Συλλήψεις, θανατικές καταδίκες και εκτελέσεις στη Χιμάρα μετά τις πρώτες μεταπολεμικές εκλογές της 2ης Δεκεμβρίου 1945

 

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ: ΧΙΜΑΡΑ, 10 ΜΑΪΟΥ 1946

==========================

Συλλήψεις, θανατικές καταδίκες και εκτελέσεις στη Χιμάρα μετά τις πρώτες μεταπολεμικές εκλογές της 2ης Δεκεμβρίου 1945

Δύο από τις πλέον πολύκροτες πολιτικές δικές στη Χιμάρα έλαβαν χώρα στις αρχές Μαΐου 1946 και τον Οκτώβριο 1950 κατά τις οποίες αποδόθηκαν βαριές κατηγορίες, απαγγέλθηκαν θανατικές ποινές και εκτελέσθηκαν διά τουφεκισμού οι καταδικασθέντες Χιμαριώτες.

Στις αρχές Μαΐου 1946 (από τις 3.5.1946 έως τις 10.5.1946) το Στρατοδικείο Αυλώνας, συντιθέμενο από δικαστές αμφιβόλου κύρους, υπό τον ταγματάρχη στρατοδίκη Gjon Banushi δίκασε τους πολιτικούς κατηγορούμενους: 1) Πύλο Πέτρου Γκόρο, κατηγορούμενο για συμμετοχή στην οργάνωση της Βορείου Ηπείρου της Χιμάρας (συλληφθέντα στις 18/2/1946) και καταδικασθέντα σε θάνατο, 2) τον Ηρακλή Γιαννάκη Γκιώνη, γεννηθέντα και κάτοικο Χιμάρας, 68 ετών (συλληφθέντα στις 10/2/1946) και καταδικασθέντα πρωτόδικα σε θάνατο με τις ίδιες κατηγορίες διά της απόφασης 2/10.5.1945. Το εφετειακό Στρατοδικείο Τιράνων μετέτρεψε την ποινή του σε ισόβια κάθειρξη, διά της απόφασης 31/18.5.1946, 3) τον Ανδρέα Ηλία Δήμα, γεννηθέντα και κάτοικο Χιμάρας, 67 ετών (συλληφθέντα στις 10/2/1946) και διά της απόφασης 28/10.5.1946 τον καταδίκασε πρωτόδικα σε θάνατο, ποινή η οποία επικυρώθηκε από το Ανώτατο Στρατοδικείο Τιράνων. Ο Ανδρέας Δήμας εκτελέσθηκε στη Χιμάρα στις 30 Μαΐου (ή 3 Ιουνίου 1946) αφού απερρήφθη από το Προεδρείο της Βουλής το αίτημα χάριτος. Ο Ανδρέας Δήμας κατηγορήθηκε ως στενός συνεργάτης του Χαρίλαου Βάρφη, ταγός του Βορειοηπειρωτικού Συλλόγου Ιωαννίνων και κατά καιρούς υπεύθυνος σύνταξης της εφημερίδας «Βόρειος Ήπειρος» και του δικηγόρου Θεμιστοκλή Παπαδήμα, 4) τον Νίκο Βασίλη Κατσελάνο, ετών 45, γεννηθέντα στη Χιμάρα, ο οποίος καταδικάσθηκε πρωτόδικα σε ισόβια κάθειρξη διά της απόφασης της 4/5/1946, με συνήγορο υπεράσπισης τον γνωστό ποινικολόγο Αθανάσιο Καραγιά. Ο Κατσελάνος τήρησε άκαμπτη στάση και δεν παραδέχθηκε καμιά ενοχή, 5) τον Πάνο Γιάννη Κοκαβάση, ετών 43, γεννηθέντα και κάτοικο Χιμάρας (συλληφθέντα στις 12/2/1946), 6) τον Ζάχο Γιώργη Λυκώκα, ο οποίος δήλωσε ότι δεν γνώριζε αλβανικά και ζήτησε διερμηνευτική παροχή, ετών 50, γεννηθέντα και κάτοικο Χιμάρας (συλληφθέντα στις 10/2/1946) ο οποίος καταδικάσθηκε σε 20 χρόνια κάθειρξης, 7) τον Ζάχο Σπύρο Ράκο, ετών 48, γεννηθέντα και κάτοικο Χιμάρας (συλληφθέντα στις 11/2/1946) οποίος καταδικάσθηκε σε 15 χρόνια κάθειρξης. Όπως φαίνεται, όλοι οι καταδικασθέντες συνελήφθησαν δύο μήνες μετά τις εκλογές της 2ης Δεκεμβρίου 1945, θεωρούμενοι ως πρωταίτιοι της μαζικής αποχής.

Στην υπόθεση αναφέρθηκαν ως ορκισμένοι αντίπαλοι του κομμουνιστικού καθεστώτος και οι: Δημήτρης Ανδρούτσης, Πύλος Μπολάνος, Μίλτος Ρέτζος, Θανάσης Ζώτος, Πύλος Καλούσης, Λάμπρος Δήμας, με ηγετική μορφή τον Ανδρέα Δήμα, οι οποίοι ως μέλη εχθρικής σπείρας προς στάση, αγωνίσθηκαν να αποτρέψουν την προσέλευση των Χιμαριωτών στις πρώτες μεταπολεμικές εκλογές της 2ης Δεκεμβρίου 1945, υποκινώντας το λαό της Χιμάρας σε μαζική αποχή. Η μορφή του Ανδρέα Δήμα στιγματίσθηκε επί πολλές δεκαετίες ως φόβητρο του αναδύοντος καθεστώτος.

Πέντε χρόνια βραδύτερα

Την 14η Οκτωβρίου 1950 το περιφερειακό Στρατοδικείο Αυλώνας διά της απόφασης 245/14.10.1950 καταδίκασε τους: 1) Γιάννη Κίτσο Σκούρα, ετών 33, γεννηθέντα και κάτοικο Χιμάρας, συλληφθέντα στις 16 Μαΐου 1950 σε θάνατο, 2) Γιάννη Πέτρου Ζμπόγου, ετών 42, γεννηθέντα και κάτοικο Δρυμάδων, συλληφθέντα στις 18 Μαΐου 1950 σε θάνατο , 3) Αχιλλέα Βασίλη Γιαννίλα, ετών 30, συλληφθέντα στις 26 Μαΐου 1950 σε θάνατο 4) Γκόγκο Βαγγέλη Δράκο, ετών 44, γεννηθέντα και κάτοικο Δρυμάδων, συλληφθέντα στις 20 Ιουλίου 1950 σε θάνατο 5) Δημήτρη Νέτσο Ρόντο, γεννηθέντα και κάτοικο Δρυμάδων, συλληφθέντα στις 20 Ιουλίου 1950, σε θάνατο. Με το σκεπτικό ότι ως μέλη της εχθρικής σπείρας ενεργούσαν κατασκοπεία και μετέφεραν απόρρητες στρατιωτικές πληροφορίες σε εχθρικές χώρες μέσω του συνδέσμου Αχιλλέα Γιαννίλα, ο οποίος, ενώ υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία είχε αυτομολήσει στην Ελλάδα. Το Ανώτατο Στρατοδικείο διά της απόφασης του της 8/2.2.1951 επικύρωσε την πρωτόδικη ποινή (θανατική καταδίκη) για όλους, αλλά το Προεδρείο της Βουλής διά της απόφασης 157/27.2.1951 ενέκρινε την αίτηση χάριτος του Γκόγκο Δράκου και Δημήτρη Ρόντο, λόγω μειωμένης ενοχής, ενώ απέρριψε την αίτηση των υπολοίπων τριών, οι οποίοι εκτελέστηκαν (ημερομηνία εκτέλεσης 23 Μαρτίου 1951, τόπος εκτέλεσης Χιμάρα), απόφαση με την οποία μια μέρα πριν συναινούσε και ο Υπουργός Στρατιωτικών Ενβέρ Χότζα στις 26 Φεβρουαρίου 1951. Οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι: Παύλος Δήμου Λαζάρης, Σπύρος Νέτσος Ρόντος, Τέλης Πέτρου Κονόμη καταδικάστηκαν σε πολυετή κάθειρξη.

Σε μια πρωτοφανή κίνηση συμπαράστασης, ομοψυχίας και συνοχής και προς υπεράσπιση της ζωής των μελλοθανάτων οι κάτοικοι των χωριών Χιμάρας και Δρυμάδων διά υπομνημάτων ζήτησαν επίμονα την αναστολή της ποινής με το μόνο δικονομικό οπλοστάσιο την ελεημοσύνη και τη δικαιολογία ότι όλοι ήταν θύματα και στο παρελθόν είχαν υποφέρει. Υπήρχαν ωστόσο και άλλοι που ζήτησαν τον παραδειγματικό απαγχονισμό των καταδικασθέντων στη Χιμάρα. Την ίδια στιγμή εκλιπαρούσαν την ύπατη κομματική και δικαστική εξουσία της Αλβανίας οι οικείοι των μελλοθανάτων: παιδιά, σύζυγοι και γονείς τους, αλλά το καθεστώς επέδειξε αναλγησία. Ενδεικτικό είναι ότι στις ομαδικές επιστολές με τη συλλογή ιδιόχειρων υπογράφων κάποιοι εκ των υπογραφόντων χρησιμοποιούσαν την ελληνική καθώς δεν γνωρίζουν αλβανικά. Ελληνική ιδιόχειρη υπογραφή έθετε και η σύζυγος του Γκόγκο Δράκου η Σοφία Δράκου, αλλά και η αδελφή του Γιάννη Ζμπόγκου η Μαργαρίτα Γκινοπούλου. Ενδεικτικά προς υπεράσπιση του Γιάννη Σκούρα εκφράστηκαν μόνον από τη Χιμάρα 252 άτομα, αίτημα το οποίο δεν εισακούσθηκε.