Η εικονογραφία της ευχής του Μεγάλου Αγιασμού «Μέγας ει Κύριε»- Ikona e uratës së Agjiasmosë së Madhe “I madh je o Zot”

 

Η εικονογραφία της ευχής του Μεγάλου Αγιασμού «Μέγας ει Κύριε»   Η ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού κατά πάσα πιθανότητα πρωτοεμφανίστηκε στην Αγία Γη,  όπου ευρίσκεται ο Ιορδάνης ποταμός. Δεν είναι γνωστό ποιος είναι ο πρώτος συνθέτης του πρώτου πυρήνα της ακολουθίας του αγιασμού. Μια παράδοση θέλει η ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού να συντάχθηκε από τον Μέγα Βασίλειο όταν πέρασε από τα Ιεροσόλυμα. Σημαντικό τμήμα της ακολουθίας του Μεγάλου Αγιασμού αποτελεί η ευχή που εκφωνείται «Μέγας ει Κύριε» που σύνταξε ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Σοφρώνιος. Πρόκειται για άριστο δείγμα θεολογικής σκέψης και φιλολογικού λόγου. Αυτό φαίνεται και από τις μεγαλορρήμονες  φράσεις υψηλής φαντασίας με τις οποίες ανυμνείται η υπερούσια, υπεράγαθη, υπέρθεη, παντοδύναμη, πεντεπίσκοπη, δημιουργός των νοερών ουσιών  και των λογικών φύσεων, Αγία Τριάδα. Στην ευχή με ποιητικές φράσεις εγκωμιάζεται η μεγάλη εορτή των Θεοφανείων, στις οποίες η αρχική λέξη «Σήμερον» επαναλαμβάνεται 20 φορές με στίχους πλούσιους  σε εικόνες που διαδέχονται η μια την άλλη σε μακρότατη αλληλουχία. Στο μέσον περίπου της μακράς ευχής  «γεγονωτέρα τη φωνή» ακούγεται η δοξολογική φράση: «Μέγας εί, Κύριε, και θαυμαστά τα έργα Σου και ουδείς λόγος εξαρκέσει προς ύμνον των θαυμασίων Σου», ενώ οι Χοροί των Ψαλτών απαντούν με το «Δόξα σοι Κύριε δόξα σοι». Το σημείο αυτό αποτελεί την κορύφωση της μυστηριακής τελετής. Στην μεγαλειώδη ευχή επίσης ανυμνείται ο Δημιουργός του ορατού και αόρατου κόσμου με τα έργα του. Εξαίρεται το ανέκφραστο μυστήριο της ενσάρκωσης. Υμνολογείται ο «εν Ιορδάνη επιφανείς» Χριστός και «αγιάσας τα ρείθρα» του. Όπως τότε εκεί,  έτσι και τώρα εδώ τον ικετεύουμε να εξαποστείλει το Άγιο του Πνεύμα, για να αγιάσει το νερό, και να το κάμει «αφθαρσίας πηγήν, αγιασμού δώρον, αμαρτημάτων λυτήριον, νοσημάτων αλεξιτήριον, δαίμοσιν ολέθριον, ταις εναντίαις δυνάμεσιν απρόσιτον, αγγελικής ισχύος πεπληρωμένον». Η ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού επισφραγίζεται με το λαοφιλές και οικείο σε όλο το λαό απολυτίκιον: «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε» και γίνεται η κατάδυση του Σταυρού επί του ύδατος και ο αγιασμός των πιστών. Η ευχή αυτή επηρέασε και την εικονογραφία. Στην Μονή Τοπλού βρίσκεται η θαυμάσια τέχνης εικόνα που ονομάζεται «Μέγας ει Κύριε» και έχει 61 παραστάσεις εμπνευσμένες από την ομώνυμη ευχή του Μεγάλου Αγιασμού των Θεοφανείων. Στο κάτω μέρος της εικόνας αυτής υπάρχει επιγραφή με βυζαντινά γράμματα, αλλά με ανορθογραφίες: « Ιωάννου πόνημα Κορνάρου εις τους 25 χρόνους της ηλικίας του δηα συνδρομής δε του Πανοσιωτάτου κυρου Παρθενίου Ιερομονάχου ηγουμένου το επίκλην Καφούρος εις τον Ε χρόνον της ηγουμενίας αυτού, αψο» δηλαδή το 1770. Αριστερά υπάρχει άλλη επιγραφή «Δέησης του δούλου του Θεού Δημητρίου προσκυνητού, συμβήας και των τέκνων αυτού». Από το γεγονός αυτό βλέπουμε πόσο σημαντική είναι η ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού για την ζωή της Εκκλησίας και πως η θεολογία και το ανέκφραστο μυστήριο της ενανθρωπήσεως του Λόγου γίνεται λόγος και τέχνη.  https://www.pemptousia.gr

Ikona e uratës së Agjiasmosë së Madhe “I madh je o Zot”   Shërbesa e Agjiasmosë së Madhe, ka shumë mundësi të jetë shfaqur në Tokën e Shenjtë, atje ku ndodhet dhe Lumi Jordan. Nuk është e njohur se cii është kompozitori i bërthamës së parë të shërbesës së agjiasmosë. Një prej trajditave e do shërbesën e Agjiasmosë së Madhe të jetë kompozuar nga Shën Vasili i madhe kur kaloi nga Jerusalemi. Një pjesë e rëndësishme e shërbesës së Agjiasmosë së Madhe përbën uratë e cila quhet “I madh je o Zot” të cilën e ka shkruar Patriarku i Jerusalemit Sofroni. Bëhet fjalë për një pjesë të shkëlqyer të mendimit teologjik dhe të fjalës filologjike. Kjo duket dhe nga frazat mburrëse me fantazi të lartë me të cilat lavdërohet mbiesencialja, e tërëmira, mbihyjnorja, e tërëpushtetshmja, pesepiskopalja, krijuesja e esencve mendore dhe natyrave llogjike, Trinia e Shenjtë. Në këtë uratë me fraza poetike lavdërohet festa e madhe e Theofanisë në të cilat fjala fillestare “Sot” përsëritet 20 herë me vargje të pasura në imazhe të cilat pasojnë njëra tjetrn në një lidhje të gjatë. Në mes afërisht të lutjes së gjatë “zëri i lartë” dëgjohet fraza lavdëruese “I madh je o Zot dhe të mëdha janë veprat e Tua dhe asnjë fjalë nuk mjafton që të himnojë madhështinë Tënde”, ndërsa Korri i Psaltëve përgjigjen me “Lavdi më ty o Zot lavdi më ty”. Kjo pikë përbën dhe kulmin e shërbesës mistike. Në uratën madhështore gjithashtu lavdërohet Krijuesi i botës së dukshme dhe të padukshme me veprat e tij. Lavdërohet misteri i paprëshkrueshëm i trupëzimit. Himizohet “ai që u shfaq në Jordan” Krishti “shenjtëroi anët e tij”. Ashtu si atëhere atje, kështu dhe tanu këtu i lutemi që të dërgojë Shpirtin e Shenjtë, që të shenjtërojë ujin dhe ta bëjë “burim të mosprishjes, zgjidhës së mëkateve, shërim të sëmundjeve, shkatërrim të demonëve, të parritshëm nga fuqitë e kundërta, plotësim të fuqisë ëngjëlore”. Shërbesa e Agjiasmës së Madhe, vuloset me përlëshoren e dashur dhe familjare nga të gjithë: “Kur pagëzoheshe në Jordanin, o Zot”  dhe kryhet futja e Kryqit në ujë dhe shenjtërimi i besimtarëve.     Kjo lutje ndikoi në ikonografi. Në Manastirin e Toplou gjendet ikona e një arti të mrekullueshëm e cila quhet “I madh je o Zot” dhe ka 61 shfaqje të cilat janë frymëzuar nga urata me të njejtin emër të Agjiasmosë së Madhe të Theofanisë. Në pjesën e poshtme të kësaj ikone ka mbishkrimin me gërma bizantine, por me anortografi “Punim i Joan Kornarut në 25 vitet e moshës së tij me ndihmesë të Tërëshenjtërisë së tij imzot Parthenit Hieromonakut Igumen të quajturin Kafuros në vitin e V-të të igumenisë së tij, 1770. Në të majtë ka një mbishkrim “Lutje e shërbëtorit të Zotit, Dhimitër, lutësit, bashkëshortes dhe fëmijëve të tij”. Nga kjo ngjarje shohim se sa e rëndësishme është shërbesa e Agjiasmosë së Madhe për jetën e Kishës si dhe se Teologjia dhe misteri i papërshkrueshëm i trupëzimit të Fjalës bëhet fjalë dhe art. Përktheu B