si dhe të riatdhesohen të dëbuarit. U bëjmë thirrje në mënyrë të veçantë të fuqishmëve të dheut për mbizotërimin e paqes dhe të drejtësisë në vendet e origjinës së refugjatëve. Këshillojmë autoritetet politike, qytetarët dhe të krishterët orthodhoksë në vendet ku refugjatët shkojnë për të gjetur strehë, të vazhdojnë të ofrojnë nga teprica apo edhe përtej mundësive të tyre.      5) Sekularizimi i ditëve tona synon pavarësimin e njeriut nga Krishti dhe nga ndikimi shpirtëror i Kishës, të cilën e identifikon arbitrarisht me konservatorizmin. Por qytetërimi perëndimor mban në mënyrë të pashlyeshme vulën e kontributit diakronik të Krishterimit. Për më tepër, Kisha tregon rëndësinë shpëtimtare të Perëndinjeriut dhe të Trupit të Tij, si vendi dhe mënyra e jetës në liri.      6) Kisha Orthodhokse, në përqasjen e ditëve tona ndaj martesës, e konsideron të pazgjidhshme lidhjen e dashurisë midis burrit dhe gruas “mister të madh në Krishtin dhe në kishë”. Në mënyrë të njëjtë e quan “kishë të vogël” familjen, e cila buron nga martesa dhe përbën garancinë e vetme për rritjen e fëmijëve.  Kisha thekson vazhdimisht vlerën e vetëpërmbajtjes. Asketizmi i krishterë dallon rrënjësisht nga çdo lloj asketizmi tjetër dualist, që e shkëput njeriun nga jeta dhe i afërmi. Përkundrazi, e lidh me jetën e Mistereve të shenjta të Kishës. Vetëpërmbajtja nuk i takon vetëm jetës murgërore. Morali asketik është karakteristikë e jetës së krishterë në të gjitha shprehjet e saj. Sinodi i Shenjtë dhe i Madh, përveç çështjeve konkrete për të cilat mori vendim, thekson në mënyrë epigramatike edhe çështjet e mëposhtme ontologjike dhe me vlerë aktuale:     7) Sa u takon marrëdhënieve të besimit të krishterë dhe të shkencave natyrore, Kisha Orthodhokse shmang patronazhin e kërkimit shkencor dhe nuk pozicionohet për çdo lloj pyetjeje shkencore. Falënderon Perëndinë që u fal shkencëtarëve dhuratën për të zbuluar anë të panjohura të Krijesës Hyjnore. Zhvillimi i sotëm i shkencave natyrore dhe i teknologjisë sjell ndryshime rrënjësore në jetën tonë; na ofron të mira, siç janë lehtësimi i jetës së përditshme, përballimi i sëmundjeve serioze, komunikimi më i lehtë midis njerëzve, studimi i hapësirës etj. Me gjithë këto, ekzistojnë edhe pasoja negative, siç janë manipulimi i lirisë, humbja graduale e traditave shumë të vyera, katastrofa e ambientit natyror, vënia në pikëpyetje e vlerave morale. Dija shkencore, sado të zhvillohet me ritme të shpejta, nuk vë në lëvizje vullnetin e njeriut, as nuk i jep përgjigje problemeve serioze morale dhe ekzistenciale, si dhe kërkimit për të gjetur kuptimin e jetës dhe të botës.  Këto kërkojnë qasje shpirtërore, të cilën Kisha Orthodhokse e realizon me anë të bioetikës që mbështetet në etikën e krishterë dhe mësimin e Etërve të Kishës. Njëkohësisht me respektimin e lirisë së kërkimit shkencor, Kisha Orthodhokse thekson rreziqet që fshihen në disa arritje shkencore të caktuara dhe këmbëngul në dinjitetin e njeriut dhe destinacionin e tij hyjnor.      8) Kriza e sotme ekologjike është e qartë se ka shkaqe shpirtërore dhe morale. Rrënjët e saj lidhen me lakminë, pangopësinë dhe egoizmin, të cilat çojnë drejt shpërdorimit të burimeve natyrore, në rëndimin e atmosferës me ndotje të dëmshme dhe në ndryshimin klimatik. Përballimi i krishterë i problemit kërkon pendim për shpërdorimet, vetëpërmbajtje dhe moral asketik, që janë antidot ndaj hiperkonsumizmit dhe njëkohësisht kultivojnë te njeriu ndërgjegjësimin se është “kujdestar” dhe jo pronar i krijesës. Nuk resht së theksuari se edhe brezat e ardhshëm kanë të drejtë mbi të mirat natyrore, që Krijuesi na i ka besuar. Për këtë arsye Kisha Orthodhokse merr pjesë aktive në përpjekje të ndryshme ekologjike në rrafshin ndërkombëtar. Ajo ka caktuar 1 shtatorin si ditën e lutjes për mbrojtjen e mjedisit natyror.      9) Përballë homogjenizimit barazues dhe impersonal, që promovohet me mënyra të ndryshme, Orthodhoksia shpall respektin ndaj veçantisë së njerëzve dhe të popujve. Ajo i kundërvihet ndarjes së ekonomisë nga nevojat themelore të njeriut dhe shndërrimit të saj në qëllim në vetvete. Përparimi i gjinisë njerëzore nuk lidhet vetëm me zhvillimin e nivelit të jetesës apo me përparimin  e ekonomisë në dëm të vlerave shpirtërore.      10) Kisha Orthodhokse nuk përzihet në politikë. Fjala e saj vazhdon të jetë e matur, por profetike, si ndërhyrje e detyruar në mbrojtje të njeriut. Të drejtat e njeriut janë sot në qendër të politikës, si përgjigje ndaj krizave dhe përmbysjeve të sotme shoqërore e politike, duke pasur si synim mbrojtjen e qytetarit nga arbitrariteti i shtetit. Kisha jonë shton në këtë fjalë edhe detyrimet e përgjegjësitë e qytetarëve dhe nevojën e autokritikës së vazhdueshme të politikanëve dhe qytetarëve për përmirësimin esencial të shoqërisë. Dhe, mbi të gjitha, thekson se deontologjia orthodhokse mbi njeriun kapërcen horizontin e të drejtave të njeriut të sanksionuara, se “më e madhja nga të gjitha” është dashuria, siç e zbuloi Krishti dhe e përjetuan  ata që E ndoqën me besnikëri. Ajo gjithashtu këmbëngul se e drejtë themeltare është edhe mbrojtja e lirisë fetare, pra, e lirisë së ndërgjegjes, e besimit, e adhurimit dhe e të gjitha shprehjeve të saj individuale e kolektive, duke përfshirë edhe të drejtën e çdo besimtari  dhe të çdo komuniteti fetar për të kryer lirisht nga çdo lloj ndërhyrjeje shtetërore detyrimet e tyre fetare, si edhe të drejtën e mësimit publik të fesë.      11) Kisha Orthodhokse u drejtohet të rinjve, të cilët kërkojnë plotësinë e jetës të mbushur me liri, drejtësi, kreativitet, por edhe me dashuri. I fton të lidhen me Kishën në mënyrë të ndërgjegjshme, me Kishën e Atij që është e Vërteta dhe Jeta. Të vijnë duke i ofruar trupit kishtar gjallërinë, shqetësimet, problematikat dhe shpresat e tyre. Të rinjtë nuk përbëjnë thjesht të ardhmen e Kishës, por edhe të tashmen dinamike dhe krijuese në nivel vendor e botëror.      12) Sinodi i Shenjtë dhe i Madh çeli horizontin drejt botës së sotme shumëformëshe. Theksoi përgjegjësinë tonë brenda nocionit të vendit dhe të kohës, gjithnjë me perspektivë përjetësinë. Kisha Orthodhokse, duke ruajtur të pandryshuar karakterin e saj sakramental dhe Sotiriologjik, është e ndjeshme ndaj dhimbjes, shqetësimeve dhe thirrjeve për drejtësi dhe paqe të popujve. “Shpall ditë për ditë shpëtimin e tij; duke u bërë të ditur popujve lavdinë e tij, në të gjithë popujt çuditë e tij” (Ps. 95).      Le të lutemi që “Perëndia i çdo hiri, që na thirri në lavdinë e tij të përjetshme me anë të Jisu Krishtit, pasi të pësoni pak, ai ju bëftë të përsosur, ju forcoftë, ju dhëntë fuqi, ju themelostë. Atij i qoftë lavdia  dhe pushteti në jetë të jetëve. Amin.” (1Petr. 5:10-11).      Pasojnë emrat e të gjithë anëtarëve të Përfaqësive të Kishave Orthodhokse     Kolimbari, 26 qershor 2016

κήρυξαν το Ευαγγέλιο στα πρώτα χρόνια της ζωής της Εκκλησίας. Ευχαριστούμε τον εν Τριάδι Θεό, διότι ευδόκησε να περατώσουμε με ομοψυχία τις εργασίες της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας, την οποία συγκάλεσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, με την ομόφρονη γνώμη των Προκαθημένων των κατά τόπους Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Ακολουθώντας πιστά το παράδειγμα των Αποστόλων και των θεοφόρων Πατέρων μελετήσαμε και πάλιν το Ευαγγέλιο της ελευθερίας «η Χριστός ημάς ηλευθέρωσε» (Γαλ. 5:1). Θεμέλιο των θεολογικών μας αναζητήσεων υπήρξε η βεβαιότητα ότι η Εκκλησία δεν ζεί για τον εαυτό της. Μεταδίδει τη μαρτυρία του Ευαγγελίου της χάριτος και της αληθείας και προσφέρει σε όλη την οικουμένη τα δώρα του Θεού: την αγάπη, την ειρήνη, την δικαιοσύνη, την καταλλαγή, την δύναμη του Σταυρού και της Αναστάσεως και την προσδοκία της αιωνιότητος. 1) Βασική προτεραιότητα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου υπήρξε η διακήρυξη της ενότητος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Στηριγμένη στη θεία Ευχαριστία και την Αποστολική Διαδοχή των Επισκόπων, η υφισταμένη ενότητα είναι ανάγκη να ενισχύεται και να φέρνει νέους καρπούς. Η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία είναι Θεανθρώπινη κοινωνία, πρόγευση και βίωση των Εσχάτων εντός της Θείας Ευχαριστίας. Ως μία διαρκής Πεντηκοστή είναι ασίγαστη προφητική φωνή, παρουσία και μαρτυρία της Βασιλείας του Θεού της αγάπης. Πιστή στην ομόφωνη Αποστολική Παράδοση και μυστηριακή εμπειρία η Ορθόδοξος Εκκλησία αποτελεί την αυθεντική συνέχεια της Μιάς, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας, όπως ομολογείται στο Σύμβολο της Πίστεως και επιβεβαιώνεται από τη διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας. Η Εκκλησία μας βιώνει το μυστήριο της θείας Οικονομίας στη μυστηριακή της ζωή με επίκεντρο τη θεία Ευχαριστία. Η Ορθόδοξος Εκκλησία εκφράζει την ενότητα και καθολικότητά της εν Συνόδω. Η συνοδικότητα διαπνέει την οργάνωση, τον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις και καθορίζεται η πορεία της. Οι Ορθόδοξες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες δεν αποτελούν συνομοσπονδία Εκκλησιών αλλά την Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία. Κάθε τοπική Εκκλησία, προσφέρουσα την θεία Ευχαριστία, είναι η εν τόπω παρουσία και φανέρωση της Μιάς, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας. Ως προς την Ορθόδοξο Διασπορά στις διάφορες χώρες της υφηλίου, απεφασίσθη να συνεχισθεί η λειτουργία Επισκοπικών Συνελεύσεων μέχρι την εφαρμογή της κανονικής ακριβείας. Αυτές απαρτίζονται από τους κανονικούς επισκόπους, που ορίζονται από την κάθε Αυτοκέφαλο Εκκλησία, οι οποίοι εξακολουθούν να υπάγονται σ’ αυτήν. Η συνεπής λειτουργία των Επισκοπικών Συνελεύσεων εγγυάται τον σεβασμό της Ορθοδόξου αρχής της συνοδικότητος. Κατά τις εργασίες της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου ετονίσθη η σημασία των Συνάξεων των Προκαθημένων που έχουν πραγματοποιηθεί και διατυπώθηκε η πρόταση η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος να καταστεί επαναλαμβανόμενος Θεσμός. 2) Μετέχοντες στη Θεία Ευχαριστία και δεόμενοι υπέρ της οικουμένης οφείλουμε να συνεχίσουμε τη λειτουργία μετά τη Θεία Λειτουργία και να δίδουμε τη μαρτυρία της πίστεως προς τους εγγύς και τους μακράν, συμφώνως προς τη σαφή εντολή του Κυρίου προ της Αναλήψεώς Του: «και έσεσθέ μοι μάρτυρες εν τε Ιερουσαλήμ και εν πάση τη Ιουδαία και Σαμαρεία και έως εσχάτου της γης» (Πραξ. 1:8). Ο επανευαγγελισμός του λαού του Θεού στις σύγχρονες εκκοσμικευμένες κοινωνίες και ο ευαγγελισμός εκείνων που ακόμη δεν έχουν γνωρίσει τον Χριστό αποτελούν αδιάλειπτο χρέος της Εκκλησίας. 3) Η Εκκλησία μας ανταποκρινομένη στο χρέος να μαρτυρεί την αλήθεια και την αποστολική της πίστη, αποδίδει μεγάλη σημασία στον διάλογο κυρίως με τους ετεροδόξους Χριστιανούς. Με τον τρόπο αυτό και ο λοιπός χριστιανικός κόσμος γνωρίζει ακριβέστερα τη γνησιότητα της Ορθοδόξου Παραδόσεως, την αξία της πατερικής διδασκαλίας, τη λειτουργική εμπειρία και την πίστη των Ορθοδόξων. Οι διάλογοι που διεξάγει η Ορθόδοξος Εκκλησία δεν σημαίνουν ποτέ συμβιβασμό σε ζητήματα πίστεως. 4) Οι εκρήξεις φονταμενταλισμού που παρατηρούνται στους κόλπους διαφόρων θρησκειών αποτελούν έκφραση νοσηρής θρησκευτικότητος. Ο νηφάλιος διαθρησκειακός διάλογος συμβάλλει σημαντικά στην προώθηση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, της ειρήνης και της καταλλαγής. Το λάδι του θρησκευτικού βιώματος πρέπει να χρησιμοποιείται για να επουλώνει πληγές και όχι για να αναζωπυρώνει τη φωτιά των πολεμικών συρράξεων. Η Ορθόδοξος Εκκλησία καταδικάζει απεριφράστως την επέκταση της πολεμικής βίας, τους διωγμούς, την εκδίωξη και δολοφονία μελών θρησκευτικών κοινοτήτων, τον εξαναγκασμό για την αλλαγή της θρησκευτικής πίστεως, την εμπορία προσφύγων, τις απαγωγές, τα βασανιστήρια, τις ειδεχθείς εκτελέσεις. Καταγγέλλει την καταστροφή ναών, θρησκευτικών συμβόλων και μνημείων πολιτισμού. Όλως ιδιαιτέρως εκφράζει την αγωνία της για την κατάσταση των Χριστιανών και όλων των διωκομένων μειονοτήτων στη Μέση Ανατολή και αλλαχού. Απευθύνει έκκληση προς την παγκόσμια κοινότητα για την προστασία των γηγενών Ορθοδόξων και των άλλων Χριστιανών, καθώς και όλων των πληθυσμών της περιοχής, που έχουν απαράβατο δικαίωμα να παραμείνουν στην πατρίδα τους ως ισότιμοι πολίτες. Η Σύνοδός μας καλεί όλους τους εμπλεκομένους να καταβάλουν χωρίς καθυστέρηση συστηματικές προσπάθειες για την κατάπαυση των πολεμικών συρράξεων στη Μέση Ανατολή και όπου εξακολουθούν οι πολεμικές συγκρούσεις, και τον επαναπατρισμό των εκδιωχθέντων. Όλως ιδιαιτέρως απευθύνουμε έκκληση στους ισχυρούς της γης για την επικράτηση της ειρήνης και της δικαιοσύνης στις χώρες προελεύσεως των προσφύγων. Προτρέπουμε τις πολιτικές αρχές, τους πολίτες και τους Ορθοδόξους Χριστιανούς στις χώρες που καταφεύγουν οι εξουθενωμένοι πρόσφυγες, να συνεχίσουν να προσφέρουν από το περίσσευμα και από το υστέρημα των δυνατοτήτων τους. 5) Η σύγχρονη εκκοσμίκευση επιδιώκει την αυτονόμηση του ανθρώπου από τον Χριστό και την πνευματική επιρροή της Εκκλησίας, την οποία ταυτίζει αυθαιρέτως με τον συντηρητισμό. Ο Δυτικός όμως πολιτισμός φέρει ανεξίτηλη τη σφραγίδα της διαχρονικής συμβολής του Χριστιανισμού. Επιπλέον, η Εκκλησία αναδεικνύει τη σωτηριώδη σημασία του Θεανθρώπου και του Σώματός Του, ως τόπο και τρόπο της ζωής εν ελευθερία. 6) Στη σύγχρονη προσέγγιση του γάμου, η Ορθόδοξος Εκκλησία θεωρεί την ακατάλυτη αγαπητική σχέση ανδρός και γυναικός «μυστήριον μέγα … εις Χριστόν και εις την εκκλησίαν». Ομοίως αποκαλεί «εκκλησίαν μικράν» την οικογένεια, η οποία προκύπτει από τον γάμο και αποτελεί τη μόνη εγγύηση για την ανατροφή των παιδιών. Η Εκκλησία διαρκώς τονίζει την αξία της εγκρατείας. Η χριστιανική άσκηση διαφέρει ριζικά από οιονδήποτε δυαρχικό ασκητισμό, ο οποίος αποκόπτει τον άνθρωπο από τη ζωή και τον συνάνθρωπο. Αντιθέτως, τον συνδέει με τη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας. Η εγκράτεια δεν αφορά μόνο στον μοναχικό βίο. Το ασκητικό ήθος είναι χαρακτηριστικό της χριστιανικής ζωής σε όλες τις εκφάνσεις της. ** Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος εκτός των συγκεκριμένων θεμάτων για τα οποία αποφάσισε, επισημαίνει επιγραμματικά και τα εξής οντολογικά και καίρια σύγχρονα ζητήματα: 7) Ως προς το θέμα των σχέσεων της χριστιανικής πίστεως και των θετικών επιστημών, η Ορθόδοξος Εκκλησία αποφεύγει την κηδεμονία της επιστημονικής αναζητήσεως και δεν λαμβάνει θέση πάνω σε κάθε επιστημονικό ερώτημα. Ευχαριστεί τον Θεό που δωρίζει στους επιστήμονες το χάρισμα να αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της θείας Δημιουργίας. Η σύγχρονη ανάπτυξη των θετικών επιστημών και της τεχνολογίας επιφέρει ριζικές αλλαγές στη ζωή μας. Προσφέρει σημαντικές ευεργεσίες όπως είναι η διευκόλυνση του καθημερινού βίου, η αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών, η ευχερέστερη επικοινωνία των ανθρώπων, η έρευνα του διαστήματος κ.λπ. Παρ΄όλα αυτά, έχει και ποικίλες αρνητικές επιπτώσεις, όπως είναι η χειραγώγηση της ελευθερίας, η σταδιακή απώλεια πολυτίμων παραδόσεων, η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, η αμφισβήτηση των ηθικών αξιών. Η επιστημονική γνώση, όσο κι αν εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς, δεν κινητοποιεί την βούληση του ανθρώπου, ούτε δίνει απάντηση στα σοβαρά ηθικά και υπαρξιακά προβλήματα, στην αναζήτηση για το νόημα της ζωής και του κόσμου. Αυτά απαιτούν πνευματική προσέγγιση, την οποία η Ορθόδοξος Εκκλησία επιχειρεί με την Βιοηθική που βασίζεται στην χριστιανική ηθική και στην πατερική διδασκαλία. Ταυτόχρονα με τον σεβασμό της ελευθερίας της επιστημονικής έρευνας η Ορθόδοξος Εκκλησία επισημαίνει τους κινδύνους, οι οποίοι υποκρύπτονται σε ορισμένα επιστημονικά επιτεύγματα και τονίζει την αξιοπρέπεια του ανθρώπου και τον θείο του προορισμό. 8) Η σημερινή οικολογική κρίση είναι προφανές ότι οφείλεται σε πνευματικά και ηθικά αίτια. Οι ρίζες της συνδέονται με την πλεονεξία, την απληστία και τον εγωισμό, που οδηγούν στην αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων, την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας με ζημιογόνους ρύπους και την κλιματική αλλαγή. Η χριστιανική αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί μετάνοια για τις καταχρήσεις, εγκράτεια και ασκητικό ήθος, που αποτελούν αντίδοτο στην υπερκατανάλωση, συγχρόνως δε, καλλιέργεια στον άνθρωπο της συνειδήσεως ότι είναι «οικονόμος», και όχι κάτοχος της δημιουργίας. Δεν παύει να τονίζει ότι και οι μελλοντικές γενεές έχουν δικαίωμα πάνω στα φυσικά αγαθά, που μας εμπιστεύθηκε ο Δημιουργός. Για αυτό το λόγο και η Ορθόδοξος Εκκλησία συμμετέχει ενεργώς στις διάφορες διεθνείς οικολογικές προσπάθειες. Όρισε δε την 1η Σεπτεμβρίου ως ημέρα προσευχής για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. 9) Απέναντι στην ισοπεδωτική και απρόσωπη ομογενοποίηση, η οποία προωθείται με ποικίλους τρόπους, η Ορθοδοξία διακηρύττει τον σεβασμό στην ιδιοπροσωπία ανθρώπων και λαών. Αντιτίθεται στην αυτονόμηση της οικονομίας από τις βασικές ανάγκες του ανθρώπου και στην μετατροπή της σε αυτοσκοπό. Η πρόοδος του ανθρωπίνου γένους δεν συνδέεται μόνο με την ανάπτυξη του βιοτικού επιπέδου ή με την πρόοδο της οικονομίας εις βάρος των πνευματικών αξιών. 10) Η Ορθόδοξος Εκκλησία δεν αναμειγνύεται στην πολιτική. Ο λόγος της παραμένει διακριτός αλλά και προφητικός, ως οφειλετική παρέμβαση υπέρ του ανθρώπου. Τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκονται σήμερα στο κέντρο της πολιτικής ως απάντηση στις σύγχρονες κοινωνικές και πολιτικές κρίσεις και ανατροπές, αποβλέποντας στην προστασία του πολίτη από την αυθαιρεσία του κράτους. Η Εκκλησία μας προσθέτει επίσης τις υποχρεώσεις και ευθύνες των πολιτών και την ανάγκη συνεχούς αυτοκριτικής πολιτικών και πολιτών προς ουσιαστική βελτίωση της κοινωνίας. Και κυρίως τονίζει, ότι το ορθόδοξο δέον περί ανθρώπου υπερβαίνει τον ορίζοντα των καθιερωμένων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ότι «μείζων πάντων» είναι η αγάπη, όπως την αποκάλυψε ο Χριστός και την βίωσαν όσοι πιστά Τον ακολούθησαν. Επιμένει ακόμη ότι θεμελιώδες δικαίωμα είναι και η προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας, δηλαδή της ελευθερίας της συνειδήσεως, της πίστεως, της λατρείας και όλων των ατομικών και συλλογικών εκφράσεων αυτής, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος κάθε πιστού και κάθε θρησκευτικής κοινότητας να τελούν ελεύθερα από κάθε κρατική παρέμβαση τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, ως και το δικαίωμα της δημόσιας διδασκαλίας της θρησκείας. 11) Η Ορθόδοξος Εκκλησία απευθύνεται στους νέους, οι οποίοι αναζητούν πληρότητα ζωής γεμάτη ελευθερία, δικαιοσύνη, δημιουργία αλλά και αγάπη. Τους καλεί να συνδεθούν συνειδητά με την Εκκλησία Εκείνου που είναι η Αλήθεια και η Ζωή. Να προσέλθουν προσφέροντας στο εκκλησιαστικό σώμα τη ζωτικότητα, τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς και τις προσδοκίες τους. Οι νέοι δεν αποτελούν απλώς το μέλλον της Εκκλησίας αλλά το δυναμικό και δημιουργικό παρόν επί τοπικού και οικουμενικού επιπέδου. 12) Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος άνοιξε τον ορίζοντά μας στη σύγχρονη πολύμορφη οικουμένη. Τόνισε την ευθύνη μας μέσα στον χώρο και τον χρόνο, πάντοτε με προοπτική την αιωνιότητα. Η Ορθόδοξος Εκκλησία, διατηρώντας αλώβητο τον Μυστηριακό και Σωτηριολογικό της χαρακτήρα, είναι ευαίσθητη στον πόνο, στις αγωνίες και στην κραυγή για δικαιοσύνη και ειρήνη των λαών. Ευαγγελίζεται «ημέραν εξ ημέρας το σωτήριον αυτού· αναγγέλουσα εν τοις έθνεσι την δόξαν αυτού, εν πάσι τοις λαοίς τα θαυμάσια αυτού» (Ψαλμ. 95). Ας δεηθούμε «ο Θεός πάσης χάριτος, ο καλέσας υμάς εις την αιώνιον αυτού δόξαν εν Χριστώ ᾿Ιησού ολίγον παθόντας, αυτός καταρτίσει υμάς, στηρίξει, σθενώσει, θεμελιώσει· αυτώ η δόξα και το κράτος εις τους αιώνας των αιώνων· αμήν» (Α΄ Πετρ. 5:10,11). † ο Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος, Πρόεδρος † ο Αλεξανδρείας Θεόδωρος † ο Ιεροσολύμων Θεόφιλος † ο Σερβίας Ειρηναίος † ο Ρουμανίας Δανιήλ † ο Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου Χρυσόστομος † ο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος † ο Βαρσοβίας και πάσης Πολωνίας Σάββας † ο Τιράνων και πάσης Αλβανίας Αναστάσιος † ο Πρέσοβ και πάσης Τσεχίας και Σλοβακίας Ραστισλάβ Αντιπροσωπεία Οικουμενικού Πατριαρχείου † ο Καρελίας και πάσης Φιλλανδίας Λέων † ο Ταλλίνης και πάσης Εσθονίας Στέφανος † ο Γέρων Περγάμου Ιωάννης † ο Γέρων Αμερικής Δημήτριος † ο Γερμανίας Αυγουστίνος † ο Κρήτης Ειρηναίος † ο Ντένβερ Ησαίας † ο Ατλάντας Αλέξιος † ο Πριγκηποννήσων Ιάκωβος † ο Προικοννήσου Ιωσήφ † ο Φιλαδελφείας Μελίτων † ο Γαλλίας Εμμανουήλ † ο Δαρδανελλίων Νικήτας † ο Ντητρόιτ Νικόλαος † ο Αγίου Φραγκίσκου Γεράσιμος † ο Κισάμου και Σελίνου Αμφιλόχιος † ο Κορέας Αμβρόσιος † ο Σηλυβρίας Μάξιμος † ο Αδριανουπόλεως Αμφιλόχιος † ο Διοκλείας Κάλλιστος † ο Ιεραπόλεως Αντώνιος, επί κεφαλής των Ουκρανών Ορθοδόξων εν ΗΠΑ † ο Τελμησσού Ιώβ † ο Χαριουπόλεως Ιωάννης, επί κεφαλής της Πατριαρχικής Εξαρχίας των εν τη Δυτική Ευρώπη Ορθοδόξων Παροικιών Ρωσσικής Παραδόσεως † ο Νύσσης Γρηγόριος, επί κεφαλής των Καρπαθορρώσσων Ορθοδόξων εν ΗΠΑ Αντιπροσωπεία Πατριαρχείου Αλεξανδρείας † ο Γέρων Λεοντοπόλεως Γαβριήλ † ο Ναιρόμπι Μακάριος † ο Καμπάλας Ιωνάς † ο Ζιμπάμπουε και Αγκόλας Σεραφείμ † ο Νιγηρίας Αλέξανδρος † ο Τριπόλεως Θεοφύλακτος † ο Καλής Ελπίδος Σέργιος † ο Κυρήνης Αθανάσιος † ο Καρθαγένης Αλέξιος † ο Μουάνζας Ιερώνυμος † ο Γουινέας Γεώργιος † ο Ερμουπόλεως Νικόλαος † ο Ειρηνουπόλεως Δημήτριος † ο Ιωαννουπόλεως και Πρετορίας Δαμασκηνός † ο Άκκρας Νάρκισσος † ο Πτολεμαίδος Εμμανουήλ † ο Καμερούν Γρηγόριος † ο Μέμφιδος Νικόδημος † ο Κατάγκας Μελέτιος † ο Μπραζαβίλ και Γκαμπόν Παντελεήμων † ο Μπουρούντι και Ρουάντας Ιννοκέντιος † ο Μοζαμβίκης Χρυσόστομος † ο Νιέρι και Όρους Κένυας Νεόφυτος Αντιπροσωπεία Πατριαρχείου Ιεροσολύμων † ο Φιλαδελφείας Βενέδικτος † ο Κωνσταντίνης Αρίσταρχος † ο Ιορδάνου Θεοφύλακτος † ο Ανθηδώνος Νεκτάριος † ο Πέλλης Φιλούμενος Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Σερβίας † ο Αχρίδος και Σκοπίων Ιωάννης † ο Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας Αμφιλόχιος † ο Ζάγκρεμπ και Λιουμπλιάνας Πορφύριος † ο Σιρμίου Βασίλειος † ο Βουδιμίου Λουκιανóς † ο Νέας Γκρατσάνιτσας Λογγίνος † ο Μπάτσκας Ειρηναίος † ο Σβορνικίου και Τούζλας Χρυσόστομος † ο Ζίτσης Ιουστίνος † ο Βρανίων Παχώμιος † ο Σουμαδίας Ιωάννης † ο Μπρανιτσέβου Ιγνάτιος † ο Δαλματίας Φώτιος † ο Μπίχατς και Πέτροβατς Αθανάσιος † ο Νίκσιτς και Βουδίμλιε Ιωαννίκιος † ο Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης Γρηγόριος † ο Βαλιέβου Μιλούτιν † ο εν Δυτική Αμερική Μάξιμος † ο εν Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία Ειρηναίος † ο Κρούσεβατς Δαυίδ † ο Σλαυονίας Ιωάννης † ο εν Αυστρία και Ελβετία Ανδρέας † ο Φραγκφούρτης και εν Γερμανία Σέργιος † ο Τιμοκίου Ιλαρίων Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Ρουμανίας † ο Ιασίου και Μολδαβίας και Μπουκοβίνης Θεοφάνης † ο Σιμπίου και Τρανσυλβανίας Λαυρέντιος † ο Βαντ, Φελεάκ και Κλούζ και Κλούζ, Άλμπας, Κρισάνας και Μαραμούρες Ανδρέας † ο Κραιόβας και Ολτενίας Ειρηναίος † ο Τιμισοάρας και Βανάτου Ιωάννης † ο εν Δυτική και Νοτίω Ευρώπη Ιωσήφ † ο εν Γερμανία και Κεντρική Ευρώπη Σεραφείμ † ο Τιργοβιστίου Νήφων † ο Άλμπα Ιούλια Ειρηναίος † ο Ρώμαν και Μπακάου Ιωακείμ † ο Κάτω Δουνάβεως Κασσιανός † ο Αράντ Τιμόθεος † ο εν Αμερική Νικόλαος † ο Οράντεα Σωφρόνιος † ο Στρεχαίας και Σεβερίνου Νικόδημος † ο Τουλσέας Βησσαρίων † ο Σαλάζης Πετρώνιος † ο εν Ουγγαρία Σιλουανός † ο εν Ιταλία Σιλουανός † ο εν Ισπανία και Πορτογαλία Τιμόθεος † ο εν Βορείω Ευρώπη Μακάριος † ο Πλοεστίου Βαρλαάμ, Βοηθός παρά τω Πατριάρχη † ο Λοβιστέου Αιμιλιανός, Βοηθός παρά τω Αρχιεπισκόπω Ριμνικίου † ο Βικίνης Ιωάννης Κασσιανός, Βοηθός παρά τω Αρχιεπισκόπω εν Αμερική Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Κύπρου † ο Πάφου Γεώργιος † ο Κιτίου Χρυσόστομος † ο Κυρηνείας Χρυσόστομος † ο Λεμεσού Αθανάσιος † ο Μόρφου Νεόφυτος † ο Κωνσταντίας - Αμμοχώστου Βασίλειος † ο Κύκκου και Τηλλυρίας Νικηφόρος † ο Ταμασού και Ορεινής Ησαίας † ο Τριμυθούντος και Λευκάρων Βαρνάβας † ο Καρπασίας Χριστοφόρος † ο Αρσινόης Νεκτάριος † ο Αμαθούντος Νικόλαος † ο Λήδρας Επιφάνιος † ο Χύτρων Λεόντιος † ο Νεαπόλεως Πορφύριος † ο Μεσαορίας Γρηγόριος Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Ελλάδος † ο Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου Προκόπιος † ο Περιστερίου Χρυσόστομος † ο Ηλείας Γερμανός † ο Μαντινείας και Κυνουρίας Αλέξανδρος † ο Άρτης Ιγνάτιος † ο Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου Δαμασκηνός † ο Νικαίας Αλέξιος † ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος † ο Σάμου και Ικαρίας Ευσέβιος † ο Καστορίας Σεραφείμ † ο Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιος † ο Κασσανδρείας Νικόδημος † ο Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης Εφραίμ † ο Σερρών και Νιγρίτης Θεολόγος † ο Σιδηροκάστρου Μακάριος † ο Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος † ο Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβας † ο Μεσσηνίας Χρυσόστομος † ο Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως Αθηναγόρας † ο Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης Ιωάννης † ο Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας Γαβριήλ † ο Νικοπόλεως και Πρεβέζης Χρυσόστομος † ο Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου Θεόκλητος Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Πολωνίας † ο Λούτζ και Πόζναν Σίμων † ο Λούμπλιν και Χελμ Άβελ † ο Μπιαλύστοκ και Γκντάνσκ Ιάκωβος † ο Σιεμιατίτσε Γεώργιος † ο Γκορλίτσε Παίσιος Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Αλβανίας † ο Κορυτσάς Ιωάννης † ο Αργυροκάστρου Δημήτριος † ο Απολλωνίας και Φίερ Νικόλαος † ο Ελμπασάν Αντώνιος † ο Αμαντίας Ναθαναήλ † ο Βύλιδος Άστιος Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Τσεχίας και Σλοβακίας † ο Πράγας Μιχαήλ † ο Σούμπερκ Ησαίας † ο Ελβετίας Ιερεμίας, επί κεφαλής της Πανορθοδόξου Γραμματείας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου