ΑΝ Ο MARIN MEMA ΉΤΑΝ ΈΛΛΗΝΑΣ- NËSE MARIN MEMA DO ISHTE GREK

Αν ο Marin Mema ήταν έλληνας  Το 10χρονο βίωμα ενός αδημοσίευτου άρθρου   Λίγες μέρες μετά τη δολοφονία του Αριστοτέλη Γκούμα στη Χειμάρρα, πριν από 10 χρόνια, είχα γράψει ένα άρθρο για (μεγάλης κυκλοφορίας) αλβανική εφημερίδα με τίτλο “Mediat, Nacionalizmi dhe Shoqeria Grekoshqiptare” / ΜΜΕ, Εθνικισμός και Ελληνοαλβανικά.  Τελικά δεν δημοσιεύτηκε γιατί μετάνιωσα, δεν ήμουν βέβαιος αν μία κοινωνία που για τα ελληνοαλβανικά ποτίζεται με απόψεις «παντογνωστών» όπως ο Mema, ο Lalla, ο Ngjela κ.α. θα μπορούσε να δεχτεί μια «αιρετική» άποψη ενός μινοριτάρι.      Πριν από δύο χρόνια, πηγαίνοντας στο Λεσκοβίκι για μία επαγγελματική υποχρέωση, είδα αγρότες από τις δύο πλευρές των συνόρων, να ποτίζουν τα χωράφια τους, με το ίδιο νερό του Αώου/Vjosa (Βαβούσα). Το ποτάμι δεν καταλάβαινε ή καλύτερα δεν το ένοιαζε που είναι τα σύνορα. Αντίθετα εγώ, λίγα μέτρα πιο πέρα, στην κουραστική αναμονή της συνοριακής διάβασης «Τρεις Γέφυρες», σκέφτηκα να εμπλουτίσω το άρθρο με αυτό το γεγονός. Το σκέφτηκα ξανά, στην εκτέλεση του Κατσίφα. Μάλιστα τότε μπορεί να ήταν το καλύτερο timing για τη δημοσίευση του καθώς γινόταν εκτενή αναφορά στο ρόλο των μέσων ενημέρωσης. Οι Βορειοηπειρώτες που έχουμε το «προνόμιο» να ενημερωνόμαστε από τα ΜΜΕ και των δύο χωρών, διαπιστώσαμε ότι αλλιώς παρουσιάζεται ο Κωνσταντίνος, η εκτέλεση του και τα γεγονότα που ακλούθησαν στα αλβανικά και αλλιώς στα ελληνικά. Όχι δεν φταίει η γλώσσα, φταίνε οι δημοσιογράφοι ή μήπως κάτι άλλο; Γυρόφερνε ξανά στο μυαλό μου το άρθρο, τότε με την εκπομπή του Top Channel για το Θύμιο Λώλη που τον παρουσίαζε για σφαγέα των αλβανών! Αυτό που γνωρίζουμε εμείς από τους παππούδες μας είναι για ένα παλικάρι που αντιστάθηκε στις ορδές που έκαναν πλιάτσικο και τρομοκρατούσαν τα ελληνοχριστιανικά χωριά του Βούρκου. Μία από τις πιο γνωστές φράσεις στα μέρη μας είναι «Χαλασμός του 12’». Ήταν τότε που ερήμωσαν 60 ελληνικά χωριά των Αγίων Σαράντα για να γλυτώσουν από την εισβολή των Λιάμπηδων. Ήταν τότε Νοέμβρης του 1912 που στο Αλύκο, σφάχτηκαν οι Κώστας Τζίμος, Φίλλιπος Νάνης, Γιάννης Μάνος και ο γιός του Νάσος. Όλα αυτά και το πλιάτσικο που ακολούθησε ήταν η αντίποινα για κάποιον που σκότωσε ο Θ. Λιώλης. Το θύμα από το Ζιουλιάτι, που πράγματι είχε σκοτώσει ο Θύμιος, προβλήθηκε στην εκπομπή του Mema για να αναδείξει τη «βαρβαρότητα» του μινοριτάρι, δε θα πει ποτέ όμως (ακόμα και αν το ξέρει) ότι αυτή η εκτέλεση έγινε στην καταδίωξη των κλεφτών του κοπαδιού του Μήτρο Βασίλη από το χωριό Πάλι. Το θυμήθηκα ξανά το άρθρο, όταν είδα τις αλβανικές επιγραφές στο Μαυροβούνιο, ενώ τα ελληνικά των δικών μας πινακίδων είναι μουντζουρωμένα και ας είμαστε η πρώτη αναγνωρισμένη Εθνική Μειονότητα της Ευρώπης. Όταν δημιουργήθηκε ο θόρυβος για την τοποθέτηση της προτομής του Βασίλειου Σαχίνη στη Δερβιτσάνη, άλλαξα τον τίτλο, τον έκανα «Οι ήρωες που έγιναν τρομοκράτες και οι τρομοκράτες ήρωες». Ο Σαχίνης ένας νέος γεμάτος όνειρα από τη Δούβιανη της Δρόπολη, μετά την επιστροφή του από τις σπουδές στην Κωνσταντινούπολη, ονειρεύτηκε ένα καλύτερο μέλλον για τον τόπο του,  δεν σκότωσε κανέναν αλλά επειδή διψούσε για μια πιο δίκαιη και ελεύθερη κοινωνία, εκτελέστηκε από αλβανούς παρτιζάνους το 1943, ως «έλληνας εξτρεμιστής». Ο Adem Jashari από τη Μιτροβίτσα του Κοσόβου απ’ την άλλη, ξεκίνησε τη δημόσια δράση του εκτελώντας 4 σέρβους αστυνομικούς και έγινε ο ήρωας που φέρει το όνομα και κοσμεί με άγαλμα κεντρική πλατεία των Τιράνων, όχι κάποια τυχαία αλλά ακριβώς στην πύλη των ξένων πρεσβειών. Σκέφτηκα πάλι ότι ο τίτλος είναι προκλητικός, δεν χρειάζεται να προσβάλεις κάτι που ο άλλος έχρισε εθνικό σύμβολο, το θέμα μου είναι άλλο, ότι θέλουν να απογυμνώσουν τη δική μου ιστορία, προσβάλλοντας σύμβολα και μνήμες.           Παρακολουθώντας το τελευταίο «ανδραγάθημα» του Mema (9/05/2020), με πρωταγωνιστή τον ταλαίπωρο συμπολίτη μας Οδυσσέα Γκρέμο από το Σοπίκη, είπα πάλι «κάτσε στα αυγά σου» η ηλιθιότητα δεν παλεύεται. Η αφήγηση του αδημοσίευτου άρθρου θα κλείσει με «μεγαλοπρέπεια»: Στο μεγάλο σεισμό του Δυρραχίου τον περασμένο Νοέμβριο - τότε που η Ελλάδα έσπευσε πρώτη να βάλει πλάτη στη μεγάλη συμφορά των γειτόνων - ο πρωθυπουργός της Αλβανίας σύστησε την «Εθνική Επιτροπή Ανακατασκευής»/“Komitetit Kombëtar i Rindërtimit”, την οποία μάλιστα ο Ράμα χαρακτήρισε έκτακτη κυβέρνηση. Είδα τότε με έκπληξη σε αυτή την Επιτροπή και το Marin Mema ως ένας εκ των σημαντικών προσωπικοτήτων της Αλβανίας!!! Τότε ήρθε στο μυαλό μου μία παράγραφο του άρθρου που ίσως ήταν η ουσία του περιεχομένου του.  «Στα Βαλκάνια ζούμε, όλες οι χώρες βλέπουν τις πληγές που τους προκάλεσαν οι γείτονες αλλά όχι αυτές που προκάλεσαν. Σε όλες φώλιασε ο εθνικισμός, όχι μόνο στην κοινωνία αλλά και στις ίδιες δομές του κράτους.  Υπάρχει όμως μία, μάλλον πολλές διαφορές μεταξύ Ελλάδος και Αλβανίας.  Ο ελληνικός εθνικισμός ξεπέρασε τους δύο αιώνες παρουσίας και σε αυτό το μεγάλο διάστημα απέκτησε κάποιο ιδεολογικό υπόβαθρο και είναι παγιωμένος σε έναν συγκεκριμένο χώρο, χωρίς να έχει ιδιαίτερους δεσμούς με το σύνολο της υπόλοιπης κοινωνίας. Ο αλβανικός εθνικισμός που είναι πιο πρόσφατος, είναι αδόμητος και απροσδιόριστος. Μπορείς να τον βρεις παντού, στην πολιτική, στα ΜΜΕ, στην εκπαίδευση, στη θρησκεία κλπ. Το πιο ανησυχητικό και επικίνδυνο όμως είναι ότι στον αλβανικό εθνικισμό στεγάζεται και υπόκοσμος. Άλλωστε δεν ήταν τυχαία η αναφορά του προέδρου της αξιωματικής αντιπολίτευσης Έντι Ράμα, όταν στις δηλώσεις του (22/8/2010) για την υπόθεση Γκούμα έλεγε  ότι ο «εθνικισμός είναι η στέγη των απατεώνων». Το αλβανικό κράτος εάν δεν υποκινεί, είναι σίγουρα γνώστης αυτών των καταστάσεων και υπόλογος έναντι των δημοκρατικών θεσμών και αξιών που πρεσβεύει.  Η εικόνα αυτή δεν συνάδει με μια χώρα μέλλος του ΝΑΤΟ και  που επιδιώκει να ενταχθεί στην Ευρώπη» Αν ο Mema ήταν έλληνας, ασφαλώς και θα έβρισκε θαυμαστές.  Έχουμε και εμείς άλλωστε Mema-δες που αποκτούν κοινό με τέτοιου είδους «δημοσιογραφία» αλλά βρίσκονται στο περιθώριο, δε θα βρουν ποτέ βήμα σε ένα μεγάλο κανάλι και δε θα σταθούν ποτέ δίπλα στον πρωθυπουργό της χώρας ως μέλλος μίας ανάλογης επιτροπής. Τα ζητήματα της Ελληνικής Μειονότητας και γενικότερα τα ελληνοαλβανικά είναι περιζήτητα από τα αλβανικά μέσα ενημέρωσης, γιατί ανεβάζουν νούμερα. Καλούνται και έλληνες εκπρόσωποι για διάλογο αλλά αντ’ αυτού,  τα πάνελ μετατρέπονται σε αρένες για να θαυμάζει η κάθε πλευρά τους «εκπροσώπους» της. Ίσως αυτός ήταν ο λόγος που δίσταζα να δημοσιεύσω το άρθρο, γιατί ήμουν βέβαιος για τα υβριστικά σχόλια που θα διάβαζα κάτω από τις ηλεκτρονικές αναρτήσεις του. Έλληνες και αλβανοί είναι κάτι παραπάνω από γείτονες. Όσο πίσω πάμε στην ιστορία, οι διαφορές μας με τους αλβανούς χάνονται, αν δεχτούμε μάλιστα την Ιλλυρική τους καταγωγή, δεν είμαστε απλά συγγενείς, ο Ιλλυριός ήταν ο γιός του Κάδμου και αδερφός της Σεμέλης (μάνας του Θεού Διόνυσου). Αυτό που μας απομάκρυνε ήταν η Οθωμανική κατάκτηση, μας αλλοίωσε και πιο πολύ τους αλβανούς. Θέλησε να το αποτρέψει ο Γεώργιος Καστριώτης και τα κατάφερε για λίγο. Είδα κάπου στο διαδίκτυο το Mema να φωτογραφίζεται με «ευλάβεια» στον τάφο του Σκεντέρμπεη, τι ειρωνεία!;  Το 50χρονο κομουνιστικό καθεστώς άφησε επίσης πολλά κατάλοιπα αλλά θα περίμενε κανείς πως μετά από αυτό, θα άνοιγε μία νέα σελίδα στην επαναπροσέγγιση. Η ύπαρξη των Ελλήνων στο νότο της σημερινής Αλβανίας, το γεγονός ότι το 20% των πολιτών της Αλβανίας ζει και εργάζεται στην Ελλάδα, οι αρχαίοι ιστορικοί δεσμοί των δύο λαών κ.α. αναφέρονται συχνά ως παράγοντες με τεράστια δυναμική αλλά ακούγονται ως ρομαντικοί ουτοπισμοί, ακριβώς γιατί αφήνουμε να φωλιάσει μέσα μας ο Mema. Ως πρώτο βήμα, έλληνες και αλβανοί πρέπει να δούμε πρώτα απ’ όλα την αλήθεια κατάματα. Αυτή την αλήθεια που μας στέρησαν οι ιδεοληψίες και οι λαϊκίστικοι εθνικισμοί Mema-δων. Γιατί όπως έλεγε ο Διονύσιος Σολομός «Εθνικόν είναι το Αληθές»

NËSE  MARIN  MEMA  DO  ISHTE  GREK Përjetim 10-vjeçar i një artikulli të pa botuar. Pak ditë pas vrasjes së Aristotel Guma në Himarë, para 10 vitesh, kisha shkruar  një artikull për një gazetë me tirazh të madh, me titull:  “Mediat, Nacionalizmi dhe Shoqëria Grekoshqiptare”. Si përfundim nuk e dërgova për botim sepse nuk isha i sigurt nëse një shoqëri  që për marrëdhëniet greko- shqiptare orientohet sistematikisht nga obsionet e të “gjithëditurve” si Mema, Llalla, Ngjela etj, do mundej të pranonte e një mendim “heretik”  të  një minoritari. Para dy vitesh, duke shkuar  për në Leskovik për  arsye pune, nga të dy anët e kufirit shikoja bujq, që ujitnin  arat e tyre me të njejtin ujë, nga lumi i Vjosës. Lumi nuk e dinte ose më mirë as që i duhej ta dinte se ku është kufiri. Përkundrazi, unë pak metra më tutje, në pritjen e lodhshme të kalimit  doganor në “Tre Urat” mendova  të pasuroj shkrimin tim me këtë fakt. E mendova përsëri, në vrasjen e  Kacifës. Bile atëhere mund të ishte  timing më i mirë për botimin e tij sepse komentohej gjerësisht roli i medias. Minoriteti Etnik Grek që ka “privilegjin” të informohet nga media e të dy vendeve, konstaton se ndryshe paraqitet Konstandinos , vrasja e tij dhe ngjarjet që pasuan në mediat shqiptare dhe ndryshe në ato grekët. Jo, nuk e ka fajin gjuha, e kanë fajin gazetarët apo ndodh diçka tjetër? Artikulli u rikthye përsëri në mendjen time, atëhere me emisonin e Top Channell për Thimio Lolin, që e paraqiste si vrasës  të shqiptarëve! Ajo që neve njohim nga gjyshërit tanë  është për një trim që u rezistoi hordhive të hajdutëve që vinin për të plaçkitur fshatrat e Minoritetit Etnik Grek  në zonën Vurgut. Një nga shprehjet më të njohura në rajonin tonë është “Zullumi i  12-s”. Ishte atëhere që u shkretuan 60 fshatra me banorë minoritarë grek të zonës së Sarandës nga sulmet e grupeve të ndryshme  labe. Ishte Nëntori i vitit 1912 ku në fshatin Aliko u therrën  barbarisht Kosta Xhimo, Filipi Nani,  Jani Mano dhe i biri i tij Nasho. Të gjitha këto vrasje makabre e plaçkitja që pasoi, u kryen si hakmarrje për dikë që vrau Thimio Loli. Viktima ishte nga Zhulati, që vërtet  ishte vrarë nga Thimiua, e që u pasqyrua në emisionin televiziv për të treguar “barbarinë” e minoritarit por nuk u fol për arsyet, për rrethanat e kësaj vrasjeje, e cila  u krye në ndjekje të hajdutëve që u futën në kopenë e Mitro Vasilit në fshatin Pal të Vurgut. Mu kujtua përsëri artikulli, kur pashë tabelat e rrugëve  në gjuhën  shqipe në Malin e Zi, ndërsa ato në gjuhën greke këtu tek ne, njollosen shpesh, megjithëse jemi Minoriteti Etnik që është njohur nga të parët në Evropë. Kur u krijua zhurma për vendosjen e bustit të Vasil Shahinit  në Dervician, e ndryshova titullin, e bëra “Heronjtë që u bënë terroristë dhe terroristët që u bënë heronjë”. Vasil Shahini ishte një i ri nga fshati Dhuvian i Dropullit, i cili ëndërronte një të ardhme më të mirë për vendin e tij, nuk vrau njeri, por nga që kërkonte drejtësi dhe liri shoqërore, u vra pabesisht nga partizanët në vitin 1943, duke e etiketuar si “grek ekstremist”. Adem Jashari nga Mitrovica e Kosovës nga ana tjetër, e filloi aktivitetin e tij  duke vrarë 4 policë serb edhe u bë hero, emrin dhe bustin  e të cilit e mban sot një nga sheshet qendrore të Tiranës, bile në hyrjen e vendit ku janë vendosur ambasadat e huaja. Përsëri, mendova se titulli mund të konsiderohet provokativ e nuk ka arsye të provokosh diçka që tjetri e ka  kthyer në simbol kombëtar. Problemi im është tjetër, se dikush kërkon të zhveshi historinë time , duke ofenduar simbolet dhe memorien.   Duke ndjekur “trimërinë” e fundit të Memës, (9/05/2020) me protagonist  bashkëqytetarin tonë të lodhur Odise Gremo nga Sopiku, përsëri i thashë vetës: “shiko punët e tua” me idiotësinë nuk luftohet. Rrëfimi i shkrimit të pa botuar do përfundojë me solemnitet: Në tërmetin e madh të Durrësit gjatë Nëntorit të kaluar – atëhere që Greqia vrapoi e para për të dhënë ndihmesën e saj për fqinjët e goditur – kryeministri i Shqipërisë formoi  “Komitetin Kombëtar të Rindërtimit”, të cilin bile, Rama e karakterizoi si qeveri emergjence. Atëhere, më çuditi fakti që në atë komitet pashë edhe Marin Memën, si një nga personalitetet më të rëndësishëm të Shqipërisë!!! Atëhere më erdhi ndërmend një paragraf i artikullit  që mbase përbënte  thelbin e përmbajtjes së tij.  “Jetojmë në Ballkan ku të gjitha vendet shikojnë plagët që u kanë shkaktuar fqinjët, por jo plagët që u kanë shkaktuar të tjerëve. Në të gjitha vendet ka gjetur strehë nacionalizmi, jo vetëm në shoqëri por edhe në vetë strukturat shtetërore. Por ka një ndryshim, dhe jo vetëm një ,midis Greqisë dhe Shqipërisë. Nacionalizmi Grek ka më shumë se dy shekuj prezencë dhe gjatë kësaj periudhe kohe të gjatë  ju ngushtua hapësira, përfaqësohet nga një grupim i kufizuar njerëzish, pa patur lidhje të veçanta me shoqërinë tjetër në tërësi. Nacionalizmi shqiptar që është më i ri, është jo i zakonshëm, i pa përcaktuar. Mund ta gjesh kudo, në politikë, në mjetët e informimit masiv, në sistemin arsimor, në segmentët shtetërore etj. Ajo që përbën shqetësim, është fakti se tek nacionalizmi shqiptar gjen strehë edhe bota e krimit. Nuk qe rastësi deklarata e kryetarit të  opozitës  Edi Rama, më 22/8/2010 për çësthjen Guma ku thoshte se  “nacionalizmi  është streha e batakshinjve”. Shteti shqiptar edhe nëse nuk është nxitës i tij, me siguri që është njohës i kësaj gjendjeje edhe përgjegjës ndaj institucioneve  demokratike e vlerave që duhet të mbrojë. Ky imazh nuk i takon një vendi anëtar të NATOS që aspiron  për tu integruar ne B.E. Nëse Mema do ishte grek, sigurisht që do kishte adhuruesa. Kemi edhe ne bile si Mema që kanë lexuesit e tyre ne këtë lloj “gazetarie”, por ndodhen në periferi, nuk  gjejnë asnjëherë hapësira në kanale të mëdha televizive e nuk qendrojnë asnjëherë në krahë të kryeministrit si antar të një komiteti analog. Problemet e Minoritetit Grek dhe në përgjithësi marrëdhëniet  greko-shqiptare, janë shumë të kërkuara nga mediat shqiptare, sepse shtojnë numrat. Në emisione të ndryshme ftohen edhe përfaqësues grek për dialog, por në vend të tij, paneli kthehet në arenë ku çdo palë lufton për të plotësuar dëshirat e të adhurohet  nga “përfaqësuesit” e saj. Mbase kjo qe edhe arsyeja pse nguroja të dërgoja për botim artikullin tim, sepse isha i sigurt  për komentët ofenduese dhe sharjet që do pasonin në vazhdim.   Grekët dhe Shqiptarët janë diçka më shumë se gjitonë. Sa më mprapa të kthehemi në histori, ndryshimet tona me shqiptarët zhduken. Bile, nëse do pranojmë  prejardhjen e tyre Ilire, nuk jemi thjesht të afërm, Ilirios-i ishte i biri i Kadmit dhe vëllai i Semelit (nëna e perëndisë Dionizit). Ajo që na largoi ishte  pushtimi Otoman, na ndryshoi, dhe më shumë shqiptarët. Luftoi për ta ndryshuar këtë gjë Gjergj Kastrioti dhe ja arriti për një farë kohe. Kam parë diku në internet Memën  të fotografohet me “respekt e përkushtim” në varrin e Skënderbeut. Çfarë ironie!!! Sistemi 50-vjeçar komunist ka lënë pas shumë mbetje dhe “armiq” imagjinarë. Por natyrshëm të shpresonim se në vazhdimësi do hapej një faqe e re mirëkuptimi. Ekzistenca e Grekëve në jug të Shqipërisë së sotme, fakti që 20%  e qytetarëve shqiptarë punojnë dhe banojnë në Greqi, lidhjet e hershme historike midis dy popujve etj. përmendën shpesh si faktorë shumë të fuqishëm por fatkeqësisht, dëgjohen si utopi romantike, pikërisht sepse lejojmë që midis nesh të ngrenë çerdhen Mema-t. Si hap i parë, grekët e shqiptarët duhet ta shohim në sy të vërtetën. Atë të vërtetë që na  privuan idetë dhe nacionalizmat populiste të Mema-ve. Sepse siç thoshte  Dhionisios  Sollomos: «Εθνικόν είναι το Αληθές» / “Etnike(ose patriotike) është e Vërteta (ose relja)”! Leonidhas Papas Ish Kryetari i Omonias