Washington Post: Converting Hagia Sophia into a mosque is an act of cultural cleansing- "Kthimi i Shën Sofisë në një xhami është një akt spastrimi kulturor!" -« Η μετατροπή σε τζαμί είναι πράξη πολιτιστικής εκκαθάρισης»

Converting Hagia Sophia into a mosque is an act of cultural cleansing   Opinion by Judith Herrin Judith Herrin is emeritus professor at King’s College London and the author of “Ravenna, Capital of Empire, Crucible of Europe,” to be published in August. Turkish President Recep Tayyip Erdogan is famous for saying, “If we lose Istanbul, we lose Turkey.” Last year, he lost the city’s municipal elections. Today, he is trying to reverse his sliding popularity by backing a religious fundamentalism that threatens Turkey’s minorities, the country’s secular character and Istanbul’s historic role as a tolerant metropolis where Muslim, Christian and Jewish faiths coexisted for centuries. On Friday, Erdogan’s shortsighted, cynical campaign struck at the very heart of world culture and Istanbul’s essential character. At his instigation, Turkey’s highest administrative court issued a scandalously dangerous and bigoted decision: Hagia Sophia, a UNESCO world heritage site in Istanbul and a global symbol of world history and multicultural representation, should convert from a museum back to a mosque. By serving as a museum, Hagia Sophia, a vast, 1,500-year-old structure that previously served as a church and then a mosque, represented the essence of Istanbul, a place where world-changing empires and religions conflicted and intersected but whose monuments and artifacts can be enjoyed by all. Friday’s ruling marks a symbolic end to this legacy of tolerance. Hagia Sophia’s history contains the city’s history. It is a Byzantine church that has dominated the skyline of Istanbul, formerly Constantinople, for the city’s entire history. When the Ottomans conquered the city in 1453, it became a mosque. In 1935, Kemal Ataturk, the founder of modern, secular Turkey, made it a museum, and Hagia Sophia was opened to all as a cultural and scientific site. It became a tremendous tourist attraction. Visitors marvel at not only its structure but also the layers of history it embodies. Constantinople was founded in 330 A.D. by the Roman Emperor Constantine I. He selected an amazing site overlooking the Bosporus with strategic control of the Black Sea. In his “New” Rome, he built an imperial capital that outstripped “Old” Rome. His son constructed the first church dedicated to “Hagia Sophia,” Holy Wisdom. It served as the cathedral, where the patriarch conducted services attended by the emperor and empress as well as the local population. As the city expanded, so did the church. In 537, Emperor Justinian, whose rule stretched from Italy to Sinai, dedicated the present structure as an expression of might and piety. It has an enormous dome, 102 feet in diameter, at a height of 184 feet. For nearly 1,000 years, it was the highest and largest in the world. Decorated in contrasting colored marbles brought from all parts of the Mediterranean, the entire interior surface of Hagia Sophia glowed with golden and silver mosaics that reflected the light flooding in through its many windows. Justinian’s original church had one internal decoration: a monumental, glittering cross in the dome, now removed. In the late ninth century, figural mosaics were added: the Virgin and Child in the main apse, with the archangels Michael and Gabriel on either side. Later rulers, including the Empress Zoe, commemorated themselves with beautiful gold mosaic portraits and Christian icons.   The great church established the standard. When the Arabs broke out of the deserts to proclaim the faith of Islam, they modeled their first mosques on the Christian domes pioneered by the Byzantines. So when the Turkish Sultan Mehmet II breached the triple walls and rode into Constantinople in May 1453, he could order the symbol of the city, Hagia Sophia, to be transformed into a mosque rather than destroying it. Under Islamic law, the figural mosaics were either removed or plastered over, a huge loss and a warning of what might happen again. Indeed, while Turkish officials on Friday promised the mosaics won’t be removed, on Monday they announced that they will be covered by curtains or lasers during Muslim prayers. To turn the unrivaled building back into a place of worship threatens open access to a magnificent structure and the building’s invaluable mosaic decorations. By restricting access to Istanbul’s greatest historical legacy, Erdogan assaults the cosmopolitan traditions that make the city and Turkey itself a crossroads for the world. It is an act of cultural cleansing.   This is a decision of a beleaguered autocrat — the most dangerous — motivated by a desire to punish Istanbul’s inhabitants, who voted decisively against him, and by a desire to consolidate his position by stirring sectarian animosity between his pious followers and those attached to secular traditions. Hagia Sophia belongs to the world. Its fate is not just a matter, as Erdogan defensively insists, of Turkish sovereignty. https://www.washingtonpost.com/

Konvertimi i Shën Sofisë në xhami është një akt spastrimi kulturor.   Opinion nga Judith Herrin. Judith Herrin është një pedagoge nderi e King’s College Lodon dhe autorja e “Ravenna, Kryeqytet i Perandorisë, ena e Europës” Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan është i famshëm për thënien , "Nëse humbasim Stambollin, ne humbim Turqinë". Vitin e kaluar, ai humbi zgjedhjet lokale të qytetit. Sot, ai është duke u përpjekur të rikthejë popullaritetin e tij të rrëshqitur duke u mbështetur në fondamentalizmin fetar që kërcënon pakicat e Turqisë, karakterin sekular të vendit dhe rolin historik të Stambollit si një metropol tolerant ku besimet myslimane, të krishtera dhe hebraike bashkëjetuan për shekuj. Të Premten, fushata e shkurtër cinike e Erdoganit goditi në zemrën e kulturës botërore dhe karakterin thelbësor të Stambollit. Nën nxitjen e tij, gjykata  e lartë administrative e Turqisë nxori një vendim skandalozisht të rrezikshëm dhe të trashëguar: Hagia Sophia (Shën Sofia), një sit i trashëgimisë botërore të UNESCO-s në Stamboll por dhe një simbol global i historisë botërore dhe përfaqësimit multikulturor, duhet të kthehet nga një muze, përsëri në një xhami. Duke shërbyer si një muze, Hagia Sophia, një strukturë e gjerë, 1.500-vjeçare që më parë shërbente si kishë dhe më pas si një xhami, përfaqësonte thelbin, esencën  e Stambollit, një vend ku perandoritë  dhe fetë që ndryshuan botën u ndeshën dhe u përplasën, por monumentet  dhe artefaktet e këtij qyteti mund të shijohen nga të gjithë. Vendimi i së Premtes shënon një fund simbolik të kësaj tolerance të trashëguar. Historia e Hagia Sophia përmban historinë e qytetit. Është një kishë bizantine që ka mbizotëruar në vijën qiellore të Stambollit, dikur Kostandinopojën, për gjatë gjithë historisë së qytetit. Kur osmanët e pushtuan qytetin në vitin 1453, ajo u bë një xhami. Më 1935, Kemal Ataturk, themeluesi i Turqisë moderne, laike, e bëri atë një muze, dhe Hagia Sophia u hap për të gjithë si një sit kulturor dhe shkencor. U bë një atraksion i jashtëzakonshm turistik. Vizitorët mrekullohen jo vetëm me strukturën e saj, por edhe me shtresat e historisë që ky monument mishëron. Kostandinopoja u themelua në vitin 330 p.K nga Perandori Romak Konstandin I. Ai zgjodhi një sit të mahnitshëm me pamje nga Bosfori me kontroll strategjik të Detit të Zi. Në Romën e tij "të Re", ai ndërtoi një kryeqytet perandorak që tejkaloi Romën e "Vjetër". Djali i tij ndërtoi kishën e parë kushtuar "Hagia Sophia – Shën Sofisë", Urtësisë së Shenjtë. Ajo shërbeu si katedralja, ku patriarku zhvillonte Shërbesa Hyjnore ku merrnin pjesë perandori dhe perandorja, si dhe popullsia vendase. Ndërsa qyteti u zgjerua, kështu ndodhi dhe me kishën. Në vitin 537, Perandori Justinian, sundimi i të cilit shtrihej nga Italia në Sinai, e dedikoi strukturën e tanishme, si një shprehje të fuqisë dhe devotshmërisë. Ka një kube shumë të madhe, 102 metra në diametër, në një lartësi prej 184 këmbësh. Për afro 1.000 vjet, ishte më e lartja dhe më e madhja në botë. Zbukuruar në mermere me ngjyra të kundërta të sjella nga të gjitha pjesët e Mesdheut, e gjithë sipërfaqja e brendshme e Shën Sofisë u zbukurua dhe ndriçua me mozaikë të artë dhe të argjendtë që pasqyronin dritën që vërshonte nëpër dritaret e saj të shumta. Kisha origjinale e Justinianit kishte një dekorim të brendshm: një kryq monumental, me shkëlqim në kube, tani i hequr. Në fund të shekullit të nëntë, mozaikë figurative u shtuan: Virgjëresha dhe Foshnja në absidën kryesore, me kryeengjëjt Mihail dhe Gabriel nga të dyja anët. Sundimtarët e mëvonshëm, përfshirë Perandoreshën Zoi, nderuan dhe vendosën në histori veten, me portrete të bukura me mozaikë ari dhe ikona të krishtera.   Kisha e madhe vendosi standardin. Kur arabët dolën nga shkretëtirat për të shpallur besimin e Islamit, ata modeluan xhamitë e tyre të para të frymëzuar nga kupolat e krishtera, të paruara nga Bizantinët. Kështu që kur Sulltani turk Mehmet II shkeli muret e trefishtë dhe hyri në Kostandinopojë në maj 1453, ai mundi të urdhëronte që simboli i qytetit, Shën Sofia, të shndërrohej në një xhami dhe jo ta shkatërrohej. Sipas ligjit islamik, mozaikët, ikonat, ishin hequr ose suvatuar, një humbje e madhe dhe një paralajmërim i asaj që mund të ndodhë përsëri. Në të vërtetë, ndërsa zyrtarët turq të Premten premtuan se mozaikët nuk do të hiqen, të hënën ata njoftuan se ato do të mbulohen nga perde ose me drita lazer gjatë lutjeve muslimane. Të kthesh një ndërtesë të pakrahasueshme sërish në një vend adhurimi kërcënon hyrjen e hapur në një structure të tillë madhështore dhe dekorimet e vyera të mozaikut të ndërtesës. Duke kufizuar hyrjen në trashëgiminë më të madhe historike të Stambollit, Erdogan sulmon traditat kozmopolite që e bëjnë qytetin dhe Turqinë vetë një udhëkryq për botën. Ky është një veprim i spastrimit kulturor.   Ky është një vendim i një autokrati të rrethuar – të llojit më të rrezikshëm - i motivuar nga një dëshirë për të ndëshkuar banorët e Stambollit, të cilët votuan me vendosmëri kundër tij, dhe nga një dëshirë për të konsoliduar pozicionin e tij duke nxitur armiqësi sektare midis ndjekësve të tij të devotshëm dhe atyre që i bashkëngjiten traditave laike . Shën Sofia  i përket botës. Fati i saj nuk është vetëm një çështje, ashtu si Erdogani përsërit me inistim për tu mbrojtur, e brendshme që lidhet me sovranitetin e Turqisë. Përktheu Pelasgos Koritsas

Washington Post -« Η μετατροπή σε τζαμί είναι πράξη πολιτιστικής εκκαθάρισης»   Με σκληρή γλώσσα προς τον Ταγίπ Ερντογάν και χαρακτηρίζοντας τη μετατροπή σε τζαμί ως «πράξη πολιτιστικής εκκαθάρισης», η Βρετανίδα πανεπιστημιακός στο King’s College London Judith Herrin γράφει στην εφημερίδα Washington Post άρθρο για την Αγία Σοφία.   Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν είχε πει «αν χάσουμε την Κωνσταντινούπολη, θα χάσουμε την Τουρκία», γράφει η Herrin. «Πέρσι έχασε στις δημοτικές εκλογές την πόλη. Σήμερα προσπαθεί να ωθήσει τη δημοτικότητά του, που συρρικνώνεται, στηρίζοντας έναν θρησκευτικό φονταμενταλισμό που απειλεί τις μειονότητες της Τουρκίας, τον κοσμικό χαρακτήρα της χώρας και τον ιστορικό ρόλο της Κωνσταντινούπολης ως την ανεκτική μητρόπολη όπου συνυπήρχαν για αιώνες μουσουλμάνοι, χριστιανοί και Εβραίοι» σημειώνει στην αρχή του άρθρου της.   Τονίζει πως η «κοντόφθαλμη και κυνική εκστρατεία του Ερντογάν» χτύπησε στην καρδιά τον παγκόσμιο πολιτισμό και τον χαρακτήρα της Κωνσταντινούπολης και χαρακτηρίζει «σκανδαλωδώς επικίνδυνη» την απόφαση του τουρκικού Ανώτατου Δικαστηρίου. «Η Αγία Σοφία, μνημείο της UNESCO και παγκόσμιο σύμβολο ιστορίας και πολυπολιτισμικής συνύπαρξης, δεν θα έπρεπε ποτέ να επιστρέψει από το μουσειακό καθεστώς σε τζαμί»     Η συντάκτρια του άρθρου κάνει μεγάλη αναδρομή στην ιστορία και την εξέλιξη της Αγίας Σοφίας και τον τρόπο με τον οποίο συμπυκνώνει την πορεία της πόλης στους αιώνες.   «Η επαναφορά του κτιρίου σε τόπο λατρείας  απειλεί την ανοιχτή πρόσβαση σε ένα εκπληκτικό οικοδόμημα και τα ανεκτίμητα μωσαϊκά του. Περιορίζοντας την πρόσβαση στη μεγαλύτερη ιστορική κληρονομιάς της Κωνσταντινούπολης, ο Ερντογάν προσβάλλει τις κοσμοπολίτικες παραδόσεις που κάνουν την πόλη και την ίδια την Τουρκία σταυροδρόμι του κόσμου. Είναι μία πράξη πολιτιστικής εκκαθάρισης» γράφει χαρακτηριστικά.   «Είναι μια απόφαση του μονάρχη- η πιο επικίνδυνη- που τροφοδοτείται από την επιθυμία να τιμωρήσει τους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης, που ψήφισαν εναντίον του, και από την επιθυμία να εδραιώσει τη θέση του πυροδοτώντας την εχθρότητα μεταξύ των ευσεβών οπαδών του και εκείνων που συνδέονται με τις κοσμικές παραδόσεις. Η Αγία Σοφία ανήκει στον κόσμο. Η τύχη της δεν είναι μόνο θέμα, όπως ο Ερντογάν επιμένει, της τουρκικής κυριαρχίας» καταλήγει το άρθρο. https://www.newsbeast.gr