ΕΙΜΑΙ, ΕΠΕΙΔΗ ΕΙΜΑΣΤΕ - Jam sepse, Jemi

ΕΙΜΑΙ, ΕΠΕΙΔΗ ΕΙΜΑΣΤΕ π. Δημητρίου Μπόκου Στὴν καρδιὰ τῆς Ἀφρικῆς ἕνας εὐρωπαῖος ἀνθρωπολόγος διεξάγει ἔρευνες καὶ ἐπισκέπτεται μία φυλή. Τὸ βιοτικό της ἐπίπεδο εἶναι χαμηλό. Οἱ ἄνθρωποι ἀγωνίζονται ἁπλῶς γιὰ ἐπιβίωση. Ὁ ἀνθρωπολόγος συγκεντρώνει μιὰ ὁμάδα παιδιῶν καὶ ὀργανώνει ἕνα πρόχειρο ἀγώνισμα. Ἕναν μικρὸ ἀγώνα δρόμου. Ἔχει βάλει στὴ ρίζα ἑνὸς δέντρου ἕνα μεγάλο πανέρι γεμάτο ὥριμα φροῦτα, ὁρίζει τὴν ἀπόσταση καὶ λέει στὰ παιδιὰ νὰ τρέξουν. Ὁ πρῶτος θὰ πάρει γιὰ βραβεῖο τὸ πανέρι μὲ τὰ φροῦτα. Μὰ τότε ἔγινε κάτι ποὺ δὲν τὸ περίμενε. Μὲ τὸ σύνθημα ἐκκίνησης τὰ παιδιὰ ἕνωσαν τὰ χέρια τους καὶ ἔτρεξαν ὅλα μαζὶ μέχρι τὸ τέλος τῆς διαδρομῆς. Ἔτσι, ἀφοῦ κέρδισαν ὅλα, κάθισαν καὶ ἀπόλαυσαν τὸ ἔπαθλο ὅλα μαζί. Ὁ ἀνθρωπολόγος τὰ ρώτησε γιατί ἐνήργησαν ἔτσι, ἀφοῦ μποροῦσε νὰ κερδίσει ἕνας καὶ νὰ ἔχει ὅλο τὸ καλάθι δικό του. Καὶ τὰ παιδιὰ τότε ἀπάντησαν στὴ γλώσσα τους: “Ubuntu”, κάτι ποὺ μπορεῖ νὰ ἐξηγηθεῖ κάπως ἔτσι: «Ἐγὼ εἶμαι, ἐπειδὴ ἐμεῖς εἴμαστε». Μὲ ἄλλα λόγια τοῦ εἶπαν: Πῶς γίνεται νὰ εἶναι ἕνας ἀπὸ μᾶς εὐτυχισμένος, ὅταν ὅλοι οἱ ὑπόλοιποι εἶναι στενοχωρημένοι; Μπορεῖ νὰ τρώει κάποιος μὲ ἀπόλαυση καὶ νὰ χορταίνει, ὅταν οἱ ἄλλοι τὸν κοιτάζουν πεινασμένοι; Ἡ κουλτούρα μιᾶς ὑποανάπτυκτης ἀφρικανικῆς φυλῆς μήπως θυμίζει μιὰ θαυμάσια φιλοσοφία ἀπὸ τὴ δική μας ελληνικὴ και χριστιανικὴ παράδοση; Οἱ ἀρχαῖοι μας πρόγονοι, μὲ πρωταγωνιστὲς τὸν Σωκράτη, τὸν Πλάτωνα, τὸν Σοφοκλῆ, τὸν Ἀριστοτέλη, τὸν Θουκυδίδη κ. ἄ., εἶχαν δώσει ἰδιαίτερη βαρύτητα στὴν προκοπὴ καὶ εὐδαιμονία τοῦ συνόλου, τῆς κοινωνίας, τῆς πατρίδας. Μιὰ πόλη ὠφελεῖ τὰ ἄτομα περισσότερο, ὅταν ἀκμάζει στὸ σύνολό της, παρὰ ὅταν εὐτυχεῖ ὁ καθένας ἀτομικά, ἐνῶ ἡ πόλη δυστυχεῖ. Ἡ συλλογικὴ εὐδαιμονία διαχέεται καὶ στὰ ἐπιμέρους ἄτομα. Σὲ μιὰ πόλη ποὺ εὐημερεῖ, ἕνας φτωχὸς ἔχει πολὺ περισσότερες δυνατότητες νὰ ἀντιμετωπίσει ἱκανοποιητικὰ τὴ δυσπραγία του. Ἂν ὅμως εὐημεροῦν μερικοὶ μόνο πολίτες, ἐνῶ ἡ πόλη βυθίζεται σὲ παρακμὴ καὶ δυστυχία, ἀργὰ ἢ γρήγορα θὰ συμπαρασυρθοῦν ὅλοι στὴν καταστροφή. Καὶ ὅπως πολὺ ὄμορφα τὸ λέει ὁ Μακρυγιάννης, ἂν ἡ πατρίδα μου εἶναι καλά, δέχομαι νὰ μοῦ βγάλει κάποιος καὶ τὰ δυό μου μάτια, γιατὶ τότε ἡ πατρίδα μου μπορεῖ καὶ «μὲ θρέφει. Ἂν ἡ πατρίδα μου εἶναι ἀχαμνά, δέκα μάτια νά ’χω, στραβὸς θὰ νὰ εἶμαι». Πῶς νὰ εὐτυχήσει ὁ ἕνας, ὅταν οἱ πολλοὶ δυστυχοῦν; Σήμερα ὅμως ἔχουμε σταματήσει νὰ κατανοοῦμε τὸ αὐτονόητο. Ἀναπτύσσοντας ὅλο καὶ περισσότερο τὰ ἀτομιστικά μας ἔνστικτα, καταργοῦμε σιγὰ-σιγὰ κάθε εὐαισθησία γιὰ τὸν συνάνθρωπο. Δὲν σκεπτόμαστε πῶς θὰ ἦταν, ἂν μᾶς ἔλειπε ἐντελῶς ὁ συνάνθρωπος. Ἂν βρισκόμασταν στὴν ἀπόλυτη μόνωση. Τότε θὰ βλέπαμε ὅτι ἡ ζωή μας, χωρὶς τὴ συντροφιὰ τοῦ συνανθρώπου, θὰ ἦταν μιὰ κόλαση. Ὁ ἀπόλυτος ἐγκλεισμὸς στὸν ἑαυτό μας θὰ ἐπιφέρει καὶ τὴ δική μας κατάργηση. Γιατὶ ὁ ἄνθρωπος ποὺ δὲν βλέπει πρὸς τὸ πρόσωπο τοῦ ἄλλου, παύει νὰ εἶναι ἄνθρωπος. Ἔχει χάσει ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ γνωρίσματα τοῦ ἀνθρώπου. Ὅσο παραμένει ἄτομο, μόνος, ἀποκλεισμένος ἀπὸ τὴν κοινωνία τοῦ ἄλλου, εἶναι πάντα κάτι λιγότερο ἀπὸ ἄνθρωπος. Μόνο σὲ σχέση μὲ τὸν συνάνθρωπο πραγματοποιεῖται ἡ πρόοδός του, ἡ ἀνέλιξή του στὴ βαθμίδα τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ ἀληθινοῦ ἀνθρώπου ποὺ ἀπὸ ἄτομο γίνεται πρόσωπο, δηλαδὴ ὂν ποὺ σχετίζεται, κοινωνεῖ ἐν ἀγάπῃ μὲ τὸν ἀδελφό του. Ἡ ἀγαπητικὴ αὐτὴ κοινωνία εἶναι τὸ ὅραμα ποὺ κατάφερε νὰ ἀγγίξει προσωρινὰ ἡ Ἐκκλησία στὰ πρῶτα της βήματα. Οἱ πρῶτοι πιστοὶ εἶχαν μία καρδιὰ καὶ μία ψυχή. Δὲν ὑπῆρχε κανένας ποὺ νὰ λέει, ὅτι κάτι ἀπὸ τὰ ὑπάρχοντά του ἦταν δικό του, γιατὶ ὅλα τὰ εἶχαν κοινά. Εἶχαν μεγάλη χάρη τοῦ Θεοῦ ἐπάνω τους καὶ συνδέονταν μὲ βαθειὰ ἀγάπη. Δὲν ὑπῆρχε ἀνάμεσά τους κανένας φτωχός. Γιατὶ ὅσοι εἶχαν χωράφια ἢ σπίτια, τὰ πωλοῦσαν καὶ ἀκουμποῦσαν τὸ ἀντίτιμο στὰ πόδια τῶν ἀποστόλων. Τὰ χρήματα αὐτὰ ἐν συνεχείᾳ διαμοιράζονταν στὸν καθένα, ἀνάλογα μὲ τὴν ἀνάγκη ποὺ εἶχε (Πράξ. 4, 32-35). Μὰ γρήγορα ἐμφιλοχώρησε ἀνάμεσά τους ἡ ἀνθρώπινη ἀδυναμία. Ἤδη ὁ ἀπόστολος Παῦλος κατηγορεῖ τοὺς Κορινθίους, ὅτι δὲν τρώγουν στὰ κοινὰ δεῖπνα τῆς ἀγάπης μὲ τὸ πνεῦμα ποὺ συνέστησε ὁ Χριστός. Ὁ καθένας φέρνει καὶ τρώει τὸ δικό του φαγητό, χωρὶς νὰ περιμένει τοὺς ἄλλους, μὲ ἀποτέλεσμα ἄλλος νὰ πεινάει καὶ ἄλλος νὰ μεθύει. Ἔτσι ὅμως περιφρονεῖται ἡ Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ καὶ καταντροπιάζονται ἐκεῖνοι ποὺ δὲν ἔχουν (Α΄ Κορ. 11, 20-22). Ὁ ἄνθρωπος ἐν ἀγάπῃ ἔχει ἄμεση ἀναφορὰ στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Χριστὸς σαρκώνεται γι’ αὐτὸν ἀκριβῶς τὸν λόγο. Γιὰ νὰ εἶναι πρότυπο, ὑπογραμμός, ὁ πρῶτος ἀληθινὸς ἄνθρωπος. «Ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» (Ἰω. 1, 14), κινούμενος ἀποκλειστικὰ ἀπὸ ἀγάπη. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ εἶναι σὲ κοινωνία ἀγάπης, οἰκειοποιεῖται, μορφώνει μέσα του, αὐτὸ ἀκριβῶς τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Ἡ φροντίδα τῶν ἄλλων καὶ ὄχι τοῦ ἑαυτοῦ μας θὰ εἶναι πάντα τὸ μεγάλο ζητούμενο γιὰ τοὺς Χριστιανούς. Ἐκεῖ δίνει ὁ καθένας τὶς ἐξετάσεις του. Καὶ ἡ ἀξία τοῦ καθενός μας στὰ μάτια τοῦ Θεοῦ ἐξαρτᾶται πάντα ἀπὸ τὴν ἀξία ποὺ δίνουμε ἐμεῖς στοὺς ἄλλους. Ἐγὼ θὰ εἶμαι κάτι γιὰ τὸν Θεό, ὅταν, στὸ μέτρο ποὺ μοῦ ἀναλογεῖ, φροντίζω νὰ εἴμαστε καλὰ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Καὶ ἂν οἱ πολλοί δὲν ἔχουν νὰ ζήσουν ἀνθρώπινα, δὲν θὰ μπορέσει νὰ ζήσει οὔτε ὁ ἕνας, ὅπως πολὺ σωστὰ μᾶς διδάσκουν οἱ σοφοὶ πρόγονοί μας καὶ μᾶς θυμίζουν τὰ ἀφρικανόπουλα. Ἕνας γιὰ ὅλους λοιπὸν καὶ ὅλοι γιὰ ἕναν. Ἂς δείξουμε ὅτι μποροῦμε κι ἐμεῖς νὰ τὸ ἀντιληφθοῦμε αὐτὸ καὶ νὰ τὸ πράξουμε. Σαρανταήμερο 2015

Jam sepse, Jemi Atë Dhimitri Bokou Në zemër të Afrikës një antropolog europian kryen kërkime dhe viziton një prej fiseve të asaj zone. Niveli i tyre i jetesës ishte i ulët. Njerëzit thjesht luftonin për mbijetesë. Antropologu mblodhi një grup me fëmijë dhe organizoi një garë shpejtësie. Vendosi në rrënjen e një peme një shportë të madhe me fruta të pjekur, caktoi distancën dhe ju tha fëmijëve që të vraponin. I pari do të marrë si çmim të gjithë shportën me fruta. Por atëhere u bë diçka që nuk e priste. Me sinjalin për nisjen e garës fëmijët bashkuan duart dhe vrapuan të gjithë së bashku deri në fund të rrugës. Kështu, pasi fituan të gjithë, u ulën dhe shijuan çmimin të gjithë së bashku. Antropologu i pyet për arsyen që vepruan në atë mënyrë, pasi mund të fitonte njëri dhe të kishte të gjithë shportën për veten e tij. Fëmijët atëhere u përgjigjën në gjuhën e tyre: “Ubuntu”, diçka që mund shpjegohet disi kështu: “Unë jam, sepse ne jemi”. Me fjalë të tjera i thanë: Si mundet që të jetë dikush nga ne i lumtur, kur të gjithë të tjerët janë të shqetësuar? Mundet dikush të hajë me shije e të ngopet, kur të tjerët shikojnë si të uritur? Kultura e një fisi  afrikan të pazhvilluar mos ndoshta na kujton një filozofi nga tradita jonë heleno- orthodhokse? Pararendësit tanë të lashtë, me protagonistë Sokratin, Platonin, Sofokliun, Aristotelin, Thoukididin etj, i kishin dhënë rëndësi të veçantë prokopisë dhe mirëqënies së bashkësisë, shoqërisë, atdheut. Një qytet i ndihmon më tepër personin, kur zhvillohet në tërësinë e saj, se sa kur secili është i lumtur personalisht ndërsa qyteti është në mjerim. Lumturia kolektive përhapet dhe tek personat në veçanti Në një qytet i cili ka mirëqënie, një i varfër ka më tepër mundësi që të përballojë në mënyrë të kënaqshme pamundësinë e tij. Por kur vetëm disa qytetarë jetojnë në mirëqënie, ndërsa qyteti fundoset në varfëri dhe mjerim, herët a vonë do të shkojnë të gjithë drejt shkatërrimit. Ashtu siç ka thënë shumë bukur, Makrijani, nëse atdheu im është mirë, pranoj që të më nxjerrë dikush të dy sytë, sepse atëhere atdheu im mund dhe të më ushqejë. Por nëse atdheu tim është keq dhe dhjetë sy të kem prapë çakër do të jem. Si mundet dikush të jetë i lumtur kur të shumtët janë në mjerim? Por sot kemi ndaluar së kuptuari atë që është e vetëkuptueshme. Duke zhvilluar gjithmonë e më tepër instiktet individuale, anullojmë hap pas hapi ndjeshmërinë për të afërmin. Nuk mendojmë si do të ishte nëse na mungonte plotësisht i afërmi. Nëse gjendeshim në izolim absolut. Atëhere do të shikonim se jeta jonë, pa shoqërinë e të afërmit, do të ishte ferr. Mbyllja absolute tek vetja jonë do të sjellë dhe zhdukjen tonë. Sepse njeriu që nuk shikon personin tjetër, pushon së qëni njeri. Ka humbur një pjesë nga karakteristikat e njeriut. Për sa kohë mbetet njeri, vetëm i izoluar nga komunikimi me tjetrin, është gjithmonë diçka më pak se njeri. Vetëm në lidhje me të afërmin realizohet prosperiteti i tij, ngjitja e tij në gradën e njeriut të njeriut të vërtetë që nga  individ bëhet person, dmth një krijesë që ka marrdhënie, komunikon me dashur me vëllain e tij. Ky komunikim dashuror është vizioni që arriti të prekë përkohësisht Kisha në hapat e parë. Besimtarët e parë kishin një zemër dhe një shpirt. Nuk ekzistonte askush që të thoshte se diçka prej atyre sa kishte ishte në pronësinë e tij, sepse të gjitha i kishin të përbashkëta. Kishin hirin e madh të Zotit mbi veten e tyre dhe lidheshin me dashuri të thellë. Nuk ekzistonte ndër ta ndonjë i varfër. Sepse ata sa kishin arra ose shtëpi, e shisnin dhe të gjithë vlerën e vendosnin në këmbët e apostujve. Këto para në vazhdim ndaheshin tek secili, sipas nevojave që kishte (Veprat 4, 32-35). Por shpejt hyri ndër ta dobësia njerëzore. Që në fillim apostull Pavlli akuzon Korinthianët se nuk hanë gjatë drekëve të përbashkëta të dashurisë me frymën që dha porosi Krishti. Secili sjell dhe ha gjellën e tij, pa pritur të tjerët, si rezultat dikush nuk hante e dikush dehej. Por kështu përçmohej Kisha e Zotit dhe turpërohen ata sa nuk kanë (1 Korinthasve, 11, 20-22). Njeriu që jeton në dashuri ka një referim direkt tek personi Krisht. Krishti trupëzohet pikërisht për këtë arsye. Që të jetë një shembull, në detaj, njeriu i parë i vërtetë. “Fjala u bë trup e ndër ne qëndroi” (Joanit 1, 14) pikërisht i nisur nga dashuria. Njeriu që ndodhet në një komunitet dashurie, familjarizohet, krijon brenda vetes së tij, pikërisht personin e Krishtit. Përkujdesja e të tjerëve dhe jo e vetes sonë, do të jetë gjithmonë kërkesa kryesore për të Krishterët. Atje secili jep provimet e tij. Vlera e secilit prej nesh në sytë e Zotit varet gjithmonë nga vlera që ne iu japim të tjerëve. Unë do të jem diçka për Zotin, kur, në masën që më takon, kujdesem që të jemi mirë të gjithë njerëzit. Dhe nëse shumica nuk kanë mundësi që të jetojnë në mënyrë njerëzore, nuk do të mundet të jetojë as edhe njeri, ashtu siç shumë drejt na mësojnë pararendësit tanë të meçur dhe na i kujtojnë fëmijët e afrikës. Një për të gjithë e të gjithë për një. Le të tregojmë që dhe ne mundemi ta konceptojmë këtë dhe ta bëjmë veprim. Kreshmë 2015 Përkthyer nga Pelasgos Koritsas Kreshmë 2016