Μεσογαίας Νικόλαος για Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας: Το έργο του δεν ερμηνεύεται, απλά θαυμάζεται!- Mitropoliti i Mesogjeas Nikolaos për Kryepiskopin Anastas: Vepra e tij nuk interpretohet thjesht admirohet!!

 

Μητροπολίτη η Μεσογαίας Νικόλαος 

Mitropoliti i Mesogjeas Nikola

Θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε γιὰ τὸν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιο νὰ μὴν παρουσιάσω πληροφορίες ἢ ἀποτίμηση τοῦ ἔργου του, γιατὶ κάτι τέτοιο καὶ ἀδύνατο εἶναι καὶ τελικὰ φοβοῦμαι πὼς ὁ ὄγκος τῆς πληροφορίας καὶ τὸ μέγεθος τῆς ἐπὶ μέρους καὶ συνολικῆς ἀξίας της θὰ χαθοῦν μπροστὰ στὴν ἀδυναμία μας νὰ τὰ συνθέσουμε καὶ νὰ τὰ ἀξιολογήσουμε. Ἀντ’ αὐτοῦ θεωρῶ ὅτι εἶναι πιὸ δίκαιο νὰ ἐπιχειρήσουμε νὰ σκιαγραφήσουμε κάποια ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς ἱστορικὰ μονα­δικῆς σὲ τάλαντα, ἀρετὲς καὶ πληθωρισμὸ ἔργων προσωπι­κό­τητός του, δεδομένου μάλιστα ὅτι χωρὶς καμία ἐπιφύλαξη θὰ μπορούσαμε νὰ ἰσχυ­ριστοῦμε ὅτι τὸ σημαντικότερο ἔργο του στὸ Διορθόδοξο Κέντρο ἦταν ἡ κατάθεση τοῦ λιπάσματος τῶν πολλῶν χαρισμάτων του πάνω στὸν σπόρο τοῦ ὁράματός του, ὅπως αὐτὸ φαίνεται ἀπὸ τὴν πυκνότητα καὶ τὸ εὖρος τῶν δράσεων, στὸ σύντομο διάστημα (1971-1973) ποὺ διετέλεσε διευθυντής του. Ὁ Μακαριώτατος εἶναι οἰκουμενικὴ προσωπικότητα. Τοῦτο ὄχι γιατὶ εἶναι παγκοσμίως γνωστός, οὔτε ἐπειδὴ σπούδασε, ἐργάσθηκε, κινή­θηκε, ἔζησε σὲ ὅλες σχεδὸν τὶς ἠπείρους, οὔτε πάλι γιατὶ γνώρισε πλῆθος θρη­σκει­ῶν καὶ πολιτισμῶν, οὔτε φυσικὰ ἐπειδὴ εἶναι κάτοχος πολλῶν καὶ παγκοσμίων διακρίσεων. Ἡ οἰκουμενική του ἀρχοντιὰ ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴν ἴδια τὴ φύση του, τὴ σκέψη, τὰ αἰσθήματα, τὰ ἰδιώματα τοῦ προσώ­που του, τὶς φυσικὲς ἱκανό­τητες. Ὅταν ἡ σκέψη κάποιου δὲν χωράει στὰ στενὰ τῆς καθιερωμένης λογικῆς, ὅταν τὸ ξεχείλισμα τῆς ἀγάπης του δὲν περι­ορίζεται σὲ σκοπούς, στόχους καὶ προβλέψεις, ὅταν ἡ ταπείνωση τῆς εὐγέ­νειάς του δὲν προσ­μετρᾶται, τότε αὐτὸς δὲν ἀνήκει σὲ λίγους, δὲν ἔχει ὅρια∙ εἶναι οἰκου­μενικός. Ἡ ἀνάγκη τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀνα­στασίου γιὰ οἰκουμενικὴ ἔκφρα­ση καὶ διεύρυνση τῶν ὁρι­ζόντων του τοῦ ἔδωσε τὸ προσὸν τῆς πολυ­γλωσ­σίας καὶ τὴ δυνατότητα τῶν πολύπλευρων σπουδῶν. Ἡ ἀγάπη του γιὰ τὸν ἄνθρωπο κάθε φυλῆς, κάθε θρησκείας, κάθε χρώματος, κάθε γωνιᾶς τῆς γῆς, κάθε πολι­τισμοῦ, κάθε κοινωνικῆς στάθμης, καὶ ἡ βαθειὰ πίστη του ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι πανταχοῦ παρὼν καὶ τὸ κατ’ εἰκόνα Του ἐγγεγραμμένο σὲ κάθε ἄν­θρωπο τὸν ἔκανε νὰ μὴν μπορεῖ νὰ περιοριστεῖ στὸ μικρό, στὸ κοντά, στοὺς ἡμε­τέ­ρους, στοὺς γνωστούς, νὰ φυλακιστεῖ στὸν προσωπικὸ καὶ κοινωνικὸ ἐγωισμό. Ἔσπασε τὸ δοχεῖο τῆς καταγωγῆς του ὡς περιο­ριστικῆς ταυτότητας, ξεκλείδωσε τὴν πόρτα τῆς παραδοσιακῆς πίστης του ὡς θρησκευ­τικοῦ ἰδεο­λογή­ματος, κατάργησε τὶς λέξεις ὅρια, σύνορα, φυ­λή, γλῶσσα. Διέφυγε ἀπὸ τὸ βαρυτικὸ πεδίο τῶν ἐγωισμῶν του καὶ ἀγκά­λιασε τὸν κόσμο ὡς δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Εἶναι τόσο πολὺς καὶ τόσο εὐρὺς πού, ἐνῶ πάντοτε περι­μέ­νεις ἔκπληξη ἀπὸ τὴν παρουσία καὶ τὴ δράση του, διαρκῶς αἰφνιδιάζεσαι. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος τὸν ἀδίκησε. Δὲν κατάφερε νὰ ξεπεράσει τὴ στενότητά της καὶ νὰ τὸν τιμήσει ἐμπι­στευο­μένη μία Μητρόπολή της. Δὲν τὸν ἔκρινε κατάλληλο γιὰ κάτι σχετικὰ συνηθι­σμένο. Εὐτυχῶς ποὺ ἔκανε τὸ λάθος! Ἰσως αὐτὸ νὰ ἦταν τελικὰ ἐντεταγμένο στὸ σχέ­διο τοῦ Θεοῦ. Ἡ σοφία Του προνόησε νὰ μὴν τὸν κάνει ἐπαρχιοῦχο κλείνοντας τον σὲ μία ἐπαρχία, περιορίζοντάς τον σὲ ἕναν τόπο, σφίγ­γοντάς τον στὸ λίγο καὶ στὸ μικρό. Δὲν τὸν ξόδεψε στὰ νειᾶτα του, ἀλλὰ τὸν βοήθησε νὰ κυοφορήσει τὰ χαρίσματα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ φθάσει σὲ ὥριμο τοκετό στὴ μέση ἡλικία του. Δὲν τὸν ὑποχρέωσε νὰ ἐκδαπανηθεῖ σὲ κάτι ποὺ καὶ ἄλλοι θὰ μποροῦσαν νὰ κάνουν, ἀλλὰ τὸν προ­όρισε νὰ πρωτοπορεῖ φυτεύοντας τὴν πίστη ἐκεῖ ποὺ δὲν ὑπῆρχε, ὅπως ἔκα­νε στὴν Ἀφρι­­κή, ἢ ἀνα­σταίνοντας τὴν Ἐκκλησία ἐκεῖ ποὺ τὴν ἐξα­φάνισε ὁ διωγμός, ὅπως συνέβη στὴν Ἀλβανία, ἢ ὁμολογῶντας τὴν Ὀρθοδοξία ἐκεῖ ποὺ δὲν ὑπῆρχε πρεσβευτής της, μὲ τρόπο ποὺ κανεὶς ἄλλος δὲν μποροῦσε νὰ τὸ κάνει, στὴν οἰκουμένη. Ἡ ζωή του ἔχει τὴν ἀποκλειστικὴ σφραγῖδα τοῦ μεγάλου, τοῦ μοναδικοῦ καὶ τοῦ θαύματος. Ἡ ἐκκλησιαστικὴ διοίκηση τοῦ ἔδωσε τίτλους καὶ θέσεις ποὺ ἡ ἴδια ἀγνοοῦσε τὴ δυναμική τους, ἴσως ἀντικρύζοντας μὲ ἀνασφάλεια τὴ δύ­ναμη τῆς φωνῆς του. Ξεκίνησε ὡς διευθυντὴς τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας καὶ στὴ συνέχεια τοῦ Διορθοδόξου Κέντρου καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀνα­στά­σιος ἀνέστησε μέσα σὲ ἐλάχιστο χρόνο τὴν ἔννοια τῆς ἀληθινῆς ἐκκλη­σιαστικῆς διακονίας καὶ τῆς οἰκουμενικῆς Ὀρθοδοξίας στὴν Ἑλλάδα, ὅπως δὲν κατάφεραν πολλοὶ μαζὶ μὲ πολυετεῖς ἀγῶνες. Ἄνθρωπος τολμηρός, ὁραματιστής, ἀποφασιστικός, ἀποτελεσμα­τι­κός. Ταυτόχρονα συνετός, εὐγενής, ἀξιοπρεπής, δημιουργικός. Θεωρητι­κός καὶ πρακτι­κός, ἀκαδημαϊκὸς καὶ διοικητικός, σαφὴς στὴν πίστη του καὶ δεκτικὸς στὶς σχέσεις του. Οἰκουμενικός στὴν ὁμολογία του, ἀνοιχτὸς σὲ ἄλλους πολι­τισμούς, σὲ ξένες νοοτροπίες, σὲ ποικίλες θρησκεῖες, ὄχι σχετικοποιώντας τὴν πίστη του, ἀλλὰ ἐμπνεόμενος ἀπὸ τὴ βίωσή της, μπόρεσε νὰ ταπεινωθεῖ στὴν ποικιλότητα ποὺ οἰκονομεῖ ὁ Θεός καὶ στὴ διαφορετικότητα ποὺ ἀνέχεται. Ὁ οἰκουμενικὸς λόγος του δὲν εἶναι συγκρητιστικός· εἶναι ἱεραπο­στο­λι­κός, εἶναι λόγος μαρτυρίας. Ἡ τόλμη του στὸ ἀντίκρυσμα τῆς παγ­κό­σμιας πρόκλησης δὲν γεννᾶται ἀπὸ κενὸ πίστεως ποὺ πρέπει νὰ καλυ­φθεῖ, ἀλλὰ ἀπὸ πλήρωμα Ὀρθοδόξου βιώματος ποὺ πρέπει νὰ διαδοθεῖ, νὰ μοιρασθεῖ. Ἡ οἰκουμενικὴ ἀγάπη του δὲν προδίδει ἔλλειμα Ὀρθό­δοξης εὐαισθησίας, ἀλλὰ εἶναι ἀγά­πη ἐκκλησιαστικῆς εὐθύνης καὶ ὁμο­λογίας. Τὸ ἔργο του δὲν εἶναι ἐκ τοῦ κόσμου τού­του. Δὲν ἑρμηνεύεται, δὲν δικαιολογεῖται. Ἁπλά, θαυμάζεται. Δὲν εἶναι δικό του, δὲν εἶναι κατ’ ἄνθρωπον. Εἶναι μόνον τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτὸ καὶ ὡς ἄνθρωπος δὲν κρίνεται. Μόνον ἀναγνωρίζεται.

Do të më lejoni që për Kryepeshkopin Fortlumtur Anastasi të Shqipërisë të mos jap informacione apo vlerësime për veprën e tij, sepse një gjë e tillë është si e pamundur ashtu dhe më në fund druaj se sasia e informacionit dhe madhësia e vlerës pjesore dhe tërësore të saj do të humbasë përballë paaftësisë sonë për t'i sintetizuar dhe për t'i vlerësuar ato. Në vend të kësaj, mendoj se është më e drejtë të përpiqemi të skicojmë disa nga tiparet e këtij personaliteti historikisht unik në talente, virtyte dhe pasuri veprash, duke pasur parasysh që pa asnjë mëdyshje mund të pretendojmë se vepra më e rëndësishme e tij në Qendrën Ndërortodokse ishte depozitimi i “plehut” të dhuntive të shumta të tij mbi farën e vizionit të tij, siç duket nga dendësia dhe gjerësia e veprimeve, në periudhën e shkurtër (1971-1973) që shërbeu si drejtues i saj. Fortlumturia e tij është një personalitet universal. Kjo jo sepse është i njohur në mbarë botën, as sepse studioi, punoi, udhëtoi, jetoi pothuajse në të gjitha kontinentet, as sepse u njoh me një numër të madh fetarësh dhe kulturash, dhe as natyrisht sepse është mbajtës i shumë dhe ndërkombëtarisht të rëndësishme dekoratave. Aristokracia universale e tij lidhet me vetë natyrën e tij, mendimin, ndjenjat, tiparet e personalitetit të tij, aftësitë e tij natyrore. Kur mendimi i dikujt nuk kufizohet brenda logjikës së zakonshme, kur dashuria e tij e pakufizuar nuk mbyllet brenda qëllimeve, objektivave dhe parashikimeve, kur përulësia e fisnikërisë së tij nuk matet, atëherë ai nuk i përket pak vetave, nuk ka kufij; është universal. Nevoja e Kryepeshkopit Anastasi për shprehje universale dhe zgjerim të horizonteve të tij i dha dhuntinë e shumëgjuhësisë dhe mundësinë e studimeve të gjithanshme. Dashuria e tij për çdo njeri të çdo race, feje, ngjyre, cepi të tokës, kulture, niveli shoqëror dhe besimi i tij i thellë se Zoti është gjithkund dhe se imazhi i Tij është i shkruar në çdo njeri e bëri të mos mund të kufizohet në të voglën, në të afërtën, tek "tanët", tek të njohurit, të burgoset brenda egoizmit personal dhe shoqëror. Ai theu enën e origjinës së tij si një identitet kufizues, hapi portën e fesë tradicionale të tij si një ideologji fetare, hoqi fjalët kufij, territore, racë, gjuhë. I shpëtoi fushës gravitacionale të egoizmave të tij dhe përqafoi botën si krijim i Zotit. Ai është aq i madh dhe aq i gjerë, sa që ndërsa gjithmonë pret një surprizë nga prania dhe veprimtaria e tij, gjithnjë befasohesh. E vërteta është se Kisha e Greqisë ishte e padrejtë ndaj tij. Nuk arriti të kapërcejë kufizimet e saj dhe ta nderojë duke i besuar një Mitropoli të saj. Nuk e konsideroi të përshtatshëm për diçka relativisht të zakonshme. Fatmirësisht që bëri këtë gabim! Ndoshta kjo ishte përfundimisht pjesë e planit të Zotit. Urtësia e Tij parashikoi të mos e bënte atë provincial duke e mbyllur në një krahinë, duke e kufizuar në një vend, duke e ngushtuar në të voglën dhe të pakëtën. Nuk e shpenzoi atë në rininë e tij, por e ndihmoi të zhvillonte dhuntitë e Zotit dhe të arrinte një pjellje të pjekur në moshën e mesme. Nuk e detyroi të shteronte në diçka që edhe të tjerë mund ta bënin, por e caktoi atë të udhëheqë duke mbjellë besimin aty ku nuk ekzistonte, siç bëri në Afrikë, ose duke ringjallur Kishën aty ku e zhduku përndjekja, siç ndodhi në Shqipëri, ose duke dëshmuar për Ortodoksinë aty ku nuk kishte përfaqësues të saj, me një mënyrë që askush tjetër nuk mund ta bënte, në univers. Jeta e tij mban vulën ekskluzive të madhështisë, unikalitetit dhe mrekullisë. Administrata kishtare i dha atij tituj dhe pozicione që ajo vetë nuk ishte e vetëdijshme për dinamikën e tyre, ndoshta duke e parë me pasiguri forcën e zërit të tij. Filloi si drejtor i Shërbimit Apostolik dhe më pas i Qendrës Ndërortodokse, dhe Kryepeshkopi Anastasi rigjallëroi brenda një kohe të shkurtër konceptin e shërbimit të vërtetë kishtar dhe të Ortodoksisë universale në Greqi, ashtu si nuk e kanë arritur shumë të tjerë me përpjekje të shumta dhe të zgjatura. Njeri guximtar, vizionar, vendimtar, efikas. Njëkohësisht i mençur, fisnik, dinjitoz, krijues. Teorik dhe praktik, akademik dhe administrativ, i qartë në besimin e tij dhe i hapur në marrëdhëniet e tij. Universal në dëshminë e tij, i hapur ndaj kulturave të tjera, ndaj mentaliteteve të huaja, ndaj feve të ndryshme, jo duke relativizuar besimin e tij, por duke u frymëzuar nga përvoja e tij, ai mundi të përulej përpara larmisë që Zoti administron dhe ndryshueshmërisë që toleron. Fjala e tij universale nuk është sinkretiste; është misionare, është fjalë dëshmie. Guximi i tij për të përballuar sfidën globale nuk lind nga një boshllëk besimi që duhet mbushur, por nga plotësia e përvojës ortodokse që duhet të shpërndahet, të ndahet. Dashuria e tij universale nuk tradhton mungesë ndjeshmërie ortodokse, por është dashuri e përgjegjësisë dhe dëshmisë kishtare. Vepra e tij nuk është prej kësaj bote. Nuk interpretohet, nuk justifikohet. Thjesht, admirohet. Nuk është e tij, nuk është njerëzore. Është vetëm e Zotit. Për këtë arsye si njeri nuk mund të gjykohet. Thjesht, njihet.