Ιάκωβος - Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ: 50 χρόνια από την ιστορική πορεία - Orthodhoksia në krah të Martin Luther King në luftë kundër racizmit!

Όταν οι υπόλοιπες εκκλησίες θεωρούσαν τους μαύρους κατώτερους ο επικεφαλής της ορθόδοξης εκκλησίας στην Αμερική έγραφε ιστορία στους δρόμους της Αλαμπάμα Από την Μαργαρίτα Πουρνάρα Ο Τζορτζ Πελεκάνος ο διάσημος Ελληνοαμερικανός συγγραφέας, μιλά συχνά για την ιδιαίτερη σχέση ανάμεσα στους Αφροαμερικάνους και τους Έλληνες μετανάστες στις ΗΠΑ. Οχι μόνον δεν υπήρχε αντιπαλότητα ή ρατσισμός αλλά πολύ συχνά, οι συμπατριώτες μας είχαν πέσει θύματα ρατσισμού από την Κου Κλουξ Κλαν σε πολιτείες του Νότου και αντιλαμβάνονταν στο πετσί τους τι θα πει να σε μισούν λόγω εθνικότητας ή χρώματος. Με έναν τρόπο που δεν μπορούμε να φανταστούμε ίσως σήμερα, καθώς έχουν αλλάξει τα πράγματα, οι δύο εθνοτικές ομάδες συμπορεύτηκαν και αλληλουποστηρίχθηκαν καθώς είχαν να αντιμετωπίσουν κοινούς εχθρούς. Αναμφισβήτητα, η πιο χρυσή σελίδα των Ελλήνων στο θέμα της υπεράσπισης των πολιτικών δικαιωμάτων της αφροαμερικανικής κοινότητας, ήταν η τολμηρή απόφαση του Αρχιεπισκόπου Ιάκωβου να βαδίσει στο πλευρό του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στις 15 Μαρτίου του 1965 στην πόλη Σέλμα της Αλαμπάμα. Η πορεία έμεινε στην ιστορία, έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό Life και τον τοποθέτησε στην εμπροσθοφυλακή ενός αγώνα, που όχι μόνον δικαιώθηκε αλλά απετέλεσε τον θεμέλιο λίθο για την συνολική κοινωνική και πολιτική αναβάθμιση των Ελληνοαμερικανών. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στην ίδια πορεία που έκανε πριν από λίγες ημέρες ο πρόεδρος Ομπάμα είχε δίπλα του τον Αρχιεπίσκοπο Δημήτριο και του απηύθηνε ιδιαίτερες ευχαριστίες. Αν κάτι άλλαξε την εικόνα μας στις ΗΠΑ προς το καλύτερο ήταν ο παθιασμένος αγώνας της αντίστασης κατά των Ναζί το 1940 - 41, η εμφάνιση του Ιάκωβου στην Αλαμπάμα και η επιτυχημένη προσπάθεια συστράτευσης εναντίον της Τουρκίας μετά τα γεγονότα στην Κύπρο. Μαζί με την τεράστια πρόοδο, την άνοδο του μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου, μετέτρεψαν τους Ελληνοαμερικάνους, σε μια από τις πλέον σεβαστές κοινότητες στην συγχρονη Αμερική Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, εξετάζοντας όχι μόνον την συγκυρία που έκανε την πρωτοβουλία του ιεράρχη να δείχνει σήμερα μια από τις ευφυέστερες πολιτικές κινήσεις αλλά και τους δύο πρωταγωνιστές. Η δεκαετία του ’60 ήταν μια από τις πλέον έντονες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας των ΗΠΑ, με γεγονότα όπως η δολοφονία του Κένεντι αλλά τον πόλεμο στον Βιετνάμ καθώς και η δολοφονία του ίδιου του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Οι φυλετικές εντάσεις και η διεκδίκηση της ισότητας από τους έγχρωμους είχαν πάρει τεράστιες διαστάσεις με τον Κινγκ να διοργανώνει μεγάλο αριθμό ειρηνικών διαδηλώσεων στον Αμερικανικό Νότο αλλά και την μεγαλειώδη πορεία στην Ουάσινγκτον, στην οποία εκφώνησε τον γνωστό λόγο «I have a dream». Oσο η κοινότητα των μαύρων διεκδικούσε την ισοπολιτεία, τόσο μια σειρά δυνάμεων αντιστεκόταν με λεκτική και σωματική βία. Μια από τις εστίες των επεισοδίων ήταν η Αλαμπάμα, με τεράστιο ποσοστό έγχρωμου πληθυσμού. Στις 7 Μαρτίου του 1965 αστυνομικοί είχαν ξυλοκοπήσει διαδηλωτές στην Σέλμα σε μια πορεία που έμεινε γνωστή ως Ματωμένη Κυριακή, σε μια απόπειρα του ηγέτη των μαύρων να προωθήσει το θέμα της ψήφου των Αφρομερικανών. Ο Λούθερ Κινγκ που ήταν πάστορας κάλεσε τους εκπροσώπους άλλων θρησκευτικών δογμάτων να του συμπαρασταθούν και να βαδίσουν μαζί. Ο Ιάκωβος ανταποκρίθηκε αμέσως και έσπευσε να βρεθεί στην πρώτη γραμμή παρά τον τεράστιο κίνδυνο να πέσει θύμα επίθεσης είτε αστυνομικών είτε ρατσιστών. Μετά την συμμετοχή του δέχθηκε απειλές αλλά δεν κάμφθηκε: «Κάθε χριστιανός πρέπει να καταφερθεί με αγανάκτηση κατά όλων των ειδών των διώξεων. Αυτό είναι που με έκανε να πάω με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στην Σέλμα. Όλοι φέρουμε ευθύνη, και πρέπει να συνεχίσουμε να εκφράζουμε την αντίθεσή μας» είχε δηλώσει . Μάλιστα δύο ημέρες μετά την εμφάνισή του ένας λευκός ιερέας ο Τζέιμος Ριμπ, έχασε την ζωή του στην Σέλμα, επειδή ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από λευκούς άνδρες. Ο Michael Shikany, ο οποίος υποδύθηκε τον Ιάκωβο στην ταινία «Selma», το 2014, είπε ότι «με τα επιβλητικά του ράσα που φορούσε, το παρουσιαστικό του και τον υψηλό βαθμό στην ιεραρχία της Εκκλησίας, θα ήταν αδύνατο να του επιτεθούν οι αστυνομικοί στον ίδιον ή τους διαμαρτυρόμενους εκείνη την ημέρα. Ομως ο Ιάκωβος  δεν το γνώριζε αυτό, έδειξε ακατάβλητο θάρρος που ήταν εκεί». Η αλήθεια είναι ότι ο αρχιεπίσκοπος που έγινε αντιπαθής στην Ελλάδα καθώς κατηγορήθηκε για την ανοχή του στην Χούντα, διέθετε οξύνοια. Η παρουσία του στην Αλαμπάμα διαμόρφωσε τους συσχετισμούς εκείνη την ημέρα. Ο απόηχος της απόφασης αυτής ενίσχυσε την θέση των Ελληνοαμερικανών, κάνοντάς τους υπερήφανους για τον ηγέτη τους. Σίγουρα, δεν ήταν ένας τυχαίος άνθρωπος. Τις δεκαετίες που έμεινε σε αυτήν την θέση, η πόρτα του λευκού Οίκου ήταν πάντοτε ανοιχτή και όλοι οι πρόεδροι αναφερόνταν με σεβασμό στο όνομά του. Εργάστηκε για την μόρφωση και την κοινωνική άνοδο αλλά κυρίως την συσπείρωση των οικονομικά ισχυρών Ελληνοαμερικανών με την οργάνωση Leadership 100. Για πολλούς Ελληνες, ο Ιάκωβος παραμένει μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Για τους Ελληνοαμερικανούς αλλά και για τους Αφροαμερικανούς παραμένει μια εμβληματική φυσιογνωμία που είχε το θάρρος του πρωτοπόρου και γνώριζε καλά την τέχνη της διπλωματίας. Το μεγαλύτερό του επίτευγμα ήταν ότι κατάφερε να διαχωρίσει την θέση της ορθοδοξίας από τις υπόλοιπες εκκλησίες, που έβλεπαν τους έγχρωμους ως κατώτερους. To μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Δημήτριου με αφορμή την 50η επέτειο

Kur Kishat e tjera i konsideronin zezakët si krijesa më të ulta udhëheqësi i kishës orthodhokse në Amerikë shkruante histori në rrugët e Alabamës Nga Margarita Purnara. Xhorxh Pelekanos shkrimtari i madh grekoamerikan, flet shpesh për marrdhënien e veçantë ndërmjet afroamerikanëve dhe emigrantëve Grekë në USA. Jo vetëm që nuk kishte armiqësi apo racizëm por shpesh, bashkëatdhetarët tanë, kishin rrënë viktima të racizmit nga Ku Klaks Kalan në shtete të Jugut dhe e ndjenin në lëkurën e tyre se çdo të thotë të të urrejnë për shkak të kombësisë apo ngjyrës. Në një mënyrë që nuk mund ta imagjinojmë ndoshta sot, pasi kanë ndryshuar gjërat, dy grupet etnike udhëtuan së bashku dhe u mbështetën tek njëra-tjetra pasi kishin përballuar armiq të përbashkët . Pa diskutim, faqja më e artë e Helenëve mbi çështjen e mbrojtjes së të drejtave të komunitetit afroamerikan, ishte vendimi i guximshëm i Kryepiskopi Jakov të ecë krah Martin Luther King në 15 Mars të 1965 në qytetin Selma të Alabamës. Kjo demostratë mbeti në histori, u bë faqe e parë e revistës Life dhe e vendosi në front të një beteje, që jo vetëm u vërtetua e drejtë por dhe u bë guri themeltar  për përmirësimin  total shoqëror  dhe  politik të Grekoamerikanëve. Nuk është aspak e rastësishme se në vetë  demostratën që bëri para pak ditësh presidenti Obama kishte pranë tij Kryepiskopin Dhimitër dhe iu drejtua me fjalë të zjarrta falenderuese. Nëse diçka ndryshoi imazhin tonë në USA për më mirë ishte beteja e apasionuar e rrezistencës kundër nazizmit më 1940-1941, shfaqja e Jakovit në Alabama dhe përpjekja e sukseshme e krjimit të një fronti kundër Turqisë gjatë ngjarjeve me Qipron. Bashkë me përparimin e stërmadh, ngritjen e nivelit të edukimit por dhe të nivelit shoqëror, i kthyen Grekoamerikanët në një prej komuniteteve më të respektuara në Amerikën moderne. Le t’i marrim gjërat me radhë, duke analizuar jo vetëm koinçidencën që bëri këtë iniciativë të ierarkut të ngjasojë sot si një prej lëvizjeve më inteligjente politike por dhe dy protagonistët. Dhjetëvjeçari i 60’ ishte një prej periudhave më intesive të historisë moderne amerikane, me ndodhi si vrasja e Kenedit por dhe lufta në Vietnam, si dhe vrasja e Martin Luther King. Tensionet racore nga njerëzit me ngjyrë kishin marrë dimesione të mëdha me Kingun në organizimin e shumë prej demostratave paqësore në Jugun Amerikan por dhe në demostratën madhështore në Uashington, në të cilën mbajti dhe fjalën e tij të njohur me titull “I Have a Dream”. Sa më tepër komuniteti i njerëzve me ngjyrë kërkonte barazinë qytetare kaq më tepër një numër fuqish rrezistonte me dhunë fizike dhe lektike. Një prej vatrave të përplasjeve ishte Alabama, me një numër të madh të popullatës me ngjyrë. Më 7 Mars të 1965 policë kishin rrahur demostrues në Selma në një demostratë që mbeti e njohur si e Djela e Përgjakur, në një përpjekje të udhëheqësve të njerëzve me ngjyrë që t’i jepte shtytje temës së votimit të Afroamerikanëve. Luther Kingu që ishte pastor, thirri përfaqësuesit e dogmave të tjera që ta mbështetin dhe të ecin së bashku. Jakovi u përgjigj menjëherë dhe nxitoi që të gjendej në vijën e parë mgjth rrezikun e madh që kishte për të mbetur viktimë e sulmit të policëve ose të racistëve. Pas pjesmarrjes  e kërcënuan por nuk u përkul: “Çdo i krishter duhet t’ia dalë të përballet me zell kundër të gjitha llojeve të përndjekjeve dhe dëbimeve. Kjo është ajo që më bëri që të shkoj me Martin Luther King në Selma. Të gjithë mbajmë përgjegjësi dhe duhet të vazhdojmë të shprehim kundërshtimin tonë” kishte deklaruar. Bile dy ditë pas shfaqjes së tij një klerik i bardhë Xheims Rib, humbi jetën në Selma sepse u rrah deri në vdekje nga burra të bardhë. Michael Shikany, i cili kishte si rol Jakovin në filmin “Selma” të 2014, tha se “me rason e tij imponuese që kishte veshur, paraqitja e tij dhe grada e tij e lartë në ierarkinë e Kishës do të ishte e pamundur që ta sulmonin policët atë apo vetë demostruesit gjatë asaj dite. Por Jakovi nuk e dinte këtë, tregoi kurajo, guxim të pathyeshëm që ishte atje”. E vërteta është që kryepiskopi që ishte antipatik në Greqi pasi u akuzua për tolerancën e tij ndaj Juntës, kishte zgjuarsi. Prezenca e tij në Alabama krijoi marrdhëniet atë ditë. Jehona e këtij vendimi përforconte pozitën e Grekoamerikanëve, duke i bërë ata krenarë për udhëheqësin e tyre. Me siguri, nuk ishte një person i rastësishëm. Dhjetëvejeçarët që ishte në këtë pozitë, dera e Shtëpisë së Bardhë ishte gjithmonë e hapur dhe të gjithë presidentët i rreferoheshin me respekt emrit të tij. Punoi për edukimin dhe ngritjen shoqërore por kryesisht përqëndrimin e grekoamerikanëve të fuqishëm ekonomikisht por dhe për afroamerikanët mbetet një personalitet simbolik që kishte kurajon e përparimtarit dhe dinte shumë mirë artin e dipllomcisë. Arritja e tij më e madhe ishte që ja doli mbanë të ndante pozicionin e orthodhoksisë nga kishat e tjera, që i shihnin njerëzit me ngjyrë si më të ulët. Mesazhi i Kryepiskopit Dhimitër me rastin e këtij 50 Vjetori. Përkthimi na u dërgua  me email. Përktheu Ali Korçari  na kërkoi të shënojmë se: Pres vërejtje për përkthimin nga të (pa) aftët që kanë poste shumë lart në Kryepiskopatë dhe janë gjithë ditës para facebook që të korrigjojnë të tjerët që punojnë falas dhe me dashuri për Kishën.