«Τι είναι για εσάς η Χιμάρα, κύριε Πρωθυπουργέ;» - Çfarë është Himara për ju, zoti Kryeministër?

Του Ρομέο Χαντζάρι- καθηγητής  Πανεπιστημίου  -Gazeta Panorama Τίρανα. Ένα παιχνίδι έχει εφευρεθεί τα τελευταία χρόνια στην Αλβανία. Το παιχνίδι ονομάζεται «Πρόκληση των ανθρώπων της Χιμάρας» ή διαφορετικά «Καπνός για να καλύψουμε τις βρωμιές». Αυτό το παιχνίδι παίζεται κάθε φορά που υπάρχει κάτι κακό για την κυβέρνηση των Τιράνων, που πρέπει να αποκρυφτεί  και ειδικά όταν η κυβέρνηση χρειάζεται κάποιο άλλοθι. Μεθοδεύεται μια προσπάθεια «πατριωτική» από την πλευρά της κυβέρνησης,  καθώς οι Χιμαριώτες γίνονται βορά των κανονιών, θύματα του αδίσταχτου παιχνιδιού και αντιμετωπίζονται de facto ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Το τελευταίο επεισόδιο του παιχνιδιού με την Χιμάρα έπαιξε  την Πέμπτη και πήγε στο Κοινοβούλιο. Αφού ξεκίνησαν οι μπουλντόζες στη Χιμάρα, ο κ. πρωθυπουργός  ζήτησε τα ρέστα από την αντιπολίτευση λέγοντας από το βήμα: «Ελάτε εδώ και πείτε στους Αλβανούς: τι είναι η Χιμάρα για εσάς;» Φυσικά και έχει σημασία τι είναι η Χιμάρα για την αντιπολίτευση, αλλά… Η αντιπολίτευση δεν έχει μπουλντόζες, δεν έχει  κρατικά μηχανήματα, δεν εκδιώκει όπως η αστυνομία, ούτε απειλεί. Η αντιπολίτευση δεν τα έχει αυτά. Αλλά, ας πούμε δύο πράγματα για τη Χιμάρα και τι είδους άνθρωποι ζούνε σε αυτήν την πόλη της χώρας μας. Η Χιμάρα είναι μια επαρχία με ηρωικό παρελθόν, ένα παρελθόν γραμμένο με το αίμα των παιδιών της. Μάλιστα, ο μεγάλος αρχαιολόγος Λέον Ρέι, που αγαπούσε τόσο πολύ αυτή τη χώρα και πραγματοποίησε ανασκαφές στην Απολλωνία στη δεκαετία του 1920 , όταν μελέτησε την ιστορία αυτής της επαρχίας, έγραψε: «Εάν η Αλβανία έχει κάτι να υπερηφανεύεται, πρώτα απ’ όλα πρέπει να είναι περήφανη για την ιστορία της Χιμάρας». Αυτή είναι η Χιμάρα και ας την μάθουν ακόμη και εκείνοι που δεν την γνωρίζουν, αλλά κυρίως όσοι την γνωρίζουν, και δεν θέλουν να την ξέρουν. Ας μάθουν κάτι καλό και μια φορά: Οι κάτοικοι αυτοί ήταν εδώ και χιλιάδες χρόνια και δεν προέρχονται από καμία άλλη επαρχία, όπως διατείνονται ορισμένοι αφελείς ασπρόμαυροι ερευνητές και ούτε σκοπεύουν να την εγκαταλείψουν για οποιαδήποτε άλλο κράτος, όπως θα ήθελε η μαφία των οικοπέδων. Αλλά, σήμερα, αυτή η πέντε χιλιάδων ετών ηρωική επαρχία είναι τόσο θολή.  Μια κατάσταση θλίψης που δεν προέρχεται από τους κατοίκους, αλλά από την εξουσία. Από την εξουσία… Πρέπει να ανοίξουμε καλά τα μάτια μας και να κοιτάξουμε πέρα από τον καπνό του παιχνιδιού «Καπνός για να καλύψουμε τις βρωμιές». Ας καπνιστούμε λίγο, να δούμε τι είναι η Χιμάρα για την Εξουσία και τη Μαφία των Οικοπέδων και των Ναρκωτικών. Για αυτούς είναι ένα μεγάλο ανεκμετάλλευτο οικόπεδο που πρέπει να απαλλαχθεί  από τους Χιμαριώτες. Για αυτό έχει επιστρατευθεί η εξουσία κατά των Χιμαριωτών, οι οποίοι καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας τους δεν χρειάσθηκαν ούτε υποθηκοφυλακεία, ούτε τίτλους ιδιοκτησίας για τα αιώνια σπίτια τους. Η εξουσία έχει λαχταρήσει να αποκτήσει τα εδάφη της Χιμάρας, χαρακτηρίζοντάς τα ως μια άγονη γη προκειμένου να εγκαταλειφθούν  από τους Χιμαριώτες.  Με αυτό κλονίζεται η σημασία του νόμου 7501,  καθώς καμία άλλη κυβέρνηση, εκτός της σημερινής, δεν χρησιμοποίησε ορισμένα «νομικά» και εξωδικαστικά κόλπα (τα «κόλπα», δηλαδή,  της κυβέρνησης Ράμα). Ωστόσο, η κυβέρνηση γνωρίζει πολύ καλά ότι η Χιμάρα έχει κάποιες άλλες λεπτομέρειες που δεν έχουν οι άλλες επαρχίες. Η Χιμάρα δεν αναγνώρισε την Οθωμανική εξουσία και έζησε ελεύθερη  σε αυτήν με βάση μια κατάπαυση του πυρός που υπεγράφη μεταξύ των Χιμαριωτών και του Σουλτάνου Μπαγιαζίτ στα τέλη του 15ου αιώνα. Επομένως οι Χιμαριώτες δεν χρειάζονται τα έγγραφα αυτής της εξουσίας, επειδή ζούσαν στη γη τους και με στενούς δεσμούς με τη Δύση πάντα. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής κυριαρχίας, οι Χιμαριώτες διασκορπίσθηκαν σε όλη την αλβανική επικράτεια και έτσι διασκορπισμένοι το 1991 εισήχθη ο νόμος 7501. Όλες οι κυβερνήσεις γνώριζαν καλά ότι οι Χιμαριώτες δεν συμμορφώνονταν με το νόμο 7501 επειδή σέβονταν τον άγραφο νόμο των προγόνων τους, αποκτώντας πάλι το οικογενειακό μερίδιο που είχαν κληρονομήσει. Στη διάρκεια αυτών των ετών δεν υπήρξε καμία σύγκρουση ή έγκλημα σε αυτήν την επαρχία, λόγω του ότι όλες οι κυβερνήσεις σεβόντουσαν αυτήν την ιδιαιτερότητα. Η μόνη κυβέρνηση που τολμά να φέρει το θέμα της ιδιοκτησίας της είναι αυτή εδώ. Γιατί; Η εξουσία επιδιώκει να ασκήσει πίεση στους ιστορικούς γαιοκτήμονες της Χιμάρας λέγοντάς τους «Δεν έχετε συμβόλαια  δεν έχετε έγγραφα». Δηλαδή, ο σκοπός είναι οι μικροί γαιοκτήμονες στη Χιμάρα να αισθάνονται υποχρεωμένοι να πουλήσουν τα εδάφη τους σε μεγάλους κυβερνητικούς οικοπεδοφάγους. Μάλιστα, είναι τόσο ο ξεπεσμός της κυβέρνησης, που για το γκρέμισμα του σπιτιού τους θα πάρουν ως τίμημα από την κυβέρνηση δύο σεντ, επειδή «δεν έχουν έγγραφα ιδιοκτησίας» στα 200 ετών σπίτια τους! Η κυβέρνηση αγαπά τη γη της Χιμάρας χωρίς τους Χιμαριώτες. Είναι πραγματικότητα ότι η κυβέρνηση θέλει μόνο την ακτή της Χιμάρας. Την αγαπάει. Τα υπόλοιπα καθάρματα πρέπει να φύγουν και να γίνουν ζητιάνοι. Για αυτήν η Χιμάρα είναι μια γη «χωρίς ιδιοκτήτες». Αλλά, η Χιμάρα για την εξουσία είναι ένα μόνιμο άλλοθι, που το χρησιμοποιεί για να αποκρύψει ή να δικαιολογήσει κάτι πιο σημαντικό για αυτήν… Η αλβανική κυβέρνηση έχει την υπόνοια ότι η ΕΕ δεν αρχίζει τις διαπραγματεύσεις λόγω των συνεπειών της εξουσίας με το έγκλημα των ναρκωτικών, οπότε χρειάζεται επειγόντως ένα γεγονός που θα επικαλύψει το θέμα αυτό στην κοινή γνώμη. Και έβγαλε την κάρτα του «πατριωτισμού». Με λίγα λόγια, η εξουσία ανεξάρτητα τι μαγειρεύει στη Χιμάρα - αφού δεν αναγνωρίζει το επί πολλών αιώνων ιδιοκτησιακό καθεστώς, οι πολίτες αυτής της χώρας πρέπει (να καταπιούν το χάπι) και  να αναθεματίζουν τους Χιμαριώτες υποστηρίζοντας συγχρόνως την κυβέρνηση. Ποια όμως είναι η λύση; Η εξουσία  πρέπει να καταλάβει μια για πάντα: Οι Χιμαριώτες προστάτευσαν  τη γη τους από τους Τούρκους και τον ίδιο τον Σατανά και δεν μπορούν να την προστατεύσουν από μια χώρα που είναι στο ΝΑΤΟ; Η κυβέρνηση πρέπει να αφήσει τους Χιμαριώτες ήσυχους και να δημιουργήσει συνθήκες ώστε να ζήσουν στις προγονικές τους εστίες. Η κυβέρνηση πρέπει να τους χορηγήσει πιστοποιητικά ιδιοκτησίας για κάθε περιουσία που κληρονομήθηκε από τους πατέρες τους, με ή όχι τον περίφημο νόμο  7501. Αυτό απαιτούν οι Χιμαριώτες και αποτελεί στοιχειώδες δικαίωμά τους. Για να σταματήσει, πια, το παιχνίδι της κάθε εξουσίας με τη Χιμάρα. -- (Από το άρθρο του Ρομέο Χαντζάρι- Επικεφαλής τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου των Τιράνων- panorama.al) -- The Hellenic Information Team                  Το παρόν άρθρο μεταφράστηκε και επιμελήθηκε από το  © Βαλκανικό Περισκόπιο -Γιῶργος  Ἐχέδωρος Επιτρέπεται η αναδημοσίευση μόνον με αναφορά  της ενεργής ηλεκτρονικής διεύθυνσης  του ιστολογίου παραγωγής- http://www.echedoros-a.gr

PROF. DR. ROMEO HANXHARI* Vitet e fundit në Shqipëri është shpikur një lojë. Loja quhet “provoko njerëzit  në Himarë” ose ndryshe, “bëj tym për të mbuluar hallin”. Kjo lojë luhet sa herë që duhet hequr vëmendja nga diçka e rëndë në Tiranë dhe sidomos kur qeveria ka nevojë për një alibi. Për motivin se dikush ka shumë nevojë që ta quajnë “patriot”, himarjotët bëhen mish për top, bëhen viktimë e lojës së pamëshirshme dhe trajtohen de facto si qytetarë të dorës së dytë. Seanca më e fundit e lojës me Himarën u luajt të enjten që shkoi në Parlament. Pasi kishte nisur buldozerët në Himarë, zoti Kryeministër i kërkonte llogari opozitës nga podiumi: “Hajdeni këtu e u thoni shqiptarëve se çfarë është Himara për ju?”. E, natyrisht që ka rëndësi se çfarë është Himara për opozitën, por në fund të fundit, opozita s’ka as buldozerë, as IKMT, as hipoteka, as polici, e as sekserë… Opozita nuk i ka këto. Kësisoj, për të përditshmen e banorëve të asaj krahine, nuk ka fort rëndësi opozita. Qeveria ka rëndësi. Pra, ka rëndësi se çfarë është Himara për qeverinë. Por le të themi dy fjalë se çfarë është Himara për njerëzit e këtij vendi. Himara është një krahinë me të kaluar aq heroike, të shkruar me gjak nga bijtë e saj, saqë arkeologu i madh Leon Rei, që e deshi aq shumë këtë vend e që gërmoi Apoloninë në vitet ‘20, kur studioi historinë e asaj krahine, shkroi se, “nëse Shqipëria ka me çfarë të krenohet, më së pari duhet të krenohet me historinë e Himarës”. Kjo është Himara dhe këtë le ta mësojnë edhe ata që nuk e dinë, por sidomos ata që e dinë, por s’duan ta dinë. Dhe le ta mësojnë një gjë njëherë e mirë: ata banorë janë atje prej mijëra vjetësh dhe as kanë ardhur gjoja nga ndonjë krahinë tjetër, siç thonë me naivitet disa studiues bardhë e zi, e as kanë ndërmend të ikin në ndonjë shtet tjetër, siç do të donte mafia e tokave. Por sot, kjo krahinë 5000-vjeçare heroike është kaq e turbulluar. E turbulluar jo nga banorët e saj, por nga pushteti. Nga pushteti… Na duhet të hapim të gjithë sytë mirë e të shohim përtej tymit që shpërndan loja “bëj tym për të mbuluar hallin”. Le ta shpërndajmë pak tymin, duke parë, pra se çfarë është Himara për pushtetin dhe mafien e tokave e të drogës. E gjithë krahina e Himarës për pushtetin tonë është 2 gjëra. Së pari, është thjesht një terren ndërtimi, të cilin ai e do që ta ketë të lirë nga himarjotët. Dhe për këtë, ai ka nxjerrë nga kasaforta teorinë se meqë himarjotët, në gjithë historinë e tyre nuk kanë pasur ndonjëherë nevojë për hipotekë, atëherë ata nuk qenkan pronarë të tokave të tyre e të shtëpive të tyre shekullore. Pushteti ka dëshiruar shumë që tokat në Himarë të “dalin” si toka pa zot, pra toka “të lira”. Dhe prandaj po tund flamurin e ligjit 7501, siç nuk e ka bërë asnjë qeveri tjetër e tranzicionit. Përveç atij ligji, pushteti po përdor edhe disa marifete të tjera “ligjore” dhe ekstraligjore. Por pushteti e di mjaft mirë që Himara ka disa specifika, që nuk i kanë krahinat e tjera. Himarjotët nuk e kanë njohur pushtetin osman dhe kanë jetuar të lirë në trojet e tyre, mbi bazën e një armëpushimi të nënshkruar midis tyre dhe sulltanit Bajazit që në fund të shekullit të 15-të. E, për rrjedhim, himarjotët nuk kanë pasur nevojë për dokumentet e atij pushteti, sepse kanë jetuar me tokën e tyre dhe me lidhjet me perëndimin gjithmonë. Më vonë, gjatë pushtetit komunist, himarjotët u shpërndanë nëpër Shqipëri, dhe ashtu të shpërndarë, i zuri viti 1991 dhe ligji 7501. Të gjitha qeveritë e kanë ditur mirë se himarjotët nuk e zbatuan ligjin 7501 sepse respektuan ligjin e pashkruar të të parëve, duke rimarrë secila familje atë pak tokë që kish trashëguar. Në gjithë këto vite të tranzicionit nuk ka pasur asnjë konflikt apo krim prone në këtë krahinë, sepse të gjitha qeveritë e kanë respektuar këtë specifikë. E vetmja qeveri që guxoi dhe turbulloi ujërat aty për çështje pronash e tokash, është kjo aktualja. Pse? Pushteti kërkon t’u bëjë presion të zotëve historikë të tokave të Himarës, duke u thënë atyre që “ju s’keni letra, ju s’keni dokumente”. Kjo, me qëllimin që këta pronarë të vegjël tokash në Himarë të ndihen të detyruar, madje të nderuar, t’ua shesin lirë tokat e tyre pronarëve të mëdhenj të lidhur me pushtetin. Madje, në ndonjë rast, si ky i prishjeve të shtëpive në qytetin e Himarës, qytetarët u dashka të ndihen të nderuar që të marrin dy qindarka nga qeveria sepse “ata s’kanë dokumente” as për shtëpitë 200-vjeçare. Qeveria e do tokën e Himarës pa himarjotët, pa zotërit e asaj toke. Madje, qeveria, në fakt, do vetëm bregdetin e Himarës. Atë e do të lirë. Pjesën tjetër të gërxheve mund edhe t’ua lerë himarjotëve si lëmoshë. Nuk i duhet. Ja pra, kjo është ajo çfarë përfaqë- son së pari Himara për pushtetin: një tokë “pa pronarë”. Së dyti, Himara për pushtetin është një terren i përhershëm alibie, ku atij i pëlqen shumë që herë pas here, të ngacmojë për të fshehur apo justifikuar diçka më të rëndësishme për të. Meqë pushteti ka hallin se BE nuk po i hap negociatat për shkak të implikimit të pushtetit me krimin, atëherë kishte nevojë për një tymuese. Dhe nxori kartën e “patriotizmit”. Me pak fjalë, pushteti kërkon që pavarësisht se çfarë ai gatuan në Himarë, pavarësisht nëse merr nëpër këmbë të zotët e atij vendi, pavarësisht se nuk njeh të drejtën e pronës shumëshekullore, qytetarët e këtij vendi duhet me domosdo të anatemojnë himarjotët dhe të përkrahin qeverinë. Sepse, sipas pushtetit, “janë këta, himarjotët, ata që duke kundërshtuar këtë qeveri, po e pengojnë atë që të marrë hapjen e negociatave”. Ja pra. Për pushtetin, himarjotët duhet që të mos jenë aty për tokat e tyre, dhe nga ana tjetër, duhet të jenë aty thjesht për t’u provokuar si sebep sherri. Në këtë skenar gjoja “patriotik”, pushteti ka edhe mbështetjen e një pjese dritëshkurtër e naive të opinionit publik që gënjehet kollaj. Cila është zgjidhja? Pushteti duhet të kuptojë njëherë e mirë se himarjotët e kanë mbrojtur tokën e tyre edhe nga turku, edhe nga shejtani vetë, e jo mos ta mbrojnë nga qeveria e një vendi të NATO-s. Pushteti duhet t’i lerë të qetë himarjotët dhe t’u krijojë kushte që të gëzojnë pronat e të parëve. Pushteti duhet t’u japë atyre njerëzve certifikatat e pronësisë për çdo pronë të trashëguar nga të parët e tyre, me apo pa ligjin famëkeq 7501. Këtë kërkojnë himarjotët dhe janë në të drejtën e tyre elementare për këtë. E pasi të ketë çdo pronar aktin e pronësisë, mund të bëhet fjalë për projekte, me kushtin që këta të fundit të mos jenë diskriminues, por transparentë dhe të diskutohen paraprakisht dhe hollësisht me secilin pronar, të cilit i preket prona. Pra, loja që luhet nga pushteti me Himarën, nuk do të funksionojë kësaj radhe. Halli është aq i madh, saqë as tymi “Himarë” nuk e mbulon dot. Por gjithsesi, taksirati është që edhe kësaj radhe, ata njerëz punëtorë e trima të asaj krahinë do të kenë kusurin t’i rezistojnë edhe një herë, si gjithmonë, kërbaçit arrogant të dovletit… *Shef i Departamentit të Gjeografisë, Universiteti i Tiranës http://www.panorama.com.al