Ενίσχυση του έργου!

Ενίσχυση του έργου!

Δευτέρα 11 Ιουλίου 2016

Οι συντεχνίες στην μητροπολιτική περιφέρεια Κορυτσάς - Artizanati në zonën e Mitropolisë së Korçës



Μετ τν πτση το Βυζαντου εναι γνωστ  καταστροφ το πολιτισμο λλ κα  φυγ στν ∆υτικ Ερπη τν διανοουμνων που ερον συλον σ διφορες αλς τν γεμνων.....

Pas rrënies së Bizantit është i njohur   shkatërrimi i kulturës, por dhe largimi në Europë i intelektualëve, ku dhe gjetën azil në oborret e ndryshme të mbretërve.



Μετ τν πτση το Βυζαντου εναι γνωστ καταστροφ το πολιτισμο λλ κα φυγ στν ∆υτικ Ερπη τν διανοουμνων που ερον συλον σ διφορες αλς τν γεμνων. Ο διφορες πλεις ο ποες φιλοξνησαν τος λληνες διανοουμνους, μπρους, καλλιτχνες, τεχντες κ.τ.λ. εναι πολλς, πως: Βενετα, Τεργστη, Βιννη, Βουδαπστη, Βουκουρστι κ.. λληνες στν Βενετα χουμε σγουρα πρ το 1400. «Στς ρχς το 1400 ερισκταν στν Βενετα παπ-Μιχλης π τν Χαλκδα πο λειτουργοσε στν να το γου ωννου στν γειτονι Bragora» [76]. Στ συνχεια ερσκουμε στ 1430 λλους δο [77] κμη λειτουργος ερες. « λληνικ δελφτητα τς Βενετας δρθηκε στ τλη το 15ου αἰῶνος (1498) κα κατ τν 16ο κα 17ο αἰῶνα φτασε στ ντερο σημεο τς κμς της. τσι ο πδημοι λληνες γρασαν σ κεντρικ σημεο ναν χρο, τν γνωστ ς Campo dei Greci (= πλατεα τν λλνων) που μ δωρες κα συνεισφορς τν μελν τς Κοιντητας σο κα τν λλνων ναυτικν, ο ποοι φταναν στ λιμνι τς Βενετας κα πλρωναν εδικ φρο στν λληνικ Κοιντητα ς εσφορ, κτισαν τν μεγαλπρεπη κκλησα το γου Γεωργου (1573). ργτερα στν δια περιοχ κτισαν κα θαυμσια σπτια, μ πρσοψη στ κανλι κα ατ εναι γνωστ ς Rio dei Greci (= Κανλι τν λλνων)»[78]. 

νθοσα λληνικ παροικα νπτυξε σχυρ μπριο μ τν πειρο[79] κα ο κτοικοι τν πλεων τς ρτας, ωανννων, ∆υρραχου, Μοσχοπλεως συνεργστηκαν μ λληνες μπρους τς Βενετας
Μα χειργραφος διαθκη το Τρικαλινο Λνθου[80] Μουδνου τ 1611 ποα γινε στ ωννινα ναφρει κα τν μπορο Γεργιο Κωθνη  ποος εναι νας π τος μεγαλυτρους μπρους ατ τν ποχ· τ 1645 ταν πρεδρος[81] τς λληνικς παροικας Βενετας. Τ μπριο πο νπτυξε Γεργιος κα ο οκογνειες τν Cottoni (= Κωθωναων, Κωθωνιατν) π τ χωρι Κωθνη Κωθνι[82] (σημ. Πολυνρι) Τρικλων, εναι νδιαφρον ν μελετηθ. Βενετα π ποχν δη ρχαιοτρων δν το γνωστος ες τος πληθυσμος τς νατολικς παραλας το δριατικο πελγους κα π τ 1300 κα μετ πολλο μποροι, λγιοι λλ κα βιοπαλαιστα κοινωνικν διαφρων κοινωνικν τξεων, ζητοσαν συλον[83]. μεγλη οκογνεια τν Κωθωναων[84] μπορευταν μ τν Μοσχπολη ς πληρεξοσια μεγλων Μοσχοπολιτν μπρων στν Βενετα. Κατ τν 17ον αἰώνα Μοσχπολις, Σιτιστα, Σκδρα, τ λβασνιον, Θεσσαλονκη εχαν ντιπροσωπεα κατ μπρων ο ποοι ντλλασσαν προϊντα μ τος «(...) Κοττνην, Γεργιον Κομανον, Σταματλλον, Καραγιννην, ωννην Βαλαν, Μιχαλ Περολην, ωννην ερνυμον κα λλους»[85]. 

 Μοσχπολις δν ντλλασσε μνον προϊντα μ τν Βενετα λλ κα λογους. Τ τη (1694–1707 κα 1710–1718) ερσκομεν Γυμνασιρχην στν Φλαγγνειο Σχολ τν Μοσχοπολτη λγιο ωννη Χαλκα[86] «(...) ξεπαιδεθησαν δ πατριωτικ ατο προνοίᾳ κανο κατ καιρος Μοσχοπολται»[87] ο ποοι πστρεψαν στν Μοσχπολη κα μετφεραν κε τν παιδεα τν ποα καστος εχε ποκτσει. 

νθοσα Μοσχπολις συγκντρωνε λο τ μπριο τς περιοχς, λλ κα π λη τν χερσνησο το Αμου κα μπορευταν χι μνο μ τν Βενετα, λλ κα λα τ λλα μπορικ κντρα. εμρεια ατ δωσε θηση κα στν δικ της βιοτεχνα γι ν ναπτξη τν παραγωγ της κα ν τν ξαγγη. Παρ' λες τς καταστροφς τς ποες πστη π τος Τουρκαλβανος, χθησαν πολτιμα ρχεα, ν τοτοις π τ λγα τ ποα διεσθησαν, θαυμζει κανες σμερα τι κατ' κενη τν ζοφερ περοδο ναπτχθηκε σχυρ βιοτεχνα σ πολλος τομες. φσταντο, ττε δκα πτ συντεχναι[88] τουλχιστον στν Μοσχπολη στς ρχς τς τελευταας δεκαετας το 17ου αἰῶνος κα τς πρτες δεκαετες το 18ου αἰῶνος. 

Ο συντεχνες ταν ργανωμνες κατ θαυμαστν τρπο, νεπτχθησαν ρκετ, πκτησαν κολοσσιαα κεφλαια κα προχρησαν σ διφορες πιχειρσεις, μπορικς κα βιοτεχνικς· βοηθοσαν δ προθυμτατα ες οανδποτε νγκην τς Πατρδος των[89]. Ττοιες συντεχνες χουμε: τν Μπακληδων, Ραπτδων, Χρυσοχων, Χασπηδων, Χαλκιδων, Κοντακτσδων (= πλοποιν), Παπουτζδων, Ταγιακτσδων (= ραπτν) [90], Καλαντζδων, Καζαντζδων[91] κ.

Ο συντεχνες τς Μοσχοπλεως προσφεραν πολλ στν διαιτρα τους πατρδα Μοσχπολιν. ∆εγματα δωρεν π τ λχιστα σωζμενα γγραφα, τν κδικα τς . Μονς Τιμου Προδρμου Μοσχοπλεως κ.λπ., χομε πολλ π τς συντεχνες τς Μοσχοπλεως[92]. 
τσι στ 1731 «ες τν καιρν το Νικηφρου νανωσαν “ο Χαλκιδες” τν τοχον το γκρεμισθντος ζαπαλ, κτισαν δ κα τν κατ’ νατολς ντν». μοως «ο παπουτζδες κτισαν τ πρς τν Σπισχαν κισκι, λλ χαμηλν, κα μετ τατα π μβροσου νυψθη κα καλλωπσθη». 
μοως τ ρουφτι «τν μπακληδων κτισαν τν μετ θλου μεγλην βρσιν, δι’ σπρα 20.000, πιστατοντος (...)». 
μοως κα τ ρουφτι «τν ραπτδων κτισαν τ πρς τν Μοσχπολιν ποβλπον μεγλο κισκι μ τ νγειον, κα μ τν μγαν ντν στερα, κα καλλπισαν»[93]. 
λλο πλι «φιρωσιν δι τν δαν καμπνα ο ραπτδες κα τακιατζδες σπρα 840 αωνα μνμι»[94]. Τ τος «͵αψκγ΄ (1723) δεκεμβρου ιδ΄ νθδε σημειομεν τ κτρια πο κτισαν τ τιμημνον ρουφτιον τν χαλκιδων (...) δι σπρα 120.000, μετ τατα νακανισαν τν μλον (...) 60.000 δι συνδρομς ατο το ρουφετου στερεθη τ βουνν (...) 3.600, νεκαινσθη τοχος το ζαπαν κ θεμελων μ τν καινοργιον ντν (...) σπρα 60.000, κτισαν κ βθρων θεμελου, κμη τν ντν (...) σπρα 78.000»[95]. 
Κδιξ[96] τς Παναγας Μοσχοπλεως μνημονεει «τ ελογημνα ρουφτια εχον ναλβει ν σπουδζωσι μ δαπνας ατν ν να νον ες τ λληνικ φιλολογικ κα θεολογικ μαθματα ατρικν[97], κστη συντεχνα ποχρεοτο ν χη κα ναν πτροφον». 
λες ο συντεχνες λειτουργοσαν ποδειγματικ μ διατερο καταστατικ κα κανονισμ. Παρουσιζουμε να διασωθντα Κανονισμ[98] «τν μπακληδων» ποος δεχνει τν ργνωση τν συντεχνιν. 
«1799. πειδ λον τ σστημα τοδε το παντς, μ τξιν κα ερυθμαν διακατχεται κα ποτ δν μππτει ες μηχαναν, δι τοτο κα μες ο κ το ρουφετου τν μπακληδων βλποντες πολλ τοπα που γνονται ες τ μτερον ρουφτιον, μ τ ν λειψεν τξις κα ρμονα κα πρς λλλους αδς, τρα που χομεν δι τς δεξις το ψστου μακρν λευθεραν κα μεγλη συχαν θεσπζομεν ρους που ν φυλττεται κα ν βασιλεσ δικαιοσνη, ν λμψ δ λθεια. 
Πρτον θεμλιον θτομεν τν πρς λλλους γπην κα μ ατν ν νικσωμεν λους τος ναντους. 
∆ετερον, ο Πρωτομαστορες ν τιμνται κατ’ ξοχν καθ’ τι οτοι ναλαμβνουσι τς φροντδας τν μικροτρων ἐάν δ κανες φαν παθς ες τν προσταγν ατν ν διωχθ το ρουφετου ς λθριος κα πιζμιος. 
Τρτον, ταν ρχεται λγη πραγματεα κα πρχ ναμεταξ μας νταγωνισμς, ττε δι ν μν ζημιωθ κανες διορζομεν τν Κστην Μπσα, τν Εθμιον Τζουμετκον, τν θανσιον Μσιου, τν Κωνσταντνον Μντζιαν, τν Νσταν Ραμπογιννην κα τν Ντναν Γκγκαν ν κμνουν ατο πρτον τν γορν κα κατπιν τν δελφικν διανομν ες κθε μλος το ρουφετου. Ἐάν λλος λβ τν πρωτοβουλαν ν προβ ες τν γορν θ εναι τκνον τς μαρτας κα ποσυνγωγος το ρουφετου. 
ταν πρχ πλοσιον τ πργμα, ττε χει τν δειαν κθε νας ν κμ γορν πως μπορε, οχ μως ξω τς πολιτεας ν λχθη κα ν καρτερσ τν πραγματεαν λλ ν ξεφορτωθ πρτον ατη ες τν πλατεαν κα κολοθως ν λβ χραν γορ
ταρτον). ταν ν μλος το ρουφετου χ νγκην ν προσλβ πηρτην κα βοηθν ν δηλσ τοτο κα κατπιν ν τν προσλβ ες τ ργαστριν του. Τ μικρ κα νλικα παιδι ν πηρετσουν τρα χρνια, τ μεγαλτερα δο μνον τοιατα κα πρτος μισθς ν εναι δκα γρσια κα σν τ χρν ν γν σχετικ αξησις. 
μπτον). Ἐάν τχ νας δελφς ν δικται, ν βρζεται, ν τιμζηται, δν χει τ δικαωμα ν ζητσ λλο τ δκαιον παρ μνον ν ναφρ τοτο ες τ ρουφτιον τ ποον θ πιβλ τν πρπουσαν τιμωραν. 
(κτον). ταν ποθν καννας δελφς μας ν παρευρεθμεν λοι μας ες τν νταφιασμν του. 
(βδομον). παγορεεται συνεταιρισμς μ λλθρησκον κα τιμωρεται οτος μ ποβολν το ρουφετου. 
(γδοον). Τς Κυριακς τ ργαστρια ν εναι κλεισμνα κα ν πολτ νγκ πιτρπεται ν νοξ τις τ μαγαζ
Ατο εναι ο ροι το ρουφετου ο ποοι ν τηρηθον αστηρς κα ποιος σκεφθ μελετεσ ν χαλσ τοτους ν χ ντδικον τν γαν Τριδα κα ν δσ πολογαν ες τν δκαστον κριτν ν μρ κρσεως. 
(πονται πογραφα κτ μελν)» 

Ο συντεχνες ρουφτια χουν αἰώνων ζω πως δεχνουν ο κατπαυστες δωρες[99] λλ κα συμμετοχ τους στ κοιν τς Μοσχοπλεως μετ τς δημογεροντας κα ρχντων σ κρσιμες ποφσεις ο ποες πρεπε ν ναληφθον δι τν πατρδα των:
«μες ο τς πολιτεας Μοσχοπλεως ερισκμενοι ρχοντες κα ρχμενοι δημογροντες κα ρουφτια πντα γνμ κοιν κα σαλετ ποφσει δηλοποιομεν (...) 
ν Μοσχοπλει ͵αψοζ΄ (1777) ανουαρου κζ΄ 
(πονται 47 πογραφα)»[100]
ξζει ν ναφρουμε τι συντεχνα «τν γωγιατν»[101] ταν πολ σχυρ κα ες τν Μοσχπολιν διατηροσε καραβνι π τριακοσους μινους κα λογα τ ποον καμνε βδομαδιαα ταξδια πρς λες τς κατευθνσεις. 

Ο συντεχνες τς Σπισκας, τς Νικολτσας, τς ΓκραμπβαςΝτσας δν φησαν καταστατικ λλα τεκμρια λγ τν ποικλων καταστροφν κα δησεων π τος δυνστας. 

σχνς πληροφορες χομεν δι τς συντεχνες τς Λγκας Λγκας, πως ατ π τν κτητορικ πιγραφ[102] το ερο Ναο Μονς γας Μαρνης: 
«† ΑΝΗΣΤΩΡĺΘΗ Ó ΘΕĺΟΣ ΟΥΤΟΣ ΚΑĺ ΠÁΝΣΕΠΤΟΣ ΝΑÓΣ Τ(ΗΣ) ΑΓĺΑΣ ΜΕΓΑΛΟΜÁΡΤΥΡΟΣ ΤΟΥ Χ(ΡΙΣΤΟ)Υ ΜΑ/ΡĺΝΗΣ ∆ΙÁ ΒΟΗΘĺΑΣ ÓΛΩΝ ΤΩΝ ΧΡΗΣΤΙΑΝΩΝ ΚΑĺ ΡΟΥΦΕΤĺΩΝ ΤΩΝ ΚΤΙΣΤÁ∆ΩΝ ΚΑĺ ΡΑΦΤÁ/∆ΩΝ ΚΑĺ ΜΑΚΕΛĺΩΝ ΚΑĺ ΚΑΡΑΒΑΝΙΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΚΑĺ ΜΕΓÁΛΩΝ ΤΩΝ ΕΥΡΙΣΚΟΜÉΝΩΝ ÉΝ ΤΗ ΠΟΛΙΤΕĺΑ ΛÁ/ΓΚΑ (...) ÉΤΗ ΑΠÓ Χ(ΡΙΣΤΟ)Υ ΑΨΝ∆ (= 1754) ΜΗΝΗ ΟΚΤΩΜΒΡĺΩ Β» 
«πολιτεα τς Λγκας» ριθμοσε ττε γρω στς 10.000 κατοκους νθοσα στ μπριο[103]. 
Ο συντεχνες «τν κτιστδων», «ραφτδων», «μακελων (= κρεοπωλν)», «καρ(α)βανιν μικρν κα μεγλων» λθαν ρωγο στν νοικοδμηση το περικαλλος ερο Ναο γας Μαρνης καθολικο τς μωνμου . Μονς ποος μχρι σμερα ποτελε πλον λξεως λων τν Βλαχοφνων κα μ ρθοδξων τς λβανας δως τος καλοκαιρινος μνας.
ξιον λγου εναι τι ν κατεστρφησαν ο ερο Ναο τς Λγκας ξ σου παλαιο μ τς γας Μαρνης τν ποχ (1967–1990) θεας στν λβανα, τ προσκνημα ετυχς σθη. 

Τ Βυθκοκιον, κμζει τν δα ποχ, τοι τν 16ον κα 17ον αἰώνα, μ πληθυσμν 10.000–12.000 κατοκων· νθοσε στ μπριο λλ κα δ ο πληροφορες εναι μνον π τν πρθεση το ερο Ναο γου Γεωργου το 17ου αἰῶνος. Στν πμπτη στλη τς ερς Προθσεως γρφει: [104] 
«(Τ)ΩΝ ΚΟΣΜΗΚΩΝ / ΤΟΝ χαλκηαδον (...)». κολουθον 15 νματα τν συντεχνν, γεγονς πο φανερνει τν ερωστη συντεχνα τν χαλκιδων. 
∆υστυχς, ο Προθσεις τν πολοπων ξι καθολικν τν ερν Μονν εναι κατεστραμμνες κα δν γνωρζουμε, ν δισωζον νματα συντεχνιν. 

Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου Σίπισχας (Υπισχίας)

Στν κμη τς Sipska, ρχαα πισχα πως νομσθη π τος ρβαντες [κατ τ σνηθες πως τ ργυρκαστρον (Gjyrokaster), Πρεμετ (Permet), Ποστνιανη (Postenan) κ.τ.λ.], νθοσε στ μπριο· ταν μορος τς Μοσχοπλεως μ πληθυσμ 6.000 οκιν «μετναλγου γορς κα ζως κα κινσεως, οκ λγων κα ντεθεν μεταναστευντων, χριν βιοποριστικν πιχειρσεων, ες Ογγαραν δως κα Τρανσυλβαναν, κα μετρκετν συνθως οκονομιν κεθεν πανακαμπτντων (...)»[105]. 

Συντεχνες πρχαν κα σ λλες κωμοπλεις κα χωρι, λλ ο πληροφορες εναι νπαρκτες λγ τς νωμλου καταστσεως, κτς λαχστων, ο ποες διεσθησαν πως στ χωρι Σταγιροβα 
«1828 ανουαρου 11 / 
γεργιος παιδ το μτρο καζαντζ π χωρον σταγιροβα / συμφνησαν μ τος μαστρους τν τερζδων (= ραφτδων) [106] κε χι ν δκι στν καθκαστον χρνον / ες τν κκλησαν π γρ(οσια) 35 τν κθε χρνον: δθηκαν : πλρωσε: 
1829: ανουαρου 11: πλρωσε / 
1830: ανουαρου 11: πλρωσε[107]/». 

Στ χωρι Φλκι Κορυτσς πρχει τ «συνφι τν τερζδων» κα νας κωνταξς (πλοποις), πως φανεται π τ κτωθι πρακτικ μλλον πρς τν κκλησαν, τουτστι ερν Μητρπολιν Κορυτσς διτι κα τ τρα πρακτικ τν χωρων Σταγιροβα, Φλκη, Νεβσκα εναι το δου γραφως. Στν ατ σελδα το Κδικος τς ερς Μητροπλεως Κορυτσς διαβζουμε: 
«1830: μαρτου 12: 
συμφνησεν μ τ συνφι τν τερζδων (= ραπτν) / γιννης το κοζμ κωνταξ (= πλοποιο)π χωρον Φλκη / γρσια τριντα πντε ν δδη τν χρνον κα ) μν λθ κα καθσει δ ες Κρτζαν: / δν χει ν δσ λλα γρσια: μνον ατ τ νωθεν κατ τν συμφωναν μας»[108]. 

Στ χωρι Νεβσκα Κορυτσς φστατο «συνφι τερζδων», πως μς πληροφορε τ κτωθι συμφωνητικ
«1830 μαρτου 16 
συμφνησεν μ τ συνφι τν τερζδων π τν νεβσκα γρσια τρικοντα πντε / ν δδη τν καθκαστον χρνον, κα ) μν λθ κα καθσει δ ες Κορυτζν δν χει ν / δσ λλα γρσια μνον ατ τ νωθεν κατ τν συμφωναν μας»[109]. 

πλις τς Κορυτσς παρουσαζε διατερη μπορικ νπτυξη, δια κα στς τχνες, δως μ τς καταστροφς τν παρχιν π τος θωμανος, λλ κυρως μετ τν καταστροφ τς Μοσχοπλεως, πισχας, Νικολτσας, Γκραμπβας, Ντσας, Λινοτοπου, Βυθκουκου κα τς παρχας πρεως. Πολλο εναι ο κτοικοι ατν τν μικρν πλεων ο ποοι μετανστευσαν στν πλη τς Κορυτσς, ποα πυρπολθη[110] πολλκις, πως μαρτυρεται στς νθυμσεις, τς ποες περιγρψαμε στ μνυμο κεφλαιο. μως, ς πρωτεουσα τς Νομαρχας Κορυτσς μ λες τς διοικσεις τν θωμανν, πζησε κα ργτερον νπτυξε πολιτισμν κα νθισε στ μπριον κα τς τχνες. 

Στν Κορυτσ χουμε πολλς συντεχνες πο παρουσιζουμε στ συνχεια.
Τηρομε δ ξ ρχς τν χρονολογικ σειρ, σμφωνα μ τς πηγς τς ποες ερσκουμε: χουμε τν σχυρ συντεχνα «τν πλοποιν», πως δεχνει κτωθι πρξις μ τν ποα τ μλη της καθιερνουν προσττη τς συντεχνας των τν γιον θανσιον λεξανδρεας: 
«ν νματι τς Παναγας κα μοουσου Τριδος / ∆ηλοποιομεν ο ποφαινμενοι, ν Κορυτσ λκληρος συντεχνα τν πλοποιν, τι θείῳ ζλ / κινουμνη κατ τ παραδεδεγμνα ες τν ρθδοξον μν κκλησαν θιμα κα τ πρς / πντας τος γους χοντες σβας περιριστον πεφασσαμεν ν θσωμεν τν συντεχναν / τν πλοποιν δως π τν προστασαν τν γων τς κκλησας κα / συμφωνσαντες κα σκεφθντες (...) 
Α. θσαμεν τν συντεχναν τν πλοποιν π τν διαιτραν προστασαν το ν / γοις Πατρς μν θανασου Πατριρχου λεξανδρεας το νομαζομνου κατ τν 18 ανουαρου (...)πεκυρθησαν κα παρ το / Σεβ. ρχιερως μας κα κατεστρθη παρν κανονισμς ες τν Κδικα (...) / 1854 Μαου 10 Κορυτζ
(πονται 13 πογραφα τν πλοποιν»[111]. 
Στν συνχεια, κατ το τος 1865, γνεται λγος στος φιερωτς Κορυτσαους στν ερ Να Ζωοδχου Πηγς κα μεταξ τν λλων μνημονεονται τ «συνφια» τς πλεως Κορυτσς
«Ελογημνοι χριστιανο τς πολιτεας τατης ερες κα λαϊκο νδρες κα γυνακες / σμερον θλουν ναφερθ κα μνημονευθ παρ το ρχιερως μν λοι κε/νοι ο προπτορες μν κα ο γονες κα ο συγγενες κστου, τς πολιτεας τατης / π’ ρχς πο κτσθη[112]  ερ κκλησα τς Ζωοδχου Πηγς τς Μητροπλεως / κα χουν φιερσει ες ατν, μν πολλ μν λγα κατ τν δναμν του ες / τν καιρν που συστθη κσσα το λσσου[113] κα μχρι τοδε. Τν μν ζντων ν ναφων/σωμεν τ ξιος μισθς ατν. Τος δ τεθνετας τν αωναν μνμην ατν / κα πρτον συγχωρομεν τν μακαριστν κα κττορα τς κκλησας τατης μτκον αωνα μνμη /
στερον δ σοι κ τν συναφεων τν παπουτζδων χουν φιερσει κατ καιρος αωνα μνμη ατν / 
σοι κ το συναφου τν ταμπκηδων[114] αωνα μνμη ατν / 
σοι κ το συναφου τν γουναρδων αωνα μνμη ατν / 
σοι κ το συναφου τν ραπτδων αωνα μνμη ατν / 
σοι κ το συναφου τν κασπηδων αωνα μνμη ατν / 
σοι κ το συναφου τν στερουχδων[115] αωνα μνμη ατν / 
σοι κ το συναφου τν μπακληδων αωνα μνμη ατν / 
σοι κ το συναφου τν χαντζδων[116] αωνα μνμη ατν / 
σοι κ το συναφου τν σαμαρτζδων αωνα μνμη ατν / 
σοι κ το συναφου τν κοντομαρτζδων[117] αωνα μνμη ατν / 
σοι κ το συναφου τν χαλκιδων αωνα μνμη ατν / 
σοι κ το συναφου τν τουκαφτζδων[118] αωνα μνμη ατν / 
(...) 1861 μαρτου 5 /»[119] 

Τ νωτρω 12 «συνφια» τ ποα καταγρφονται φστανται τουλχιστον π τ 1850, πως ναφρει τ πρακτικ. Εναι ββαιον τι φσταντο κα λλα, πως λ.χ. «τν καλαντζδων», «τν μυλωνδων», «τν κτιστδων», «τν σβεστοποιν» κ.τ.λ. Εκζουμε τι λγ τν πολλν ερν Ναν τς Κορυτσς μλη της εναι φιερωτς κα σ λλους . Ναος, σ σχολεα κα λλα εαγ κκλησιαστικ δρματα. 
Στ 1888 μαρτυρεται τι: «(...) τ 1879 Αγοστου 13 μρα ∆ευτρα κα ρα 1½ τς νυκτς, τε πλεσεν 600 ργαστρια λλ μετ τν τελευτααν τατην πυρκαϊν ο γονες μν κτισαν ατν πολ ραιοτραν κα πηλλαγμνην πλον παντς μπρησμο κινδνου, καθ’ σον πντα τ ργαστρια ατς συμποσονται ες 1.900 περπου ενε λθινα (...)»[120]. 
Πλι στ 1888 ναφρεται τι στν Κορυτσ προκπτουν: «(...)  ρτοποια, ξυλουργικ, σιδηρουργικ, χαλκευτικ, πλοποια, κεραμικ, βαφικ, βυρσοδεψικ, σκυτικ (= δερματικ),  ραπτικ κα ρχιτεκτονικ (...), φαντοποια, σβεστοποια»[121]. 

Στν κηδεα το Μητροπολτου Κορυτσς θνομρτυρος Φωτου Καλπδη κατθεσαν στφανον μεταξ λλων: «(...)  συντεχνα ραπτν (...),  συντεχνα ποδηματοποιν, παντοπωλν, κηροπωλν κα κουρων»[122]. 
Τλος, πλις τς Κορυτσς, παρ’ λες τς διξεις τν θωμανν, διακρθηκε στ μπριον, τν οκονομα γενικ, πως πρα πολλο ρευνητς γραψαν μχρι σμερον[123]· εναι δ νωπ μνμη τν γεροντοτρων σμερα Κορυτσαων ο ποοι νθυμονται τος γονες των κα πππους των πο χαρακτριζαν τν Κορυτσ «μικρ Παρσι».

Πηγή: Ελευθέριος Απ. Καρακίτσιος, Ο ελληνισμός στην μητροπολιτική περιφέρεια Κορυτσάς. Διδακτορική διατριβή, απόσπασμα σελ. 104-114. Για τεκμηρίωση βλ εδώ

http://vlahofonoi.blogspot.al/

Pas rrënies së Bizantit është i njohur shkatërrimi i kulturës, por dhe largimi në Europë i intelektualëve, ku dhe gjetën azil në oborret e ndryshme të mbretërve. Qytetet e ndryshme të cilat mikpritën intelektualët Helenë tregëtarë, artistë, mjeshtra etj janë shumë si : Venediku, Trieste, Vjena, Budapesti, Bukureshti etj.. Grekë në Venedik  kemi me siguri para 1400. “Në fillim të 1400 gjendej në Venedik papa – Mihali nga Halkidha që meshonte në kishën e Shën Joanit në Bragorën fqije” (76). Në vazhdim gjejmë më 1430-ën dy të tjerë (77) priftërinj që meshojnë.
 “Vëllazëria Helene e Venedikut u themelua nga fundi i shekullit të 15-të  (1498) dhe gjatë shek të 16-të dhe 17-të  arriti në kulmin e saj. Kështu grekët e diasporës blenë në një pikë qëndrore, atë që është e njohur si Campo dei Greci (= sheshi i Grekëve) ku me dhurata dhe kontribut të anëtarëve të Komunitetit si dhe të marinarëve Greke, të cilët mbërrinin në limanin e Venecias  dhe paguanin një taksë të veçantë  ndaj Komunitetit Grek si kontribut, ndërtuan kishën madhështore të Shën Gjergjit viti (1573). Më vonë në të njejtën kohë ndërtuan shtëpi të mrekullueshme, me fasadë nga kanali dhe ky i njohur si Rio dei Greci (Kanali i Grekëve)” (78).
Komuniteti grek në lulëzim zhvilloi një tregëti të fortë në Epir (79) dhe banorët e qytetit të Artës, Janinës, Durrësit, Voskopojës, bashkëpunuan me tregëtarët Grekë të Venecias.

Një dorëshkrim, akt trashëgimie i Lanthos Mudhanut nga Trikala më 1611 i cili u formulua në Janinë, përmend dhe tregëtarin Gjeorgjio Kothoni i cili është një prej tregëtarëve më të mëdhenj të kësj kohe, më 1645 ishte president (81) i komunitetit grek të Venecias. Tregëtia që zhvilloi Gjeorgjio dhe familjet e Cottoni (=Kothoneon, Kothoniaton), nga fshati Kothoni ose Kothoni (82) (Polineri) i Trikalas, është interesante nga pikëpamja studimore. Venecia që nga koha e lashtë nuk ishte e panjohur për popullatat e bregut lindor të detit Adriatik dhe që prej 1300 e më pas shumë tregëtarë, të arsimuar si dhe punëtorë të shtresave dhe klasave të ndryshme shoqërore, kërkonin azil (83). Familja e madhe e Kothoneasve (84) bënte tregëti me Voskopojën si përfaqësuese e tregëtarëve të mëdhenj Voskopojarë në Vencia. Gjatë shek të 17-të, Voskopoja, Siatista, Shkodra, Elbasani, Thessaloniki kishin përfaqësi prej 100 tregëtarësh të cilët këmbenin produktet  me : “(...) Koponin, Gjerorgjio Kumanon, Stamatellon, Karajanin, Joan Valain, Mihali Perulin, Joan Jeronimin dhe të tjerë” (85).



Voskopoja nuk këmbente vetëm produkte të Vencias por dhe intelektualë. Në vitet (1694-1707 dhe 1710-1718) gjejmë si Drejtor Gjimnazi në Shkollën Flagini, Voskopojarin mendimtar Joani Halkea (86) “(...) u edukuan nën përkujdesjen e tij patriotike në periudha të ndryshme Voskopojarë” (87), të cilët u kthyen në Voskopojë dhe transmetuan aty edukimin që secili kishte fituar.

Voskopoja e lulëzuar, kishte të përqëndruar të gjithë tregëtinë e zonës, por dhe nga gjithë Gadishulli Ballkanikt dhe tregëtonte jo vetëm me Venecian, por dhe të gjitha qëndrat e tjera tregëtare. Kjo mirëqënie i dha shtysë dhe industrisë së saj  për zhvillimin e prodhimit të cilin e rieksportonte. Mgjth të gjitha shkatërrimet që pësoi nga turkoshqiptarët, humbën mjaft arkiva, por sërish nga ato pak sa shpëtuan, mrekullohet dikush sot që gjatë asaj periudhe të zymtë u zhvillua një industri mjaft aktive dhe e fortë në shumë fusha. Në atë kohë ekzistonin 17 punishte (88) të paktën në Voskopojë,  në fillimet e dhjetëvjeçarit të fundit të shek të 17-të dhe në dhjetvjeçarët e parë të shek të 18-të.



Punishtet ishin të organizuara në formë të admirueshme, u zhvilluan mjaftueshëm, dhe përfituan kapitale kolosale dhe natyrshëm u drejtuaν drej investimeve të ndryshme, në fushën e tregëtisë dhe punishteve industriale, ndërsa ndihmonin me dëshirë në gjithçka që kishte nevojë atdheun e tyre (89). Të tilla punishte kemi: Bakallë, rrobaqepës, argjendarë, hasapë, bakërpunues, kondakçinj (armëbërës), këpucarë, (90) , kallajxhinj, kazanbërës (91) etj.


Punishtet e Voskopojës ofruan shumë, në veçanti tek ata që kishin atdhe Voskopojën. Disa shembuj kontributesh, dhuratash  në dokumentat e shpëtuara të kodit të Manastirit të Shenjtë të Prodhromit të Voskopojës etj, kemi shumë nga punishtet e Voskopojës (92).


Kështu në vitin 1731 “në kohën e Nikiforit rikonstruktuan “bakërxhinjtë” murin nga krahu Ζapalasë së rrëzuar, ndërtuan dhe odën në anën lindore”. Po ashtu, “Këpucarët ndërtuan qioskën nga ana e Shipskës, por të ulët, dhe pas këtyre në kohën e Ambrozit u ngrit dhe u zbukurua”
Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου Σίπισχας (Υπισχίας)
Shën Gjergji i Shipskës

Po ashtu, shoqëria e  “bakallëve ndërtuan çezmën e madhe me kube duke paguar 20 000 aspra, në kohën e (...)”

Po ashtu shoqëria e  “rrobaqepsëve ndërtοι qioskën e madhe që shikon nga Voskopoja me kat të sipërm dhe odë të madhe, më vonë e zbukuruan” (93).

Diku tjetër sërish “Dedikim për të njejtën kambanë, rrobaqepësit dhe takiaxhinjtë 840 aspra, i përjetshëm kujtimi” (94).  Viti (1723) në dhjetor këtu shënojmë ndërtesat që u ndërtuan nga rufeti/shoqëria e bakirxhinjëve të nderuar (...) me 120 000 aspra, me këto u ndërtua mulliri (...) 60 000 me kontributin e këtij rufeti u stabilizua mali (...) 3600, u ndërtua muri i zapanasë nga themelet me odën e re (...) aspra 60 000, u ndërtuan bazat themelet, si dhe odën (...) 78 000 aspra (95).



Kodiku (96) i së Tërshenjtës në Voskopojë përmend “rufetet/shoqëritë e bekuar që kanë marrë përsipër që të studiojnë me harxhet e tyre nga një të ri për filologji greke, mësime teologjike ose mjekësi (97), secila punishte kishte si detyrim që të kishte një person me bursë”.


Të gjitha punishtet funksiononin në mënyrë shembullore me një rregullore dhe program të veçantë. Po paraqesim një rregullore që ka shpëtuar (98) “të bakallëve” e cila tregon organizimin e punishteve

“1799. Meqënëse i gjithë ky sistem i gjithësisë, me rregull dhe nga ritmi zotërohet dhe kurrë nuk bie në amulli, për këtë dhe ne të rufetit të bakallëve, duke parë shumë gjëra të pavend që bëhen në rufetin tonë, duke munguar rendi dhe armonia dhe respekti ndaj njëri-tjetri, tani që kemi nëpërmjet të djathtës së më të Lartit, liri veprimi dhe qetësi të madhe vendosim rregulla me të cilat të ruhet dhe të mbretërojë drejtësia, të ndriçojë e vërteta. Si themeli të parë vendosim dashurinë me njëri-tjetrin që të mundim të gjithë të tjerët.
E dyta, Mjeshtrat e parë të nderohen në veçanti, pasi ata marrin përsipër përkujdesjen e më të vegjëlve nëse dikush na del apatik ndaj këtyre urdhëresave të dëbohet nga rufeti si i dëmshëm dhe shkatërrimtar.
E treta, kur vjen pak mall dhe ka ndërmjet nesh konkurrencë, atëhere që të mos dëmtohet dikush, caktojmë Kosta Bosan, Efthimion Tzozmetikon, Athanas Mosion, Konstandin Mantzian, Nasta Robojanin dhe Donana Gkogkan që të bëjnë ata blerjen e parë dhe më pas shpërndarjen vëllazërore në çdo anëtar të rufetit. Nëse dikush tjetër merr iniciativën që të kryejë blerje do të jetë pjellë e mëkatit dhe i përjashtuar nga rufeti.
Kur kemi shumë punë, atëhere ka secili lejën që të bëjë blerje ashtu siç të mundet, por jo të presë dhe të blerë mallin jashtë qytetit por të presë që të zhkarkohet në fillim në sheshin e qytetit dhe më pas të vazhdojë blerja.

(Katër). Kur një anëtar i rufetit ka nevojë që të marrë shërbëtor për ndihmës duhet ta deklarojë këtë dhe më pas ta marrë në punë në punishten e tij. Fëmijët e vegjël dhe nën moshë  të shërbejnë për tre vje, ndërsa më të mëdhenjtë për dy, rroga e parë të jetë dhjetë groshë dhe me vitin të bëhet dhe ritja e nevojshme.
(Pesë). Nëse ndodh që një vëlla të pësojë padrejtësi, të fyhet, të çnderohet, nuk ka të drejtë që të kërkojë gjetkë të drejtën përveç se ta raportojë këtë tek rufeti i cili do të marrë dhe ndëshkimin e nevojshëm.

(Gjashtë) Kur të vdesë një vëlla i yni të shkojmë të gjithë për varrimin e tij.
(Shtatë) Ndalohet bashkëpronësia me person të besës tjetër dhe dënohet ai (që bënë këtë) me përjashtim të rufetit.
(Tetë). Të djelave punishtet do të jenë të mbyllura dhe në rast të një nevoje absolute lejohet që të hap dikush dyqanin.
Këto janë rregullat e rufetit/shoqërisë të cilat duhet të ruhen reptësisht dhe ai që mendon që ti prishë këto rregulla do të ketë kundërshtar Trininë e Shenjtë dhe do të japë llogari tek gjyqëtari i madh ditën e gjykimit.

(Pasojnë firmat e tetë anëtarëve)”

Punishtet, rufete, kanë një jetëgjatësi shekullore, siç duket dhe nga dhurimet e pandalshme (99), por dhe pjesmarrja e tyre në çështjet publike të Voskopojë së bashku me Dhimogjerondinë dhe arkondët në vendime të rëndësishme të cilat duhet të merreshin për atdheun e tyre:
“Ne të qytetit të Moskopoleos duke pasur të gjithë së bashku, arkondë, udhëheqës, dhimogjerondë dhe rufetia, opinion të unifikuar dhe vendim të palëkundur deklarojmë (...)”

Në Voskopojë (1777) Janar 27
(pasojnë 47 firma)” (100)
Ja vlen të përmendim se zanati i “karrocierëve” ishte shumë i fuqishëm dhe në Voskopojë mbante një karvan me 300 mushka dhe kuaj me të cilat kryente udhëtime javore në çdo drejtim.


Punishtet e Shipskës, të Nikolicës, të Grabovës dhe të Niçës nuk kanë lënë rregjistra ose vërtetime të tjera për shkak të shkatërrimëve të larmishme dhe përndjekjeve të dinastëve.


Informacione të pakta kemi për punishtet e Legës ose Lagës si ajo nga mbishkrimi ndërtues (102) në Manastirin e Shenjtë të Shën Marinës.

“U NDËRTUA KJO KISHË E SHENJTË DHE HYJNORE E MARTIRES SË MADHE TË KRISHTIT MARINËS ME NDIHMË TË TË KRISHTERËVE DHE RUFETËVE TË NDËRTUESVE TË RROBAQEPSËVE TË KASAPËVE DHE KARVANËVE TË VEGJËL DHE TË MËDHENJ QË NDODHESHIN NË QYTETIN E LAGKËS (...) VITI QË PREJ KRISHTIT 1754 MUAJI TETOR 2”

“Qyteti i Lagkas” numëronte rreth 10000 banorë dhe me një tregëti në lulëzim (103).

Zanatet e “ndërtuesve”, “rrobaqepsëve”, “kasapëve”, “karvanëve të vegjël dhe të mëdhenj” erdhën në ndihmë të ndërtimi të Kishës së Shenjtë të Shën Marinës, tempulli qëndror i Manastirit të Shenjtë me të njejtin emër, i cili deri më sot përbën një pikë atraksioni për të gjithë vllehët  dhe jo-ortodoksët e Shqipërisë në veçanti gjatë muajve verorë.

Ja vlen të përmendet se ndërsa u shkatërruan Kishat e Shenjta të Lagkës/Llëngës po ashtu të vjetra si Shën Marina gjatë periudhës (1967-1990) të ateizmit në Shqipëri, ky vend peligrinazhi fatmirësisht u shpëtua.


Vithkuqi, lulëzon gjatë të njejtës periudhë, dmth gjatë shek të 16 dhe të 17 –të, me një popullatë  rreth 10 000 -12.000 banorë, lulëzonte në tregëti por dhe këtu informacionet janë vetëm nga jodhima e Kishës së Shenjtë të Shën Gjergjit të shek të 17-të. Në kollonën e pestë të Jodhimës së Shenjtë shkruhet: (104).

“Të laikëve/ të bakërxhinjëve (....)” Pasojnë 15 emrat e zanaçinjëve, fakt i cili tregon se sa fitimprurës ishte zanati i bakërxhinjëve.

Fatkeqësisht Jodhima e gjashtë tempujve qëndrorë të Manastireve të Shenjta janë shkatërruar dhe nuk kemi dijeni nëse janë shpëtuar emra zanatçinjsh.

Shën Gjergji i Shipskës.

Në fshatin Shipskë, Ypischian e lashtë siç u quajt nga Arvanitët {sipas zakonit Argjirokastro-Gjirokastër), ose Premeti (Përmet), ose Posteniani (Postenan) etj}, lulëzonte në tregëti. Kishte kufij të përbashkët me Moskopolin me një popullatë që arrinte 6000 banorë “me një treg, jetë dhe lëvizje respektive, me jo pak të emigruar, për shkak të bizneseve jetike, në Hungari dhe në veçanti në Transilvani, dhe pas mjaft kursimesh atje vinin sërish në vete(..)” (105).

Punishte kishte gjithashtu dhe në qytezat dhe fshatrat, por informacionet janë inekzistente për shkak të gjendjes jo normale, përveç se pak prej tyre që u shpëtuan në fshatin Stajerovë
“1818 Janar 11/ gjeorgjio fëmijë e mitro kazantxhi nga fshati stajerova/ ra dakort me mjeshtrat e rrobaqepsëve  {106} dhe ka për të dhënë për çdo vit/ kishës nga 35 groshë në vit: u dhanë: pagoi: 1829: Janar 11: Pagoi/1830 Janar 11: pagoi (107)/”


Në fshatin Floq të Korçës ekziston një “rreth/shoqëri rrobaqepsish” dhe një kondakçi (armëbërës), siç duket dhe nga proceverbali i mëposhtëm me sa duket drejtuar kishës, dmth Mitropolinë e Shenjtë Korçë sepse që të treja procesverbalet e fshatrave Stajerova, Floq, Neveska janë nga dora e të njejtit shkrues. Në këtë faqe të Kodikut të Mitropolisë së Shenjtë Korçë lexojmë: “1830: Mars 12:
ranë dakort rrethi i rrobaqepsëve / jani i kozma kontakciut nga fshati Floq/ që të japë në vit/ tridhjet e pesë groshë dhe nëse vjen dhe qëndron këtu në Korçë:/ nuk që të japë groshë të tjera: vetëm këto më sipër sipas dhe marrveshjes sonë” (108).

Në fshatin Neveska të Korçës ekziston një “rreth esnafësh rrobaqepësish” siç na informon dhe marrveshja e mëposhtme:
“1830 mars 16,
ramë dakort me esnafët e rrobaqepsëve nga neveska për 35 groshë/ që të japë secili në vit, dhe nëse vjen dhe qëndron këtu në Korçë nuk ka për të/ dhënë groshë të tjera përveç atyre më sipër që përmenden në marrveshjen tonë” (109).


Qyteti i Korçës paraqet një zhvillim të veçantë tregëtar, të njejtë dhe në artet, në veçanti me shkatërrimet e zonës përreth nga Osmanët, por kryesisht me shkatërrimin e Voskopojës, Shipskës, Nikolicës, Grabovës, Niçës, Linotopiës, Vithkuqit dhe zonës së Oparit. Të shumtë janë banorët e këtyre qyteteve të vogla të cilat emigruan në qytetin e Korçës,  e cila u dogj (110) shumë herë, siç përmendet në kujtimet, të cilat përshkruhen në kapitullin me të njejtin titull. Por, si kryeqytet i Prefekturës së Korçës me të gjitha udhëheqjet e Osmanëve, mbijetoi dhe më vonë zhvilloi një kulturë dhe lulëzoi si në tregëti ashtu dhe në zanatet/ profesionet.

Në Korçë kemi shumë punishte që do të paraqitim në vijim.

Ruajmë që në fillim rendin kronologjik, sipas burimeve me të cilat i gjejmë:
Kemi shoqërinë e fortë të esnafëve “armëbërës”, siç tregon dhe dokumenti me të cilin anëtarët e saj caktojnë si mbrojtës të kësaj shoqërie Shën Athanasin e Aleksandrisë.
“Në emër të së Tërëshenjtës dhe të Trinisë së Njëqënëshme/ Deklarojmë të nënshkruarit, në Korçë, se e gjithë shoqëria e “armëbërësve, se të shtyrë nga/ zelli hyjnor dhe sipas zakonit të pranuar në Kishën tonë orthodhokse dhe duke pasur respekt/ të pafund kundrejt të gjithë shënjtorëve vendosëm që të vendosim shoqërinë tonë/ të armëbërësve/dyfekxhinjëve në veçanti nën mbrojtjen e Shenjtorëve të Kishës dhe / ramë dakort pasi u menduam dhe diskutuam (...)
a.     Vendosëm profesionin e armëbërësve nën mbrojtjen e veçantë të/ Atit tonë të Shenjtë Athanas, Patrikut të Aleksandrisë që feston më 18 Janar (...) u ratifikua dhe nga/ Kryeprifti ynë i nderuar dhe u ekspozua kjo rregullore në Kodik (...) 1854 Maj 10 Korçë
(pasojnë 13 firmat e armëbërësve” (111).

Në vazhdim gjatë vitit 1865, flitet për dedikuesit Korçarë në Kishën e Shenjtë të Burimit Jetëdhënës dhe ndër të tjera përmenden “sinafet/esnafet/profesionet” e qytetit të Korçës.

“Të bekuar të krishterë të këtij qyteti, klerikë laikë burra e gra/ sot duhet të përmenden dhe të kujtohen nga Kryeprifti ynë të gjithë ata etërit tanë dhe prindërit dhe të afërmit e secilit, të këtij qyteti/ që prej fillimit që u ndërtua (112) Kisha e Shenjtë e Burimit Jetëdhënës dhe e Mitropolisë/ dhe i kanë dedikuar asaj, dikush shumë e dikush më pak, secili sipas mundësive/ gjatë kohës që u ndërtua dhe arka e lasos (113) dhe deri tani. Për ata sa janë në jetë le të thërr/esim të i denjë shpërblimi i tyre. Ndërsa për të ndjerët i përjetshëm qoftë kujtimi i tyre/ dhe në fillim falim ndërtuesin e ndjerë të kësaj Kishe, mitkon, i përjetshëm kujtimi/
Më pasë të gjithë sa nga esnafët e këpucarëve kanë dhuruar kohë pas kohe, i përjetshëm kujtimi i tyre/
Sa nga esnafët e tabakëve (114) i përjetshëm kujtimi i tyre/
Sa nga e esnafët e gunaradhëve i përjetshëm kujtimi i tyre/
Sa nga esnafët e rrobaqepsëve, i përjetshëm kujimi i tyre/
Sa nga esnafët e kasapëve i përjetshëm kujtimi i tyre/
Sa nga esnafët e  këpucëbërësve, i përjetshëm kujtimi i tyre/
Sa nga esnafët e bakallëve i përjetshëm kujtimi i tyre/
Sa nga esnaftë e hanxhinjëve, i përjetshëm kujtimi i tyre/
Sa nga esnafët e veshjeve për këmbët, i përjetshëm kujtimi i tyre/
Sa nga esnafët e bakërxhinjëve i përjetshëm kujtimi i tyre/
Sa nga esnafët e dyfekxhinjëve (118) i përjetshëm kujtimi i tyre/
(....) 1861 Mars 5/” (119)


Këto 12 esnafet/ profesionet e mësipërme të cilat janë të rregjistruara ekzistonin të paktën deri tek viti 1850, siç përmendet nga proceverbali. Është e sigurt që ekzistonin të tjera por, psh “i kallaxhinjëve”, “i mullixhinjëve”, “i ndërtuesve”, “i bojaxhinjëve” etj.
Supozojmë se për shkak të Kishave të shumta të Korçës anëtarët e saj janë kontribues dhe në të tjerë tempuj të shenjtë në shkolla dhe institucione të tjera kishtare.

Më 1888 dëshmohet se: “(...) më 1879 Gusht 13 ditë e Hënë dhe ora 1 ½ e natës, kur humbëm 600 punishte. Por pas këtij zjarri të fundit prindërit tanë ndërtuan (punishte) akoma më të bukura dhe të çliruara tashmë nga çdo lloj rreziku zjarrvënieje, pasi të gjitha punishtet e saj që janë rreth 1900 në numër janë prej (guri)” (120).

Sërish në 1888 përmendet që në Korçë bëjnë prokopi: “(...) Furra buke, punishte druri, metali, bakri, punishte dyfekësh, qeramikë, bojatisjeje, hidraulikësh, përpunim lëkure, rrobaqepëse dhe zyra arkitektësh (...), tekstilesh dhe gëlqerebërës” (121).


Në varrimin e Mitropolitit të Korçës dhe heroit kombëtar Foti Kalpidhi, vendosën kurora ndër të tjera: “(...) esnafët e rrobaqepsëve (...), esnafët këpucëbërës, pantopolëve(dyqanxhinjëve), shitësve të qirinjëve dhe berberëve” (122).

Si përfundim, qyteti i Korçës, mgjth përndjekjet e Osmanëve, u dallua në tregëti dhe në ekonomi në përgjithësi, ashtu siç shkruan  shumë studiues deri më sot (123) janë të freskëta kujtimet e më të moshuarve të sotëm Korçarë të cilët kujtojnë prindërit dhe gjyshërve të tyre që e quajtën Korçën “Parisi i vogël”.


Burimi: Eleftherios Ap. Karakitsios, “Helenizmi në zonën e Mitropolisë së Korçës” Studim për titull Doktorature, pjesë nga fq (104-114) për më tepër verifikoni  këtu

Δεν υπάρχουν σχόλια: