Kam
marrë një lumë komentesh, në shumicë banale që nuk vlen t’i
konsiderosh, rreth rolit të Kryepeshkopit Anastas në krye të
Kishës Ortodokse të Shqipërisë. Por meqë shumica e tyre
reflektojnë një mentalitet që është përfaqësues për
shoqërinë tonë me katër fe dhe me një legjendë të stisur
për bashkëjetesën mes tyre, natyrisht që duhet t’i jap një
përgjigje.
Kur
feja u ringjall në Shqipëri pas vitit 1990, shumica prej nesh
ishim ateistë. Unë kam lindur fiks kur janë prishur kishat dhe
xhamitë dhe për herë të parë kam dëgjuar për to kur nisën
të rindërtohen pas vitit 1990.
Në
vitin 1991, ne e gjykonim ardhjen e Kryepeshkopit Anastas si
ateistë, kurse ai e gjykonte misionin e tij si një shërbëtor i
botës ortodokse. Natyrisht që kishte tensione kundër tij. Shumë
shqiptarë që kishin harruar çfarë ishte besimi, ardhja e një
kleriku grek me aq shumë autoritet u dukej si komplot. Më i
ndërgjegjshëm për këtë duket se ka qenë vetë Kryepeshkopi
Anastas, i cili nuk bëri kurrë betejë me urrejtësit e tij.
Por
nuk ndodhi e njëjta gjë me ngritjen e komunitetit mysliman apo
kishave katolike dhe teqeve bektashiane.
Edhe
Kisha Katolike dërgoi ipeshkvij italianë, por askush nuk u
ankua. Tre prej tyre, mos gaboj, shërbejnë ende të respektuar
në vendin tonë.
Komuniteti
mysliman nuk ndërtoi thuajse asnjë xhami me fonde të veta, por
nuk ngeli arab, turk apo libanez që të mos kthehej në zot
shtëpie brenda komunitetit mysliman duke dhënë donacione dhe
duke nxitur lloj rrymash të islamit politik që nuk kanë qenë
fare në traditën e komunitetit mysliman shqiptar.
Të
vetmit që u ringritën me forcat e veta ishin teqetë e
bektashinjve, për shkak të faktit që ato kanë një mënyrë të
veçantë financimi pasi shumica prej tyre ka një datë mistike
ku besimtarët mblidhen dhe dhurojnë ndihma për teqenë. Kjo ka
bërë që ato të përtërihen pak nga pak vetëm me ndihmën e
besimtarëve të tyre dhe janë aty ku janë.
Këta
janë dhe më tolerantët dhe miqësorët me ortodoksët.
Pra,
asgjë ndryshe nuk kanë pasur komunitetet e tjera fetare nga
ortodoksët në mënyrën se si u ngritën komunitetet e tyre
fetare, por gjithë urrejtja dhe sulmi u drejtua ndaj Kishës
Ortodokse. Është një turp që duhet mbajtur shënim në
historinë e trillimit të bashkëjetesës fetare.
Më
tej, kur kishat dhe xhamitë u rindërtuan dhe filluan jetën e
tyre normale, doli që Kryepeshkopi Anastas kishte ngritur një
kishë me shërbëtorë shqiptarë, me priftërinj të shkolluar
në seminarët që ai kishte ngritur vetë në Shqipëri dhe që
sot ka një sinod me një shumicë absolute shqiptare.
Shikoni
pak komunitetin mysliman. Për turpin tonë të përbashkët, kemi
dhjetë vite që bëjmë debat nëse Kryetari i Komunitetit
Mysliman është mbështetës i Erdoganit apo Gylenit. Nuk e vë
njeri fare në dyshim që i përket Turqisë, por puna është me
kë është ky në Turqi.
Nuk
kam parë askënd të pyesë nëse ky zotëri duhet të jetë i
Shqipërisë, dhe nuk ka rëndësi nëse është i Ramës apo i
Berishës, por të jetë të paktën me Shqipërinë. Jo. Gjithë
debati krejt i sinqertë dhe i pacipë njëkohësisht është se
ky kryetar aktual, madje dhe ai më parë, janë me Gylenin. Dhe
këtë të fundit nuk e lënë të shkelë as në Xhaminë e Madhe
se e ka ndërtuar Erdogani.
Ky
është një turp kombëtar që ne e gëlltisim dhe i turremi
pastaj në emër të patriotizmit, Kishës Ortodokse pse e ka
Kryepeshkopin grek.
Në
gjithë xhamitë e Shqipërisë lutjet fetare janë në gjuhën
arabe, përveç disa përkthimeve që i bëjnë hoxhallarët sipas
qejfit apo sipas atyre që dinë. Gjithë Kisha Ortodokse e
Shqipërisë i ka lutjet në gjuhën shqipe, përjashto kishat e
pakicës greke që kanë të drejtën e gjuhës së tyre. Përsëri
të gjithë shajnë Kishën Ortodokse të Shqipërisë pse
Kryepeshkopi Anastas nuk di mirë shqip.
E
njëjta situatë është dhe për financimin e komuniteteve fetare
dhe mbijetesën e tyre.
Në
fund, kur u mbarojnë gjithë argumentet, dalin e thonë që
Kryepeshkopi Anastas është agjent i Greqisë.
Nuk
është agjent i Greqisë. Është grek, s’ka pse të jetë
agjent i tyre. Ka shanse të jetë vetëm agjenti ynë, sepse nuk
është shqiptar.
Fakti
që Greqia krenohet me të, duhet të na bëjë ne krenarë për
çfarë Kryepeshkopi kemi pasur dhe jo të na turpërojë. Mendoni
për një moment se kur ne mburremi me personalitete të mëdha
shqiptare që kanë shërbyer në botë, sikur vendet përkatëse
t’i shpallin ata agjentë pse i mburim ne si shqiptarë.
Përfytyroni
për shembull sikur India ta shpallë Nënë Terezën agjente
shqiptare pse ne i kemi bërë buste dhe emrin në aeroport,
ndërkohë që ajo nuk ka pasur mundësi të bëjë diçka
konkrete për ne.
Kjo
është një marrëzi. Si mund të mos mburret Greqia me
Kryepeshkopin Anastas? Ai ishte një grek i madh, një dijetar i
madh dhe një shërbëtor i madh i botës ortodokse që për
Greqinë, ashtu si është gatuar, është e gjithë bota e saj.
Dhe
në fund dua të shtoj se mënyra se si ne po sillemi me vdekjen e
tij, me patriotizmin tonë të shtirur dhe fals, po dëshmojmë
mungesën e kulturës fetare si shoqëri dhe ndikimin e fortë të
politikës mbi fenë.
Kështu
kemi qenë gjithmonë. Medi Frashëri në kujtimet e veta
përshkruan me aq dhimbje faktin që kur Princ Vidi e çoi në
Shkodër të merrte mbështetjen e besimeve fetare atje, i ndodhi
një hall. Ipeshkvi i Shkodrës e pranoi me kënaqësi ftesën,
por i kërkoi 15 ditë kohë sa t’i vinte përgjigjja nga
Austria.
Pastaj
shkoi te komuniteti mysliman dhe Kryetari e pranoi me kënaqësi
idenë të mbështesnin princ Vidin, por do t’i duhej nja 15
ditë kohë sa t’i vinte përgjigjja nga Stambolli.
Tani
nëse këto dy të parat i pranojmë si normale dhe të tretën e
quajmë herezi, duket se kemi një problem me botën ortodokse dhe
duhet të paktën të kafshojmë gjuhën.
Se
mënyra se si po sillemi nuk turpëron Kryepeshkopin, por ne.
|
Έχω λάβει έναν
κατακλυσμό σχολίων, κυρίως χυδαίων,
που δεν αξίζει να ληφθούν υπόψη, σχετικά
με τον ρόλο του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου
στην ηγεσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας
της Αλβανίας. Αλλά καθώς τα περισσότερα
από αυτά αντικατοπτρίζουν μια νοοτροπία
που είναι αντιπροσωπευτική της
κοινωνίας μας με τις τέσσερις θρησκείες
και τον κατασκευασμένο θρύλο της
συνύπαρξής τους, φυσικά πρέπει να δώσω
μια απάντηση. Όταν
η θρησκεία αναβίωσε στην Αλβανία μετά
το 1990, οι περισσότεροι από εμάς ήμασταν
άθεοι. Γεννήθηκα ακριβώς όταν
καταστράφηκαν οι εκκλησίες και τα
τζαμιά και για πρώτη φορά άκουσα για
αυτά όταν άρχισαν να ανακατασκευάζονται
μετά το 1990. Το
1991, κρίναμε την άφιξη του Αρχιεπισκόπου
Αναστάσιου ως άθεοι, ενώ εκείνος έβλεπε
την αποστολή του ως υπηρέτης του
ορθόδοξου κόσμου. Φυσικά υπήρχαν
εντάσεις εναντίον του. Πολλοί Αλβανοί
που είχαν ξεχάσει τι ήταν η πίστη,
έβλεπαν την άφιξη ενός Έλληνα κληρικού
με τόσο μεγάλο κύρος σαν συνωμοσία. Ο
πιο συνειδητοποιημένος για αυτό
φαίνεται να ήταν ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος
Αναστάσιος, ο οποίος ποτέ δεν έδωσε
μάχη με όσους τον μισούσαν. Όμως,
δεν συνέβη το ίδιο με την άνοδο της
μουσουλμανικής κοινότητας ή των
καθολικών εκκλησιών και των τεκέδων των μπεκτασιδών . Ακόμη
και η Καθολική Εκκλησία έστειλε Ιταλούς
επισκόπους, αλλά κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε.
Τρεις από αυτούς, αν δεν κάνω λάθος,
εξακολουθούν να υπηρετούν σεβαστοί
στη χώρα μας. Η
μουσουλμανική κοινότητα δεν έχτισε
σχεδόν κανένα τζαμί με δικά της
κεφάλαια, αλλά δεν υπήρξε Άραβας,
Τούρκος ή Λιβανέζος που να μην έγινε
κύριος του οίκου εντός της μουσουλμανικής
κοινότητας, δίνοντας δωρεές και
προωθώντας ρεύματα πολιτικού Ισλάμ
που δεν ήταν καθόλου στην παράδοση
της αλβανικής μουσουλμανικής κοινότητας. Οι
μόνοι που ξαναχτίστηκαν με τις δικές
τους δυνάμεις ήταν οι τεκέδες των μπεκτασίδων, λόγω του γεγονότος ότι έχουν
έναν ιδιαίτερο τρόπο χρηματοδότησης,
καθώς οι περισσότεροι από αυτούς έχουν
μια μυστικιστική ημερομηνία όπου
συγκεντρώνονται οι πιστοί και κάνουν
δωρεές για τον τεκέ. Αυτό είχε ως
αποτέλεσμα να ανανεωθούν σταδιακά
μόνο με τη βοήθεια των πιστών τους και
βρίσκονται εκεί που είναι. Αυτοί
είναι και οι πιο ανεκτικοί και φιλικοί
με τους ορθοδόξους. Άρα,
δεν είχαν τίποτα διαφορετικό οι άλλες
θρησκευτικές κοινότητες από τους
ορθοδόξους στον τρόπο με τον οποίο
ανυψώθηκαν οι θρησκευτικές τους
κοινότητες, αλλά όλο το μίσος και οι επίθεσεις κατευθύνθηκαν προς την Ορθόδοξη
Εκκλησία. Είναι μια ντροπή που πρέπει
να καταγραφεί στην ιστορία της
μυθοπλασίας της θρησκευτικής συνύπαρξης. Στη
συνέχεια, όταν οι εκκλησίες και τα
τζαμιά ξαναχτίστηκαν και ξεκίνησαν
την κανονική τους ζωή, αποδείχθηκε
ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος είχε
δημιουργήσει μια εκκλησία με Αλβανούς
υπηρέτες, με ιερείς που εκπαιδεύτηκαν
στα σεμινάρια που είχε ιδρύσει ο ίδιος
στην Αλβανία και σήμερα έχει μια Σύνοδο
με απόλυτη αλβανική πλειοψηφία. Δείτε
λίγο τη μουσουλμανική κοινότητα. Για
την κοινή μας ντροπή, έχουμε δέκα
χρόνια που κάνουμε συζήτηση για το αν
ο Πρόεδρος της Μουσουλμανικής Κοινότητας
είναι υποστηρικτής του Ερντογάν ή του
Γκιουλέν. Κανείς δεν αμφισβητεί καθόλου
ότι ανήκει στην Τουρκία, αλλά το ζήτημα
είναι με ποιον είναι στην Τουρκία. Δεν
είδα κανέναν να ρωτάει αν αυτός ο
κύριος πρέπει να είναι της Αλβανίας.
Αξίζει να είναι με την Αλβανία. Όχι.
Όλη η συζήτηση, ειλικρινής και
ξεδιάντροπη ταυτόχρονα, είναι ότι
αυτός ο σημερινός πρόεδρος, και ο
προηγούμενος, είναι με τον Γκιουλέν.
Και αυτόν τον τελευταίο δεν τον αφήνουν
καν να πατήσει στο Μεγάλο Τζαμί επειδή
το έχει χτίσει ο Ερντογάν. Αυτή
είναι μια εθνική ντροπή που την
καταπίνουμε και μετά επιτιθέμεθα, στο
όνομα του πατριωτισμού, στην Ορθόδοξη
Εκκλησία επειδή έχει Έλληνα Αρχιεπίσκοπο. Σε όλα
τα τζαμιά της Αλβανίας οι θρησκευτικές
προσευχές είναι στα αραβικά, εκτός
από μερικές μεταφράσεις που κάνουν
οι ιμάμηδες ανάλογα με το κέφι ή τις
γνώσεις τους. Όλη η Ορθόδοξη Εκκλησία
της Αλβανίας έχει τις προσευχές της
στα αλβανικά, εκτός από τις εκκλησίες
της ελληνικής μειονότητας που έχουν
το δικαίωμα της γλώσσας τους. Παρόλα
αυτά, όλοι κατηγορούν την Ορθόδοξη
Εκκλησία της Αλβανίας γιατί ο
Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δεν γνωρίζει
καλά αλβανικά. Η ίδια
κατάσταση επικρατεί και στη χρηματοδότηση
και την επιβίωση των θρησκευτικών
κοινοτήτων. Στο
τέλος, όταν τελειώνουν όλα τα
επιχειρήματα, λένε ότι ο Αρχιεπίσκοπος
Αναστάσιος είναι πράκτορας της Ελλάδας. Δεν
είναι πράκτορας της Ελλάδας. Είναι
Έλληνας, δεν έχει λόγο να είναι πράκτοράς
τους. Έχει πιθανότητες να είναι μόνο
δικός μας πράκτορας, γιατί δεν είναι
Αλβανός. Το
γεγονός ότι η Ελλάδα είναι περήφανη
για αυτόν, πρέπει να μας κάνει υπερήφανους
για το τι Αρχιεπίσκοπο είχαμε και όχι
να μας ντροπιάζει. Σκεφτείτε για μια
στιγμή ότι όταν υπερηφανευόμαστε για
μεγάλες αλβανικές προσωπικότητες που
υπηρέτησαν στον κόσμο, τα αντίστοιχα
έθνη να τους κηρύξουν πράκτορες επειδή
τους επαινούμε εμείς ως Αλβανοί. Φανταστείτε,
για παράδειγμα, η Ινδία να χαρακτηρίσει
την Μητέρα Τερέζα πράκτορα των Αλβανών
επειδή της φτιάξαμε αγάλματα και
δώσαμε το όνομά της στο αεροδρόμιο,
ενώ δεν είχε καμία δυνατότητα να κάνει
κάτι συγκεκριμένο για εμάς. Αυτή
είναι μια τρέλα. Πώς είναι δυνατόν να
μην είναι περήφανη η Ελλάδα για τον
Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο; Ήταν ένας
μεγάλος Έλληνας, ένας σπουδαίος λόγιος
και ένας μεγάλος υπηρέτης του ορθόδοξου
κόσμου που για την Ελλάδα, έτσι όπως
είναι φτιαγμένη, είναι όλος ο κόσμος
της. Και
τέλος θέλω να προσθέσω ότι ο τρόπος
που συμπεριφερόμαστε στον θάνατό του,
με τον προσποιητό και ψεύτικο πατριωτισμό
μας, αποδεικνύει την έλλειψη θρησκευτικής
κουλτούρας ως κοινωνία και την ισχυρή
επίδραση της πολιτικής πάνω στη
θρησκεία. Έτσι
ήμασταν πάντα. Ο Μέντι Φράσερι στα
απομνημονεύματά του περιγράφει με
τόσο πόνο το γεγονός ότι όταν ο πρίγκιπας
Βίντ έστειλε εκείνον στο Σκόδρα να
εξασφαλίσει την υποστήριξη των
θρησκευτικών δογμάτων εκεί, είχε ένα
πρόβλημα. Ο επίσκοπος του Σκόδρα
αποδέχθηκε με χαρά την πρόσκληση, αλλά
του ζήτησε 15 ημέρες για να λάβει
απάντηση από την Αυστρία. Έπειτα
πήγε στην μουσουλμανική κοινότητα
και ο Πρόεδρος αποδέχθηκε με χαρά την
ιδέα να υποστηρίξουν τον πρίγκιπα
Βίντ, αλλά θα χρειαζόταν περίπου 15
ημέρες για να λάβει απάντηση από την
Κωνσταντινούπολη. Τώρα,
εάν τα δύο πρώτα τα αποδεχόμαστε ως
φυσιολογικά και το τρίτο το θεωρούμε
αίρεση, φαίνεται ότι έχουμε πρόβλημα
με τον ορθόδοξο κόσμο και πρέπει
τουλάχιστον να δαγκώσουμε τη γλώσσα
μας. Γιατί
ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε δεν
ντροπιάζει τον Αρχιεπίσκοπο, αλλά
εμάς. Μετάφραση Πελασγός Κορυτσάς
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου