|
Η ΚΟΡΥΤΣΑ Διὰ το ζήτημα
τῶν ἐπὶ τῆς Κορυτσάς Ἑλληνικῶν δικαίων ὁ διακεκριμένος δημοσιολόγος καὶ ἔνθερμος
φίλος τῆς Ἑλλάδος κ. Σπένσερ Γουίλκινσων ἐδημοσίευσεν εἰς τοὺς Ταϊμς τὰ ἐξῆς:
Εκκλησις ἐγένετο
πρὸς ἐμὲ ἀπὸ τοὺς ἀντιπροσώ-πους τοῦ Ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Κορυτσάς, μικρᾶς
πόλεως κειμένης μεταξὺ τῆς βορειοδυτικής Μακεδονίας καὶ τῆς ᾿Αλβανίας, Κατὰ τὰς
διαπραγματεύσεις αἱ ὁποῖαι ἐπηκολούθησαν τοῦ δευτέρου Βαλκανικού πολέμου η Ἤπειρος
ἀνεγνωρί σθη ὑπὸ τῶν Δυνάμεων ὡς Ἑλληνικὴ καὶ ἔγινεν ἀπόπειρα νὰ ἱδρυθῇ μία ἀνεξάρτητος
᾿Αλβανία. Ἡ Ἑλλὰς ἀπήντησε τότε νὰ ἐπιτραπῇ καὶ εἰς τὴν Βόρειον "Ἤπειρον
νὰ ἐνωθῇ μετ᾿ αὐτῆς ὡς ἐπίσης Ἑλληνικῆς κατὰ τὸ πλεῖστον, ἀλλ᾿ ἐκ σεβασμοῦ πρὸς
τὰς Δυνάμεις συγκατετέθη ἄκουσα ὅπως παι ραιτηθῇ τῆς λωρίδος ἐκείνης. (Οἱ
περισσότεροι ὅμως κάτοικοι ἠρνήθησαν νὰ γίνουν ᾿Αλβανοὶ δηλώσαντες ὅτι ἦσαν
καὶ θὰ μείνουν Ἕλληνες. Εγκατέστησαν τότε ἰδικήν των Κυβέρνησιν καὶ ἀντέστησαν
εἰς τὴν μετὰ τῆς ᾿Αλβανίας συγχώνευσίν των. Καθ' ἣν ἐν ποχὴν αἱ Δυνάμεις ἐπὶ
τῇ βάσει τῆς ἐκθέσεως μιᾶς Ἐπιτροπῆς ἀπεράνθησαν ἐναντίον τῶν πόθων των, μια
πρεσβεία τοῦ λαοῦ τῆς Κρουτσᾶς ἦλθεν εἰς τὴν ᾿Ανηλίαν ὅπως διαμαρτυρηθή κατὰ
τῆς ἀποσάσεως ἐκείνης. Ὅταν εὐοί σκετο ἐν Λονδίνω μὲ ἐτίμησε δι᾿ ἐπισκέψεως.
Απετελείτο ἀπὸ εὐπαιδεύτους ἄνδρας. Πολλοὶ ἐξ αὐτῶν ὡμιλοῦν τὴν ᾿Αγγλικήν. Οἱ
᾿Αλβανοί καίτοι ἀνδρεία φυλὴ, δὲν εἶνε τὸσον πολιτισμένοι ὥστε νὰ ἔχουν
κυβέρνησιν κανονικήν. Συνεχῶς ἐρίζουν μεταξύ των. Οι Κορυτσαίοι είναι διαφορητικής
τάξεως άνθρωποι. Κεκτηνται τα στοιχεία του πόλιτισμοῦ καὶ δύνανται ν' ἀναπτυχθούν
πολύ περισσότερον. "Δὲν δυνάμεθα εἶπον οἱ ἀντιπρόσωποί των, ἀλλ᾿ οὔτε θὰ
παραδοθῶμεν εἰς τοὺς βαρβάρους. Ἐὰν αἱ Δυνάμεις δὲν μᾶς ἐπιτρέψουν ν' ἀνήκωμεν
εἰς τὴν φυλὴν τῆς ὁποίας ἀποτελοῦμεν μέρος, τὸ ὀλιγώτερον ποὺ θὰ κάμωμεν εἶνε
νὰ ὑπερασπισθῶμεν κατὰ τῆς ἀνόμου βίας τῶν ᾿Αλβανικῶν ὀρδῶν." Οὐδέποτε εἶδον
ἀνθρώπους τοὺς ὁποίους νὰ συγκινή τόσον βαθέως τὸ πατριωτικὸν αἰσθημα, ἐκτὸς ὅταν
συνωμίλησα πρὸ πολλῶν ἐτῶν ἐν Οὐγγαρίᾳ μὲ τὸν ἀρχηγὸν τῶν Σλοβάκων. Οἱ ἄνδρες
τῆς Κορυτσᾶς ἀφότου τοὺς εἶδον ἐτήρησαν τὸν λόγον των, Το μέλλον τῆς
Κορυτσᾶς εὐρίσκεται πλέον εἰς τὰς χεῖρας τῶν ἐν Παρισίοις πολιτικών. Εν μέσῳ
τόσων ἄλλων μεγάλων ζητημάτων πιθανὸν νὰ μὴ δοθῇ εἰς αὐτὸ ἡ προσοχή, τῆς ὁποίας
εἶνε ἄξιον. Πιθανόν νὰ θεωρηθῇ ὡς ἀξιόπιστος ἡ ἔκθεσις τῆς παλαιᾶς Ἐπιτροπῆς ἡ
ὁποία περιείχε μεγαλείτερον ἀριθμὸν Αὐστριακῶν ἀντιπροσώπων παρ' ὅσον έπρεπε.
Κατά την διάρκειαν ὅμως τοῦ παρόντος πολέμου μετέθησαν εἰς τὴν Κορυτσὰν Εὐρωπαῖοι
ἀξιωματικοὶ τῶν ὁποίων οι παρατηρήσεις δυσκόλως ἐπιβεβαιοῦν τὴν παλαιάν ἐκείνην
ἔκθεσιν καὶ οἱ ὁποῖοι γνωρίζουν ἐὰν ἡ Κορυτσά είνε ᾿Αλβανική ἡ Ἑλληνική. Κατ᾿
ἐμὲ αἱ μαρτυρίαι οὐδεμίαν ἀφίνουν ἀμφιβολίαν καὶ φρίττω σκεπτόμενος ὅτι ἡ
Κορυτσά ἡμπορεῖ νὰ παραχωρηθῇ εἰς τὴν ᾿Αλβανίαν, Το ζήτημα ὅμως τῆς Κορυτσᾶς
εἶνε πλέον ἢ ἐθνικόν – εἶνε καὶ στρατηγικῆς διὰ τὴν Ἑλλάδα σημασίας. Ολες ὁ
κόσμος συμφωνεί ὅτι ἡ Θεσσαλία καὶ ἡ Μεσημβρινή Μαν κεδονία είναι Ελληνικαὶ
καὶ ὅτι ἡ Ἤπειρος εἶνε ἐπίσης Ελληνική. Η Θεσσαλία καὶ ἡ Μεσημβρινή Μακεδονία
χωρίζονται ἀπὸ τὴν Ἤπειρον διὰ σειρᾶς ὑψηλῶν ὀρέων και ὁ μόνος δρόμος ὅστις τὰς
ἐνώνει διέρχεται διὰ τῆς Κορυτσᾶς. Τὸ νὰ εἶπῃ λοιπὸν κανεὶς ὅτι ἡ Ἤπειρος ή
Μακεδονία καὶ ἡ Θεσσαλία εἶναι Ελληνικαὶ ἀλλὰ ἡ Κορυτσά πρέπει νὰ μείνῃ εἰς τὴν
᾿Αλβανίαν εἶνε σὰν νὰ λέγῃ ὅτι δὲν πρέπει νὰ ὑπάρξῃ συγκοινωνία μεταξὺ τῶν ἀνωτέρω
χωρῶν παρὰ διὰ θαλάσσης πέριξ τῆς Πελοποννήσου καὶ τῶν Ἰονίων νήσων. Μία
τοιαύτη διευθέτησις παραλύει τὴν ὑπὸ τῆς Ἑλλάδος ὑπεράσπισιν τῶν βορείων
συνόρων της. Καταστρέφει ἐπίσης καὶ τὴν Κορυτσὰν ὅλον τὸ ἐμπόριον τῆς ὁποίας
εἶνε μετὰ τῆς Μακεδονίας καὶ Ἠπείρου. Ἐὰν ἡ Κορυτσά ἐδοθῇ εἰς τὴν ᾿Αλβανίαν αἱ
Δυνάμεις θὰ δημιουργήσουν εναυσμα νέου πολέμου." Εσπερία, Εβδομαδιαία Εικονογραφημένη εφημερίς εν Λονδίνω, Ετος Δ, Αριθ.173, 1919 σελ 272 |
KORÇA Për çështjen
e të drejtave greke mbi Korçën, publicisti i shquar dhe miku i zjarrtë i
Greqisë, z. Spencer Wilkinson, botoi në gazetën The Times sa
vijon: Një apel më
është drejtuar nga përfaqësuesit e popullsisë greke të Korçës, një qytet i
vogël që ndodhet midis Maqedonisë veriperëndimore dhe Shqipërisë. Gjatë
negociatave që pasuan Luftën e Dytë Ballkanike, Epiri u njoh nga Fuqitë e
Mëdha si grek dhe u bë përpjekje për të krijuar një Shqipëri të pavarur.
Greqia, atëherë, kërkoi që edhe Epiri i Veriut të bashkohej me të, pasi
përbëhej kryesisht nga grekë. Megjithatë, nga respekti për Fuqitë e Mëdha,
Greqia pranoi me detyrim të hiqte dorë nga kjo zonë. (Por shumica
e banorëve refuzuan të bëheshin shqiptarë, duke deklaruar se ishin dhe do të
mbeteshin grekë. Ata formuan një qeveri të veçantë dhe kundërshtuan bashkimin
me Shqipërinë. Në atë kohë, Fuqitë e Mëdha, bazuar në raportin e një
komisioni ndërkombëtar, morën një vendim kundër aspiratave të tyre. Një
delegacion nga Korça shkoi në Angli për të protestuar kundër këtij vendimi.
Kur arritën në Londër, më nderuan me një vizitë. Ishin burra të arsimuar, dhe
shumë prej tyre flisnin anglisht. Shqiptarët, ndonëse një fis i guximshëm,
nuk janë aq të civilizuar sa të kenë një qeveri të rregullt. Ata janë
vazhdimisht në konflikt mes tyre. Kurse korçarët janë njerëz të një tjetër
klase. Ata kanë elementët e një kulture të avancuar dhe mund të zhvillohen
edhe më shumë. "Përfaqësuesit
e tyre thanë: 'Nuk mund të dorëzohemi, por as nuk do të biem në duart e
barbarëve. Nëse Fuqitë e Mëdha nuk na lejojnë të jemi pjesë e kombit të cilit
i përkasim, më e pakta që mund të bëjmë është të mbrohemi kundër dhunës së
paligjshme të hordhive shqiptare.'" Kurrë nuk kam
parë njerëz të cilët të ndjejnë kaq thellë ndjenjën patriotike, përveç kur
bisedova vite më parë në Hungari me udhëheqësin e sllovakëve. Që kur i
takova, burrat e Korçës kanë mbajtur fjalën e tyre. E ardhmja e Korçës tani ndodhet në duart
e politikanëve në Paris. Në mes të kaq shumë çështjeve të
rëndësishme, mund të mos i kushtohet vëmendja që meriton. Ndoshta do të
merret si e besueshme raporti i vjetër i komisionit ndërkombëtar, i cili
kishte më shumë përfaqësues austriakë sesa duhet. Gjatë luftës së tanishme, oficerë
evropianë u vendosën në Korçë, dhe vëzhgimet e tyre nuk e konfirmojnë
lehtësisht raportin e vjetër. Ata e dinë nëse Korça është shqiptare apo
greke. Sipas mendimit tim, provat nuk lënë asnjë dyshim. Dhe më tmerron ideja
që Korça mund t'i jepet Shqipërisë. Çështja e Korçës nuk është vetëm
kombëtare – ajo është gjithashtu e një rëndësie strategjike për Greqinë. E gjithë bota është dakord që Thesalia
dhe Maqedonia Jugore janë greke, dhe se Epiri gjithashtu është grek. Thesalia dhe Maqedonia Jugore ndahen nga
Epiri nga një varg malesh të larta, dhe e vetmja rrugë komunikimi që i lidh ato kalon përmes Korçës. Të thuash se Epiri, Maqedonia dhe
Thesalia janë greke, por Korça duhet të mbetet në Shqipëri, është njësoj si
të thuash se nuk duhet të ketë komunikim mes tyre, përveçse përmes detit,
duke rrethuar Peloponezin dhe Ishujt Jonianë. Një zgjidhje e tillë do të
paralizonte mbrojtjen e kufijve veriorë të Greqisë. Do të shkatërronte gjithashtu Korçën,
ekonomia e së cilës bazohet kryesisht në tregtinë me Maqedoninë dhe Epirin. Nëse Korça i jepet Shqipërisë, Fuqitë
e Mëdha do të krijojnë shkëndijën e një lufte të re. Hesperia, Gazetë Javore e Ilustruar në Londër, Viti IV, Nr. 173, 1919 Përgatiti/përkthe B.T |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου